Verduurzaming van gebouwde omgeving Westergasfabriek, Amsterdam

30 juni 2011

www.twitter.com/jan_rotmans

- 40% van CO2 uitstoot in Nederland

- klimaatdoelstellingen: gebouwde omgeving cruciaal

- transitie van gebouwde omgeving

majeure opgave

Gebouwde Omgeving

Urgentie

Macro-trends

fossiele energie (gas en olie) worden schaars

energielasten zullen explosief stijgen komende decennia

energielasten kunnen in 2020 al hoger worden dan huurlast

gasprijs stijgt morgen met 19%

Tijdbom

over 20 jaar is elk huis met een gasaansluiting

een groot risico voor een woningcorporatie

Micro-trends

decentrale energieopwekking wordt dé trend

400 initiatieven voor lokale energiecoöperaties

in 2025 kan 1 op 4 huishoudens eigen energie opwekken

buurt / wijk / gemeenschappen

gasprijs stijgt morgen met 19%

Opgavein 2020

• 30% energiebesparing in bestaande woningbouw

• volledig energieneutrale nieuwbouw in 2020

in 2025

40% CO2-reductie in Amsterdam

50% CO2-reductie in Rotterdam

Transitieplan

Transitieopgave

gebouwde omgeving energieneutraal in 2025

alle bestaande woningen, kantoren, scholen energieneutraal

Transitie van kolen naar gas

transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965

vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad (90%)

werd voorzien van gasaansluiting voor

ruimteverwarming en koken

Les

financieel voordeel was niet doorslaggevend

energiebesparing was niet doorslaggevend

comfort en kwaliteitsverbetering waren bepalend

Gebouwde omgevingenergieneutraal door:

1. gebouwschil zo energiezuinig mogelijkgoed isoleren en zuinige installaties

2. duurzame energie opwekkenzonne-PV, zonneboilers, wind, omgevingswarmte

multifunctioneel spoor:

3. oppervlakte ontwikkelingenergie, water, fijn stof/NOx

Kosten / Batentotale kosten tot 2020

140 miljard Euro [73 miljard energiebesparing][67 miljard duurzame energie]

totale baten tot 2020

terugverdientijd, vermeden CO2-uitstootwerkgelegenheid (40.-50.000 banen per jaar)waardestijging vastgoed

> 140 miljard

Kosten / Baten

• investering voor woningbezitter: 20.000 Euroterugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij WOZ-waarde korting

• investering voor woningcorporaties: 15.000 Euroterugverdientijd is 12 jaar < 10 jaar bij WOZ- korting

• eigenaars van bedrijfspanden:terugverdientijd is 10 jaar 6 jaar bij 1/3 overheidssteun

• energiebedrijven:terugverdientijd is 10 jaar bij 3000 Euro per MW windenergie

Verduurzaming = Waardencreatie

het verduurzamen van de woningvoorraad is gunstig voor:

- economie [werkgelegenheid]

- bouwsector

- waarde van vastgoed

- milieu

- samenleving

- burgers en woningcorporaties

Conclusie

technisch kan het in 15 jaar

financieel is het haalbaar

maatschappelijk is het voordelig

hoe krijgen we het georganiseerd?

Transitie Aanpak: wijk voor wijk

• beginnen met wijken in koplopergemeentes

• bepalende partijen mobiliseren: gemeentes, corporatiesenergiebedrijven, investeerders

• drie sporen: energiebesparing, duurzame energie enoppervlakte ontwikkeling

• in elke koplopergemeente coalitie met investeerder

Mecklenburglaan

Mecklenburglaan energieneutraal

• ca. 50 huizen uit 1920-1930

• meeste mensen doen mee

• energiescans laten maken

• drie bijeenkomsten geweest met bewoners

• vier opties (pakketten) aangeboden door Builddesk

Weerbarstige Praktijk

• welstandscommissie verbood zonnepanelen

• uiteindelijk mocht het wel aan de zijkant en achterkant

• energiescans zijn nog geen maatwerk

• van G-label naar A-label is dure sprong

maatwerk duurder dan generieke schattingen

Visie:

Gebouwde Omgeving 2040

Verduurzaming

Duurzaamheid

woonlasten

cultuurhistorie financiering

energie comfort

Verduurzaming = Waardencreatie

verduurzaming van woningvoorraad voegt waarden toe

sociale waarden kwaliteit / comfort

culturele waarden cultuurhistorisch behoud

economische waarden waarde vastgoed

ecologische waarden vermeden CO2-uitstoot

Duurzaamheidsparadox

vermeende tegenstelling tussen energiebesparing

en esthetische waarden is grotendeels schijn

Nieuw Verdienmodel

huurder

corporatie investeerder

samenleving energiebedrijf

Proces en Techniek

proces en techniek zijn even belangrijk

technisch kan vrijwel alles, processen zijn gebrekkig

stakeholders hebben belangen: ambities en doelen

verschillen in belangen moeten eerst blootgelegd worden

Tegengestelde Belangen

gemeente: klimaatdoelstellingen

forse energiereductie in bestaande woningvooorraad

corporatie: betaalbaarheid

steun bewoners nodig

huurder: woonlasten en weinig overlast

comfort, ruimte, uitzicht

welstandsbeleid: behoud van waardencultuurhistorische, stedebouwkundige waarden

Voordelen Stakeholders

gemeente: 40% CO2-reductie realiseren

corporatie: waardevermeerdering woningvoorraad

huurder: lagere energierekening

welstandsbeleid: behoud cultuurhistorische kwaliteit

Gedeeld Belang

Maatschappelijk Belang

- urgentie van verduurzaming woningvoorraad

- ingrepen zijn vaak toch nodig

- uitstel leidt tot noge hogere kosten

- niets doen is geen optie

Tegemoetkoming aan Belangen

forse energiebesparing mogelijk met ‘basispakket’ (40-60%)

isolatie buitenschil (vloer, dak, gevels), HR-ketel en ventilatiesysteem

zonder ernstige consequenties voor beeldkwaliteit

ingrepen binnnen huis (isolatie en apparatuur)

aanvullende maatregelen wel serieus effect op beeldkwaliteit

zonneboiler, zonnepanelen, groene daken, warmtepomp

vergt maatwerk en afstemming

Conclusie Onderzoek

veel energiebesparing mogelijk zonder schade beeldkwaliteit

er is meer energiebesparing mogelijk dan partijen denken

corporaties vrezen weerstand van:

welstandscommissie, bewoners, hoge kosten

zonder investeerder/financier wordt het heel lastig

Triodos Bank, ASN bank

slim, zorgvuldig georganiseerd proces is voorwaarde

Transitie

structuurcultuur werkwijze

Nieuwe rol en werkwijze

gemeente: faciliteren [belemmeringen wegnemen, coalities vormen, financiële arrangementen]

corporatie: initiatiefnemer, co-producent

bewoner: prosument

welstand: flexibel, consistent beleid [diversiteit, complexiteit, stimuleren duurzame innovatie]

- komende 50 jaar verandert gebouwde omgeving ingrijpend

- verduurzaming speelt daarin sleutelrol

isolatie, ventilatie, apparatuur, zonnepanelen, zonneboilers,

windturbines, groene daken, waterwonen, gevelontwikkeling

- urgentie is nog nooit zo groot geweest

- verduurzaming gebouwde omgeving voor iedereen voordelig

- vraagt om innovatief proces met belanghebbenden

- vraagt om andere rol en werkwijze van betrokkenen

Conclusies

Roadshow

SEV Energiesprong

• tournee langs 100 woningcorporaties

• van augustus 2011 tot augustus 2012

• verduurzamen woningvoorraad topprioriteit

• financieel plan om verduurzaming uit te voeren