17 Platform Pabo Noordhoff

17januari 2011platform

Thema:ICT-

vaardigheden

Gerard Dummerover zijn

nieuweuitgave ICTvoor de klas

De nieuwstepabo over

nieuwe media

Rijke digitaleondersteuningop PaboWijzer

Pabo

17-Platform-Pabo-Noordhoff:- 29-12-2010 14:38 Pagina 1

2 Voorwoord Kees VreugdenhilDigitale pabo

3 Praktijk aan het woordMet de kinderen in de virtuele zand-bak? ‘De nieuwste pabo’ over ICT ennieuwe media

6/7 Speciaal voor u geselecteerdDiverse pabo-uitgaven

8 Auteur aan het woord“We kunnen veel leren vanVlaanderen”

10 Rijke digitale ondersteuningvoor u en uw studenten

11 Auteur aan het woordEen goedgevulde digitalegereedschapskist

12 InformatiefDocentengegevens, Agenda enNieuwe accountmanager

Inhoud Voorwoord

Kees Vreugdenhil

Met een doctoraal examen wijsgerige en historische pedagogiek/

onderwijskunde op zak, werkte Kees jarenlang als leraar in het lager,

middelbaar en hoger onderwijs.Vervolgens als schoolbegeleider bij een

onderwijsbegeleidingsdienst. Daarnaast is Kees directeur geweest van

het APS voor bve en hoger onderwijs. En als voorzitter van landelijke

commissies adviseerde hij het ministerie van OCW over loopbaan-

beleid voor docenten en over assessment van aanstaande leraren.

[email protected]

Wat is Platform?Platform Pabo is een nieuwsbulletin voor en doordocenten en opleidingsmanagers. Het blad wordtgratis verspreid.

KlantenserviceVoor informatie over alle leermiddelen, hetaanvragen van beoordelingsmateriaal en overigevragen, suggesties, klachten en opmerkingen.U kunt ons bereiken via [email protected] of via050 522 65 22.We zijn u graag van dienst.

Platform Pabo ook ontvangen?Maakt u dan eenmalig een docentnummer aan opwww.docentengegevens.nl. U kunt hier ook uwadresgegevens controleren en wijzigen.

WebsiteKijk op www.noordhoff.nl onder Hoger Onderwijsvoor meer informatie over onze studieboeken, events,nieuws, accountmanagers, auteurs en meer...

ColofonRedactie: Wim Schoneveld (eindredacteur)

Margriet Bakker (Noordhoff Uitgevers) enMarion Vetter (Noordhoff Uitgevers).

Vormgeving: SaDe Design, BredaAdres: Postbus 58, 9700 MB Groningen,

e-mail [email protected]

Contact

Digitale paboICT is rijk ingevoerd op de pabo in systeembeheer, een elo, tijdens colleges of in sta-gebegeleiding. Is dat genoeg? Nee, pabo’s zouden op nieuwe digitale ontwikkelingenvooruit moeten lopen. Ik denk bijvoorbeeld aan deWii spelcomputer, gamen,netwerken (o.a. Hyves), twitteren, blogs, iPad en 3D-projectie.Met al deze vormen experimenteert men op basisscholen buiten onze landsgrenzen.Volg dat en ga zelf ook aan de slag. Opleidingsscholen zouden daarvoor een platformkunnen bieden. Dat geeft de kans om te verkennen, te ontwikkelen, de invoeringervan te proberen en te onderzoeken.

Waarom kan dat nuttig zijn? Allereerst om als student aan te sluiten bij dagelijksebuitenschoolse ervaringen van steeds meer kinderen. Wat doen ze? Hoe leren ze het?Wat steken ze er van op?Waar liggen de grenzen? Hoe ga je daar pedagogisch meeom? Dan ook om studenten te laten verkennen hoe ze deze media op school zoudenkunnen inzetten. Ten slotte om een groep studenten te specialiseren in het educatiefgebruik van deze media in het basisonderwijs.

Om deze doelen te realiseren, kan men een minor ontwerpen (30 EC). Die kan meneventueel aanvullen met een even grote minor buiten de studielast. Die ondersteuntmen door enkele avondworkshops. In die extra minor zit dan ook een basiscursusontwerpen van educatieve toepassingen voor iPad of games.Aardige kans om zo ook meer jongensstudenten te trekken.


#17, januari 2011

P03

Praktijk aan het woord

Met de kinderen in de virtuele zandbak?‘De nieuwste pabo’ over ICT en nieuwe media

Anno 2011 biedt ICT ons nog veel meer mogelijkheden om de buiten-wereld naar binnen te halen. Een van de grootste uitdagingen die depabo’s hebben is om docenten in opleiding te leren om daar verstan-dig mee om te gaan.Daarnaast zijn de pabo’s bezig met het zoeken naar een hernieuwdevenwicht tussen opleiden vanuit een gedegen kennisbasis én vanuitde leervragen die studenten leren te formuleren. Bovendien moetenwe opleiden in de school goed vorm geven. Dit betekent dat we deopleiding van aanstaande leraren meer in samenwerking met hetwerkveld willen invullen en dat we ICT gebruiken om het werkveldbinnen de opleiding te halen.

In deze bijdrage bespreken we hoe “De nieuwste pabo” denkt nieuwemedia en ICT in het onderwijs te gebruiken om deze uitdagingentegemoet te treden.Deze pabo ontstaat uit de samenvoeging van de pabo’s van Fontys enHogeschool Zuyd uit Midden- en Zuid-Limburg. De samenvoeging isvoorbereid door een gefaseerde herziening van het curriculum. In datkader is ook de visie op het gebruik van ICT en breder gebruik vannieuwe media herzien.

De mores van het leven in een digitale wereldIn onze ICT-visie staat: “De leraar is ICT-vaardig, kent de mores vanhet leven in een digitale wereld, gebruikt nieuwe ontwikkelingen inICT en internet in zijn onderwijs, is zich bewust van de invloed vanbeeldtaal op cultuuroverdracht, taalontwikkeling en sociale vaardig-heden en kan hier op adequate wijze mee omgaan”. Om die visie inde praktijk herkenbaar te maken zal de pabo de mogelijkheden enuitdagingen van ICT en gebruik van nieuwe media moeten oppakken.We concentreren ons op enkele trends:

Een gevestigde trend is wel dat internet en internetgebaseerde dien-sten zoals Wikipedia, YouTube en Flickr dé bronnen zijn geworden om

informatie te zoeken en te delen. Omgaan met deze informatie moetgeleerd worden. Informatievaardigheden zijn nodig om gewenste in-formatie te kunnen vinden en – vooral – om het rijkelijk aanwezige kafvan het koren te kunnen onderscheiden. In het programma geven weWikiwijs en Leraar24 een plaats omdat ze veel voorbeelden en bestpractices tonen. Didiclass-achtige toepassingen gebruiken we, omdatjuist zij de mogelijkheid geven de praktijk (die niet altijd best practiceis) concreet binnen de opleiding te tonen.

Digitaal schoolbord groot succesEen trend die je onderhand ook welgevestigd mag noemen is de inzet vanhet digitale schoolbord. Dit bord com-bineert de multimediamogelijkhedenvan ICT met interactiviteit. Waar hetgebruik in het voortgezet onderwijsmoeizaam op gang lijkt te komen, ishet bord in het primair onderwijs eengroot succes. Combinaties van hetdigitale schoolbord met laptops ofmobieltjes van leerlingen zullen steeds eenvoudigerworden. Het digitale schoolbord maakt een andere didactiekmogelijk als je het maar niet als een traditioneel schoolbord gebruikt.Veel verder nog gaat de digitale tafel (Microsoft Surface) die volledigdoor handgebaren kan worden bediend. Wat dat laatste betrefthebben we nog een achterstand in te lopen.Het gebruik van e-readers is een toepassing die wij niet direct overne-men. Je kunt zeggen dat de gehele poging om het gebruik hiervan alsmislukt te benoemen is.

De ontwikkeling van educatieve games is een volgende trend. Com-merciële games beogen vooral om gebruikmakend van toegenomenrekenkracht steeds realistischer beelden te geven. Bij educatieve

Dr. Jan van Bruggen, lector Educatieve Functies

van ICT verbonden aan de Fontys Lerarenoplei-

ding Sittard en Universitair Hoofddocent bij CEL-

STEC (Open Universiteit). Studie onderwijskunde

(Universiteit van Amsterdam); werkzaam bij de

UvA (COWO; SCO-Kohnstamm) en het bedrijfs-

leven (BTO, Courseware Europe). Sinds 1991

verbonden aan de Open Universiteit waar hij be-

trokken is geweest bij een groot aantal Europese

projecten op het gebied van Technologie en On-

derwijs en de masteropleiding Onderwijsweten-

schappen en momenteel leiding geeft aan een

deel van het programma Learning Networks.

De zandtafel was ooit een nieuw medium dat een bijdrage zou leveren aan de ontwikkeling van kinderen. Ookomdat kinderen buiten de school minder mogelijkheid hadden om met zand te spelen. De zandtafel bracht diebuitenwereld weer binnen de school.

Charles Vandalon, hoofddocent Onderwijskunde

en Pedagogiek. Lange tijd werkzaam geweest als

leerkracht in het basisonderwijs in meerdere

groepen, was directeur van een basisschool met

een internationale afdeling en adjunct-directeur

in het speciaal onderwijs. Nu verbonden aan

Fontys Pabo Limburg. De invulling van taken

varieert van lesgeven, stagebegeleiding, ontwik-

keling van het curriculum, implementeren van

onderzoek binnen de opleiding tot en met coör-

dinerende werkzaamheden. Momenteel bezig

met het plan voor de ‘nieuwe media’ en ict in

het curriculum van de nieuwste pabo.


#17, januari 2011

games is dat vaak niet nodig of zelfs ongewenst. Een boeiende ont-wikkeling is de koppeling van games en werkelijkheid waar wereldver-kenning zich goed voor leent. De Hogeschool Zuyd heeft samen metde Open Universiteit een virtuele stage ontwikkeld waarin een pabo-student de zorgstructuur van een school in kaart moet brengen, o.a.door het interviewen van directie en personeelsleden en uiteraarddoor goed op te letten. Voorbeelden van deze en andere toepas-singen: http://emergo.ou.nl/emergo/community/emergo.htm.

Blended learningLeren in een virtuele werkelijkheid lijkt over zijn grootste succes heente zijn. Dat betekent niet dat de mogelijkheden voor opleidingendaarmee zijn uit te sluiten. Op de virtuele campus van Fontys is bij-voorbeeld voor Blended Learning een ruimte ingericht waarin studen-ten toetsen kunnen maken. Overigens is onze keus voor digitaletoetsen meer gericht op de mogelijkheid om studenten in het proceste volgen (formatief toetsen) via een digitaal portfolio, maar daar isnog een lange weg af te leggen.

Augmented reality is een uit de filmindustrie afkomstige techniekwaarmee gedigitaliseerd beeldmateriaal verrijkt wordt met computer-animaties. Een eenvoudig voorbeeld zit in de meeste webcam-soft-ware: nadat het programma enkele karakteristieken van het hoofdheeft herkend (ogen, neus, mond) kan het beeld van het hoofdvervangen worden door bijvoorbeeld de kop van een eend of eenteddybeer.Veel van het voorgaande hoeft zich niet meer noodzakelijkerwijs opeen computer af te spelen, het kan ook op moderne mobieltjes. Hetlaat zich denken dat de games waarover we het net hadden zich goed

lenen voor ‘veldwerk’ waarin gebruik kan worden gemaakt van func-ties als navigatie (GPS) en waar afhankelijk van de locatie materiaalwordt opgehaald en afgespeeld. Een voorbeeld van augmented realityis het programma Layer waarin informatie over de omgeving waar-naar men door het mobieltje kijkt wordt toegevoegd aan het beeld(dichtstbijzijnde bushalte, restaurant enz.)http://ict-en-onderwijs.blogspot.com/2010/03/augmented-reality-en-mobiel-leren.html. De nieuwste pabo werkt aan een initiatief waardocenten de mogelijkheid krijgen om met een iPad te experimente-ren.

SchaduwzijdenTegenover al deze mogelijkheden staan ook minder positieve kantenwaar wij in de opleiding aandacht voor willen inbouwen:• er is te veel informatie van slechte kwaliteit. Internet gebruikenvergt mediawijze en informatievaardige docenten, studenten enleerlingen.

• ICT geeft een ‘gemedieerd’ beeld van de werkelijkheid (net als eenboek overigens): een echte brandnetel ruikt en voelt heel andersdan de digitale!

• De leerling kan als een vlinder tussen oppervlakkige informatie heenen weer blijven fladderen.

• Er komen meer en meer aanwijzingen dat de ‘multitasker’ geentaken tegelijk uitvoert, maar zich maar kort kan concentreren. Er iszelfs beweerd dat internet ons dom maakt.

• Veel ICT-toepassingen – in het bijzonder die op mobieltjes – werken‘individualiserend’: iedere huis/klasgenoot is met de eigen apps inde weer…

Concreter betekent dat voor ‘De nieuwste pabo’ dat wij onze studen-ten leren dat zij ‘het apparaat’ zijn waarmee ze de leerling in verbin-ding brengen met de leerstof. Dus zij zijn hét ‘medium’ dat in deonderwijsleersituatie optimaal gebruik kan maken van middelenwaardoor leerlingen leren. In onze opleiding is een dwarsdoorsnede tezien in het directe gebruik van nieuwe media, de didactische toepas-singen en de kennis van het gebruik van media. Ook op onze pabotref je een aantal voorlopers, middenlopers en achterlopers aan. Wijwillen aan deze verdeling recht doen door in ons plan van aanpak dezaken gefaseerd in te bouwen. Dat is niet altijd even gemakkelijkin een wereld waarin in sommige reclames een oma net zo snel kansms’en als een kind van veertien en zo een beeld schept waarin wen-selijkheid en realiteit door elkaar lopen.

Goed gebruik van ICT en nieuwe mediaICT en de inzet van nieuwe media moeten voor ons een haalbare ver-andering in het curriculum blijven. Dat betekent dat in ons curriculumonder constructie de verankering van ICT een uitdaging is. Het ge-bruik van digitale schoolborden neemt daar een prominentere plaatsin. Nu blijft de pabo vooral achter in het gebruik van digitale school-borden als je dat vergelijkt met ons afnamegebied, het primair onder-wijs.

In het curriculum willen we vooral zorg dragen voor het ‘goede ge-bruik’ van ICT en nieuwe media. Dat heeft voor ons twee niveaus.1. Het eerste niveau en de meest directe toepassing vindt plaats in

het contact met de student. Dan is het medium een doorgeefluikvan informatie die gegeven wordt met het doel van leren. Wijgeven onderwijs door middel van bijvoorbeeld het digitale school-bord. De student als aankomend leraar kan deze toepassingen

P04


#17, januari 2011

P05

direct vertalen naar het gebruik in de eigen klas. Op deze manier iser sprake van mondeling en indirect leren. Pabostudenten ervarendigitaal toetsen als ze zelf de rekentoets maken. In hun virtuelestage ervaren ze wat het is om aan een ‘serious game’ (leerkrachtzijn) deel te nemen. Een andere toepassing van ICT in de opleidingvan docenten is het door Fontys ontwikkelde systeem van syn-chrone feedback, ook wel ‘coaching met het oortje genoemd’.

Je kunt dit natuurlijk ook een ‘direct deel’ van je programmamaken. Dan geef je workshops waar studenten leren om datdigitale schoolbord te gebruiken. Hier zijn we bezig met hetdidactische gebruik van nieuwe media.

2. Het tweede niveau is het niveau waarop we studenten willen lerendat het werken met nieuwe media invloed heeft op de ontwikke-ling van kinderen. Dat heet dan ‘mediawijsheid’. Wij denken dan ineerste instantie aan de invloed op de sociale en emotionele ont-wikkeling van kinderen. Hier richten wij onze aandacht op de leraarals pedagoog. Het is nodig dat de leraar weet dat de ontsluitingvan de digitale wereld kan leiden tot een te snel of te vroeg inaanraking komen met zaken waar het kind niet goed leert (te snel)of verkeerde dingen leert (te vroeg). Te snel is in leertechnische zinniet goed. Dan worden de stapjes van leren te snel genomen. Hetneveneffect van veel en snelle digitale input is dat de hersenenminder tijd krijgen om informatie te verwerken. Daarnaast bestaathet risico dat een kind te vroeg zaken onder ogen krijgt die hij of zijniet kan plaatsen. Denk aan beelden die niet passen bij de leeftijdvan een kind. Het is goed dat onze aanstaande leerkrachten hier-mee leren omgaan en proberen zaken te voorkomen. Ook dit is eenaandachtspunt voor onze opleiding.

Hierboven stelden we dat veel toepassingen ‘individualiserend’ wer-ken. We voegen er hier aan toe dat ook tal van toepassingen zijn ont-wikkeld op het gebied van computerondersteund samenwerkendleren. Het digitale schoolbord en de digitale tafel lenen zich daar erggoed voor.

De invloed op de cognitieve ontwikkelingHet zou ook goed zijn in te zoomen op de invloed op de cognitieveontwikkeling. Dan zou je moeten verhelderen dat het gebruik vandeze media leidt tot meer of beter weten en meer of beter inzicht.Een goed voorbeeld lijkt een driedimensionale animatie van een bergop een computerscherm waardoor een leerling iets kan zien wat hij inwerkelijkheid nooit kan zien.

Ook op metacognitief vlak is het de moeite waard om het gebruik vannieuwe media en het effect daarvan te onderzoeken en te vertalennaar de praktijk van de lerarenopleiding. Heeft het gebruik van inter-net invloed op de werking van het geheugen? Is het effect van veel-vuldig wisselen van websites, programma’s en apparatuur dat deconcentratie afneemt?

Dat betekent vooral ook uitproberen hoe we het onderwijs interactie-ver kunnen maken: bijvoorbeeld door niet alleen maar vragen te latenbeantwoorden of gebruik te maken van de kladblokmethode maardat we alle leerlingen actief het antwoord laten twitteren. Uit onder-zoek weten we dat ‘zelf ervaren’ meer leerrendement heeft (White-more 1998) als het om herinneren gaat.

En dan? Straks een zandtafel via de computer? Omdat kinderen nietmeer met zand spelen en omdat er op de pabo geen zandtafels meerstaan? Met de kinderen virtueel in de zandbak? Hier ligt misschien degrootste nieuwe uitdaging en nieuwe trend. Ervoor zorgen dat datniet gebeurt. Laat leerlingen beginnen bij het begin: spelen met zand.

Bron:Whitemore, J.(1998) Succesvol coachen. In: M.J. Geenen (2010),Reflecteren, leren van de ervaring als sociale professional. Coutinho.

1Dit is een methodiek die ervoor zorgt dat alle leerlingen een antwoordgeven (op een kladblok) in plaats van die ene die de beurt krijgt.


#17, januari 2011

P06

Speciaal voor u geselecteerd

In de schijnwerpers

ICT voor de klasAuteur: G. Dummer

ISBN 978-90-01-79495-8

1e druk 2011

230 pagina’s

Prijs € 24,95

Verschijnt april 2011

ICT voor de klas is bedoeld voor iedereen die ICT in het basisonderwijs een waardevolle plek wil geven. Het is primair geschreven voorpabostudenten, maar ook geschikt voor leerkrachten basisonderwijs die met ICT in de klas aan de slag willen gaan.

In het boek is er ruime aandacht voor het concrete gebruik van ICT in de les: het gebruik van het digibord, integratie met verschillendevakken en toetsing. Ook geeft het boek handvatten om met mediawijsheid en informatievaardigheden aan de slag te gaan en hoe jeleerlingen op maat kunt bedienen. Ook de manier waarop ICT op schoolniveau een rol speelt en hoe je jezelf verder kunt ontwikkelenkomen aan bod.

Het boek wordt online ondersteund door www.ictvoordeklas.noordhoff.nl met daarop o.a.:- Lessuggesties- Voorbeelden van educatieve software- Achtergrondinformatie- Links naar relevante websites

Kijk voor het interview met auteur Gerard Dummer op pagina 8!


#17, januari 2011

P07

Leren en onderwijzenAuteurs: S. Ettekoven, J. Hooiveld

ISBN: 978-90-01-77127-0

1e druk 2010

280 pagina’s

Prijs € 35,50

Word Informatievaardig!Auteurs: S. Brand-Gruwel, I. Wopereis

ISBN 978-90-01-77992-4

2e druk 2010

88 pagina’s

Prijs € 20,95

Geowijzer is de nieuwste en meest actuele aardrijkskundeme-thode voor de pabo. De methode behandelt zowel de kerndoelenvan Ruimte, als de aardrijkskundige kerndoelen van Mens ensamenleving en Natuur en techniek (bijvoorbeeldWeer enklimaat en de Europese Unie).

Het boek bestaat uit een rijk geïllustreerd vakinhoudelijk deel eneen deel Didactiek, waarin de nieuwste vakdidactische principesen ontwikkelingen behandeld worden.Geowijzer wordt ondersteund door www.pabowijzer.nl metdaarop o.a:• Toetsen met feedback en studieadvies• Videofragmenten van lessituaties• Aanvullend beeldmateriaal• Compleet uitgewerkte lessen (op lesformulieren)

In Werken aan je portfolio passeren de volgende vragen de revue:Wat is een portfolio?Welke soorten portfolio’s zijn er? Hoe zorgje voor een goed gevuld portfolio? Hoe vind je betrouwbarebronnen? Hoe stel je een portfolio samen?

Het boek wisselt theorie af met aansprekende praktijk-voorbeelden.Alle stappen, van denken, via observeren, gesprekken voeren,lezen en handelen, tot het feitelijk samenstellen van eenportfolio, komen aan bod.

Werken aan je portfolio wordt ondersteund doorwww.werkenaanjeportfolio.noordhoff.nl.

Werken aan je portfolioAuteurs: M. van Kemenade,P. Moolenaar, H. Overmeijer

ISBN: 978-90-01-78505-5

1e druk 2010

128 pagina’s

Prijs € 25,95

Leren en onderwijzen helpt de leerkracht om zelf relevante kenniste produceren. Het theoriedeel van het boek behandelt kennis enopvattingen over leren, leerlingen, leerkrachten en school.Het praktijkdeel biedt gereedschap om onderwijs, gericht op leren,te ontwerpen en uit te voeren. Het gaat erom dat de leerkrachtkeuzes maakt en een eigen stijl ontwikkelt.Leren en onderwijzen wordt ondersteund door www.pabowijzer.nlmet daarop:• Het e-book (digitale hoofdstukken)• Toetsvragen met feedback• Samenvattingen per hoofdstuk

GeowijzerAuteurs: A. Peters, F.Westerveen

ISBN: 978-90-01-78504-8

1e druk 2010

368 pagina’s

Prijs € 52,95

Word informatievaardig! geeft de student aanwijzingen om op eendoeltreffende manier informatie op internet te vinden, te beoor-delen en te verwerken. Kritisch en oplettend zoeken en selecterenis daarbij zeer belangrijk. De volgende thema’s worden besproken:• Strategieën om snel informatie te vinden• Criteria voor het beoordelen van sites en informatie• Concrete methodes van aanpak voor het verwerken vaninformatie

Er wordt gebruikgemaakt van een constructief vijfstappenplan.Op www.wordinformatievaardig.noordhoff.nl staan handige tipsen voorbeelden.

Speciaal voor u geselecteerd

In de schijnwerpers


#17, januari 2011

P08

In Japan werd onlangs Saya gepresenteerd, de eerste robotlera-res. Zij blijkt prima in staat om echte leerkrachten te vervangen.Is hier sprake van een uit de hand gelopen grap of is dit het beginvan een revolutie? Met andere woorden: worden leraren binnennu en tien jaar vervangen door robots?“Leraren worden binnen tien jaar niet vervangen door robots. De rolvan de leraar blijft cruciaal. Ook al wordt de techniek steeds geavan-ceerder dan zou je er toch niet aan moeten denken dat de leraar ver-

Auteur aan het woord

“We kunnen veel leren van Vlaanderen”

Gerard Dummer is lerarenopleider ICT en onderwijs aan Pabo Domstad Utrecht en auteur van ICT voor de klas. Hij schrijft op zijn eigen weblog

over dit onderwerp (www.gerarddummer.nl/blog) en voor het blad JSW. Daarnaast is hij actief betrokken bij de internetencyclopedieWikiKids en

gespecialiseerd in het gebruik van Google Earth voor het onderwijs.

dwijnt. De leraar is de regisseur van het onderwijs. ICT kan de leraarwel steeds verder ondersteunen. Bijvoorbeeld dié leerlingen helpendie moeite hebben met spelling of rekenen. ICT geeft de leraar ookmeer mogelijkheden om een rijke leeromgeving te creëren. Het leg-gen van contacten met andere scholen en experts wordt er een stukmakkelijker door. Het geeft de leraar ook meer handvatten om leer-lingen die uitblinken in een onderwerp verder uit te dagen. Denk maareens aan het programmeren van een eigen robot zoals dat kan metLego MindStorms of Bioloid. Komt er toch nog een robotjuf mis-schien, maar dan wel geprogrammeerd door leerlingen op voorspraakvan de juf zelf.”

Hoe doen wij het in Nederland op ICT-gebied in het basisonder-wijs en op de pabo’s? Is Nederland een gidsland of zijn het tochweer de Scandinaviërs voor wie die rol is weggelegd?“We doen het niet onaardig, denk ik zelf. In het basisonderwijs heb jeop zes à zeven leerlingen een computer bijvoorbeeld. En op bijna allecomputers is internet aangesloten. De laatste jaren is er natuurlijk be-hoorlijk geïnvesteerd in het gebruik van digiborden. Daar had bijvoor-beeld Engeland een grote voorsprong. Die hebben we nu wel redelijkingehaald. Waar we nog veel van kunnen leren is Vlaanderen. Daar isICT expliciet opgenomen in de kerndoelen en zijn leraren ook ver-plicht dit te gebruiken. Dat betekent voor de lerarenopleidingen bij-voorbeeld dat ze ook verplicht ICT in hun aanbod op moeten nemen.In Nederland zijn we nog niet zo ver. Wel zijn pabo’s bezig met hetformuleren van kennisbases. ICT krijgt hier ook een plek in. Of datvoldoende is moet nog blijken. Het biedt wel mooie nieuwe kansen.”

Voor wie is ICT voor de klas bestemd en in welke behoeftenvoorziet het boek?“Het boek ICT voor de klas is in eerste instantie geschreven voorpabostudenten. Het geeft hen een overzicht van alle mogelijkhedendie ICT te bieden heeft. Ik merk dat studenten dat toch behoorlijk las-tig vinden. In de praktijk komen ze lang nog niet in aanraking met allemogelijkheden die er zijn. Dit boek brengt het voor hen samen. Hetboek is zo geschreven dat je ICT gemakkelijk in je onderwijs kuntintegreren. Het geeft achtergronden over belangrijke ontwikkelingen,bijvoorbeeld over de netwerksamenleving, en biedt praktische hand-vatten om met bijvoorbeeld wereldoriëntatie en ICT aan de slag tegaan. Maar ook onderwerpen zoals informatievaardigheden, media-wijsheid en werken met het digibord komen uitgebreid aan bod. Het

Onlangs interviewde de redactie Gerard Dummer, lerarenopleider ICT en onderwijs aan Pabo Domstad Utrechten auteur van ICT voor de klas (verschijnt voorjaar 2011 bij Noordhoff Uitgevers).


#17, januari 2011

P09

boek is denk ik ook erg geschikt voor leraren die al een tijdje voor deklas staan en nieuwsgierig zijn naar wat nog meer mogelijk is om hetonderwijs rijker te maken. Ook voor hen biedt het genoeg handvat-ten.”

Op veel basisscholen is de ICT-coördinator een man en heeft dejonge generatie leerkrachten een voorsprong op de veertigers envijftigers als het gaat om de toepassing van computerondersteu-nend onderwijs. Wordt het niet tijd om dat verschil aan tepakken?“Ik denk dat je gebruik moet maken van de kracht van de verschil-lende groepen in je school. Nu techniek voor een groot deel de deuruit is, kan de ICT-coördinator zich vooral bezighouden met de inhoudvan het onderwijs en meer als coach optreden richting collega’s en alsbeleidsadviseur richting directie. Als je als school een professionelelerende organisatie bent, waarin het gewoon is dat je nadenkt over jeonderwijs, dan heb je juist aan die mix van ervaren leraren en de jongegeneratie heel veel. Mijn ervaring is juist dat als je die ervaren groepmaar een klein beetje op weg helpt, ze direct honderd mogelijkhedenzien. Hoe ze bijvoorbeeld die leerling die zo’n moeite heeft met reke-nen kunnen helpen. Hoe ze aardrijkskunde opeens nog dichterbij deleerlingen kunnen brengen en hoe ze de natuur nog makkelijker deklas in krijgen. Een ICT-coördinator, of e-coach, kan daar een mooieleidende rol in spelen.”

Welke ICT-adviezen heb je voor de nieuwe minister vanonderwijs?“Gebruik van ICT helpt leerlingen zich voor te bereiden op het leven inde eenentwintigste eeuw. Geef scholen daarom de mogelijkheid omdat te doen. Zorg dat dit tot uitdrukking komt in de kerndoelen wantdie zijn sturend voor het aanbod. Neem, zoals Vlaanderen dat heeftgedaan, ICT expliciet op in de kerndoelen. Dat brengt het hele onder-wijsveld in beweging. En ga vooral ook door met goede initiatievenzoals Wikiwijs waarin leraren worden uitgedaagd om digitale leerma-terialen met elkaar te delen.”

Welke bijdrage levert het gebruik van computers en digibordenin de klas aan de kwaliteit van het onderwijs. Is de kwaliteit vanhet onderwijs op de basisschool hoger sinds wij massaal zijngedigitaliseerd of moeten we de rol van ICT juist niet te veeloverschatten?“Het gaat erom ICT goed doordacht in te zetten. Uit onderzoek blijktdat als je onderwijs honderd procent uit ICT-aanbod bestaat je rende-ment omlaag gaat en lager is dan als je helemaal geen ICT inzet. Meeris dus per definitie niet beter. ICT zorgt er wel voor dat een leraar zijnonderwijstijd efficiënter kan inzetten. Hij heeft meer tijd om leerlin-gen individuele aandacht te geven. ICT maakt het onderwijs ook aan-trekkelijker. Onlangs deed Kennisnet in samenwerking metverschillende ICT-bedrijven een onderzoek op basisschool De Schakelin Eibergen waarin ook duidelijk naar voren komt dat het effectieveren aantrekkelijker wordt. Digiborden bieden veel mogelijkheden. Hetkan de instructie soepeler laten verlopen en de leraar beschikt overmeer multimediale bronnen die hij in kan zetten.”

Steeds meer mensen raken overprikkeld door de stortvloed vaninformatie die zij dagelijks via de traditionele en nieuwe mediaover zich heen krijgen gestort. Op welke wijze kunnen wij basis-schoolleerlingen hiervoor behoeden?“Door leerlingen mediawijs te maken. Leerlingen mediawijs maken

staat volop in de belangstelling van scholen en andere organisatiesom het onderwijs. Daarbij is er aandacht voor allerlei verschillendeaspecten. Er wordt onderzoek gedaan naar de manier waarop leerlin-gen online opgroeien en er wordt gekeken hoe leerlingen van demedia gebruik kunnen maken. Dat houdt bijvoorbeeld in dat er aan-dacht is voor het informatievaardig maken van leerlingen, hoe zorg ikdat ik vind waar ik naar op zoek ben zonder te verdwalen in het infor-matieaanbod. Het houdt ook in dat je onderscheid kunt maken tussenecht en nep. Welke informatie kan ik vertrouwen en welke informatieis bedoeld om mij tot kopen aan te zetten. Het gaat ook over bewust-wording van internetgedrag: zit ik niet te lang achter de computer engedraag ik mij online net zoals ik dat in de echte wereld zou doen.Opvoeden heeft er een digitale component bij gekregen.”

In hoeverre komt het vooroordeel overeen met de werkelijkheiddat veel leerkrachten op het gebied van ICT links en rechts wor-den ingehaald door hun veel computervaardigere leerlingen?“Leerlingen zijn over het algemeen aardig ICT-vaardig. Maar ICT-vaar-dig wil nog niet zeggen dat er ook op een verstandige manier met decomputer wordt omgegaan. ICT-vaardig wil in de meeste gevallenzeggen dat leerlingen weten hoe ze een programma moeten bedie-nen. Vaak beter dan dat een leraar dat weet. En tot op zekere hoogteis dat ook helemaal niet erg. Je moet als leraar de mogelijkheden zienom gebruik te maken van de vaardigheden van leerlingen. Als leraarbreng je jouw kennis van de wereld mee en kun je leerlingen hierinbegeleiden. Bijvoorbeeld bij het beoordelen van de betrouwbaarheidvan een website.En als leerlingen echt ICT-vaardig zijn dan kun je daar ook weer ge-bruik van maken. Heel simpel door hen verantwoordelijk te makenvoor het aan- en uitzetten van de computer maar zelfs door hen opte leiden als assistent-systeembeheerder of als tutor voor jongereleerlingen.”


#17, januari 2011

P010

De vele voordelenvan PaboWijzer

Op www.pabowijzer.nl heeft u toegang totuniek materiaal bij meer dan 35 uitgaven,exclusief voor u als docent:• Vakkennis van studenten (laten) toetsen• Good practice tonen aan studenten• Docentenmateriaal downloaden• Tips en ervaringen met collega’s uitwisselen via Paboforum• Toegang tot Platform Pabo online• Toegang tot externe bronnen

Ook uw studenten profiteren van PaboWijzer:• Gericht studeren dankzij onlinetoetsen met feedback enstudieadvies

• Tentamens voorbereiden• Good practice bestuderen• Videofragmenten• Inspiratie opdoen voor het portfolio

Rijke digitale ondersteuning voor u en uw studenten

Zo krijgt u toegang tot alledigitale ondersteuningU kunt met uw inlognaam en wachtwoord inloggen op allehierboven genoemde websites van Noordhoff Uitgevers. Als uuw gegevens kwijt bent of vergeten, volg dan de aanwijzingenop het scherm of neem contact op met de Servicedesk DigitaleLeermiddelen via [email protected].

Toets-Op-Maat: eenvoudig en sneltoetsen samenstellen!

www.toetsopmaat.nl is de online toetsenbank van NoordhoffUitgevers waarmee u in drie stappen snel een tentamensamenstelt.De voordelen van Toets-op-Maat voor u op een rij:• Keuze uit honderden Nederlandse of Engelse toetsvragen perboek

• Mogelijkheid om een tentamen over één of meerdere boeken temaken

• Nieuw! - Naar keuze eigen vragen toevoegen aan uw selectie• Nieuw! - Mogelijkheid om vragen te waarderen en te selecterenop hoog gewaardeerde vragen

• Nieuw! - Naast de toets ontvangt u ook de bijbehorendeantwoorden inWord of PDF

Een docent over Toets-Op-Maat:“Dit is eenwelkome aanvulling; toetsen maken kost me andersveel tijd”

Bij veel Noordhoff-uitgaven zijn al toetsvragen beschikbaar inToets-Op-Maat. Voor een totaaloverzicht van uitgaven met dezeservice kunt u www.toetsopmaat.nl raadplegen.


#17, januari 2011

P011

Ambrasoft is in relatief korte tijd een begrip geworden op hetgebied van software voor basisscholen en pabo’s. Hoe verklarenjullie dit succes?AmbraSoft is ontwikkeld vóór leerkrachten, dóór leerkrachten. Het isontstaan uit een simpel idee van groepsleerkrachtWim Swier. Hij wasop zoek naar extra oefenstof voor tafels en was altijd al gefascineerddoor de mogelijkheden van computers in de klas. Uiteindelijk is hij,gewapend met een boekje Programmeren voor beginners, aan de slaggegaan om het spelletje “Metselen” te maken. Zijn leerlingen warenmeteen enthousiast en ook andere leerkrachten wilden het graageens uitproberen.Zo is de bal steeds verder gaan rollen en werdWim steeds bekenderals ontwikkelaar van leuke, effectieve educatieve software. Tot hij natwee jaar echt van zijn hobby zijn werk ging maken en het bedrijfAmbraSoft, vernoemd naar zijn kinderen Amber en Bram, oprichtte.En inmiddels werken ruim een miljoen leerlingen op 5.500 basis-scholen met het Schoolpakket van AmbraSoft.Het team van AmbraSoft is inmiddels een stuk groter geworden envrijwel alle medewerkers komen uit het onderwijs. Wij weten dus hoehet is om elke dag van half negen tot half vier bezig te zijn met hetoverdragen van kennis. We maken programma’s die we zelf ook graagzouden gebruiken in het onderwijs en we onderhouden ook nauwecontacten met scholen om te peilen wat de wensen zijn op ICT-gebied. Zo kunnen we elk jaar opnieuw precies datgene bieden watleerkrachten en leerlingen graag willen hebben.

In welke behoeften voorziet jullie software?Ons Schoolpakket laat de leerlingen oefenen met de basisvaardig-heden van rekenen en taal. Dat gaat op een methodeonafhankelijkemanier. Uit de rekenen taalmethodes leren de leerlingen op demethodespecifieke manier de benodigde strategieën aan, die vervol-gens in onze software zelfstandig geoefend kunnen worden. Hetprogramma bepaalt zelf het niveau van de leerlingen, geeft extrahulp als een leerling veel fouten maakt en verwerkt de resultaten tothandige overzichten waarmee de leerkracht precies kan zien wat deleerling wel en niet beheerst. Kortom: het Schoolpakket is een goedgevulde gereedschapskist die de leerling heel veel extra mogelijk-heden geeft om beter te worden in rekenen en spelling.Een belangrijk kenmerk van onze software is dat het oefenen zo aan-trekkelijk mogelijk is. De digitale vriendjes van Tom en Tamira sprekende leerlingen in hun eigen belevingswereld aan en het beloningssys-

Auteur aan het woord

Een goedgevulde digitale gereedschapskist

Na een studie aan de IPABO in Alkmaar ging Geoffrey Reemer als support-medewerker en webontwikkelaar aan de slag bij AmbraSoft,

de grootste leverancier van educatieve software in Nederland. Na een overname door Noordhoff Uitgevers ontwikkelde hij zich tot

allround internetspecialist en productmanager.

www.ambrasoft.nl / [email protected]

teem waarbij “Robbiemuntjes” gespaard worden om leuke spelletjeste spelen is ook een groot succes.

Op welke wijze betrekken jullie de gebruikers (leerkrachten enleerlingen) van jullie producten bij de ontwikkeling van nieuwesoftware?Wij luisteren naar feedback van leerkrachten en vragen ook regelma-tig naar de ervaringen vanuit de klas. Dit doen we bijvoorbeeld bij detientallen workshops die we op scholen verzorgen, maar ook op beur-zen en evenementen. Alle feedback die wij krijgen gaat in ons centralesuggestiesysteem, dat een grote rol speelt bij de ontwikkeling vannieuwe software. Het is altijd erg leuk om een leerkracht te kunnenmelden: “u heeft vorig jaar deze suggestie gedaan en wij hebben dezein de nieuwste versie van het Schoolpakket ingebouwd.”

Is het mogelijk dat (jullie) software op termijn traditionele leer-middelen vervangt en dat onderwijs op afstand eerder regel danuitzondering wordt?Een ontwikkeling die al gaande is, is dat de verdeling tussen leerboe-ken en werkboeken verandert. Vroeger had elke leerling een leerboekop zijn tafel waar bijvoorbeeld praatplaten in stonden voor een klassi-kale discussie. Tegenwoordig worden zulke praatplaten op het digitaleschoolbord getoond en hebben de leerlingen vooral werkboekjes omin te werken. De ontwikkelingen op ICT-gebied zijn in de afgelopentwintig jaar enorm snel gegaan, dus ik verwacht zeker wel veranderin-gen op het gebied van leermiddelen. Ook onderwijs op afstand kantot de mogelijkheden behoren. Ons Familiepakket is bijvoorbeeld eengoed verlengstuk voor thuis, op de software die op school gebruiktwordt. Maar aan de andere kant heeft een schoolklas natuurlijk ookeen sociale functie te vervullen.

Welk ICT-advies heeft AmbraSoft voor de nieuwe minister vanonderwijs?We zijn blij dat de overheid in de afgelopen jaren veel gedaan heeftom ICT in het onderwijs te stimuleren. Computers en internet zijntegenwoordig niet meer uit de samenleving weg te denken en het isontzettend belangrijk dat kinderen weten hoe ze hiermee om moetengaan. We hopen dan ook dat de nieuwe minister ook in de komendejaren de ICT-ontwikkelingen zal stimuleren.

Onlangs interviewde de redactie Geoffrey Reemer van AmbraSoft. Dit bedrijf uit Enkuizen ontwikkelt educatievesoftware voor basisonderwijs en speciaal onderwijs.

Vervolg op pagina 12


Het volgende Platform Pabo verschijnt in april 2011

www.docentengegevens.nl:Maak hier één login aan om onbeperkt in te loggen op www.pabowijzer.nl,

www.toetsopmaat.nl en alle ondersteunende websites van Noordhoff Uitgevers.

Welke nieuwe producten mogen we op korte termijn vanAmbraSoft verwachten?Helaas kan ik daar nog niet teveel over zeggen, want we zijnbezig met een aantal heel verrassende ontwikkelingen. Eentipje van de sluier: we werken momenteel intensief samenmet uitgeverij Van Dale, die natuurlijk bekend is van de woor-denboeken, om een prachtige vernieuwing voor ons School-pakket te maken. In mei 2011 zal dat opgeleverd worden. Ookis een apart team druk bezig om een compleet nieuwe versievan het Schoolpakket te ontwikkelen, die volledig voldoet aande eisen en wensen van de moderne tijd. Kortom: AmbraSoftis klaar voor de toekomst en we hopen nog veel generatiesleerlingen kennis te laten maken met Tom en Tamira.

Wilt u meer weten over de mogelijkheden voor een workshopbij u op school of bij Ambrasoft in Enkhuizen? Kijkt u dan opworkshop.ambrasoft.nl.

Vervolg van pagina 11

Vanaf dit studiejaar ben ik uw nieuweleermiddelenadviseur bij Noordhoff Uitgevers voorde pabo. Al jaren ben ik actief in de uitgevers-wereld en ik heb mij altijd beziggehouden met deonderwijsmarkt. Een markt die zeer divers en altijdin ontwikkeling is.

Contact met docenten vind ik het meest belangrijk binnen mijnfunctie. Naast kennisoverdracht is een docent dagelijks bezigmet diverse activiteiten. Om kennis over te dragen is goedonderwijsmateriaal van belang. Tijdens het beslissingsproceshiervoor kan ik docenten begeleiden en laten zien wat Noord-hoff Uitgevers hierin kan betekenen. De feedback die ik krijg geefik terug aan de uitgever waardoor het onderwijsmateriaal altijdup-to-date blijft en aansluit op de behoeftes bij de verschillendeopleidingen.

Met mijn ervaring in het onderwijs heb ik een duidelijk beeld vanwat er leeft. De docent blijft echter de specialist en weet welkespecifieke behoeftes er zijn. Hiervan wil ik dan ook graag op dehoogte blijven.Door mijn rol als persoonlijke accountmanager weet u wiebinnen Noordhoff Uitgevers uw gesprekspartner is en heeft ueen vast aanspreekpunt.

Wellicht dat wij [binnenkort] persoonlijk contact hebben, elkaartegenkomen op een beurs/congres of ik bij u op school ben meteen boekentafel. Graag maak ik dan kennis en hoop ook u vandienst te kunnen zijn. Mocht dit niet het geval zijn dan kunt ualtijd contact met mij opnemen. Ik kom graag bij u langs ompersoonlijk kennis te maken!

Agenda

3 maart 2011: DocentenmiddagOnderwijskunde & Pedagogiek,Noordhoff Uitgevers

6 april 2011: Netwerkdag Aardrijkskunde,Geschiedenis en NMT, KNAG

Uw nieuwe adviseur

Joost [email protected] - 30567124


17 Platform Pabo Noordhoff

Documents

Transcript of 17 Platform Pabo Noordhoff