25zorg & financiering > 3-2008

Naast rechten hebben patiënten ook plichten.Zo moeten patiënten zich houden aan algemeengeldende omgangsvormen. Ze mogen geenschade toebrengen aan de zorgverlener.Daarnaast hebben patiënten de plicht zich teverzekeren en hun premie te betalen. Patiëntenmoeten echter ook actief meewerken aan hunbehandeling. Dit betekent dat patiënten dezorgverlener zo volledig mogelijk inlichten enzich houden aan afspraken.

De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg(RVZ) heeft nagegaan welke nieuwe maatregelenwenselijk zijn om de eigen verantwoordelijkheidvan patiënten voor hun gezondheid en voor dezorg die aan hen wordt gegeven te stimuleren.Tot zulke maatregelen hoort een verruiming vande mogelijkheid om de behandelovereenkomstte beëindigen als de patiënt zich niet houdt aanalgemene fatsoensnormen. Vanzelfsprekendbehoudt een patiënt recht op zorg.De behandelend arts is in geval van beëindigingvan de behandelovereenkomst gehouden voorzijn patiënt een vervangend aanbod te zoeken.Een andere mogelijkheid is het eenzijdig bijstel-len van het behandelplan als de patiënt behan-delafspraken niet nakomt.Financiële sancties, zoals een hoger eigen risico,hogere eigen bijdrage of hogere premies, wijst deRVZ af omdat de effecten daarvan negatief zijn.Financiële prikkels in de vorm van extra accijnsop ongezonde producten, zoals alcohol, tabaken fastfood, acht de RVZ wel effectief. De RVZmeent dat zo het gebruik van deze producten kanworden teruggedrongen en daarmee het beroepop de gezondheidszorg kan worden voorkomen.

NPCF: signalement is eenzijdig

Het onlangs verschenen RVZ-signalement overgoed patiëntschap roept bij de Nederlandse

Patiënten Consumenten Federatie (NPCF)gemengde gevoelens op. Volgens adjunct-direc-teur Atie Schipaanboord is het goed dat er geke-ken wordt naar de relatie tussen de patiënt en dezorgverlener. De nadruk zou daarbij moeten lig-gen op de wijze waarop de patiënt ondersteundkan worden in het nemen van zijn verantwoor-delijkheden. Volgens Schipaanboord verengt dediscussie zich te veel tot het verbale en agres-sieve gedrag van sommige patiënten. Het RVZ-advies gaat uit van algemeen geldende omstan-digheden maar biedt geen oplossing voor men-sen die, door welke omstandigheden dan ook,buiten de boot vallen.

KNMG: nu nog ‘Goed verzekeraarschap’

Artsenorganisatie KNMG vindt het belangrijkdat de RVZ dit signalement heeft opgesteld en‘Goed patiëntschap’ definieert in concrete han-delingen. Deze handelingen zijn niet nieuw,maar dragen beslist bij aan het wederzijds ver-trouwen en respect dat nodig is voor de arts-patiëntrelatie. Het spreekt bijvoorbeeld voorzich dat agressie niet acceptabel is. De impactvan agressie is voor hulpverleners enorm, netzoals claimend gedrag of het stellen van onrede-lijke eisen door patiënten. Dit getuigt niet vanrespect voor de professionele integriteit van dehulpverlener.De patiënt is steeds beter geïnformeerd en ditbetekent dat de patiënt en de arts nog beter instaat zijn tot gezamenlijke besluitvorming(shared-decision making). Artsen moeten oogen oor hebben voor de inbreng van de patiënt enverdisconteren dat – voor zo ver mogelijk – methun professionele standaard. Als patiënt en artseen behandeling afstemmen en afspreken, danbetekent dat de patiënt zich hieraan heeftgecommitteerd. Maar als de patiënt – om watvoor reden dan ook – daarvan terug wil komen,

> algemeen

194 goed patiëntschap: naast rechten ook plichten

ZenF-0308-cyaan.qxd 12-3-2008 13:32 Pagina 25

algemeen

26 3-2008 > zorg & financiering

moet de patiënt dát ook met zijn arts bespreken.De patiënt kan dan alsnog besluiten de behan-deling niet voort te zetten. De RVZ zet met ditsignalement ‘Goed patiëntschap’ op de agenda.Om de driehoek (tussen patiënt, arts en verzeke-

raar) compleet te maken, mag wat de KNMGbetreft het volgende signalement gaan over‘Goed verzekeraarschap’.Bronnen: RVZ, NPCF, KNMG, 12 februari 2008<

Op bestuurlijk niveau stranden tal van initiatie-ven op het gebied van vernieuwing van de zorgdoor angst voor de positie van de eigen instel-ling. Goede ideeën van de werkvloer krijgengeen kans en dit ‘domeindenken’ houdt de zorgonnodig duur. Dit stelt PvdA-Tweede KamerlidEelke van der Veen, die daarom Raden vanBestuur van ziekenhuizen, zorginstellingen enverzekeraars oproept tot een minder afwachten-de houding bij vernieuwingen en hun maat-schappelijke verantwoordelijkheid te nemen.

Van der Veen zei dit tijdens het seminar‘Telezorg in de praktijk’, georganiseerd doorEPN | Platform voor de Informatiesamenlevingen TNO. Daar werden zo’n twintig succesvollevoorbeelden getoond van vernieuwing in dezorg waarbij informatie- en communicatie-technologie (ICT) een sleutelrol speelt.Het Kamerlid stelt dat voortgang van vernieuw-ingsprojecten die grenzen tussen domeinen(ziekenhuizen, zorginstellingen, verzekeraarsenz.) doorbreken, sterk afhankelijk is van devisie en het enthousiasme van initiatiefnemers.Op bestuurlijk niveau lopen vernieuwers regel-matig op tegen weerstand. Goedkopere en bete-re zorg leidt voor verzekeraars vaak niet directtot meer winst of meer verzekerden, zodat zijwachten op landelijke ontwikkelingen. Radenvan bestuur van ziekenhuizen zien dat hun zie-kenhuis soms een minder dominante positiekrijgt door vernieuwing. In de thuiszorg zorgen

de onduidelijkheid rond aanbestedingen en degrote fusiegolven ervoor dat vernieuwing min-der prioriteit heeft en soms in de kiem wordengesmoord. ‘Dat nog onduidelijk is welke rolmarktwerking en concurrentie in de zorg gaanspelen versterkt de angst om de positie van deeigen instelling te verzwakken. Toch is duidelijkdat veranderingen die leiden tot betere, patiënt-gerichte, veiligere en efficiënte zorg niet zijntegen te houden en ook niet moeten wordentegengehouden’, aldus Van der Veen.

De minister van Volksgezondheid heeft zijn visie‘Dynamische eerstelijnszorg’ onlangs naar deTweede Kamer gestuurd. Op hoofdlijnen delenregeringspartijen en oppositie deze visie, ook alverschillen ze van mening over de manier waar-op de doelstellingen moeten worden bereikt.Ook bestaat onder zorgverleners en in desamenleving breed draagvlak voor meer samen-werking, meer transparantie in rollen en eenmeer rationele verdeling van taken tussen despelers in de zorg. Instellingen zullen daardoorsoms minder snel groeien of moeten investerenin langdurige samenwerkingsverbanden metinstellingen en zorgverleners die hen werk uithanden nemen. Besturen zouden vanuit hunmaatschappelijke verantwoordelijkheid dezebreed gewenste veranderingen moeten onder-steunen en erop anticiperen.Bron: persbericht EPN | Platform voor deInformatiesamenleving, 6 februari 2008<

195 domeindenken in gezondheidszorg blokkeert vernieuwingenen kostenbesparingen

ZenF-0308-cyaan.qxd 12-3-2008 13:32 Pagina 26