160717-workshop-grijstinten-in-groningen-verslag.pdf 01 SEP 2016

Hoe maak ik mijn woning gelijkvloers?

Met vriendinnen bij elkaar in de buurt wonen.

Wonen tussen alleen maar

oudjes? Echt niet...

Wij voelen ons nog niet oud, maar denken wel na over wonen samen met

anderen.

Hoe maken we Paddepoel geschikt voor de toekomst?

Ik wil graag in mijn buurt blijven

wonen.

Kan ik mijn woning wel verkopen?

Grijstinten in PaddepoelWorkshop 2 juni 2016

Grijstinten in de tussenmaat is een samenwerking van ANA architecten, Specht Architecten en textoer / contact: Annet Ritsema 06 42 80 00 15 [email protected] / Jannie Vinke 06 26 39 66 05 [email protected]

Ti jdens de conferent ie Bui ld ing the Future of Health op 2 juni 2016, heef t het team van ‘Gr i jst inten’ een workshop georganiseerd over hoe de wi jk Paddepoel in Groningen seniorenproof k an worden gemaakt . I n deze workshop is het vraagstuk integraal bekeken met deelnemers ui t verschi l lende disc ipl ines. I n de wi jk Paddepoel wonen re lat ief veel ouderen die graag wi l len bl i jven wonen in de wi jk . Vanuit verschi l lende invalshoeken is bekeken hoe ouderen prett ig in de wi jk kunnen bl i jven wonen. Er i s zowel naar de fys ieke a ls de maatschappel i jke randvoor waarden gekeken: z i jn de woningen geschikt of aan te passen? Is er behoef te aan nieuwe woonvormen? Hoe staat het met de openbare ruimte? Is d ie ook voor minder mobiele bewoners toegankel i jk? Hoe k an ontmoeting en socia le contac ten worden gest imuleerd?

Het team ‘Gr i jst inten’ i s ontstaan uit het ont werpend onder zoek ‘Gr i jst inten in de Tussenmaat ’, waar in inspirerende k le inschal ige woonprojec ten uit het buitenland z i jn onder zocht . Aan de hand van deze kennis i s het team aan de s lag gegaan met pi lots in Neder land.

Aan het e ind van het vers lag doen we aanbevel ingen voor een volgende stap naar een seniorenproof Paddepoel .

O p gave


Paddepoel Groningen is een van de naoor logse wi jken aan de noordzi jde van de stad Groningen. De wi jk l igt nog net binnen de R ing en grenst aan de Oranjebuur t in het zuiden en aan de Zernikecampus aan de noordk ant . De westz i jde van Paddepoel grenst aan het Reitdiep, waar langs de groene oevers een recreat ieve route (voor langzaam verkeer) de stad met het ommeland verbindt . De wi jk i s gebouwd in de jaren ’60 en ’70 van de vor ige eeuw en heef t een t ypische opbouw die kenmerkend is voor veel wi jken uit d ie per iode. De wi jk kent v ier k wadranten met centraal het winkelcentrum Paddepoel . De k wadranten z i jn opgebouwd uit c lusters en blok ken met verschi l lende woningt ypen. De wi jk heef t veel r i jwoningen, galer i j f lats en por t ieketagef lats .

De wijk

Zernike Campus HG en RUG

Centrum

Oranjebuurt

Selwert

Padddepoel


Paddep o el G roningen


Caspomorflats

Rijwoningen in de Neptunesstraat

Rijwoningen in de Voermanstraat

De woningenDe r i jwoningen z i jn zowel in par t icul ier e igendom (m.n. ten noorden van de Ple iadenlaan) a ls in bezit van corporat ies (m.n. ten zuiden van de Ple iadenlaan) . Dr ie grote galer i j f lats met in totaal 600 woningen z i jn geclusterd in de zogenaamde Caspomor f lats , d ie v lak bi j het winkelcentrum l iggen. Deze galer i j f lats z i jn opgeplust door Lef ier en worden voornamel i jk door ouderen bewoond. Daarnaast z i jn er nog enkele galer i j f lats d ie ju ist wat meer afgelegen aan de randen van de wi jk l iggen. I n het zuidel i jk deel z i jn er ook een redel i jk aantal por t iekf lats . De galer i j - en por t ieketagef lats z i jn corporat iebezit .

Zoals veel soor tgel i jke wi jken uit dezel fde per iode is er veel groen in de wi jk . Dit groen bevindt z ich met name aan de westz i jde (aan het Reitdiep)- en oostrand (groenzone tussen Paddepoel en de aangrenzende wi jken S elwerd en Tuinwi jk) van de wi jk .

I n het zuidel i jke deel heef t grootschal ige wi jk vernieuwing plaatsgevonden waarbi j woningen z i jn gesloopt en nieuwe woningt ypes aan de bestaande voorraad z i jn toegevoegd. De verbinding met het Reitdiep is daarbi j verstrekt .


Woningt yp es in Paddep o el

galerijflat

vrijstaand/2 onder 1 kapportiekflat

rijwoningen

torenflat

basisonderwijs

apotheek

sporthal

buurtcentrum

kinderopvang

zorgwoning

winkelcentrum


galerijflat Caspomorflats

portiekwoningen toren

rijwoningen 2 onder 1 kap

Woningt yp es in Paddep o el


galerijflat


rijwoningen

torenflat

basisonderwijs

apotheek

sporthal

buurtcentrum

kinderopvang

zorgwoning

winkelcentrum

Vo or zieningen


Verbindingen

galerijflat


rijwoningen

torenflat

basisonderwijs

apotheek

sporthal

buurtcentrum

kinderopvang

zorgwoning

winkelcentrum

Zernike Campus HG en RUG

centrum


G ro envo or zieningen

16 min

9 min

16 min

9 min

4 min

1-Park Selwerd

2-Venuslaan

3-Reitdiepzone

5-Noorderplatsoen

1

2

3

5

4-Zonnelaan

4


Paddepoel i s een wi jk met een mix aan bewoners : jongeren en studenten, gezinnen en ouderen.Omdat Paddepoel een wat oudere wi jk i s u i t de jaren ‘70 , wonen er re lat ief erg veel ouderen in vergel i jk ing met de rest van de stad. Ook de groep 0-18 jar igen is iets je over ver tegenwoordigd in vergel i jk met de rest van de stad. De groep 18-43 en 35-64 z i jn re lat ief onder ver tegenwoordigd. Daarbi j moet wel in ogenschouw worden genomen dat de stad Groningen een zeer jonge stad is met een zeer grote (ex)studentenpopulat ie. Wat verder opvalt i s het zeer grote aandeel eenpersoonshuishoudens. I n Paddepoel l igt dat op 62%, het landel i jk aandeel i s 16%. Voor een deel (19%) wordt dit verk laard door jongeren tot 27 jaar, d ie apar t z i jn geteld. M aar een groot deel h ier van is naar ver wacht ing ook te v inden onder de ouderen.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

0-18jaar

19-34jaar

35-64jaar

>65jaar

LEEFTIJDSOPBOUW

PaddepoelGroningen

2012 2022 2032

65 PLUSbron: ---

PaddepoelGroningen

0%

5%

10%

15%

20%

25%

62%19%7%12%

Gem 1,2 persoon per woning

HUISHOUDENS bron: Wijkanalyse Paddepoel, 2016

100%

62%19%7%12%

Gem 1,2 persoon per woning

HUISHOUDENS bron: Wijkanalyse Paddepoel, 2016

100%

(19% < 27jr)

De b ewoners

Huishoudenssamenstelling (bron: Wijkanalyse Paddepoel, 2015) Aandeel 65 plus

Leeftijdsopbouw


Er v indt een aantal ont wik kel ingen in de wi jk plaats die re levant z i jn in het k ader van deze workshop. I n co -creat ie met de bewoners werkt de gemeente aan een aantal projec ten op het gebied van verduur zaming, groen, verkeer en vei l igheid, kunst en spor t .

Rondom het winkelcentrum vinden veel n ieuwbouwac t iv i te i ten plaats. De f lats d ie hier worden gebouwd z i jn a l lemaal bedoeld voor studenten.Ten zuiden van de Ple iadenlaan worden por t iekf lats energet isch gerenoveerd. Er wordt gewerkt aan verbeter ing van de f ietsverbindingen met de Zernikecampus.

Ook z i jn er verschi l lende socia le projec ten, waaronder een Alzheimercafe in het B lauwborgje en een ontmoetingsplek voor zel fstandig wonende ouderen in het woonzorgcentrum Bernlef.

Ook re levant is WIJS ( Wi jk inzet jongeren en studenten) . WIJS is een projec t waarbi j s tudenten z ich inzetten voor de wi jk . Ze ver zamelen vragen van bewoners u i t de buur t en gaan daarmee aan de s lag. B i jvoorbeeld met het opzetten van een jur idische helpdesk of een projec t voor eenzame ouderen. De gemeente, de Hanzehogeschool Groningen en het MJD werken samen in het WIJS-atel ier.

Nul op de meter renovatie Portiekflats Pleiadenlaan, Specht architecten

Nieuwbouwplannen Trefkoel locatie, Nijestee

Fietspadenplan, ‘slimme routes’

Wijkont wik kelingen


PADDEPOEL WIJKOVERZICHT WESTCONCEPTONTWIKKELINGEN FYSIEK1. Ontwikkelingen winkelcentrum en omgeving, bijv: a. nieuwbouw Trefkoel (Nijestee, start 2016)

b.renovatieCastorflat(Lefier, start 2015)

c. Rabotoren (Lefier, planvorming)

d. GAK-locatie (Nijestee, planvorming)

2. Ontwikkelingen nieuwbouw jongerenhuisvesting Reitdiepzone, bijv: a. Woldring-locatie (Woldring, planvorming)

b. ACM-locatie c. Gem-beton d. Brivec e. Strukton-locatie3. Ontwikkeling nieuwbouw jongerenhuisvesting Zonnelaan (van Wijnen, start 2015)

4. Fietspadenplan, ‘Slimme Route‘ (gemeente, start 2016)

5. Renovatie/Energieproject (nul op de meter) Pleiadenlaan (Lefier, 2015/2016)

6. Aanpassing Reitdiepplein (gemeente, 2015)

7. Ontwikkeling geothermie/aardwarmte (gemeente/waterbedrijf, besluitvorming 2016)

8. Bessemoerpark (gemeente)

Creëren obstakelvrije routes naar Winkelcentrum

CO-CREATIE PADDEPOEL Bouw& Duurzaamheid a.Ontwikkelen bouwplan Paddepoel b. Info-centrum duurzaamheid in winkelcentrum c. Ontwikkelen Demo-woning Moestuinen & Groene wandelroutes a. Uitwerking plannen voor moestuinen en groenstroken b. Uitwerking plannen voor thematische wandelroutes Kinderen maken de toekomst a. Kinderen maken toekomstplannen voor de wijk (Bisschop Bekkerschool) b. Ontwikkelen kindermanifest Kunstroute a. Opzet kunstroute Paddepoel Sport & Recreatie a.Outdoorfitness Veiligheid & Verkeer a. Opzet verkeerscirulatieplan noordoost paddepoel Wijkwerken a. Grand café Bernlef b. Onderhoud tuinen Blauwborgje Toekomst winkelcentrum a. Overleg met ondernemersvereniging Wijkinzet jongeren en studenten (WIJS)

SOCIALE PROJECTEN9 Spelcontainer (a. spelcontainer vast, b. spelcontainer mobiel)10 Vreedzame wijk - Verlengde schooldag - Brugfunctionaris11 Repaircafé in Bernlef12 Boodschappendienst – Noorderbrug13 Alzheimercafé – Blauwbörgje14 HuiskamerCaspomor–voorbewonersvanCaspomorflats

OVERIGE PROJECTEN SOCIAAL Jeugd• Wijken voor jeugd • Huiskamer (Huiskamerproject – naschoolse opvang van Sksg/MJD voor heel kwetsbare kinderen)• Homestart (voorlezen, jeugdmaatjes) (Humanitas)• Groningen Fit (Selwerd) • Bslim (Bewegen voor kinderen, Schoolsportclub, buurtsportwerkers, Verenigingscoaches) • KIWI

Maatschappelijke participatie• Venstercafé – Novo • Multiculturele vrouwengroepen – Jasmijn/MJD • Thuisadministratie (Humanitas) • Samenwerking kerken op het terrein van WMO • Hulpdienst (klussen/boodschappen/vervoer) – Humanitas • Loopgroep vrouwen (moeders, relatie CJG, leefstijl en overgewicht) • Wijkwerken – Novo, Iederz, Werkpro, Lentis

Armoedebestrijding• Taalpunt – Humanitas/Alfacollege

Zorg• Ontwikkeling Wij-team Selwerd (valt Paddepoel onder) • SamenwerkingNOVOinfrontofficevensterschoolenSTIP• Mantelzorgondersteuning (- spreekuur, -mantelzorgondersteuning, -activiteiten) (Humanitas)

PROGRAMMA STADSBEHEER 2016Vervangen Speeltoestellen: Avondsterlaan (nabij nr. 41) Capellastraat (nabij nr. 24) Capellastraat (nabij nr. 48) Noorderkroonstraat (nabij nr. 96) Schorpioenstraat (nabij nr. 2) Uranusstraat (nabij nr. 9) Weegschaalstraat (nabij nr. 31)

Asfalteren rijbaan: Algollaan Capellastraat Castorstraat Draakstraat Eenhoornstraat Hagedisstraat

6

2e4

4

1b

1a

9

2d

2c

5

3 4

8

1c

1d

2a

2b

7 1

2

3

4

89

765

15

12

11

10a

10

1514131211

10b

13

14

Versie 5 - 16 november 2015Aan de informatie in deze poster kunnen geen rechten worden ontleend


Het team ‘Gr i jst inten’ heef t in een aantal andere projec ten er var ingen opgedaan met vergel i jk bare problematiek .

I n Almere Water wijk i s , in opdracht van de gemeente Almere, onder zoek gedaan naar de mogel i jk heden om de wi jk seniorenproof te maken. Momenteel wordt nader onder zocht en berekend hoe bestaande r i jwoningen aan te passen z i jn voor ouderen. Deze wi jk bestaat voor het overgrote deel u i t r i jwoningen in par t icul ier bezit , het plaatsen van trapl i f ten is geen duur zame oploss ing in een vergr i jzende wi jk . Daarom worden spl i ts ingsmogel i jk heden momenteel doorgerekend op indiv iduele en col lec t ieve schaal . H iermee kunnen eigenaren (een deel van) de f inancier ing van hun woningaanpass ingen regelen.

I n Ulrum in Noord- Groningen is , in opdracht van Woningst icht ing Wierden en Borgen, een integraal voorstel gedaan hoe ouderen langer zel fstandig kunnen bl i jven wonen in Ulrum. Samen met de bewoners wordt gekeken naar de aanpass ingen van woningen, openbare ruimte en ontmoeting. Momenteel worden 90 huur woningen opgeplust en loopt er een subsidieregel ing voor par t icul iere woningbezitters .

I n Lopp ersum wordt met de verschi l lende belanghebbenden op in i t iat ief van de Zorgcoöperat ie Loppersum onder zocht hoe het bestaande ver zorgingstehuis k an omgeving k an worden getransformeerd naar een buur t je waar jong en oud, v i taal en k wetsbaar prett ig in Loppersum k an bl i jven wonen.

I n Breda in een met Paddepoel vergel i jk bare wi jk Heusdenhout, i s in samenspraak met bewoners van een aantal galer i j f lats gekeken naar mogel i jk heden om vereenzaming in de f lats , d ie op z ich heel geschikt z i jn voor ouderen, tegen te gaan. Door de inzet van ontmoetingsruimtes en een ontmoetingstuin in de direc te nabi jheid van de f lat wordt de drempel voor ontmoeting ver laagd.

B i j a l le bovengenoemde opgaven gaat het om de integrale benader ing: ru imtel i jk (aanpass ing bestaande woningen, n ieuwe woonvormen, openbare ruimte etc. ) , welz i jn (ontmoeting, beweging etc. ) en zorg ( formele en informele zorg) . De bewoners z i jn nadruk kel i jk betrok ken bi j de projec ten om zo goed mogel i jk gr ip te k r i jgen op de behoef ten, wensen en problemen van de doelgroep. De bewoners worden op verschi l lende manieren betrok ken: workshops, p lenaire sess ies, keukentafelgesprek ken etc.

Er varingen elders


BUS

A1

A2

A3

B1

B3

B2

A. TRANSFORMATIE BESTAANDE WONINGEN A1 INDIVIDUELE AANBOUWA2 WONING SPLITSENA3 AANBOUWEN + SPLITSEN RIJA4 ONTMOETINGSPLEK: BUURTWOONKAMER

B. NIEUWBOUW KLEINSCHALIG GEMEENSCHAPPELIJK WONEN B1 APPARTEMENTGEBOUWB2 PATIOWONINGEN MET COLLECTIEVE TUINB3 HOFB4 ONTMOETINGPLEK: SAMEN ETEN EN KOKEN

c. OPENBARE RUIMTE SENIORENPROOF C1 ACTIEVE ONTMOETINGSPLEK: JEU DE BOULES, BEWEGINGSBAANC2 TOEGANKELIJKE PADEN C3 COLLECTIEF BEHEERDE TUIN

C1

C2

C3

A4

B4

B4

B4

Vo orb eeld - Almere Water wijk : integrale aanpak


Vo orb eeld - Almere Water wijk : aanpassen b estaande woningen

NULTREDE + VERHUUR BOVENWONING

SLAAPKAMER EN BADKAMER IN DE TUINVERBONDEN MET GANGGROTE TUIN WORDT PATIO2E ENTREE TUINZIJDEBOVENWONING VERHUREN

BASIS RIJWONING NULTREDE UITBREIDING

SLAAPKAMER EN BADKAMER IN DE TUINVERBONDEN MET GANGGROTE TUIN WORDT PATIOEVT 2E ENTREE

VERGROTEN WONING

GROTERE LEEFRUIMTEGROTERE SLAAPKAMERS

KAMERVERHUUR

ZONDER AANPASSINGENVERHUREN PER KAMERGEMEENSCHAPPELIJKE KEUKEN EN BADKAMER

WERKEN AAN HUIS

APARTE WERKKAMER MET EIGEN ENTREEAAN DE STRAATZIJDE

VERGROTEN WONING


VERTICAAL SPLITSEN: BENEDEN-BOVENWONING

2 KLEINERE STUDIO’SBOVENWONING MET APARTE ENTREEEVT KLEINE UITBOUW

KAMERVERHUUR


VERGROTEN WONING




WERKEN AAN HUIS


SENIORENPROOF NIEUWE DOELGROEPEN

NIEUWE DOELGROEP KLEINE HUISHOUDENSAPPARTEMENTEN SENIOREN

APPARTEMENTEN SENIOREN APPARTEMENTEN SENIOREN

SPLITSEN RIJHORIZONTAAL SAMENVOEGEN

SPLITSEN DUBBELE WONINGHORIZONTAAL SAMENVOEGEN

SPLITSEN RIJSPLITSEN RIJHORIZONTAAL SAMENVOEGEN

OPPLUSSEN IN DE WONING

TRAPLIFTTOILET BOVENBEUGELS PLAATSENDREMPELS VERWIJDEREN

NULTREDE + VERHUUR BOVENWONINGSLAAPKAMER EN BADKAMER IN DE TUINVERBONDEN MET GANGGROTE TUIN WORDT PATIO2E ENTREE TUINZIJDEBOVENWONING VERHUREN

NULTREDE UITBREIDING




KAMERVERHUURZONDER AANPASSINGENVERHUREN PER KAMERGEMEENSCHAPPELIJKE KEUKEN EN BADKAMER

WERKEN AAN HUIS



INDIVIDUELE AANPAK COLLECTIEVE AANPAK

individUele aanPak COlleCtieve aanPak





VERGROTEN WONING


KAMERVERHUUR


WERKEN AAN HUIS


VERGROTEN WONING




KAMERVERHUUR


VERGROTEN WONING




WERKEN AAN HUIS
















WERKEN AAN HUIS




pilot 2016


Vo orb eeld - O pplussen Ulrum

Rollatorradius en aanpasbaarheid

Sin

gel

Borgstee

De Fuik

Noorderstraat

Borgstee

Bor

gweg

J.H

. Man

shol

tlaan

Asingastraat

Klaas Luidensstraat

Schapenw

egVlasserlaan

Schap

enweg

Bur

g. H

arte

velts

traat

Borgweg

Asingastraat

Leensterweg

De Vlasserij

De Vlasserij

De Lijnbaan

Melkpad

Sin

gel

Dr.

Sch

onfe

ldst

raat

De Lijnbaan

De

Lijn

baan

Haarweg

Bui

tenl

ust

Bui

tenl

ust

Haarweg

Bui

tenl

ust

Bui

tenl

ust

Provinciale weg N 361

Leensterweg

Trekweg

Tilw

eg

Trekweg

Trek

weg

Trekweg

Sing

el

Elensterweg

Spoorstraat

Akkerstraat

Elensterw

eg Elensterweg

Spoorstraat


Lout

en

Stationsw

eg

Bru

gweg

H. Scholtestraat

Ker

kpad

Nieu

wstra

at

Nieuwstraat

H. S

chol

test

raat

Leer

weg

Snakkeburen

Kerkstraat

H. d

e C

ocks

traat

Leer

weg

Noorderstraat

Leerweg

Vlasakkerslaan

De Capel

Trek

weg

Trek

weg

Mar

ktst

raat

Nipperusstraat

IJsbaan

Asingapark

Kerk

School

Kerk

Kerk

Tennishal

School

Sportterrein

Sportterrein

Begraafplaats

W.I.U.

Sportterrein

Camping

Begraafplaats

Kerk

1515151515151515151515151515

5 15 25 50 100 m

Categorie 3

Categorie 2

Categorie 1

LEGENDAWONINGCATEGORIE

Sin

gel

Borgstee

De Fuik

Noorderstraat

Borgstee

Bor

gweg

J.H

. Man

shol

tlaan

Asingastraat

Klaas Luidensstraat

Schapenw

egVlasserlaan

Schap

enweg

Bur

g. H

arte

velts

traat

Borgweg

Asingastraat

Leensterweg

De Vlasserij

De Vlasserij

De Lijnbaan

Melkpad

Sin

gel

Dr.

Sch

onfe

ldst

raat

De Lijnbaan

De

Lijn

baan

Haarweg

Bui

tenl

ust

Bui

tenl

ust

Haarweg

Bui

tenl

ust

Bui

tenl

ust


Leensterweg

Trekweg

Tilw

eg

Trekweg

Trek

weg

Trekweg

Sing

el

Elensterweg

Spoorstraat

Akkerstraat

Elensterw

eg Elensterweg

Spoorstraat


Lout

en

Stationsw

eg

Bru

gweg

H. Scholtestraat

Ker

kpad

Nieu

wstra

at

Nieuwstraat

H. S

chol

test

raat

Leer

weg

Snakkeburen

Kerkstraat

H. d

e C

ocks

traat

Leer

weg

Noorderstraat

Leerweg

Vlasakkerslaan

De Capel

Trek

weg

Trek

weg

Mar

ktst

raat

Nipperusstraat

IJsbaan

Asingapark

Kerk

School

Kerk

Kerk

Tennishal

School

Sportterrein

Sportterrein

Begraafplaats

W.I.U.

Sportterrein

Camping

Begraafplaats

Kerk

1515151515151515151515151515

5 15 25 50 100 m

Categorie 3

Categorie 2

Categorie 1

LEGENDAWONINGCATEGORIE

Proefwoning UlrumRollatorradius en aanpasbaarheid


Vo orb eeld - Lopp ersum

De herontwikkeling van het Wiemersheerdgebied, Loppersum

De locatie Wiemersheerdgebied

13

Locatie Wiemersheerdgebied PAviljoenopzet aangetakt op het dorp


Bestaande situatie

Ruimte vooR ontmoeting

van gRiJs naaR gRoen

Ruimte vooR ontmoeting

gemeenschappeliJke woonvoRm

Vo orb eeld - L anger Thuis in Breda Heusdenhout

ontmoetingstuin


Na een plenaire in le iding over de workshop, waar in de opgave is toegel icht , i s de groep in 4 groepen verdeeld: wonen, buitenruimte, zorg/communit y en integraal (hoe verbindt je de verschi l lende aspec ten met e lk aar?) . I n het eerste blok is besproken wat de k nelpunten en de k ansen z i jn vanuit de verschi l lende invalshoeken, I n het t weede blok is gekeken naar een mogel i jke aanpak en welke ac toren daarbi j betrok ken z i jn of moeten worden. Waar mogel i jk i s ook gekeken naar de f inancier ing van de aanpak . De l i j s t met de namen van a l le deelenemers aan de workshop is aan het e ind van dit vers lag opgenomen.

Workshop ‘G ri jst inten in G roningen’


Wonen – k nelpunten en k ansen

De grootste opgave l igt in de bestaande woningvoorraad. Veel ouderen wonen in een woning die niet geschikt i s om lang zel fstandig in te wonen. Woningen z i jn of veel te groot , of onvoldoende geschikt voor een beperkte mobi l i te i t , te eenzaam of te ver van voor z ieningen. Doorstromen naar een andere woning is erg last ig omdat er weinig a l ternat ief aanbod is en verhuizen per def in i t ie hogere woonlasten met z ich mee brengt . Ook denken veel ouderen dat ze geen hypotheek meer kunnen k r i jgen. Het gedoe van verhuizen is ook iets waar veel ouderen tegenop z ien. Daarnaast k an een verhuiz ing betekenen dat het bestaande socia le net werk niet behouden k an worden.Er val t nu een gat tussen de zel fstandige woningen en het verpleeghuis (daar waar voorheen het ver zorgingstehuis nog een anker was) . Er l i jkt daardoor zeker ook behoef te aan andere woonvormen, zoals intergenerat ioneel wonen of gespik keld wonen. Ook is er behoef te aan grondgebonden woningen, er i s nu vooral aanbod van seniorenwoningen in gestapelde bouw. Er z i jn niet zoveel bouwmogel i jk heden in de wi jk , daar waar wel gebouwd k an worden worden momenteel verschi l lende woonprojec ten voor jongeren en studenten in ont wik kel ing in de wi jk . Ouderen voelen z ich hierdoor niet gekend in hun problematiek . De woonomgeving staat onder druk door de ‘verschi l lende snelheden’ : ouderen met een rol lator hebben bi jvoorbeeld moeite met oversteken door de vele jongeren op de f iets . De opgave is eerder k wal i tat ief dan k wanti tat ief van aard. Van groot belang is het met buur tbewoners in gesprek te gaan om te horen hoe z i j aank i jken tegen hun buur t en in de e igen woning bl i jven wonen en andere woonvormen. Om bewoners te ondersteunen is de gemeente Groningen op 1 juni van star t gegaan met de campagne ‘Lang zult u wonen’. De gemeente gaat met informatie en persoonl i jk advies huiseigenaren st imuleren hun woning zodanig aan te passen dat ze er langer vei l ig en comfor tabel kunnen bl i jven wonen. K ans : b l i jver lening SVn (St imuler ingsfonds Volkshuisvest ing)

Wonen – mo geli jke aanpak

Het is belangr i jk om mogel i jk heden die laten z ien op welke manier(en) je kunt bl i jven wonen in de wi jk te concret iseren. Dat k an door te beginnen met één of meerdere pi lots in zowel bestaande woningen (bi jvoorbeeld het aanpak ken van een r i j t je gezinswoningen) a ls n ieuwe woonvormen (bi jvoorbeeld meergenerat iewonen) . Er l igt een koppelk ans om opplussen en verduur zamen te integreren. Haak aan bi j bestaande in i t iat ieven in plaats van uit het n iets iets op te zetten. Breng dit ver volgens dicht bi j de mensen, b i jvoorbeeld door een openhuis in proefwoningen, zodat z ichtbaar wordt welke oploss ingen er z i jn en wat dat kost . Onbekend maakt onbemind!

De grote ser iematigheid in de wi jk biedt k ansen om woningaanpass ingen in z icht te brengen en rendabel te laten z i jn . Door woningcorporat ies en Verenigingen van E igenaren (zoals b i jvoorbeeld Woon Sl im) te betrek ken k an worden onder zocht of d i t het schaalniveau van de indiv iduele woning k an overst i jgen.

Een aanpak voor het aanpassen van de bestaande woningen, zoals het landel i jke projec t Stroomversnel l ing met Nul- op - de -Meter, b iedt perspec t ief op een grote schaal . Ook de f inancier ingsconstruc t ie van de Stroomversnel l ing is interessant om te onder zoeken. B i j de Stroomversnel l ing is een oploss ing gevonden om de invester ingskosten terug te kunnen verdienen. I s dat bi j opplussen ook mogel i jk? Het is immers prevent ie van zorg, waardoor de zorgkosten in de toekomst lager z i jn .

Soms is verhuizen naar een aangepaste woning wensel i jk . Maar verhuizen is last ig doordat de woonlasten (meestal ) omhooggaan en de rompslomp van de verhuiz ing. Zoek naar maatregelen of begeleiding die deze stap soepeler maken: b i jvoorbeeld huurgewenning, verhuisvergoeding, een wooncoach, hulp bi j verhuizen (en vooral ook het u i tzoeken en wegdoen van spul len die men in de loop van z i jn leven heef t ver zameld) .


Buitenruimte -k nelpunten en k ansen

Een van de belangr i jkste en ook voor de hand l iggende conclus ies in de groep buitenruimte was : een goede buitenruimte die geschikt i s voor a l le doelgroepen vraagt om een goede en integrale v is ie op de gehele wi jk .Een van de grotere k nelpunten die wordt genoemd is de verschi l lende snelheden die de openbare ruimte moet bedienen. Ouderen en jongeren gebruiken de openbare ruimte heel verschi l lend en op verschi l lende snelheden. Er wonen veel studenten in Paddepoel en er f ietsen daarnaast ook nog eens zeer veel studenten dagel i jks door Paddepoel naar de Zernikecampus. De gemeente is daarom ook bezig met een f ietssnelweg door de wi jk . Voor ouderen z i jn deze gigant ische stromen studenten op hoge snelheid enigsz ins bedreigend. De f ietssnelweg wordt wel iswaar aan de rand van de wi jk aangelegd, maar er worden momenteel ook meerdere grote studentenf lats ont wik keld in de nabi jheid van het winkelcentrum, een plek die door a l le leef t i jdsgroepen intensief wordt gebruikt . Een k ans wordt gezien in het vele groen in de wi jk en in de koppel ing van groen aan de de socia le infrastruc tuur.

Buitenruimte – mo geli jke aanpak

Er l igt een aantal concrete k ansen in de wi jk waarbi j k an worden aangesloten.Routes in de wi jk zouden moeten worden versterkt . Naast het fac i l i teren van snel le routes, zoals nu a l gebeur t , zou ook gekeken moeten worden naar het versterken van de langzame routes. Langs het Reitdiep is veel ru imte, daar l iggen k ansen voor langzame routes.De routes kunnen aan k le inschal ige verbl i j fsplek ken worden gekoppeld aan de randen van de wi jk . H ierbi j zou geen onderscheid moeten worden gemaakt naar doelgroep, deze plek ken zouden geschikt moeten z i jn voor a l le leef t i jden.Het l i jkt k ansr i jk om k le in te beginnen, misschien ju ist n iet op een centra le plek , en de ef fec ten van ingrepen z ich a ls een ol ievlek te laten verspreiden. Een andere concrete k ans l igt er in de ruimte rondom de Caspomor f lats . De ontmoetingsruimte die hier i s gereal iseerd komt niet echt goed van de grond door gebrek aan in i t iat ief. De buitenruimte is zoals h i j er nu bi j l igt van weinig betekenis voor ouderen


en draagt ook niet b i j aan ontmoeting. Deze plek vraagt om een wat sterkere t rek kersfunc t ie en een meer gestuurd proces. Te denken valt aan een horeca-acht ige plek , gekoppeld aan l ichte vorm van zorg, ru imtes voor (zorg)ondernemers. Om dit tot een succes te maken zouden verschi l lende belanghebbende par t i jen (en verschi l lende budgetten) betrok ken moeten z i jn : gemeente, corporat ie, zorginstel l ing en ondernemers. Ook het plat form WIJS k an hier in een rol spelen.


Communit y en zorg- k nelpunten en k ansen

I n de groep communit y en zorg werd aangegeven dat het belangr i jk i s om met meer aandacht naar ouderen te k i jken, nu gaat er veel aandacht en inzet naar de doelgroep studenten.Voor wat betref t het wonen gaf deze groep aan dat spl i tsen op z ich een interessante opt ie l i jkt , maar dat wel goed gekeken moet worden hoe ouderen het idee van boven hen wonende studenten beleven. M isschien is het aanbieden van deze woning aan een mantelzorger voor hen interessanter.De ouderen in deze wi jk beschik ken over het a lgemeen niet over ruime budgetten, oploss ingen moeten daarbi j aansluiten.Bernlef heef t een ontmoetingsruimte, waar ook ouderen uit de buur t terecht kunnen. Dat werkt heel goed, het i s gemak kel i jk gezel l ig. En het brengt zorg dichterbi j .Veel ouderen hebben te k ampen met vraagver legenheid waardoor het last ig is om te weten te komen waar ze echt behoef te aan hebben. Het vragen om hulp binnen het e igen socia le net werk gaat veel gemak kel i jker. Het is dus heel belangr i jk om dat ver trouwde socia le net werk op te bouwen en in stand te houden. Verhuizen zou dan kunnen betekenen dat mensen hun net werk ver l iezen, a ls het om een grotere afstand gaat . Goede buren, of nabuurschap is van groot belang voor de zel f redzaamheid van ouderen. Het voorkomt vereenzaming. Ook in de Caspomor f lats in Paddepoel i s de vereenzaming behoor l i jk groot .


Communit y en zorg – een mo geli jke aanpak

Als mensen prett iger wonen en een sterk sociaal net werk in hun direc te omgeving hebben dan neemt de behoef te aan zorg af. Daarom is het van belang de mogel i jk heden om prett ig te wonen te vergroten. Maar er i s ook een groep mensen die daarmee niet wordt bereikt . Een groep die geen net werk heef t en heel pass ief i s . De vraag is hoe je met die groep omgaat . Z i j hebben zorg ook hard nodig en z i jn niet goed in staat om het zel f a l lemaal te regelen. Een mogel i jk heid is de inzet van wooncoaches, zoals de gemeente Amsterdam heef t geïntroduceerd. Wel l icht dat ook studenten zouden kunnen worden ingezet voor indiv iduele gesprek ken met bewoners. O f het aanbieden van een powercursus om mensen op weg te helpen bi j het bouwen aan hun socia le net werk .



I ntegraal – k nelpunten en k ansen

Vanuit een integrale bl ik i s Paddepoel een wi jk die z ich heef t ont wik keld van een wi jk die is gebouwd voor gezinnen, waar nu ju ist heel veel studenten en ouderen wonen. Wi jken moeten f lex ibel z i jn en mee kunnen bewegen met de demograf ische ont wik kel ing.Het vele groen in de wi jk biedt in dat opzicht ruimte en f lex ibi l i te i t . De groep integraal p le i t voor een k le inschal ige en geïntegreerde aanpak . Maak bi jvoorbeeld ergens een pi lot , een c lusters van gel i jkgestemden en zet in op meer dan wonen. Eten zou een mooi bindmiddel kunnen z i jn : het bindt mensen, st imuleer t ontmoeting, k an verschi l lende leef t i jdsgroepen samenbrengen, gebruik maken van de ruimte in de wi jk , groen en sociaal . I ntegraal – een mo geli jke aanpak

Op verschi l lende manieren zouden de deelaspec ten die met wonen en zorg voor ouderen te maken hebben kunnen worden gekoppeld. B i jvoorbeeld br idgen tegen dementie, dat hersenen ac t ief houdt en mensen bi j e lk aar brengt .De Leentuin wordt genoemd als k ansr i jk idee, waarbi j het u i tgangspunt is dat mensen die hun tuin niet meer wi l len of kunnen bewerken, d ie aan de databank aanbieden, waar mensen zonder tuin die graag wi l len tuinieren kunnen k i jken wat het aanbod is . Belangr i jk i s het om ergens k le in te beginnen, met accupunc tuur-acht ige ingrepen in de verschi l lende k wadranten van de wi jk . H ierdoor wordt ook in de beeldvorming de aandacht ver legd van a l leen het winkelcentrum, naar de plek ken waar nu veel ouderen wonen. Om er nog beter achter te komen wat er a l lemaal speelt zou de gemeente z ich a ls een detec t ive in de wi jk door de wi jk heen moeten manoeuvreren.


Ver volgstapp enNaar aanleiding van de bevindingen in de workshop z ien wi j de volgende mogel i jke ver volgstappen.

1. Woningaanpassingen en nieuwe wo onvormen in de b estaande woningvo orraad

Er is heel veel mogel i jk door fys iek in te gr i jpen in de bestaande woningen. Ook meer dan waar bewoners zel f aan denken; b i jvoorbeeld woningspl i ts ing, verkoop bovenwoning, samen met je buren verbouwen, een r i j t ransformeren tot col lec t ieve woonvorm.I n eerste instant ie zouden we er achter moeten z ien te komen hoe bewoners en e igenaren (zowel par t icul iere woningbezitters a ls woningcorporat ies) h ier tegenaan k i jken, welke belangen ze hebben, welke k nelpunten ze z ien, waar ze wel of ju ist geen k ansen z ien. Dit zou kunnen in de vorm van één of meerdere workshops met vooral lok ale belanghebbenden. I n deze workshop k an discuss ie worden gevoerd aan de hand van een aantal voorbeelden die we voor andere gebieden hebben onder zocht en waar deels ook aan gerekend is . Aangevuld met er var ingen elders u i t het land (met KC WZ als kennispar tner) . Ook kunnen de deelnemers om voorkeuren, pr ior i te i ten en f inancië le mogel i jk heden worden gevraagd in een schr i f te l i jke enquête. Uite indel i jk doel i s te komen tot een pi lot , dat k an met een van de corporat ies of met één of t wee par t icul iere e igenaren.

Deelnemers : Gemeente Groningen, Lef ier, N i jestee, bewoners/V VE’s , Team Gr i jst inten.

2. Buitenruimte en ontmo eting

Eenzel fde t ra jec t zou kunnen worden ingezet voor het aspec t buitenruimte, ( langzame) beweging, zorg en ontmoeting (en eten) . H ierbi j gaat het erom een goede pi lot locat ie te v inden en par t i jen te verbinden die een rol zouden kunnen spelen in de ont wik kel ing, de uit voer ing en het beheer. Het is h ierbi j essent ieel om eerst goed z icht te k r i jgen op lopende en in ont wik kel ing z i jnde in i t iat ieven.

Ook hier zou de workshop vorm kunnen worden ingezet met lok ale par t i jen: in de workshop zouden k ansen voor een pi lot locat ie kunnen worden verkend en de mogel i jke rol van de verschi l lende par t i jen. Deelnemers : bewoners, corporat ie, gemeente, zorginstel l ingen, WIJS , (zorg)ondernemers, Team Gr i jst inten

3. Een gezonde en vei l ige wijk vo or jong en oud

Hoe kunnen de snelheden van de verschi l lende doelgroepen in de wi jk naast e lk aar bewegen? Zi jn er ro l latorroutes nodig? Hoe verhoudt de f ietssnelweg (en toenemend gebruik van e -bikes) z ich met de t rager bewegende ouderen in de wi jk?Voor ouderen is het belangr i jk om deel te bl i jven nemen aan het socia le leven en te bl i jven bewegen en z ich daarbi j vei l ig te voelen. Dit vraagt om ont werpoploss ingen op wi jken buur tniveau. De RUG (ruimtel i jke wetenschappen) k an hierbi j kennispar tner z i jn .

Deelnemers : bewoners, gemeente (o.a . verkeerskunde) , WIJS , Team Gr i jst inten


1c

Paddep o el - k ansenk aar t

2

1a individueel

1b collectief

3

1c nieuwe woonvormen

2

1a individueel

1b collectief

3

1c nieuwe woonvormen





VERGROTEN WONING


KAMERVERHUUR


WERKEN AAN HUIS


VERGROTEN WONING




KAMERVERHUUR


VERGROTEN WONING




WERKEN AAN HUIS
















WERKEN AAN HUIS








VERGROTEN WONING


KAMERVERHUUR


WERKEN AAN HUIS


VERGROTEN WONING




KAMERVERHUUR


VERGROTEN WONING




WERKEN AAN HUIS
















WERKEN AAN HUIS




Woningaanpassingen en nieuwe woonvormen in de bestaande woningvoorraad - individuele aanpak

Buitenruimte en ontmoeting

Gehele wijk is zoeklocatie voor nieuwe woonvormen

Woningaanpassingen en nieuwe woonvormen in de bestaande woningvoorraad - collectieve aanpak

1a

2

1b

Een gezonde en veilige wijk voor jong en oud3


Deelnemers workshopAnnet R i tsema Specht architec ten, team Gr i jst intenVincent Kompier tex toer, team Gr i jst intenJannie Vinke ANA architec ten, team Gr i jst intenRene Asscher t gemeente GroningenJoop Belderok Zorgcooperat ie LoppersumYvonne Witter KC WZHugo Versteeg in i t iat iefnemer Ubuntuplein ZutphenBianca Rothengatter gemeente AlmereWilma Vie l gemeente AlmereK laas van den Berg gemeente GroningenM ar t in K looster gebiedsteam, gemeente GroningenSita de Wit wi jk verpleegkundige wi jkteamGer t Los St icht ing GroningenPlusHarm Jansen St icht ing GroningenPlusJacquel ine van der Lubbe Green&So M ar ie l le Cui jpers Vi lansFrank Jongsma Lef ierReinder Gooi jar ts werkgroep bouwen en duur zaamheid PaddepoelEmil ia M ittman Specht Architec tenVic tor Weisenbach N i jesteeYvette de Vr ies N i jesteeK laas Stad werkgroep bouwen en duur zaamheid PaddepoelM elvin Koolen Specht Architec tenDieneke S chram R IVMRob S chreibers Gemeente Tynaar loAnna Fink bureau B+BHanneke K ruize R IVMR ichard Herei jgers BTL adviesAr jan Bisper ink N i jhaEr ik Deenen s tudent planologieEvel ien van Veen van Veen architec tenM athi js Di jkstra MD landschapsarchitec tenDaniel Casas Val le Urbanism, c i t y research & designPeter Prak K rasse k narrenhofAnne Vahl St imuler ingsfonds voor de creat ieve I ndustr ie


Colofon

Workshop ‘G ri jst inten in G roningen

De aanleiding voor de workshop was het congres ‘Bui ld ing the Future of Health’ van 1-4 juni 2016 in het VUMCG.

O p drachtgever

Gemeente Groningen

Vo orb ereiding, b egeleiding en verslag

Team G ri jst inten i s een samenwerk ing van ANA architec ten, Specht architec ten en tex toer.Het is een interdisc ipl inair team dat de mogel i jk heden van ‘ langer zel fstandig wonen’ onder zoekt en ont werpt . Z ie ook onze website :w w w.gr i jst inten- indetussenmaat .wordpress.com

Team Gr i jst inten bestaat voor deze opdracht ui t :

Annet R i tsema (Specht architec ten) en Jannie Vinke (ANA architec ten)

Specht architec tenPostbus 52249700 GE GroningenKerk laan 30B9751 NN Haren050 7115235info@bureaur i tsema.nlw w w.bureaur i tsema.nl

ANA architec tenKor te Papaver weg 71031 Amsterdam020 4232949mai [email protected] w w.ana.nl

160717-workshop-grijstinten-in-groningen-verslag.pdf 01 SEP 2016

Documents

Transcript of 160717-workshop-grijstinten-in-groningen-verslag.pdf 01 SEP 2016