- 1623 / 1 - 97 / 98

Belgische Kamervan Volksvertegenwoordigers

GEWONE ZITTING 1997 -1998 (')

24 JUNI 1998

WETSVOORSTEL

betreffende de maximumtermijnenvoor de uitkering van

schadevergoedingen doorverzekeraars bij letselongevallen

in het verkeer

(Ingediend door de heer Jos Ansoms)

TOELICHTING

DAMES EN HEREN,

De jongste decennia heeft zich een diepgaandementaliteitswijziging voorgedaan bij de bevolking. Zoeist de consument (terecht) zijn rechten op tegenoverde in zijn ogen grote en machtige groeperingen. Alsindividu staat hij daarbij in een zwakke positie enmoet hij door de wet (en door allerlei instellingen zo-als ombudsdiensten) beschermd worden.

Deze tendens is de jongste tijd ook sterk op de voor-grond getreden bij justitie; onder meer de bevorde-ring van de «klantvriendelijkheid» door de oprichtingvan justitiehuizen en de invoering van een externecontrole op de kwaliteit van de werking van het jus-titiéle apparaat moeten in deze context gesitueerdworden.

Bovendien eist de samenleving in toenemende matedat «het slachtoffer» een betere opvang en rechtsbe-scherming krijgt. De initiatieven betreffendeslachtofferhulp zijn een fenomeen van de jaren ne-

(*) Vierde zitting van de 49"0 zittingsperiode

- 1623 / 1 - 97 / 98

Chambre des Représentantsde Belgique

SESSION ORDINAIRE 1997 -1998(')

24 JUIN 1998

PROPOSITION DE LOI

relative aux délais maximumsdans lesquels l'assureur est tenu

d'indemniser les dommagesrésultant de lésions corporelles

subies lors d'un accidentde la circulation

(Déposée par M. Jos Ansoms)

DEVELOPPEMENTS

MESDAMES, MESSIEURS,

Au cours des dernières décennies, un profond chan-gement de mentalité s'est opéré au sein de la popula-tion. C'est ainsi que le consommateur revendique (àjuste titre) ses droits à l'égard de groupements qu'ilconsidère comme importants et puissants. En tantqu'individu, il se trouve à cet égard en position d'in-fériorité, de sorte qu'il doit être protégé par la loi (etpar des institutions de toute nature telles que les ser-vices de médiation).

Depuis peu, cette tendance s'est également affir-mée avec force dans le domaine de la justice; c'estdans ce contexte qu'il faut situer notamment les ef-forts déployés en vue de rendre la justice plus prochedes justiciables par la création des maisons de jus-tice et l'instauration d'un contrôle qualitatif externedu fonctionnement de l'appareil judiciaire.

La collectivité exige en outre de plus en plus réso-lument que «la victime» bénéficie d'un meilleur ac-cueil et d'une protection juridique accrue. Si les ini-tiatives en matière d'aide aux victimes sont un

(*) Quatrième session de la 49èillO législature

4381

- 1623 / 1 -97 / 98

gentig. Maar de thematiek van het slachtoffer is ineen stroomversnelling gekomen naar aanleiding vande maatschappelijke beroering rond de vermiste envermoorde kinderen en begint stilaan vorm te krij-gen in (de werking van) het gerechtelijk apparaat.

Deze mentaliteitswijziging verklaart ook degroeiende maatschappelijke aandacht voorverkeersslachtoffers. Vanzelfsprekend moet hetverkeersveiligheidsbeleid zich in eerste instantie rich-ten op de preventie via maatregelen inzakeverkeersgedrag, voertuig en infrastructuur. Maarzelfs het doeltreffendste beleid kan nooit voorkomendat het verkeer een zware tol blijft eisen. Bijgevolgzou het beleid onvolkomen zijn als niet de gepastemaatregelen werden genomen om de pijnlijke gevol-gen van ongevallen zoveel mogelijk te humaniseren.

Een belangrijk onderdeel van dit slachtofferbeleidis -naast een degelijke medische en psycho-socialeopvang van de slachtoffers en hun na- of naast-bestaanden en een aangepaste justitiële afwikkeling-de vergoeding voor de geleden lichamelijke, moreleen materiële schade. Met dit doel werd de verplichteaansprakelijkheidsverzekering voor motorvoertuigeningevoerd. De wet die daarvan de concrete vormge-ving vormt, heeft ondertussen haar maatschappelijkenoodzaak overduidelijk bewezen. Ze werd bovendienook aangepast en verbeterd. Zowerd bij artikel29biseen (weliswaar nog voor verbetering vatbare) auto-matische vergoeding voor de lichamelijke en moreleschade ingevoerd voor zwakke weggebruikers die bijeen verkeersongeval worden betrokken.

Nu willen wij een volgende stap zetten die niet al-leen betrekking heeft op de zwakke weggebruikers,maar op alle verkeersdeelnemers. Het is een oud zeer,onlangs nog aangeklaagd door een gezaghebbendeconsumentenorganisatie, dat de uitbetaling van deschadevergoeding aan slachtoffers van een ongevalmet zware lichamelijke letsels zeer lang kan aansle-pen. Sommige slachtoffers moeten drie jaar oflangerwachten alvorens ze een vergoeding ontvangen. Bo-vendien hebben ze ondertussen veelal een lang par-cours voor verschillende rechtbanken moeten doorlo-pen.

Die traagheid heeft meerdere oorzaken.

Een van de oorzaken is de werking van ons rechts-systeem - de traagheid in de doorzending van de pro-cessen-verbaal door de parketten naar de verzeke-raars. Hiervoor is een oplossing in de maak bij hetcollege van procureurs-generaal: het systeem «trans-pv», dat een omkering inhoudt van de huidige toe-

[ 2 ]

phénomène des années nonante, la problématique dela victime en tant que telle s'est trouvée projetée aucentre des préoccupations par suite de l'émotion pro-voquée au sein de la société par l'affaire des enfantsdisparus et assassinés, les éléments permettant d'yrépondre commencent peu à peu à se mettre en placeau sein de l'appareil judiciaire.

Ce changement de mentalité explique égalementl'attention croissante que la société porte aux victi-mes d'accidents de la circulation. Il va sans dire quela politique en matière de sécurité routière doit avoirun caractère essentiellement préventif et privilégiepar conséquent les mesures en matière de comporte-ment au volant, de sécurité des véhicules et d'infras-tructure. Mais même la politique la plus efficace dansce domaine ne permettra jamais d'éviter que la circu-lation routière continue d'exiger un lourd tribut. Cettepolitique serait par conséquent imparfaite si l'on neprenait pas les mesures adéquates pour apporter lasolution la plus humaine possible aux conséquencespénibles des accidents de la route.

L'indemnisation des dommages corporels, morauxet matériels subis constitue - outre un accueil de qua-lité des victimes et de leurs proches sur les plansmédical et psychosocial - un volet important de cettepolitique d'aide aux victimes. C'est dans cette opti-que qu'a été instaurée l'assurance obligatoire de laresponsabilité en matière de véhicules automoteurs.La loi qui organise cette assurance a fourni la preuveéclatante de son utilité sociale. Elle a en outre étéadaptée et améliorée. C'est ainsi qu'y a été inséré unarticle 29bis (susceptible, il est vrai, d'être encoreamélioré) instaurant l'indemnisation automatique desdommages corporels et moraux subis par les usagersvulnérables impliqués dans un accident de la circu-lation.

Nous souhaitons à présent prendre une mesure quiva plus loin, en ce sens qu'elle ne concerne plus uni-quement les usagers les plus vulnérables, mais tousceux qui prennent part à la circulation routière. Lefait que les victimes doivent parfois attendre très long-temps le paiement de l'indemnité après un accidentayant causé de graves dommages corporels n'est pasnouveau et a encore été incriminé récemment par uneorganisation de défense des consommateurs faisantautorité. Certaines victimes doivent attendre trois ansou plus avant de percevoir une indemnité et ont, desurcroît, généralement dû mener entre-temps unelongue procédure devant plusieurs juridictions.

Cette lenteur a plusieurs causes.

L'une de celles-ci est le fonctionnement de notresystème judiciaire - la lenteur avec laquelle les par-quets transmettent les procès-verbaux aux assureurs.Le collège des procureurs généraux élabore actuelle-ment une solution en la matière: le système «trans-pv», qui constitue un renversement de la situation

stand. Nu is het proces-verbaal geheim tenzij hetparket het vrijgeeft. In het systeem «trans-pv» zouhet proces-verbaal voor de verzekeraar toegankelijkzijn, tenzij het parket redenen heeft tot geheimhou-ding.

Een tweede factor van vertraging ligt bij de medi-sche experten, die deels overbelast zijn, maar deelsook zelf aan de basis liggen van vertraging.

Een derde factor is het beleid dat door sommigeverzekeraars wordt gevoerd. Een van de knelpuntenis immers dat sommige verzekeraars te lage vergoe-dingen aan de slachtoffers voorstellen, waardoor dezequasi gedwongen worden dure en langdurigegerechtsprocedures te beginnen.

Met dit voorstel beogen we de periode tussen hetongeval en het effectief verkrijgen van de vergoedingdoor het slachtoffer aanzienlijk te verkorten. De toe-kenning en uitbetaling van vergoedingen door verze-keringsmaatschappijen worden aan strikte termijnengebonden. Wanneer verzekeringsmaatschappijen zichniet aan deze termijnen houden of kennelijk te lagevergoedingen voorstellen, worden zij hiervoor ge-straft. De invoering van zulke vaste termijnen is ove-rigens niet zo nieuwals wel gedacht: ze bestaan inons land reeds langer voor de brandverzekering; driemaanden na het verslag van de expert moet een voor-stel van schadevergoeding geformuleerd worden.

Bovendien bestaan reeds vrijwillige conventies inde wereld van de verzekeringsondernemingen. Wijvermelden hier de versnelde uitbetaling bij ketting-botsingen en de overeenkomst binnen de Beroeps-vereniging van verzekeringsondernemingen (BVVO)voor de versnelde vergoeding van lichamelijke letselsen de multilaterale overeenkomst van voorlopige re-geling (VVLLIMOVR-conventie).Deze vrijwillige con-ventie van de BVVOvormt het uitgangspunt van ditwetsvoorstel.

Overigens hebben bepaalde verzekeraars zelfvoor-gesteld bij wet een verplichte versnelde regeling inte voeren. Zulke versnelde regeling is ook in het be-lang van de verzekeraars zelf; ze vermijdt dossier-kesten. Ten slotte moet iedere waarnemer toegevendat deze vrijwillige conventies beperkingen hebben.Zij binden enkel diegenen die tot de conventie zijntoegetreden. Dat betekent dat een aantal binnen-landse verzekeraars buiten deze regeling vallen. Ookde buitenlandse verzekeraars, die in de Europese con-text (het toenemend internationaal wegverkeer en degroeiende rol van buitenlandse verzekeraars op debinnenlandse markt) een steeds belangrijkere rolgaan spelen, de makelaars en de slachtoffers zelf zijnniet gebonden door deze overeenkomst. Deze conven-

[3 ] - 1623/ 1 -97 / 98

actuelle. Al'heure actuelle, le procès-verbal est confi-dentiel, à moins que le parquet ne le mette à disposi-tion. Dans le système «trans-pv», l'assureur auraitaccès au procès-verbal, à moins que le parquet aitdes raisons de maintenir le secret.

Les experts médicaux, qui sont quelquefois surchar-gés il est vrai, mais qui sont aussi en partie respon-sables des lenteurs, constituent un deuxième facteurde retard.

La troisième cause se situe au niveau de la politi-que menée par certains assureurs. Un des problèmesréside, en effet, dans le fait que certains assureursproposent des indemnités trop faibles aux victimes,de sorte que celles-ci sont quasi contraintes d'enta-mer de longues et onéreuses procédures.

La présente proposition a pour objet de raccourcirsensiblement le délai entre l'accident et le momentoù la victime perçoit l'indemnité. L'octroi et le paie-ment des indemnités par les compagnies d'assuran-ces sont soumis à des délais stricts. Les compagniesd'assurances qui ne respectent pas ces délais ou pro-posent des indemnités manifestement trop faiblessont passibles de sanctions. L'instauration de délaisde rigueur n'aurait d'ailleurs rien de neuf. Il existedepuis longtemps de tels délais en matière d'assu-rance-incendie: une proposition d'indemnisation doitêtre formulée dans les trois mois du dépôt du rapportd'expertise.

Il existe par ailleurs déjà des conventions volon-taires dans le secteur des compagnies d'assurances.Mentionnons en l'occurrence l'indemnisation accélé-rée en cas de collisions en chaîne et la convention,conclue au sein de l'Union professionnelle des entre-prises d'assurances (UPEA), d'indemnisation accélé-rée des dommages corporels et la convention multi-latérale de règlement provisoire (IADC/CMRP). Laprésente proposition de loi s'inspire de cette conven-tion volontaire de l'UPEA.

Ce sont du reste certains assureurs qui ont eux-mêmes proposé d'imposer, par le biais d'une loi, unrèglement accéléré. Les assureurs y trouvent égale-ment leur compte, puisque ce règlement accéléré ré-duit les frais de dossier. Enfin, tout observateur ad-mettra que ces conventions volontaires ont leurslimites. Elles n'engagent que ceux qui y ont adhéré,ce qui signifie qu'un certain nombre d'assureurs bel-ges ne sont pas concernés. De même, les assureursétrangers, qui joueront un rôle de plus en plus im-portant dans le contexte européen (l'intensificationdu trafic routier international et le rôle croissant desassureurs étrangers sur le marché intérieur), les cour-tiers et les victimes elles-mêmes ne sont pas liés parcette convention. Qui plus est, celle-ci ne prévoit pas

- 1623 / 1 -97 / 98

tie voorziet bovendien niet in een schadevergoedingvoor het slachtoffers bij niet-naleving van de termij-nen of bij een kennelijk onvoldoende vergoedings-voorstel.

Dit voorstel wil een verantwoorde snellere schade-vergoeding voor lichamelijk letsel vastleggen. Daarinworden vaste termijnen bepaald, 6 maanden na hetongeval in geval van overlijden van het slachtofferen 3 maanden nadat de consoli-datie van de toestandvan het slachtoffer is ingetreden. Indien zulks op dezetermijn nog niet mogelijk is, moet de verzekeraarbeginnen met redelijke voorschotten waarmee ondermeer de reeds bekende schade moet worden vergoed.Wat de sanctie betreft: indien de verzekeraar zich nietaan deze termijnen houdt of een te laag vergoedings-voorstel doet, wordt aan het slachtoffer of zijn recht-hebbende een verhoogde intrest toegekend.

Dit wetsvoorstel heeft geen betrekking op de rege-ling van materiële schade. Deze aangelegenheidwordt immers geregeld door een conventie tussen deverzekeraars en de uitkering van deze schadevergoe-ding levert op dit ogenblik geen noemenswaardigeproblemen op. Met andere woorden, er wordt impli-ciet van uitgegaan dat de vergoeding voor de stoffe-lijke schade zelfs vlugger geregeld zal zijn indien dezeaangelegenheid niet wordt geïntegreerd in de scha-devergoeding voor de andere vormen van schade.

J.ANSOMS

[ 4]

d'indemnisation pour la victime en cas de non-res-pect des délais ou en cas de proposition d'indemnisa-tion manifestement insuffisante.

La présente proposition de loi vise à instaurer uneindemnisation accélérée raisonnable des dommagescorporels. Elle prévoit des délais fixes, à savoir sixmois après l'accident en cas de décès de la victime ettrois mois après consolidation de l'état de la victime.Si l'indemnisation est toujours impossible dans cesdélais, l'assureur doit commencer à accorder des avan-ces raisonnables destinées à indemniser notammentles dommages déjà reconnus. On sanctionnera l'as-sureur qui ne respecte pas ces délais ou dont la pro-position d'indemnisation est insuffisante en accordantun intérêt majoré à la victime ou à ses ayants droit.

La présente proposition de loi ne vise pas le règle-ment des dommages matériels. Cette matière est eneffet réglée par une convention entre les assureurs etle paiement de cette indemnisation ne pose actuelle-ment aucun problème notable. En d'autres termes,on considère implicitement que l'indemnisation desdommages matériels sera même réglée plus rapide-ment si cette matière n'est pas intégrée à l'indemni-sation des autres formes de dommages.

WETSVOORSTEL

Artikel1

Deze wet regelt een aangelegenheid bedoeld in ar-tikel 78 van de Grondwet.

Art.2

In hoofdstuk IVvan de wet van 21 november 1989betreffende de verplichte aansprakelijkheids-verzekering inzake motorvoertuigen wordt onder eenafdeling III (nieuw), met als opschrift «Termijnen voorde uitbetaling van vergoedingen voor niet-stoffelijkeschade», een artikel 19bis ingevoegd, luidende:

«Art. 19bis. § 1. In geval van overlijden ten gevolgevan een ongeval en voor zover de benadeelde binneneen redelijke termijn en volgens de door de Koningbepaalde regels alle nuttige inlichtingen verstrekt.doet de verzekeraar aan de benadeelde binnen 6maanden na het overlijden een definitiefvergoedings-voorstel voor alle geleden schade met uitzonderingvan de stoffelijke schade.

§ 2. In geval van lichamelijk letsel ten gevolge vaneen ongeval en voor zover de benadeelde binnen eenredelijke termijn en volgens de door de Koning be-paalde regels alle nuttige inlichtingen verstrekt, doetde verzekeraar aan de benadeelde binnen 3 maan-den nadat hij van de consolidatie van diens toestandin kennis werd gesteld, een definitief vergoedings-voorstel voor alle geleden schade met uitzonderingvan de stoffelijke schade.

§ 3. Indien de consolidatie van de toestand van debenadeelde drie maanden na het ongeval niet is in-getreden, keert de verzekeraar een voorschot uitwaarbij rekening gehouden wordt met de aard vande letsels, het ondergane leed, het nadeel van de reedsverstreken periodes van tijdelijke ongeschiktheid ende reeds gemaakte kosten, alsmede met het meestwaarschijnlijke nadeel voor een periode van een ofdrie maanden die volgens de aard van de letsels kanworden hernieuwd.

§ 4. Indien de rechthebbende het definitiefvergoedingsvoorstel aanvaardt, betaalt de verzeke-raar de vergoeding binnen een maand na de aanvaar-ding.

Indien de benadeelde het definitief vergoedings-voorstel weigert, keert de verzekeraar binnen eentermijn van een maand, volgend op deze weigering,een voorschot uit dat de voortzetting van de onder-handelingen mogelijk maakt en waarbij rekening ge-houden wordt met de bepalingen van § 3.

[ 5 ] - 1623/ 1 -97 / 98

PROPOSITION DE LOI

Article 1er

La présente loi règle une matière visée à l'article78 de la Constitution.

Art.2

Dans le chapitre IV de la loi du 21 novembre 1989relative à l'assurance obligatoire de la responsabilitéen matière de véhicules automoteurs, il est inséré,sous une section 3 (nouvelle) intitulée «Délais de paie-ment des indemnités pour dommages non matériels»,un article 19bis, libellé comme suit:

«Art. 19bis. § t-. En cas de décès résultant d'unaccident et pour autant que la personne lésée four-nisse tous les renseignements utiles dans un délairaisonnable et conformément aux règles déterminéespar le Roi, l'assureur fait à la personne lésée, dansles six mois qui suivent le décès, une proposition dé-finitive d'indemnisation de tous les dommages subis,à l'exception des dommages matériels.

§ 2. En cas de lésion corporelle résultant d'un acci-dent et pour autant que la personne lésée fournissetous les renseignements utiles dans un délai raison-nable et conformément aux règles déterminées parle Roi, l'assureur fait à la personne lésée, dans lestrois mois qui suivent le moment où il a été avisé dela consolidation de l'état de celle-ci, une propositiondéfinitive d'indemnisation de tous les dommages su-bis, à l'exception des dommages matériels.

§ 3. Si l'état de la personne lésée ne s'est pas con-solidé trois mois après l'accident, l'assureur verse uneavance en tenant compte de la nature des lésions, dela douleur subie, du préjudice découlant des périodesd'incapacité temporaire déjà écoulées et des frais déjàexposés, ainsi que du préjudice le plus probable pourune période d'un ou trois mois, renouvelable en fonc-tion de la nature des lésions.

§ 4. Si l'ayant droit accepte la proposition défini-tive d'indemnisation, l'assureur paie l'indemnité dansle mois qui suit l'acceptation.

Si la personne lésée refuse la proposition défini-tive d'indemnisation, l'assureur verse, dans le moisqui suit ce refus, une avance qui permet de poursui-vre les négociations, et ce, en tenant compte des dis-positions du § 3.

- 1623 / 1 -97 / 98

§ 5. De Koning bepaalt de nadere regels die geldenbij twijfelover de aansprakelijkheid van de verze-kerde of over de verzekeringsdekking van de bena-deelde.

§ 6. Wanneer verschillende voertuigen bij het on-geval betrokken zijn ofwanneer er verschillende ver-zekeraars zijn, wordt het voorstel van vergoeding ofde uitkering van de voorschotten gedaan door de ver-zekeraar die gemandateerd is door de andere verze-keraars.

§ 7. Indien de termijnen, bepaald in dit artikel, doorde verzekeraar zonder geldige reden overschredenworden, is de verschuldigde interest gelijk aan hetdubbel van de wettelijke interest.

Indien de rechtbank die de schadevergoeding vast-stelt, oordeelt dat het definitief vergoedingsvoorstelkennelijk onvoldoende was, is de verschuldigde inte-rest op het verschil tussen de door de rechtbank vast-gestelde schadevergoeding en het definitiefvergoedingsvoorstel van de verzekeraar gelijk aan hetdubbel van de wettelijke interest.

Indien de rechtbank die de schadevergoeding vast-stelt, oordeelt dat het voorschot kennelijk onvol-doende was in het licht van de criteria bepaald in § 3,is de verschuldigde interest op het verschil tussenhet door de rechtbank vastgestelde en het door deverzekeraar uitgekeerde voorschot gelijk aan hetdubbel van de wettelijke interest.

De verdubbeling van de wettelijke intrest heeftsteeds betrekking op de periode die aanvangt bij hetverstrijken van de door deze wet vastgelegde termijnen die eindigt op het ogenblik van de uitbetaling.

§ 8. De bepalingen van dit artikel zijn ook van toe-passing opverkeersongevallen waarbij motorrijtuigenzijn betrokken die krachtens artikel10 van deze wetvrijgesteld zijn van de verzekeringsverplichting enop verkeersongevallen waarbij het Motorwaarborg-fonds dient op te treden.

§ 9. De gesubrogeerde derden die uit hoofde van desociale wetgeving, de arbeidsongevallenwetgeving ofelk ander verzekeringscontract gehouden zijn aan debenadeelde prestaties uit te keren, alsook de OCMWs,kunnen zich niet beroepen op de bepalingen van ditartikel.».

24 april 1998

J.ANSOMSS.CREYFC. MOORSL. WILLEMS

[ 6 ]

§ 5. Le Roi fixe les modalités applicables lorsqu'il ya un doute quant à la responsabilité de l'assuré ou àla couverture d'assurance de la personne lésée.

§ 6. Lorsque plusieurs véhicules sont impliquésdans l'accident ou qu'il y a plusieurs assureurs, laproposition d'indemnisation est faite ou les acomptessont versés par l'assureur mandaté par les autresassureurs.

§ 7. Si l'assureur dépasse, sans motif valable, lesdélais prévus par le présent article, l'intérêt dû estégal au double de l'intérêt légal.

Si le tribunal qui fixe l'indemnité due juge que laproposition d'indemnisation définitive était manifes-tement insuffisante, l'intérêt dû sur la différence en-tre l'indemnité fixée par le tribunal et la propositiond'indemnisation définitive de l'assureur est égal audouble de l'intérêt légal.

Si le tribunal qui fixe l'indemnité due juge quel'acompte était manifestement insuffisant à la lumièredes critères prévus au § 3, l'intérêt dû sur la diffé-rence entre l'acompte fixé par le tribunal et celui versépar l'assureur est égal au double de l'intérêt légal.

Le doublement de l'intérêt légal porte toujours surla période qui prend cours à l'expiration du délai prévupar la présente loi et qui prend fin au moment dupaiement.

§ 8. Les dispositions du présent article s'appliquentégalement aux accidents de la circulation impliquantdes véhicules automoteurs qui sont exemptés de l'obli-gation d'assurance en vertu de l'article 10 de la pré-sente loi, ainsi qu'aux accidents de la circulation re-quérant l'intervention du Fonds commun de garantieautomobile.

§ 9. Les tiers subrogés qui, en vertu de la législa-tion sociale, de la législation relative aux accidentsdu travail ou de tout autre contrat d'assurance, sonttenus au paiement de prestations à la personne lé-sée, de même que les CPAS, ne peuvent se prévaloirdes dispositions du présent article.».

24 avril 1998