Medisch teamtraining in de cockpit

Dirk de Korne, research fellow and consultant

Flevum, 17 februari 2011

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam2

(Nagenoeg) ontbreken van (de kans op) aan de patiënt toegebrachte schade (lichamelijk/ psychisch) die is ontstaan door het niet volgens de professionele standaard handelen van hulpverleners en/of door tekortkomingen van het zorgsysteem.

(NIVEL, 2005)

Wat is patiëntveiligheid?

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam3

Wat weten we over veiligheid

in de zorg?

> In Amerikaanse ziekenhuizen overlijden jaarlijks

44.000- 98.000 patiënten onnodig (IOM, 1999)

> In Nederlandse ziekenhuizen overlijden jaarlijks 1.960

patiënten vanwege verwijtbare en voorkombare

tekortkomingen / fouten

… en lopen ongeveer 33.000 patiënten voorkombare

en vermijdbare schade op (2,9% van opnames).

(Langelaan et al., 2010)

> Deze voorkombare schade kost u jaarlijks M€ 161 (Hoonhout et al. 2009)

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam4

Kan Team Resource Management

hier iets aan doen?

Wat?• Alle operatieteams TRM getraind

door luchtvaartdeskundigen:

(h)erkennen van risico’s

rol van hiërarchie

werken in teams

En?• De training leidde tot:

(de)briefing als aanvulling op eerder

ingevoerde time-out procedure

toename van 309% meldingen van (bijna)

incidenten

implementatie van multidisciplinaire

protocollen

verhoogde veiligheidsattitude van artsen en

medewerkers.Hoe?

• Training door middel van:

klassikale en interactieve

scholing

flight simulator sessie

videofeedback.

Waarom?• Succesfactoren:

o Inspirerende voorbeeldbranche

o Onderdeel lange termijn strategie

o Support RvB

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam5

0

2

4

6

8

10

1992

1994

1996

1998

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Nu

mb

er

of

(Near)

Wro

ng

Sid

e

Su

rgeri

es

5000

7000

9000

11000

13000

15000

Nu

mb

er

of

Su

rgeri

es

Wrong Side

Sentinel

Events

Reported

Near Wrong

Side Events

Number of

Surgeries

Introduction

Extra Pre-Op

Check

Moments

Introduction

Time Out

Procotol

Links/rechts verwisselingen en

bijna fouten

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam6

Veiligheidscultuur meten

Before TRM After TRM

T0, N=141 T1, N=98

1. Job characteristics M SD M SD p*

Risk Physical risk patient 1.74 1.24 1.97 1.44 NS

Risk time loss 2.02 1.16 2.43 .93 .013

Financial risk 2.12 1.55 2.34 1.43 NS

Uncertainty Predictability 3.02 .74 3.20 .62 NS

Complexity 3.04 .91 2.91 .92 NS

Hectic 3.30 1.00 3.01 1.00 .053

2. Error Management Mastery 3.67 .56 3.68 .58 NS

Correction 3.70 .61 3.75 .65 NS

Analysis 3.63 .72 3.67 .75 NS

Learning 3.67 .68 3.66 .58 NS

Social orientation 3.65 .69 3.73 .59 NS

Communication 3.58 .77 3.61 .73 NS

Helping 3.72 .71 3.84 .60 NS

Note: Mean (M) scores (scales 1-5), Standard Deviations (SD). * One way ANOVA analysis; NS=not significant

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam7

Veiligheidscultuur meten (2)

Awareness 2.65 .54 2.58 .52 NS

Anticipation 3.18 .67 3.06 .65 NS

Acceptance 2.61 .68 2.44 .56 NS

Responsible risk taking 2.17 .77 2.25 .74 NS

Aversion 2.54 .47 2.65 .39 NS

Stress through errors 2.65 .64 2.70 .61 NS

Cover 1.86 .59 1.94 .65 NS

Rigid focus on prevention 3.10 .82 3.32 .63 .052

3. Safety Leadership Support 2.82 .66 3.14 .67 .004

Actions and exemplary behavior 2.45 .72 2.81 .83 .013

Expressed expectations 4.08 .86 4.37 .59 .056

Priority 2.51 .78 3.00 .94 .002

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam8

“Samen zijn met het multidisciplinaire team is het grootste nut van TRM. Normaal krijgen we aparte training en praten we over elkaar. Nu praten we met elkaar.”

(Verpleegkundige)

Samen

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam9

“Jullie praten over complicaties zoals wij dat in de luchtvaart 30 jaar geleden deden. Slecht weer, bijvoorbeeld, werd een complicatie genoemd. Nu zeggen we: nee, je kan anticiperen op de verwachte weersomstandigheden, dus noem het geen complicatie.”

(Luchtvaart trainer)

Complicatie of fout?

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam10

Verandering veiligheidscultuur?

> Risicobewustzijn vergroot

> Onzekerheid afgenomen

> Meer veiligheidsleiderschap van stafartsen en management

> Geen significante effecten op error management

> Te grote focus op preventie?

> ‘Productie’ en ‘veiligheid’ nog niet op vergelijkbare wijze ‘tussen

de oren’

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam11

Conclusies

> Luchtvaart meer dan inspirerend voorbeeld – ook praktisch

toepasbaar in zorgpraktijk

> TRM kan de zorg veiliger maken

> Team vorming en hierarchiereductie grootste uitdagingen

> Lange termijn focus van belang (koppelen aan medische

uitkomsten, business case for safety)

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam12

Bron: Jt Comm J Qual Patient

Saf 2010;36(8):339-47.

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam13

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam14

22-2-2011 Het Oogziekenhuis Rotterdam15

Smakelijke voortzetting

d.dekorne@oogziekenhuis.nl