Duurzaamheid als motor voor Nederland 2040

Honeywell, Apeldoorn

8 april 2011

www.twitter.com/jan_rotmans

duurzaamheid 2.0

Duurzaamheid 2.0

oude duurzaamheid nieuwe duurzaamheid

streng, sober leuk, inspirerend

compensatie waarden creatie

politiek samenleving

bewustwording actiebereidheid

uitleggen vertalen naar actie

sturen faciliteren

Wat is duurzaam?

“ iets bouwen

waar niemand

ooit meer vanaf wil ”

ontstaat nieuwe economie

rondom duurzaamheid

ontstaat mondiale economie rondom schone energie

duurzame energie: wind, zon, biomassa, warmte

snelst groeiende industrie ter wereld

2010: 243 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2009)

China 55 miljard Duitsland 42 miljardAmerika 35 miljardItalië 17 miljard

Nederland 1-2 miljard miljard?

Schone Energie Economie

Mondiale economische machtsstrijd

Obama

“ Het land dat de duurzame energie-economie

domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie

domineert en Amerika moet dat land zijn ”

Nieuwe, duurzame economie huidige omzet van duurzaamheids sector is 1400 miljard dollar

omzet verdubbelt de komende 10 jaar, levert ca. 100 miljoen ‘groene’ banen op: duurzame energie, chemie afvalverwerking, waterhuishouding, landbouw, diensten

duurzame energie: 20 miljoen nieuwe banen duurzame biomassa: 15 miljoen nieuwe banen duurzame bouw: 10 miljoen nieuwe banen

sectorenelectrisch vervoer

duurzaam bouwen

klimaatadaptief ontwikkelen

duurzame energie

groene chemische industrie

zilte landbouw

duurzame diensten

duurzame kennis

Duurzame economische sectoren

Nieuwe schone maakindustrie

nieuwe maakindustrie in Nederland

water, energie, klimaat, ruimte, C2C

we gaan weer dingen maken, maar dan

schoon, milieuvriendelijk en natuur gericht

‘leren-werken-ondernemen’ innovatiecampussen

decentraal duurzaam wordt dé trend

gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren

energie maar ook voeding, water, afval, zorg

bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten

ca. 300 plannen voor lokale energiecoöperaties

provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers

combinatie van zon/wind/warmte en smart grid

Glocalisering

Vraagt om schaalsprong in denken

“je gaat het pas zien als je het doorhebt”

Johan Cruijff

Denkomslag Nodig

water als ontwikkelingsruimte

huis is energiecentrale

auto is accu

dak als ontwikkelingsgebied

ondergrond is bouwgrond

biomassa is grondstof

Duurzaam Nederland 2040

Schone, Circulaire economie

CO2-arm kringlopen groene grondstoffen

nieuwe maak- en kennisindustrie

water, energie, klimaat, ruimte

‘leren-werken-ondernemen’ innovatiecampussen

Multi-functionele gebouwde omgeving

woningen, gebouwen, scholen zijn energiefabriekjes

leveren duurzame energie aan omgeving

alle daken en gevels worden benut

wateropvang fijnstof zuivering recreatie / landbouw

Stichting Urgenda

Groene Steden

gebouwen worden groener

gebieden worden groener

stadslandbouw

Waterrijk Nederland

meer op en om het water leven en wonen

drijvende wijken / drijvende steden

groene infrastructuur op het water

drijvende parken

Dutch Research Institute For Transitions

drijvende wijk/stad

Dutch Research Institute For Transitions

Floating City

water recreation

ecology:wetlands

technology: floating foundation

energy: decentral heat/cold storage

mobility: floating highway, water taxi

living / working units

Schoon, hybride vervoer

elektrisch aangedreven

elektrische auto / scooter / watertaxi / waterbus

mobiliteit is dienst op maat geleverd

mobiliteitsmakelaar

aan-afkoppelbare elektrische voertuigen

treintjes op de weg

Transitie

Transitie

fundamentele verandering van structuur, cultuuren werkwijzen op systeemniveau

structuur: institutionele opbouw, economischestructuur, fysieke structuur

cultuur: gedeelde beelden, waarden,paradigma’s en perspectief

werkwijzen: routines, regels, gedrag

fundamentele omslag in denken, organiseren, handelen

Transitie Bouwsector

transitie van de bouwsector is gaande

van naar

aanbod vraag

product dienst

economischmaatschappelijk

we bouwen wel goed, maar

we bouwen niet de goede dingen

3 op 5 bouwbedrijven zullen sneuvelen

bedrijven die met “oude technologie” bezig zijn

en onvoldoende investeren in duurzame innovatie

zullen niet overleven

Transitie is Slagveld

Transitieplan

gebouwde omgeving energieneutraal in 2025

alle bestaande woningen, kantoren, scholen energieneutraal

inspiratie

transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965 vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad werd voorzien van gasaansluiting voor

ruimteverwarming en koken

Verduurzaming = Waardencreatie

het verduurzamen van de woningvoorraad is gunstig voor:

- economie [werkgelegenheid]

- bouwsector

- waarde van vastgoed

- milieu

- samenleving

- burgers en woningcorporaties

Conclusie

technisch kan het in 15 jaar

financieel is het haalbaar

maatschappelijk is het voordelig

hoe krijgen we het georganiseerd?

Faciliterende Overheid

faciliteren betekent:

niet zelf organiseren maar mogelijk maken

dat anderen het kunnen organiseren

• knelpunten en belemmeringen wegnemen

• ontwikkelen van slimme, financiële arrangementen

• bevorderen van nieuwe coalities en netwerken

Nieuwe Instrumenten

• regelluwe of regelvrije ruimte

• fiscale vergroening

• aanbestedingsprocedures

• energieprestatiecontract

niet alleen meer op de laagste prijs

duurzaamheid wordt expliciet onderdeel

CO2-uitstoot bij productie

CO2-uitstoot bij transport

waterverbruik

materialen

Aanbestedingsprocedures

ketenoplossing: van het identificeren van mogelijkheden

voor energiebesparing tot het realiseren en financieren

omvat

energieonderzoek, management, financiering, onderhoud

energiedienst!

Energieprestatiecontract

eigenaar van een gebouw heeft hoge energiekosten

Honeywell biedt aan energiebesparing te realiseren

garantie dat de kosten na 5 jaar met 30% zijn gedaald

eigenaar financiert energiebesparing/of derden financieren

winst is voor Honeywell

win-win-win

Energieprestatiecontract

is nog niche, wordt nog niet op grote schaal toegepast

- in Verenigde Staten al sinds de jaren 80 vorige eeuw

- België verder met EPC dan Nederland

- wordt nog niet goed begrepen

- wordt niet vertrouwd

- gemeenten onderdeel van het probleem én oplossing

Energieprestatiecontract

is onderdeel van energietransitie

- cultuur energiebesparing is dienst (en geen product)

- structuur doorbreken ‘kleilaag’ van middenkader

- werkwijze nieuwe contracten met nieuwe partners

men ziet het nog niet, wil het nog niet en kan het nog niet

Weerstand bij Overheid

- iconen

succesvolle pilots met uitstraling

- koploperstrategie

alleen met gemeenten die willen en kunnen

- opschalingsstrategie

scholen, zwembaden, sporthallen

- nieuwe business modellen

TNT-gebouwen: ontwikkeling, bouw, onderhoud, beheer

Oplossing

transitie in energie- en bouwsector is volop gaande

zal energie- en bouwwereld op zijn kop zetten

biedt unieke kansen voor energiedienstverlening

energie wordt dienst zoals vervoer of zorg

veel partijen zullen sneuvelen, nieuwe komen op

koplopers zullen worden beloond

Conclusies