BORGWAARDIGHEDENHet blad voor de Borgward liefhebber

Nr. 19 Najaar 2009 www.

smic

.nl

2

www.

smic

.nl

Officieel clubblad van Borgward Club Nederland

Voorzitter: Bert Haan 059-8614235 berthaan@versatel.nlSecretaris: Oda v.d. Ameele 0252-520953 info@borgwardclub.nlPenningmeester: Martin Bilthof 055-5220127 mhjbilthof@chello.nlTechnisch Adviseur: Evert Toxopeus 010-2021244 toxopeus@borgward.nlWebsite / Nieuwsbrief: Fred Vermeulen 072-5710588 redactie@borgwardclub.nlTechn. Ondersteuning: Vincent v.d. Velden 050-5263765 info@garagevandervelden.nlTechn. Ondersteuning: Antoon Vervoort 0413-474818 vervoort.am@planet.nl

Secretariaat : p/a Oda v.d. Ameele, Haven 150 , 2182 JV Hillegom , Tel. 0252 – 520 953,banknummer 393191397 tnv Borgward Club Nederland te Apeldoorn

Omdat wij uiteraard als club aangesloten zijn bijde FEHAC krijgen we regelmatig uitnodigingenvoor vergaderingen. Deze vergaderingen wordenaltijd bezocht door ons bestuurslid Antoon Ver-voort. Hij is dan ook onze vaste vertegenwoordi-ger bij de FEHAC.In de laatste bestuursvergadering heeft het be-stuur besloten, nadat hierover gediscussieerd isin de laatste ledenvergadering, dat nieuwe ledenalleen kunnen worden toegelaten als zij eenmachtiging voor automatische incasso tekenenvoor betaling van de verschuldigde contributie.Dit is voor de penningmeester een enorme tijd-en kostenbesparing. In het verlengde hiervan zalde contributie voor leden, die niet per automati-sche incasso hun contributie betalen, wordenverhoogd met vijf euro. Derhalve zou ik dan ookeen dringend beroep willen doen op die leden, dienog geen machtiging hebben afgegeven, ditalsnog te willen doen. Het wordt dan voor depenningmeester een stuk gemakkelijker.Zoals bekend heeft het bestuur reeds enkelekeren aangegeven de redactie van het clubbladuit te willen breiden met één persoon. Dit om decontinuïteit van het blad te waarborgen en FredVermeulen enigszins te ontlasten. Hiervoor heeftMargreet Bilthof, de echtgenote van onze pen-ningmeester, zich beschikbaar gesteld. BedanktMargreet voor je bereidwilligheid.Onze gebruikelijke nieuwjaarsbijeenkomst zalwederom plaatsvinden in Herveld in de Betuween wel op 17 januari a.s. Nader bericht volgt nog.Tot slot wil ik u allen nog een fijne Borgwardherfsttoewensen en hoop dat we vele clubleden op 17januari een gelukkig nieuwjaar, vergezeld vaneen handdruk, mogen toewensen. Bert Haan, voorzitter

Van de bestuurstafelBeste BCNers,Bij de verschijning van dit tweede nummer vanons clubblad in zijn nieuw jasje, heeft de herfstinmiddels zijn intrede gedaan, hetgeen ook bete-kent dat het oldtimerseizoen voor het grootstedeel voorbij is.Ons laatste clubevenement hebben we gehad op20 september en vond plaats in Het Gooi. De dagwas georganiseerd door de families Van derMeer, Van den Ameele en Vervoort. Het was eenbuitengewoon gezellige dag met veel deelnemersvan onze club. Elders in dit blad vindt u een uit-gebreid verslag van deze dag. Toch wil ik hiervanaf deze plaats bovengenoemde organisato-ren van deze dag heel hartelijk bedanken voorhet vele werk dat ze gedaan hebben om van dezedag een succes te maken.In het weekend van 26 en 27 september was onzeclub vertegenwoordigd met een aantal voertuigenop de oldtimerbeurs in Bleiswijk. De organisatiehiervan was in handen van Evert Toxopeus.Voorts hebben we ingeschreven voor de oldtimer-beurs in Eelde op 28 en 29 november. De invullinghiervan zal verder geregeld worden door Vincentvan der Velden en ondergetekende. Beide boven-genoemde beurzen worden georganiseerd doorAutotron Rosmalen.In het vorig clubblad hebt u kunnen lezen dat onzemeerdaagse in 2010 zal worden gehouden in dekop van Noord-Holland. De voorbereidingenhiervoor zijn nu al in volle gang. Dit clubevene-ment zal plaatsvinden in het eerste weekend vanjuni. Reserveer dus alvast dit weekend voor ditclubgebeuren.

3

www.

smic

.nl

Martie op bezoek bij: Jan deWinter en Rolf Rosier.Hallo dan. Het is al weer volop zomer, en moetnog een week werken,na het schrijven van ditartikel voor ik zomervakantie krijg en weer vertreknaar de Heimat. Wij gaan doorgaans toch veelnaar Duitsland, omdat dit land mij op een of an-dere manier toch trekt, al zou het alleen maar zijnvanwege de enorme schnitzels en de fijne sala-des, en over het landschap en de middeleeuwsedorpjes in de Eifel maar niet te spreken. Dat trektBorgward rijders wel aan, dunkt mij.Nu heb ik al veel over de Borgward’s in het alge-meen geschreven, en hoe ze op de weg wordengehouden door hun huidige eigenaren, maar nuspreek ik met diegene die er voor hebben gezorgddat deze bolides allemaal op de weg gekomenzijn, dus we gaan met u een heel eind terug in detijd. En we gaan ditmaal naar Nootdorp, waar Jande Winter woont, met zijn vrouw Corrie en het leukvond om zijn vriend uit de vroegere tijden daar inte betrekken. Hij werd n.l. vergezeld door RolfRosier, de zoon van Klaas Rosier, en deze wasin vroegere tijden dus de importeur van ons ge-liefde merk .Samen met mijn kompaan Robert gingen we dusop een zwaar beregende zwarte zaterdagmorgennaar Nootdorp om enige ervaringen op papier tezetten.Robert en ik kwamen vanwege het slechte weer

een kwartier te laat, maar de beide heren zatenkeurig netjes te wachten op dat wat komen ging,aan de familie tafel bij Jan thuis, wat na een minuutof 10 al meer op een stamtafel leek, vanwege degesprekken over vervlogen tijden, en de vele fo-toalbums die over en weer de revue passeerden.Ik heb vele verhalen gehoord, en regelmatig

vulden deze vrienden elkaar aan, zodat het ver-haal sluitend werd, en veel herinneringen kwa-men weer boven, na vervlogen tijden,mede doorde schitterende documentatie die deze vriendenbewaard hadden. Ik laat ze hier 1 voor 1 aan hetwoord, dat schrijft gemakkelijker : allereerst is Jande Winter aan de beurt.Jan is geboren op 30 april 1933 te Leidsendam,is gehuwd met Corrie,en hebben een dochter eneen zoon. Het eerste werk wat Jan deed was in1951 leger auto's en dump auto's klaarmaken.Na dit zo'n drie en een half jaar gedaan te hebbenis Jan in september 1954 bij de firma Rosier indienst getreden als autopoetser /afleveringklaar-maken van auto’s. Iets later werd Jan verantwoordelijk geacht omde gehele aflevering te verzorgen van de verkoch-

te automobielen, en hij heeft dit altijd met veelplezier gedaan, tot 1961 / 62 toe, toen het merkBorgward ophield te bestaan, en de garageoverging tot het merk P.M.C. iets wat men niet ofnauwelijks kent, maar dit merk werd later Nissan,iets wat mij ook meer bekend in de oren klinkt danP.M.C.In de hoogtij dagen werden de Borgward's met 3treinwagons aangevoerd en de auto's waren allenverkocht, om door Jan afleveringsklaar te wordengemaakt en naar de afnemers te gaan....Jan deeddit heel lang samen met de heer Brouwer. In1959 /1960 werden er zo'n 60 auto's in de weekafgeleverd.De firma Rosier had toen 2 vestigingen, en 75werknemers in dienst, dus het was voor die tijdeen best groot bedrijf. Daar is Jan ook aan zijneigen Isabella gekomen, want deze wagen werdingeruild en Jan had wel oren naar deze Limou-sine. Deze elfenbein-weise limo sprak Jan directaan, en hij zei tegen de verkoper dat hij wel orenhad naar deze wagen. Deze auto is veel te duurvoor jou, snauwde deze. Erg duur!!! Bevestigdehij. De wagen had toen slechts 40.000 km op deklok, en zag er perfect uit. Jan nam geen genoe-gen met deze afpoeiering en ging naar de directietoe. Na een paar dagen kwam diezelfde verkoperbij Jan, en zei op hangende pootjes: ‘’De auto isvanaf nu van jou Jan’’, ’’jij hebt hem gekocht.’’ Zeihij.

4

www.

smic

.nl

Nu was Jan in de zevende hemel, en hij wastrotse eigenaar van de DG-06-25.Jan is sinds heden ten dage de 2e eigenaar enheeft de auto al meer dan 40 jaar in bezit, en heeftnog nooit grote restauraties gedaan aan dewagen. Wel zijn de voorschermen wel eens ge-demonteerd geweest, en het roestduivel werdeen halt toegeroepen, maar grote restauraties zijnnooit gedaan.Doordat Jan de wagen zijn gewone onderhoudgaf is de wagen prima in tact gebleven, en dezerijdt heden ten dage nog steeds als een zonnetje.

Trots laat hij foto’s zien, en ik merkte daarbij opdat er op de zijkant van de voorschermen van diebolle knipperlichtjes gemonteerd zitten. Dezewaren vroeger verplicht voor als men gebruikmaakte van een trekhaak, zei Jan, maar ikherkende ze ook van een Mercedes 180 bolhoed-je.Jan vindt dit wel leuk, en het zal dus ook destijdswel als origineel verkocht zijn. Alleen is Jan ergbenieuwd wie de eerste eigenaar geweest is vandeze wagen. De DG-06-25 was al enige jaren oudtoen Jan hem kocht !Diegene die deze wagen herkent van oude foto'svan Opa's album mag zich melden, want Jan heeftzelf al veel moeite gedaan, maar tevergeefs. Deauto heeft inmiddels 100.000 meer op de klok, enheeft nog steeds weinig gebruikerssporen na 40dienstjaren bij Jan.Om nog even terug te komen op de werkperiodevan Jan: Het was het dus afgelopen met Borgwardin1962 en ging men over op P.M.C. zoals alvermeld. Jan heeft zelfs nog 2 weken helemaalalleen in het pand gewerkt, waarna de werkzaam-heden weer werden opgepakt. Je kan dus gerustzeggen dat Jan het licht heeft uitgedaan net nadie Borgward periode.Dit waren voor de Borgward en de firma Rosier

gouden jaren,maar hier kwam door het ‘’faillisse-ment’’ van de Borgward een abrupt eind aan.

Moeilijke jaren voor de beide vestigingen volgden.Ook het management had hier onder te leiden,wat resulteerde in niet altijd makkelijke beslissin-gen te nemen. Er kwam een Importeurschap vanP.M.C. ( Nissan) en men ging de import doen vanSetra Bussen. Pas later volgde het dealerschapvan B.M.W.Dit Duitse merk schepte meer vertrouwen en nogweer later werd het Hanomag.

Men had toentertijd een aparte L.K.W. en een P.K.W. afdeling binnen de garage. L.K.W. staat voorvrachtwagenafdeling en de P.K.W. is de perso-nenwagenafdeling.Ook heeft Mitsubishi in de latere jaren 70 deeluitgemaakt van het pand. In 1992 was Jan 59 jaar en mocht gaan genietenvan zijn welverdiende Vut-regeling.

Setra is het A merk van Mercedes, en maakt eer-steklas reisbussen.

5

www.

smic

.nl

Nu is het Rolfs beurt:In die 50er jaren was Rolf Rosier nog maar eenbroekie eigenlijk, daar hij is geboren op 10 juni1941 in Durban en was de zoon van Klaas Rosier.Let er even op dat je Rosier schrijft met maar eenS, en niet met twee, zoals dat velen denken. Datmisverstand is voorgoed uit de wereld nu !Klaas, de vader van Rolf deed het importeurschapvan Borgward en aanverwante merken als Lloyden Goliath.

Hier volgt een korte impressie over het ontstaanvan Rosier automobielbedrijf :1898 De heer G. Rosier, de stichter van het be-drijf, opende een bedrijf voor rijwielen en moto-ren, er was nog geen sprake van automobielen.1907 G. Rosier ‘’emigreerde’’ naar Werkendam.Hier begon hij een rijwiel- en motorenhandel.Maar al spoedig was er ook belangstelling voorde auto en autobussen. De heer G.Rosier,die 6zonen had en 3 dochters, was een bekwaamzakenman met organisatie talent en hij was demedeoprichter van de welbekende Bovag.1918 Direct na de eerste wereldoorlog werd ereen Amerikaanse auto gekocht, een Flander, meteen linnen kap, en spoedig gevolgd door eentourwagen, een Adler en men ging zich al spoedigtoeleggen op het verhuren daarvan,iets wat zichsnel uitbreidde.1920 Het werd Tee time de T. Ford deed massaalzijn intrede. Men kocht het chassis van de be-staande importeurs en men bouwde er zelf eencarrosserie op en er werden cabines tot comple-te busjes van gebouwd die eerst nog volkomenrecht waren, maar later enige stoomlijn kregenen ze werden vooral in de grote steden verkocht.Er kwam echter wel steeds meer concurrentie inhet bouwen van bussen, zodat er overgeschakeldwerd op personenwagens.1923 Men verhuisde naar Arnhem waar N.V.Rosier & Meijer werd opgericht, alwaar men in1924 Ford dealer werd.

1925 Naar Leeuwarden, waar de Ford vacantwas, naar de Tweebaksmarkt. Hier werden dezoons ingezet, onder supervisie van Pa. Hedenten dage is daar garagebedrijf Boelens gevestigd.1928 Het automobielbedrijf ‘’Hereweg’’ werd op-gericht samen met de heren Kiestra en Bruinsma.Na enkele jaren hier uitgetreden en een neven-bedrijf geopend in Den Haag, waar men het merkOldsmobile ging vertegenwoordigen.1934 Naar de Westduinweg naar Scheveningen:Hier werd behoorlijk verkocht in Oldsmobile enaan de samenwerking met Ford in Leeuwardenkwam een end. Ook werden hier zoons ingezet.1935 Er Kwam een begin met de import vanHansa /Lloyd en Goliath in Leeuwarden. Tot aande tweede wereldoorlog zat men in de lift, tot dezeoorlog een eind maakte aan het automobieltijd-perk en alle activiteiten die daarmee van doenhadden. Rolf vertelde me dat er werd aangevan-gen op de Alexanderlaan te Rijswijk. Later werddit pand te klein, en werd er een spiksplinternieuwpand aan de Binckhorstlaan gebouwd, waarheden ten dage nog een Ford en een Brezaninzit.

1958 Klaas moest het merk Borgward gaan pro-moten in Zuid-Afrika en verhuisde met zijn gezindaar naar toe en had daar samen met een com-pagnon de zaak Lucky-Motors opgericht terwijlondertussen de broers de vestiging in Den-Haag en in Leeuwarden runden. Het Zuid-Afrika ver-haal duurde overigens maar erg kort. Klaas wasook diegene die in 1954 de nieuwe Hansa 1500persoonlijk in Bremen ophaalde om hem in Ne-derland te schouwen aan het publiek op de Auto-Rai. Ook herinnerd Rolf zich goed dat deze aller-eerste Hansa 1500 verkocht werd aan de Vroom& Dreesmann directeur, die direct viel als een blokvoor dit wirschaftwunder.Klaas Rosier ging dus in 1958/59 naar Zuid-Afrika, maar was al na een periode van krap an-derhalf jaar terug in Nederland, vanwege deziekte van zijn vrouw.

6

www.

smic

.nl

Toen hij naar Afrika ging nam hij een Coupe mee,met uiteraard het stuur Rechts. Om het merk goedte kunnen promoten stelde hij ook deze coupe tentoon.Zoon Rolf daarentegen moest in dienst en heeftin Duitsland zijn diensttijd uitgezeten en ging -daarna wel in de autobranche. Hij ging in hetautobedrijf van Marten Rosier werken (broer vanKlaas) die importeur was van Hanomag enTempo, maar hij moest eerst naar Duitsland in deautofabriek van Tempo stage lopen, want vanKlaas moest je onderaan de ladder beginnen. Ditbedrijf werd in 1967 overgenomen door Volvo.Wel leuk is het te vermelden dat vader Klaas een

van de weinigen was die toegang had tot het levenvan Carl Borgward, want als het vaatje eerstenieuwe haring werd verkocht,probeerde Klaas alseen van de eersten deze te bemachtigen en booddeze dan aan bij de Familie Borgward, waar hijhet persoonlijk bracht naar Bremen.Daarentegen weet Rolf nog, dat ook Carl met dekersttijd naar Nederland kwam, om de familieRosier te verassen met een groet kerststol, diedoor de gehele familie werd gedeeld.Carl sliep echter niet bij hun, maar ging naar HotelWittenberg in Scheveningen.In de hoogtij dagen in 1959 was er een wachtlijstvan 17.500 bestellingen en werden er 150 auto’sper dag geproduceerd. In Nederland vonden

destijds zo’n 70 % Isabella’s de afzet en zo’n 30%T.S. De auto was zelfs zo geliefd, dat zij zelfs pertelefoon werden verkocht ! Belangrijke klanten waren o.a. Graaf Hugo vanZuijlen van Nijenveld, de eigenaar van het huidi-ge Duinrel om maar wat te noemen.Hij reed zelf in een Mercedes 190 SL en ruildehet stuurwiel om achter een Isabella plaats tenemen.Vader Klaas mocht in de 190 SL toeren. Ze dedenmee aan rally’s….denk maar aan de tulpenrallyen de S.L.S. rally, oftewel de Scheveningen /Luxemburg / Scheveningen.

Rolfs vader had bij het verdwijnen van het merkBorgward erg veel verdriet en is net als CarlBorgward aan een hartfalen gestorven in 1964

…slechts 51 jaar oud. Ook moeder had weiniggeluk in haar korte leven met haar gezondheid,want zij stierf in 1963, ook slechts 47 jaren oud,één jaar voor vader Klaas.Na de Borgward-periode, de diensttijd en MartenRosier ging Rolf zijn eigen weg in de autobranche (helaas hij kwam nooit meer van het Borgwardvirus af.)Door grote veranderingen in het beleid en destructuur in de autobranche besloot hij om het roertotaal om te gooien. Hij werd logistiek en hoofdmagazijn chef bij het nationale reumafonds. Daarwerkte hij tot aan zijn welverdiende pensioen. (O.B.U.)Zo was er een eind aan de Borgward periodegekomen in 1962, maar ook kwam er een eindeaan het automobielbedrijf Rosier, doordat B.M.W.het beleid en zeggenschap ging bepalen en hetpand overnam in 1992. Dit bedrijf zit nu in hetForepark in Den Haag en dit was ook het eindevan een familie-auto tijdperk.

7

www.

smic

.nl

Rosier is een begrip in Den Haag en in Leeuwar-den,waar veel mensen met plezier hebben ge-werkt, en waar veel mensen daar vanwege devakkundigheid en de goede service hun autokochten. Rolf rijd vanwege zijn nostalgische verleden nuongeveer weer 4 jaar Borgward.In het dagelijkse leven rijdt hij in een Renault, vanhet autobedrijf Rosier uit eendam. Hoe kan hetook anders! Maar Rolf kan eigenlijk niet om hetmerk Borgward heen. Mijzelf valt het op dat Rolfhet wybertje nooit is vergeten, want zowel deFranse als de Duitse dames voeren deze ruit.Deze wagen van Rolf verkeert in goede tot zeergoede staat en was al gerestaureerd toen Rolfhem aanschafte. Met de normale minimale spo-ren.Hij stond destijds te koop bij een bedrijf wat veelin Franse Import auto’s deed en had deze Borg-ward ook toevallig ingeruild. Voor deze garagistwas het wybermerk een vreemde eend in de bijt en hij heeft hem aan de juiste man weten te slijten,want beter op de plaats dan bij Rolf had dezewagen het niet kunnen treffen, want hij wordtgekoesterd tot en met.Ik heb, met mijn ervaringen, de indruk dat dit weleen frisse en fijne wagen is .Rolf had de ruitendame ingezet op zijn reis naarNootdorp, in het slechte weer.

Nadat we erg veel foto’s hadden bekeken onderhet genot van koffie en cake had ik weer genoeginspiratie opgedaan om achter het toetsenbordplaats te nemen.Leuk is nog te vermelden dat toen Jan de Winterwerd geconfronteerd met het ophouden van hetimporteurschap van Borgward, gevraagd hadaan de directie of hij die mooie gegraveerdewerkplaatsklok mocht overnemen. Hij mocht hemzelfs hebben, zei men!Eenmaal in de werkplaats aangekomen, was de

klok echter verdwenen. En Jan ging op zoek.In de grote container achter het bedrijf lag de ooitzo mooie gegraveerde Borgward-klok, om afge-voerd te worden genomen met meer afgedanktspul.Kapot gegooid door een oneerbiedige. Triest, induizend stukjes! Nadat we sommeerden weg te zullen gaan, gafik Jan nog 1 waarschuwing.Als het ooit zover komt dat Jan naar de hemelgaat, dan zal Carl hem zeker persoonlijk aanspre-ken op die zogenaamde Mercedes lichtjes, op dezijkant van Jan’s wagen, en hij zou daarvoor zekereen berisping krijgen.Jan kan zeer zeker tegen een grap, en moestdaarom ook hartelijk lachen.Eerst zal hij echter nog vele ritten maken in zijnElfenbein gekleurde limo, dus als het aan Jan ligtduurt dat nog wel even, voor hij zich meld daar-boven.En misschien heeft hij dan uit angst toch wel dielichtjes stiekem verwijderd, om dan niet aange-sproken te worden door Carl Borgward.Borgward vrienden bedankt voor deze informa-tieve zaterdagmorgen. Ik heb nog nooit zoveel materiaal in 1 keer enmijn speciale dank gaat uit naar Jan de Winter,die ons heeft ontvangen en dan ook nog eens eenvriend als Rolf erbij haalt om er een mooi geheelvan te maken.Toen ik een paar weken daarna Mevr. Rosier nogeven aan de telefoon had, merkte zij op dat Rolfde enige Rosier is die nog erg betrokken is metBorgward.Zijn familie die er vroeger ook werkten lijken hetmerk vergeten te zijn.Misschien wel vanwege de tragedie van het merk,dat ze het verdriet afgesloten hebben Tot schrijfs mar weer .Groeten uut het mooie Olst….Martie.

8

www.

smic

.nl

Borgward in Mexico (vervolg)In de vorige aflevering van Borgwaardighedenstond het eerste deel van het verhaal over hetBorgward-avontuur in Mexico. Bert Haan en JanSijtsma bezochten de Mexicaanse Borgwardclubin 2008 en kregen het verhaal van de zoon vande directeur van het Mexicaanse Borgward-con-cern.Het gaat in dit tweede en laatste deel over defabriek zelf en hoe het afliep.

DE BORGWARD-FABRIEKHet bouwrijp makenvan de grond voor de geheel nieuw te bouwenfabriek begon aan het einde van 1964. Gebouwenwerden opgericht en de grote kisten met de ma-chines werden geopend en de inhoud op hunplaats geïnstalleerd. Bij de hele uitrusting die uitBremen was overgebracht zaten ondermeer watauto-onderdelen, motoren en transmissies. Er zatook een prachtige SPYDER bij die had geracet inde ‘Carrera Panamericana’. De motor lag uit el-kaar en er zat het een en ander verkeerd in elkaar,zodat hij zo nooit zou kunnen lopen. In 1973 konik hem kopen voor 500 dollar; hij stond ergens ineen vergeten hoekje bij een garagebedrijf. Omdatik pas was getrouwd had ik het geld niet en zagik van de koop af; ik betreur dat besluit tot op dedag van vandaag.Duitse ingenieurs en technici van de Barreiros--groep uit Spanje die ook voor dit doel waren in-gehuurd, trainden de arbeiders. Monterrey was indie tijd een industriestad, dus het was niet moeilijk om aangoede technici en geschoolde arbeiders tekomen.Door ontstane vertraging verschoof de in 1966geplande start van de fabricage naar 1967; dituitstel sloeg een flink gat in de geldreserves.Op 18 augustus 1967 was er een grote ceremonie

waarin de be-stuursv-oorzittervan de‘FabricaNacionalde Au-tomobi-les’ en

de staatssecretaris van handel en industrie defabricage officieel opstartten. De eerste 100%Mexicaanse autofabriek was de trots van onzestad. Het aandeel van de totale kosten kwam voor

80% uit Mexico, veel meer dan de bij wet vereis-te 60%. In kwaliteit van materialen en montagekon de fabriek wedijveren met de laatste in 1964in Mexico verkochte Mercedes 220. Dealerbedrijven werden gevestigd in de grotesteden van het land. De monteurs werden ge-traind door mensen van de fabriek en de dealersontvingen auto’s en onderdelen. Alles was er opgericht om het door het management haalbaargeachte doel van de verkoop van 500 wagens inde eerste 12 maanden, te bereiken. Maar dat zouniet gaan lukken… WAAROM DE GEWENSTE PRODUCTIE NIETGEHAALD WERDEr is niet een enkele oorzaakaan te geven waarom de zaak faalde, zoals datvaker bij een mislukte onderneming het geval is.Hieronder zal ik aangeven wat naar mijn meningde voornaamste redenen zijn. - A. De te lage verkoopcijfers.De P-100 oftewel de Mexicaanse 230 GL wasde duurste auto in Mexico en zat in het zelfdemarktsegment als de Galaxy en Impala vanFORD. Buiten Monterrey deden geruchten deronde over de levensverwachting van de fabriek,over de kwaliteit van de wagens (te wijten aandefecten in de luchtvering, waar later van werdafgezien door het systeem te vervangen doorstalen veren) en ronduit het wantrouwen in eenMexicaanse automobielfabriek. Hoewel ik ergeen bewijs voor heb denk ik dat Amerikaansefabrieken daar op hun beurt wel iets aan haddenweten te doen. - B. Het productievolume.De prognoses werden door technische proble-men bij de fabricage nooit gehaald; dit voedde hetidee dat het einde in zicht kwam. - C. Geldzorgen.Toen de productie startte was er al een hogeschuldenstand, veroorzaakt door vertragingen enkostenoverschrijding; voordat de productie begonhadden een paar mede-eigenaren al een hypo-theek op hun huis genomen om borg te staan voorde leningen. Daarbij hielpen de trage verkoop enlage productie de zaak ook niet de goede kant op.Private banken staakten de betaling van voor-schotten, de overheidsbank stelde nog wel geldbeschikbaar, maar met naar later blijkende kwa-lijke gevolgen.

9

www.

smic

.nl

MISLUKTE OVERLEVINGSPOGINGEN

Voor iedereen die bij de kwestie betrokken was,werd duidelijk dat er wat moest gebeuren. Erwerden al in augustus 1967 nieuwe plannen op-gesteld en ideeën nagegaan, zoals: - Exportmogelijkheden. Er lagen verzoekenvanuit Midden en Zuid-Amerika voor import vanauto’s; een belachelijk artikel in de wet uit 1962die regels stelde aan de automobielindustrie,verbood dit echter. Niemand heeft de autoriteitenkunnen overtuigen van die regel af te stappen. - De Isabella. Deze goedkopere auto konmen zich makkelijker permitteren en zou in mijnvisie de eerste hebben moeten zijn die werd ge-produceerd. Later als de verkoop goed op gangzou zijn gekomen zou dan een duurdere wagenkunnen worden aangeboden. De directie was hierhard mee bezig en vlak voor de zaak ineenstort-te speelde men met het idee van een 6-cilinderIsabella. - De sportwagen van GLAS. De firma Glaswas failliet en er was een mogelijkheid hem tegaan produceren. Er kwamen twee wagens overnaar Mexico, maar daar bleef het bij. Eentje werdenkele jaren gebruikt door mijn vaders zakenpart-ner. Later werd GLAS ondergebracht bij BMW.Het project was toch al geen oplossing vanwegezijn beperkte marktkansen.

TELEURSTELLING EN VERRAADDE GEBLOKKEERDE JOINT VENTURE Tegen het einde van 1968 was het duidelijk dateen kans op overleving erg klein was, tenzij ereen heel andere koers werd ingeslagen.Don Gregorio en zijn team voerden onderhande-lingen met Volkswagen om een joint-venture tevormen voor de fabricage van het VW-model 411voor zowel binnenlandse als buitenlandse ver-koop. Dit kon zo gaan, hoewel strijdig met de wet.De Borgward 230GL kon dan worden gebouwdop speciale bestelling. Volkswagen zou dan alsvoorlopig accoord het kapitaal van de firma ver-groten om banken en leveranciers te kunnenbetalen. Het was een win-win-situatie voor credi-teuren, aandeelhouders en Volkswagen. Nie-mand had wat te verliezen, behalve misschiendegenen die niet graag een auto zagen die voormeer dan 80% uit Mexicaanse onderdelen be-stond of een mededinger op de markt die op denduur zou kunnen groeien. In die tijd ging deoverheid over vele besluiten, ook die van privé-ondernemingen. Bureaucraten hadden het voorhet zeggen bij alle regelingen en beslissingen.Feit is dat de joint-venture niet is doorgegaan endaar is nooit een verklaring voor gegeven.Kort na deze weigering nam de aan de overheidgelieerde bank ‘Sociedad Mexicana De CreditoIndustrial’ het gezag over het bedrijf in juli 1969over

DE NASLEEP De nieuwe eigenaren ontsloegen de top en be-noemden in hun plaats mensen van buiten deindustrie. De machines werden gebruikt om nogongeveer 1000 wagens te bouwen. Toen de firmanog in privé-handen was, waren er in die tweejaar 1350 wagens gebouwd. In 1972 werd deproductie helemaal gestaakt en men verkocht deovergebleven wagens zonder garantie, met eendoos reserveonderdelen en de heilwens “veelgeluk ermee”. Ik meldde al eerder dat ik een vande kopers van de laatste 15 wagens was. In delaatste fase was een goede dichter/schrijver de

10

www.

smic

.nl

manager van wat er nog over was en ik kocht dewagen eigenlijk van hem. Hij heette DAMASOMURÚA en ging geregeld bij mijn vader op kan-toor langs voor en babbeltje over politiek en litte-ratuur. Eigenlijk had hij de droevige opdracht deuitvaartleider van dit moedige avontuur te zijn.De belangrijkste aandeelhouders/eigenarenverloren doordat zij borg hadden gestaan voor deleningen hun huis en overige bezittingen, zoalsRamirez en Maldonado. Iedereen ging door metzaken doen en kwam tenslotte zijn verliezen teboven (behalve de familie Kane). Don Gregorioen Don Carlos gingen dagelijks naar hun kantooren werkten zo nog 35 jaar door. Don HumbertoLobo kwam in 1976 om bij een vliegtuigongeluk.Mijn vader ging niet met pensioen, maar werktealtijd door; hij overleed in 2005 op 82-jarige leef-tijd. Zijn zakenpartner en goede vriend LuisSantos is nu 86 jaar, in goede gezondheid enwerkt nog steeds als juridisch adviseur, speelt golfen leidt zijn veefokkerij. Zijn broer, de topmanagerIr Jose Angel Santos, leeft en werkt ook nog.Een belangrijk persoon om de Borgwards velejaren aan de praat te houden was Astolfo Flores.Hij is een vroegere fabrieksarbeider die een grotehoeveelheid reserve-onderdelen opkocht ensamen met andere ex-Borgward-arbeiders eenreparatiewerkplaats runde. Van de Mexicaanse Borgwards zijn er nu nog 50in de vaart en van de misschien 50 ooit gebouw-de ‘limousines’ resteren er nog 5 of 6. Zij getuigenvan een groep hardwerkende ondernemers, vandroom en hoop, en vormen de erfenis van eentijdperk waarin Mexicaanse industriëlen heel veelwilden riskeren om een nieuw project van degrond te krijgen, geen geld verspilden aan over-bodige luxe of tijd verloren. Die generatie ligt nuachter ons en kom je nu niet meer tegen. Met hunbezieling eisten zij heel veel van zichzelf. Dit is de eerste keer dat ik over de Borgward-fa-briek heb geschreven. Ik deed het voor mijnmede-Borgward-eigenaren met de altijd blijvendeherinneringen van 40 jaar geleden. Bij mijn wetenis dat wat er is gebeurd en wat kan worden be-schouwd als mijn bijdrage aan de mensen die mijmet hun voorbeelden tot zo’n goede leer zijngeweest. EDUARDO ELIZONDO B.Vertaling: Martin Bilthof.

Geert Vossebeld 80 JaarOp 25 juni j.l. vierde Geert Vossebeld zijn 80everjaardag.Geert, de symphatieke leverancier van veleBorgwards in den lande, staat waarschijnlijk in deBorgward analen te boek als oudste en één dereerste leden van onze Nederlandse Borgward-club. Hij stond aan de wieg, zo zegt men.Door zijn Borgward restauratie's en verkoop heefthij vele vrienden gemaakt onder de liefhebbers.Zo ook wij, die hem en zijn lieve echtgenoteChristien leerde kennen in 1992, bij de aanschafvan onze mooie coupé. We hebben er nooit spijtvan gehad.Een klein vrienden clubje, bestaande uit: Jo enTiny Giesbers, Jan en Janna Sijtsma, Peter enMarja Otte en Elly en Joop Sluis bedachten eenplannetje om hem te verrassen en in het zonnetjete zetten.Zo gezegd zo gedaan. Christien werd in vertrou-wen genomen en het plan rees om hem een

etentje aan te bieden in Duitsland. Het geboorte-land van onze Borgwards. Besloten werd dit op21 juni te doen. Een paar dagen voor zijn verjaar-dag.Zo togen wij naar het verzamelpunt bij de familieGiesbers en gingen gezamelijk naar St. Joost.Wat was Geert verrast! Kon zijn ogen niet gelovendat we voor de deur stonden. Toen hij de bedoe-ling door had, begon hij helemaal te glunderen,Het was een mooi restaurant, het eten was goeden de stemming optimaal!We hebben er met z'n allen van genoten en zekerGeert en Christien. Ze zijn het waard deze lieveLimburgers uit Twente!

Joop Sluis

11

www.

smic

.nl

Oldtimerdag in RuinerwoldWij, Elly en ondergetekende, boekten een 4--daags weekend in een hotelletje in Ruinen in hetmooie Drenhte, om de oldtimerdag in Ruinerwoldte bezoeken.Nadat we vrijdags waren gearriveerd, togen wezaterdag, de 15e augustus, naar het nabij gelegenRuinerwold.Mensen, wat een gebeurtenis was het daar. In

het kleine dorp kwamen er maar liefst, meer dan1600 klassiekers!Auto's, tractoren, motorfietsen en brommers (ookfietsen met een hulpmotortje)Het hele dorp stond stampvol en er was geendoorkomen aan. Er stond werkelijk voor kapitalen!Gelukkig was er voor de Borgwards, er waren ermaar liefst 18, een bijzonder mooi plekje gereser-

veerd, nabij de Brandweerkazerne. We zaten/stonden dus prachtig bij het ingaan van het dorpen hadden dan ook veel bekijks en.... commen-taren.Men kent dit wel: "Mijn opa had vroeger ook eenBorgward" en "Ha, dat is een Oost-Duitse, twee-takt" enzovoorts.Er werden, per categorie, rondritten georgani-seerd. Wat een klus om dat te regelen.Motoren reden vooruit en zette de kruispunten

etc. af, zodat we overal vrije doortocht hadden.Daarna scheurde ze ons weer voorbij, naar vol-gende doelen.Als eerste waren de tractoren aan de beurt voorhun toer. Daar waren heel mooie exemplaren bij.

Merken, waar we nog nooit van hadden gehoord.Keurig in de lak, of is het gewoon verf?, Maar erwaren ook "roestbakken" bij.Wat een rook en stank gaf dit spul! Zeker nietmilleu vriendelijk. Daarna waren de auto's aan de beurt.Wij mochten met Jan en Janna Sijtsma meerijdenin de P100, in het pluche! Het was een vrij lange,erg mooie tour.

We kwamen o.a. door het Venetiè van Nederland.Giethoorn dus. Ja juist, met die Punters.Bij terugkomst, tijdens het inrijden van Ruiner-wold, gebeurde er iets wat ik in geen 50 jaar meerheb meegemaakt.

12

www.

smic

.nl

De motor van de P100 sloeg af en Jan kon start-te wat hij wilde. De motor sloeg niet meer aan, totWouter Broers een fles water over de benzinetoevoer leegde.Toen snorde de 6 jongens weer als vanouds. Hetwas een Vaper-lock! Men moet wat ouder zijn om

te weten wat dit is .( Is ook op Google tevinden!)Maar al met al was het een leuke, gezellige dag.Een aanrader voor volgend jaar. Het werd nu alvoor de 17e keer georganiseerd. Er waren maarliefst 450 vrijwilligers om het mogelijk te maken.Hoe krijg je ze bijelkaar.Wij bleven nog een paar dagen in het schitteren-de Drenthe, waarbij we opmerkte dat de Hunnehunne bedden niet hadden opgemaakt.We reden het weekend totaal 583 km. en onzeIsabella had slechts een dorst van 1: 11,75.Netjes toch?Zo'n dame kan je nogeens mee uitnemen! Joop Sluis.

AlgemeenBorgward Club Nederland (BCN) heeft de inhoudvan deze nieuwsbrief met de grootst mogelijkezorg samengesteld, desondanks kunnen er on-bedoeld typefouten voorkomen. Informatie indeze nieuwsbrief is echter ook afkomstig vanderden (adverteerders, FEHAC e.a.). Deze der-den zijn zelf verantwoordelijk voor de juistheid envolledigheid van deze informatie. BCN draagtvoor de inhoud en voor de geplaatste adverten-ties/mededelingen geen enkele verantwoordelijk-heid en sluit hierbij iedere aansprakelijkheid uit.

Borgward van BCN leden in deprijzenOp zaterdag 5 september, tijdens de BorgwardIG meeting in Münster is Geert Vossebeld geno-mineerd voor een prijs met zijn Mexicaanse P100.Daar hij niet bij de prijsuitreiking aanwezig kon

zijn ging deze prijs aan zijn neus voorbij.Alsnog gefeliciteerd met jullie nominatie Geert enChristine Op zondag 6 september werd in Sittard de Klas-sieker toerrit verreden.Daaraan namen ook Gotthardt en Lea Zurek deelmet hun Borgward Coupé. Er werd gevraagd omin authentieke kleding te verschijnen. Dat vondLea wel een uitdaging. Voor Gotthardt vond zenog een broek met smalle pijpen en een colbert-je en voor zichzelf een rok met petticoat.Tijdens de rit kregen zij al enthousiaste reactiesover de auto en de kleding. Na het rijden van detocht werden zij naar voren geroepen en werdengehuldigd voor mooiste auto en bijpassendekledij.

Dit werd bekroond met een beker voor Lea en een

bos bloemen voor Gotthardt.Bovenstaande foto is enkele dagen later geno-men.Proficiat Gotthardt en Lea!!!

13

www.

smic

.nl

Met 28 Borgwards op de “Gooi-se matras”Gezien en beleefd door Joop Sluis.Toen wij lazen, Elly en schrijver van dit artikel, datde najaarsrit in het Gooi verreden zou worden,besloten we onmiddellijk daaraan te gaan deel-nemen.Niet alleen omdat ik tot mijn 14e jaar in “Huizen”heb gewoond, maar vooral omdat het zo’n mooieomgeving is.Maar…. Toen wij zondagmorgen, de 20e septem-ber, uit de sponde stapte en naar buiten kekenschrokken we. Heel Roosendaal was onderge-dompeld in een grijze deken. Mist!Wat nu, om ons met Isabella in het verkeer testorten, met twee gloeiende spijkers als achter-lichten, waren we bang dat het aanstormende blikachter ons, ons misschien te laat zou opmerken.Na veel overleg, ja en nee, besloten we toch maarte gaan. Het was inmiddels wat lichter geworden.Dus we gingen, anders had u dit verhaal moetenmissen.Na een goede rit, leverde onze Tom ons perfectaf, op de plaats van bestemming ; restaurant “LaPlace” in Laren.Tip: de navigator doet het best goed op 6 volt.Na alle begroetingen en kussen in ontvangst te

hebben genomen en weer wat bijgepraat, onderhet genot van een “bakkie troost” met een lekker-nij erbij, vertrokken we voor de “Gooise matrasrit” van ongeveer 60 km.”Nee, niet zoals vele met ons dachten, om deeenvoudige optrekjes van bekende Nederlanderste bekijken. Hun stulpjes lieten we mooi liggenwaar ze waren.Toch zagen we zeer mooi bouwwerk, onder an-dere; de scheppingen van de wereld beroem-de architect ; Willem Marinus Dudok! We maakteeen rondje om zijn prachtige raadhuis in Hilver-sum. Hij ontwierp ook leuke tankstations. Van de112 zijn er nog maar 2 over. 1 in Groningen aan

de Turfsingel (rijksmonument) en 1 in het Autotronte Rosmalen.Dank aan de uitzetters van de rit, die ons eengoede beschrijving gaven van de carriere vanDudok.We gingen verder via mooie Gooise plaatsen, totdat er gestopt werd bij een, helaas uitgebloeid,

heideveld nabij Bikbergen. Zo had men de gele-genheid wat te bikken. Hoe kwamen ze erop!In de buurt van Crailo zagen we de “Tafelberg”deze is ontstaan in de ijstijd, zo leerde ons hetprogramma. Gelukkig is inmiddels al het ijs weggedooid, want we hebben geen winterbanden enhadden ook geen sneeuwkettingen bij ons! Hetwas intussen schitterend weer geworden. De -mist was geheel verdwenen.Bij Eemnes stond er op een rotonde een kuddekoeien en op de volgende werd een koe gemol-ken. Een leuke versiering van een rotondeof heeft het iets met de inwoners te maken? Zoueen goede vraag in een puzzelrit kunnenzijn. Jammer, het was ditmaal niet puzzelen. Kononze voorzitter; Bert Haan, dan ook niet winnen. -Zeker niet zonder zijn eigen Ria! Hij was numet een oude vriendin, die hij al meer dan 50 jaarkent. Ja, ja, is er niet een spreekwoord dat gaatover oud, liefde en roest? Niet doorvertellen hè,blijft onder ons. Maar dit terzijde.Bij Eemnes was ongeveer ook het punt dat wevan de matras afgleden en werd koers gezet, viahet leegstaande paleis Soestdijk, (stopverbod)naar Soesterberg. Onderweg passeerde wehuizen en boerderijen die op de monumentenlijst

14

www.

smic

.nl

staan. Nee, de boeren en boerinnen niet.De finish was bij het Militaire Luchtvaart Museum.Daar ontvingen we een lunch en dat ging er goedin.We werden losgelaten en een ieder mocht doenwat hij of zij wilde.Men kon het museum in om al het vliegend tuiguit de eerste en tweede wereldoorlog te bezichti-gen. Het was indrukwekkend, maar werden er nietvrolijk van. De oudere onder ons weten maar alte goed hoe het was in de tweede wereldoorlog.Maar al met al was het een geslaagde najaarsrit, die goed in elkaar stak. Er waren 28 schitteren-de Borgwards, plus een Sunbeam (van TinusVet) toch misten we o.a. enige zebra’s (Zeeuwenen Brabanders) waarschijnlijk waren zij nog op

vakantie.Organisatoren en assistenten t.w: Ton van derMeer en Jet, Nico en Oda van de Ameele plus An-ton en Petra Vervoort, bedankt voor de prettigedag. We hebben genoten. Jullie hebben hiermee een goede ervaring opge-daan. We hopen daarom op een vervolg. Joop Sluis.

Vijf jaar Borgward Club Neder-land (BCN).Onze meerdaagse meeting in Vught stond dit jaarin het teken van het eerste lustrum. Het lijkt mijgoed nog eens in vogelvlucht te beschrijven hoehet allemaal tot stand is gekomen.Het gonsde al een tijdje binnen de bezitters vanBorgwards in Nederland waarom er geen Neder-landse Borgwardclub is en wel in de verste uit-hoeken op deze wereld, terwijl Nederland grenstaan de bakermat van de Borgwards. Zelf liep ikal een tijdje rond hiervoor het initiatief te nemen,maar hoe doe je dat?Dit initiatief kreeg vaste vorm toen in december2003 Nico en Oda van den Ameele bij ons inVeendam op bezoek waren en we samen de“Weinachtsfeier” van de Bremer Borgwardclubhadden bezocht. Nababbelend over deze gezel-lige bijeenkomst in Bremen waren we van mening,dat wat in Bremen kan, kan toch ook in Nederland.Zittend bij ons aan de keukentafel hebben webesloten actie te ondernemen. Hierop hebben weeen lijst samengesteld van alle ons bekendeBorgwardbezitters in Nederland.We kwamen tot een totaal van 54. Deze mensen

heb ik op 27 januari 2004 een schrijven doentoekomen met de vraag of er behoefte was aaneen Nederlandse Borgwardclub en zo ja, dat wedan op een centrale plek in Nederland zoudenkunnen samenkomen om hierover eens van ge-dachten te wisselen. Hierop kwamen 43 positievereacties binnen.Op 7 maart daarop volgend zijn we met z’n allensamengekomen in zalencentrum “De NieuweZweep” in Klarenbeek bij Apeldoorn. Clublid JoopOrdelman had deze locatie besproken. Na enigediscussie is er over de oprichting van een clubeen positief besluit genomen en is er een werk-groep gevormd die de opdracht kreeg een forme-le Nederlandse Borgwardclub op te richten. Dezewerkgroep bestond uit: Oda van den Ameele,

15

www.

smic

.nl

Fred Vermeulen, Tjis Alserda, Tinus Vet, MartinBilthof, Evert Toxopeus en Bert Haan. Deze groepis in overleg met de FEHAC aan de slag gegaanmet o.a. het opstellen van statuten. Deze statutenzijn in een ledenvergadering op 18 september2004 in Nijkerk besproken. Wijlen Jan van Don-kelaar heeft voor een vergaderlocatie gezorgd ende dag verder ingevuld met een rondrit. De ont-werpstatuten werden op een enkele wijziging na

door de leden goedgekeurd en konden we dus opdie dag vaststellen dat de oprichting van de Ne-derlandse Borgward Club(BCN) een feit was.Ook kwam er een formele taakverdeling binnende werkgroep, vanaf toen dus bestuur, tot stand,t.w.: Bert Haan, voorzitter, Oda van den Ameele,secretaresse, Martin Bilthof, penningmeester,Fred Vermeulen, clubblad en webmaster, EvertToxopeus, technisch adviseur, Vincent van derVelden, die de plaats van Tjis Alserda innam,technisch adviseur en Berrie Bennis, die de plaatsvan Tinus Vet innam.Op 13 december is de akte, inclusief statuten,gepasseerd bij een notariskantoor in Veendam,terwijl ook op diezelfde dag inschrijving plaats-vond bij de Kamer van Koophandel.

De dag daarna, dus op 14 december, was er eenalgemene ledenvergadering van de FEHAC,waar ondergetekende in de vergadering een af-schrift van de notariële acte aan het bestuur heeftoverhandigd.

De vergadering unaniem heeft besloten de BCNtoe te laten als lid van de FEHAC.Vanaf dat moment heeft het bestuur zich vooral

beziggehouden met huishoudelijke zaken van declub en het organiseren van bijeenkomsten enmeetings. Ook vonden we natuurlijk dat we eenwebsite van de club moesten hebben. Hiermeeis onze webmaster Fred Vermeulen heel voortva-rend aan de slag gegaan en was binnen zeer kortetijd gerealiseerd.Onze eerste clubmeeting was in 2005 in Rotter-dam bij de firma “Correct”. Ook hier werd deeerste formele ledenvergadering gehouden. Hierwerd, nadat Berrie Bennis zich bedankte als be-stuurslid, Antoon Vervoort als nieuw lid van het

bestuur benoemd.Onze eerste meerdaagse meeting vond plaats inLoenen op de Veluwe. In de jaren hierna vondenmeerdaagse meetings plaats in resp. Goes,Groningen en Vught. Tevens vond er ook elk jaareen ééndaagse meeting plaats en wel in resp.Hoogwoud, De Bollenstreek, Veendam(Bare-veld) en dit jaar in Laren.Vast onderdeel van het jaarprogramma is inmid-dels ook onze nieuwjaarsbijeenkomst.Vanaf vrijwel het eerste moment dat de club be-staat hebben we een clubblad uitgegeven, welkede naam “Borgwaardigheden”kreeg.Ik hoop dat de club nog vele lustra zal mogenmeemaken. Bert Haan, voorzitter.

16

www.

smic

.nl

De autoradioIn de vijftiger jaren was het bezit van een autora-dio een luxe en dus niet voor iedereen beschik-baar.

De auto’s werden daarom standaard afgeleverdmet een gat in het dashboard afgedekt met hetbekende plaatje. In sommige auto zat dat gat nieteens en moest dat er later in gemaakt worden.. Vaak werd door de dealer dan een radio naarkeuze geleverd van de merken Philips, Blau-punkt, Becker of Grundig.De meeste eenvoudige radio’s hadden alleenbereik in de midden- en langegolf en warenhandbediend zoals de Blaupunkt Bremen meteen toenmalige prijs vanaf 199 gulden.De radio’s uit de eerste helft van de jaren 50hadden nog radiobuizen en waren grote metalen-dozen die met enige moeite onder het dashboardkonden worden weggebouwd. De duurdere mo-dellen hadden nog een extra metalen door voorde voedingDe buizenradio’s waren niet direct klaar voor

ontvangst, die moesten eerst nog even warmworden. Rond In 1963 deed de transistor zijn intrede enwerden de radio’s kleiner, lichter en beter.De transitorradio was wel direct gebruiksklaar.

De Philips radio's werden veelal achteraf verkochtof door de dealer in niet Duitse auto's zoals

Renault en Fiat gemonteerd. Het assortiment wasniet zo groot als dat van de Duitse merken Blau-punkt, Becker en Grundig.

Japanse radio's waren alleen met de Japanseauto's verkrijgbaar. Pas in de jaren 70 werdendeze ook los verkocht. De Bremen en de Stutgart een radio zonder FM ontvangst werden veel verkocht. In tegestellingtot de Bremen had de Stuugart 5 voorkeurdruk-knoppen welke op een bepaalde zender kondenworden afgesteld, maar die was dan ook weerzo’n 100 gulden duurdert. Wilde je ook nog FM bereik dan was er eenBlaupunkt Dortmund.De Frankfurt en de Köln hadden nog meer opties,zoals een aansluiting voor platenspeler of

cassetterecorderDe Borgward Isabella TS de Luxe en Coupé werdveelal vanaf fabriek voorzien van een BeckerMexico of Blaupunkt Koln.

17

www.

smic

.nl

Deze radio’s waren beide voorzien van een auto-matische zenderzoeker, die na een druk op deknopautomatisch de volgende beschikbare zenderzocht. Tegenwoordig zit dat op elke radio maartoen was het extreem luxe waarvoor je dan ookmeer dan 1000 gulden betaalde.Alle radio’s waren in die tijd alleen geschikt voormono ontvangst, stereo kwam pas in 1970 be-

schikbaar voor autoradio’s.Als extra muziekbron werd door Philips een pla-tenspeler geleverd voor in de auto. Deze werdonder het dashboard gemonteerd en aangeslotenop de autoradio’s van de hogere prijsklasse. Despeler werkte volautomatisch en had aan devoorzijde een gleuf waar je de 45 toerenplaat inschoof.Omdat de techniek nog niet 100% in orde was ener ook nog veel kuilen in de wegen zaten, gebeur-de het regelmatig dat de platenspeler vastliep enhet singeltje er beschadigd uit kwam. Weggooienwas de enige remedie want er zaten dan meest-al te veel krassen op de plaat om hem nog tekunnen gebruiken. De platen speler werd dan ookspottend de broodrooster voor in de auto ge-noemd. Een alternatief was er niet, de Philips cassettere-corder deed pas in 1970 zijn intrede bij de auto-radio.Wel was er vanaf 1967 de 8-track, een Ameri-kaanse cassettespeler die 8 sporen had en eengrote cassette. Deze cassette recorder werd totin de 80 tiger jaren verkocht naast de toen al zeer

populaire cassetteplayers. De techniek wasechter zeer storingsgevoelig en ook Amerikastapte over op de Philips cassetterecorders.In 1970 werden er door Blaupunkt goedkopesimpele radio’s aangeboden zoals de BlaupunktSolingen (zonder FM) en Minden (met FM). Deze

radio’s waren wat kleiner en pasten niet in destandaard uitsparing zoals bij de Borgward.Meestal werden zij dan ook onder het dashboardgemonteerd.

In mijn laatste Borgward P100, die ik van FredKaps de goochelaar had overgenomen, was eenBlaupunkt Köln gemonteerd met in de rugleuningvan de bestuurdersstoel een afstandbediening

waarmee men de radio kon in- of uitschakelen,de zenders kon wisselen en het volume of toon-hoogte kon aanpassen. Een extra paneel dat in1961 400 gulden kostte. Na het Borgward tijdperk heb ik zelf een aantaljaren als radiomonteur bij Willem van Rijn inAmsterdam gewerkt, die toen de importeur voorBlaupunkt en Bosch was.Daar repareerden wij veelvuldig de autoradio'svanaf 1950.Op het ogenblik wordt het steeds moeilijker omde juiste onderdelen te bemachtigen en moetener veelvuldig slechte toestellen geofferd wordenom de nodige reparaties uit te kunnen voeren.Wat dat betreft is het bij alle oldtimers hetzelfde,of het nu auto's, fototoestellen, motorfietsen ofautoradio's zijn.Zijn er vragen over autoradio's, dan kun je mealtijd even mailen of bellen. Fred Vermeulen

18

www.

smic

.nl

19

www.

smic

.nl

UITTERLINDEN

AUTOSCHADE

Eurogarantbedrijf

Hemelstraat 20, 5425 VT De Mortel

Tel. 0492 - 36 27 08

Indien onbestelbaar retour: Haven 150 2182 JV Hillegom

20

www.

smic

.nl