v

Inhoud

Voorwoord 1

1 Inleiding 31.1 Waarom een nieuw omgevingsstelsel? 31.2 Gemeente en Omgevingsplan centraal 51.3 De veranderopgave 61.3.1 Waarom? 6

1.3.2 De bedoeling 7

1.3.3 Belangrijkste veranderingen 7

1.4 Leeswijzer 8

2 Op weg naar de Omgevingswet 112.1 Inleiding 112.2 Megatrends als achtergrond bij de Omgevingswet 122.3 De ambitie 132.4 Omgevingswet = Wet ruimtelijke ordening 2008 + jurisprudentie 212.4.1 De Omgevingswet in een maatschappelijke context 21

2.4.2 De Omgevingswet in een vakinhoudelijke context 22

2.5 Omgevingswet: beleidscyclus 262.6 Zorgplicht 292.6.1 Zorgplicht en instrumenten 29

2.6.2 Reikwijdte 31

2.6.3 Eigen verantwoordelijkheid versus overheidszorg? 31

2.6.4 Specifieke zorgplichten 31

2.7 Omgevingswet naar instrumenten 332.7.1 Kerninstrumenten 33

2.7.2 Decentrale regels 36

2.7.3 Algemene rijksregels 37

2.7.4 Projectbesluit 39

2.8 Omgevingswet naar betekenis voor bestuurslagen 412.9 De stand van zaken zomer 2016 42

3 De Omgevingsvisie 453.1 Inleiding 453.2 De positionering van de Omgevingsvisie 46

16353 SDU De Omgevingswet corr 2 ms.indd 5 21-11-16 13:29

de omgevingswet toegelicht

vi

3.3 De omgevingsvisie en bestuurslagen 483.4 De omgevingsvisie naar inhoud 483.5 De omgevingsvisie naar vormvereisten en procedure 503.6 De omgevingsvisie: programma en programmatische aanpak 513.6.1 Programma 51

3.6.2 Programmatische aanpak 52

3.7 Milieueffectrapportage en de Omgevingsvisie 543.7.1 Nauw verband met plan, programma en visie 54

3.7.2 Plan-m.e.r-beoordeling 54

3.7.3 Plan-MER 54

3.7.4 Project m.e.r.-beoordelingsplicht 55

4 Het Omgevingsplan 574.1 Inleiding 574.2 Eerste schermutselingen 574.2.1 Platform 31 58

4.2.2 Tonnaer Adviseurs 59

4.3 Het omgevingsplan in algemene zin 604.3.1 Het omgevingsplan vergeleken met het bestemmingsplan 60

4.3.2 Systematiek opstelling bestemmingsplan 61

4.3.3 Systematiek opstelling omgevingsplan 62

4.3.4 Het omgevingsplan op invoeringsdatum Omgevingswet 63

4.3.5 Het voorbereidingsbesluit 64

4.3.6 Het delegatiebesluit 65

4.3.7 Realisatietermijn en actualisatieplicht 65

4.3.8 Gebodsbepaling 66

4.4 Procedure en rechtsbescherming 674.4.1 Inleiding 67

4.4.2 Procedure 67

4.4.3 Rechtsbescherming 68

4.4.4 Appellabiliteit van de regels 68

4.5 Verbrede reikwijdte van het omgevingsplan 694.6 Type regels in het omgevingsplan 734.6.1 Inleiding 73

4.6.2 Type regels 74

4.6.3 Alphen aan den Rijn en Boekel 79

5 De Omgevingsvergunning 815.1 Inleiding 815.2 Onderweg naar de omgevingsvergunning 81

16353 SDU De Omgevingswet corr 2 ms.indd 6 21-11-16 13:29

vii

inhoud

5.2.1 Van de Wabo-vergunning naar de Omgevingswetvergunning 81

5.2.2 De omgevingsvergunning via de ‘omweg’ 82

5.2.3 De omgevingsvergunning omgevingsplanactiviteit 83

5.2.4 Andere discussies over het vergunningenstelsel 85

5.2.5 Het begrip inrichting verdwijnt (niet helemaal) 85

5.2.6 Koepelvergunning en gebiedsvisie 91

5.3 Van regels naar vergunningplicht 955.4 De aanvraag 965.5 Procedure en rechtsbescherming 985.5.1 Bevoegd gezag 98

5.5.2 Voorbereidingsprocedure 99

5.5.3 Rechtsbescherming 101

5.6 Bestuurlijke afwegingsruimte 1025.7 Verdeling van de gebruiksruimte 1085.8 Innovatie, gebruiksruimte en duurzaamheid 1095.8.1 Algemeen 109

5.8.2 Gebruiksruimte 111

5.8.3 Salderen en compenseren 111

5.9 Duurzaamheid, samenhang en gezondheid 1135.9.1 Duurzame initiatieven versus milieuregels 113

5.9.2 Instrumenten voor duurzaam handelen 113

5.9.3 Gezondheid 114

6 Voorbij de regels van de Omgevingswet 1176.1 Inleiding 1176.2 Van de Wet ruimtelijke ordening als benauwde geest naar

geestverruiming onder de Omgevingswet 1186.3 Samenwerking op regionaal schaalniveau 1336.4 Vergeet de toezichthouder niet 1356.4.1 Voor- en achterkant van het proces 135

6.4.2 Resultaatgericht handhaven: tactieken 136

6.4.3 Vier mogelijke tactieken 136

6.4.4 Veranderen 137

7 Aanverwante wetten in het nieuwe stelsel 1397.1 Milieu, achtergronden en de Omgevingswet 1397.1.1 The song remains the same 139

7.1.2 Leges 139

7.1.3 Wel of niet plaatsgebonden activiteiten 140

7.4 De aanvullingswet Bodem 140

16353 SDU De Omgevingswet corr 2 ms.indd 7 21-11-16 13:29

de omgevingswet toegelicht

viii

7.4.1 Een doorontwikkeling 140

7.4.2 Het proces: bodem en omgevingswet 140

7.4.3 De grootste winst 141

7.4.4 De grootste uitdaging 141

7.4.5 De trend van saneren naar beheren 142

7.4.6 Wat betekent de aanvullingswet Bodem voor Omgevingsdiensten? 142

7.5 Interpretatie milieugevolgen op basis van de Omgevingswet en de vier AMvB’s 144

7.5.1 Ruimte, duurzaamheid en uitvoerbaarheid 144

7.5.2 Ruimte voor initiatief 144

7.5.3 Duurzaamheid 146

7.5.4 Uitvoerbaarheid 147

8 De vier Algemene Maatregelen van Bestuur 1498.1 Algemeen 1498.1.1 De vier pijlers 149

8.1.2 Overzicht van de Algemene Maatregelen van Bestuur 149

8.1.2 Reikwijdte van de Algemene Maatregelen van Bestuur 150

8.2 Het Omgevingsbesluit 1518.2.1 Voor wie? 151

8.2.2 Hoofdlijnen van het Omgevingsbesluit 151

8.2.3 Delegatie en uitvoering VTH 151

8.2.4 Procedurele regels 152

8.2.5 Vereenvoudiging 153

8.2.6 Inzichtelijke en korte procedures 153

8.2.7 Bijzonderheden 154

8.3 Het Besluit activiteiten leefomgeving 1558.3.1 Algemeen 155

8.3.2 Andere indeling 155

8.3.3 Aanwijzing bevoegdheden 156

8.3.4 Keuze voor het type voorschriften 156

8.3.5 Waarom nog regels? 157

8.3.6 Algemene rijksregels zijn het uitgangspunt 157

8.3.7 Algemene regels versus vergunningplicht 158

8.3.8 Maatwerk 159

8.4 Het Besluit bouwwerken leefomgeving 1598.4.1 Algemeen 159

8.4.2 Samenvoeging en decentralisatie 161

8.4.3 Maatwerk 161

8.4.4 Deregulering 162

16353 SDU De Omgevingswet corr 2 ms.indd 8 21-11-16 13:29

ix

Serie: Omgevingswet in uitvoering

Boek: De Omgevingswet toegelicht: overzicht, inzicht en handreikingen

Toelichting: Deze uitgave bundelt de voornaamste kenmerken uit de Omgevingswet in één handig boekwerk. Centraal staat de rol van de gemeente met een focus op het omgevingsplan.

inhoud

8.5 Het Besluit kwaliteit leefomgeving 1638.5.1 Algemeen 163

8.5.2 Eenvoud en ruimte 164

8.5.3 Samenhangende benadering 164

8.5.4 Onderzoekslasten 165

9 Slotwoord 1679.1 Transitie 1679.2 Momentopname 1679.3 Terugkoppeling en vooruitblik 168

16353 SDU De Omgevingswet corr 2 ms.indd 9 21-11-16 13:29