Nederlandse Energietransitie: sneller en beter

Squarewise, 07 juli 2011

Prof.dr.ir. Jan Rotmans

www.twitter.com/jan_rotmans

EL&I Rapport

EL&I Rapport

evenwichtige mix van verschillende vormen van

energie, op weg naar schone energie

Onderliggende Premisse

Premisse 1

Nederland moet nog meer profiteren van energiesector

groei, banen, inkomsten

Economisch Argument

rendement investering in duurzame energie5-10 keer hoger dan in fossiele energie

werkgelegenheid: kolencentrale 300 fte blijvend

kosten ca. 2 miljard 3.000 fte tijdelijk

werkgelegenheid: kerncentrale 150 fte blijvend

kosten ca. 5 miljard 2.500 fte tijdelijk

werkgelegenheid: windenergie 4-6.000 fte blijvend

ontstaat mondiale economie rondom schone energie

duurzame energie: wind, zon, biomassa, warmte

snelst groeiende industrie ter wereld

2010: 243 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2009)

China 55 miljard Duitsland 42 miljardAmerika 35 miljardItalië 17 miljard

Nederland 1-2 miljard miljard?

Schone Energie Economie

Mondiale economische machtsstrijd

Obama

“ Het land dat de duurzame energie-economie

domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie

domineert en Amerika moet dat land zijn ”

Nieuwe, duurzame economie huidige omzet van duurzaamheids sector is 1400 miljard dollar

omzet verdubbelt de komende 10 jaar, levert ca. 100 miljoen ‘groene’ banen op: duurzame energie, chemie afvalverwerking, waterhuishouding, landbouw, diensten

duurzame energie: 20 miljoen nieuwe banen duurzame biomassa: 15 miljoen nieuwe banen duurzame bouw: 10 miljoen nieuwe banen

sectorenelectrisch vervoer

duurzaam bouwen

klimaatadaptief ontwikkelen

duurzame energie

groene chemische industrie

zilte landbouw

duurzame diensten

duurzame kennis

Duurzame economische sectoren

Conclusie

als je economische structuur wilt versterken dan moet

je meer investeren in duurzame energie dan in fossiele energie

modern industriebeleid zet in op economisch kansrijke niches

Premisse 2

Europa blijft nog decennia afhankelijk van fossiele energie

Voorontwikkeling

Stabilisatie

2050

Duurzame energievoorziening

Acceleratie

Take-off

Start ‘energietransitie’(proces)

1980 2001 2010

Huidige situatie

tijd

Multi-fase analyse energietransitie

Multi-level analyse energietransitieMacro-niveau + schaarste fossiele brandstoffen + voorzieningszekerheid + klimaatverandering - financieel-economsiche crisis

Meso-niveau +/- Cancun verdrag + WBC Sustainable Development. +/- EU-energiebeleid + stedelijke / regionale initiatieven

Micro-niveau + decentrale energieontwikkeling + zon- en windenergie + energiepioniers (koplopers) - wet- en regelgeving

Energietransitie

tempo van energietransitie bepaalt een land zelf

Nederland hoort bij achterblijvers in Europa

over 25 jaar: 30% - 50% - 80% duurzaam?

elk land maakt zijn eigen keuzes over verduurzaming

ETS-systeem failliet verklaard

Conclusie

Nederland kiest bewust voor niet te snelle verduurzaming

van de energieinfrastructuur i.v.m. andere landen

Premisse 3

overhaaste uitrol van duurzame energie leidt tot

onnodig hoge maatschappelijke kosten

Kosten / Baten

kosten van klimaatmitigatie meegenomen

baten van klimaatmitigatie niet meegenomen

kosten van klimaatadaptatie worden meegenomen

baten van klimaatadaptatie worden niet meegenomen

economische structuurversterking wordt niet meegenomen

Conclusie

trage overschakeling op duurzame energie leidt

tot nog veel hogere kosten

Premisse

duurzame energie is duur en wordt goedkoper door

te investeren in innovatie i.p.v. exploitatie

Transitie-Innovatietheorie

energietransitie zit in de kantelfase

duurzame energie staat op punt om door te breken

duurzame energie goedkoper door grootschalige toepassing

innovatie stimuleer je in voorbereidingsfase van transitie

Conclusie

energietransitie zit in de kantelfase

in kantelfase is opschaling een cruciaal proces

grootschalige exploitatie zorgt voor forse daling prijzen

Premisse 4

toekomstige energievoorziening is centraal geleid

Nederland Hubland

Haven Rotterdam CO2-hub; Eemshaven CO2-hub

Nederland gasrotonde ; gashub

CCS ; gasopslag

kolencentrales, gascentrales, CO2-opslag, gasopslag

Decentraal & Duurzaam

gaat nagenoeg voorbij aan de revolutie op het

gebied van decentrale, duurzame energieopwekking

die momenteel gaande is

Decentraal & Duurzaam

het is alsof je investeert in vaste telefonie terwijl

de hele wereld overschakelt op mobiele telefonie

decentraal duurzaam wordt dé trend

gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren

energie maar ook voeding, water, afval, zorg

bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten

ca. 400 plannen voor lokale energiecoöperaties

provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers

combinatie van zon/wind/warmte en smart grid

Glocalisering

Burgers

ca 2.5 miljoen mensen propageert duurzame leefstijl

groep mist een concreet handelingsperspectief

omzet duurzame producten groeit heel snel

biologische voeding, groene stroom, hybride auto’s

zonneboilers, wasmachines, duurzame aandelen

groep ‘prosumenten’ wil bediend worden

Conclusie

Nederland gidsland op gebied van fossiele energie?

Ergo

spanning tussen twee werelden

lock-in van centrale, fossiele energieinfrastructuur

explosieve groei van decentrale energieopwekking

scheiding der geesten mobiliseert het verzet

polarisatie

Oplossingsrichtingen

- transitieplan voor Nederlandse energievoorziening

- hét energietransitieproject: de gebouwde omgeving

- introductie van feed-in

- vergroening fiscale stelsel

Oplossingsrichtingen

- verplichting energieleveranciers duurzame energie (in NL)

- investeren in slimme energie-infrastructuur

- Nationale Energie Investeringsfonds financiering energiebesp

- fors investeren in clean tech sector

energiebesparing cool maken!