Greensc.omslag 14-08-2006 15:02 Pagina 1 LESSEN IN...

LESSEN IN VERTROUWENBewoners participeren in planvorming

voor het Botteskerkpark, Amsterdam-Osdorp

Greensc.omslag 14-08-2006 15:02 Pagina 1

“Ik heb meer buurtbewoners leren kennen. Ik heb vooralmet mijn buren die ook meegedaan hebben meer contact. Wepraten op straat met elkaar, soms ook over het park.”

“Ik heb meer mensen leren kennen. Soms zeggen mensen goededag tegen mij en ik weet niet wie ze zijn. Maar dan praten wemet elkaar en zij vertellen dat ze toen ook meegedaan hebben.Ik loop heel veel door de buurt en bijna iedereen kent mij.”

“Bij het Botteskerkpark was de architect heel betrokken. Ik vondhet heel leuk om te horen dat zij met haar kinderen naarRotterdam gegaan is om de Speeldernis daar te bekijken. Ik heb bijhaar het idee dat zij naar alle groepen heel goed geluisterd heeft endaarbij ook niet haar eigenlijke opdrachtgever, het Stadsdeel, uitogen heeft verloren.”

“Het zat ook methodisch goed in elkaar met foto’s, lijstenen goede verslagen. En dat is ook nodig”

“Het project was heel uniek en niet vanzelfsprekend. Ikvond dit perfect en ook nodig om duidelijkheid daarover tekrijgen wat de mensen willen…Het was goed om met ver-schillende groepen te werken en mensen al zo vroeg te betrek-ken.”


Mei 2006

LESSEN IN VERTROUWENBewoners participeren in planvorming

voor het Botteskerkpark, Amsterdam-Osdorp

DOOR

C.B.E.M. Aalbers, Alterra Research instituut voor de Groene Ruimte

A. Haars, Amsterdams Steunpunt Wonen

E.M.V. de Ruiter, Alterra Research instituut voor de Groene Ruimte (red.)

Greensc2.opm 14-08-2006 14:55 Pagina 1

COLOFONLESSEN IN VERTROUWEN

Bewoners participeren in planvorming voor het Botteskerkpark, Amsterdam-Osdorp

Alterra Research instituut voor de Groene Ruimte,

Wageningen, Mei 2006

DOORC.B.E.M. Aalbers,

Alterra Research instituut voor de Groene RuimteA. Haars,

Amsterdams Steunpunt WonenE.M.V. de Ruiter,

Alterra Research instituut voor de Groene Ruimte (red.)

Dit boekje is mede-gefinancierd door het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

in het kader van haar onderzoekprogramma Cluster Landelijk Gebied, thema Landschap.

Het participatieproject Botteskerkpark is mogelijk gemaakt door de Woningcorporaties Ymere en

Algemene Woningbouwvereniging, Ontwikkelaar Bouwfonds MAB Ontwikkeling

en Stadsdeel Osdorp.

ZOEKTERMENbewoners, participatie, openbaar groen, burger, gemeente,

cultuurverschillen, groenwensen, vernieuwing, groenontwerp, buurtpark, vertrouwen, samenwerking.


Openbaar groen kan mensen samenbrengen. Zeker als die mensen

betrokken zijn bij het ontwerpen en/of het beheren van dat groen.

Zoals het boekje laat zien ontstaan de contacten niet alleen in het

groen, maar ook bij het praten over het groen. Wil dit uiteindelijk

resulteren in een grotere betrokkenheid bij het groen èn daarmee in

meer en duurzamer groen, zal de bewonersparticipatie een goede plek

in de planvorming moeten krijgen. Het boekje laat zien, dat de frus-

tratie bij de bewoners op de loer ligt als bewonersinbreng en

besluitvorming niet goed op elkaar zijn afgestemd.

Bewonersinbreng in het groen kan volgens mij de betrokkenheid bij en

de kwaliteit van de woonomgeving verder verhogen, maar zit nog

onvoldoende tussen de oren van ambtenaren en bestuurders. Het boekje

doet aanbevelingen aan het Stadsdeel Osdorp en aan gemeenten in het

algemeen om dit te verbeteren.

Zonder de medewerking van de woningcorporatie Ymere, het

Stadsdeel, het Projectbureau en vooral de verschillende bewoners-

groepen in Osdorp was dit boekje niet tot stand gekomen. Waarvoor

dank.

K.J. de RuiterDirecteur PlattelandMinisterie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit

Voorwoord


4

Legenda

Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4 Stap 5 Stap 6

6STAP

5STAP

4STAP

3STAP

2STAP

1STAP

Turkse vrouwenMarokkaanse vrouwenMarokkaanse mannenGroep kinderen tussen 5 - 12 jaar:Jongeren tussen 12 en 18 jaar:mensen jonger dan 40 jaar zonder kinderen40 - 60 jarige60+De algemene groep Het BuurtplatformBP

AG

60+

40-60

40-

J 12+

K 5+

MM

MV

TV


5

Inhoud

1 Inleiding 6

1 De aanpak van het participatieproces 161.1 Inleiding bewonersgroepen 161.2 Stap 1: Start per groep 20

Turkse vrouwenMarokkaanse vrouwenMarokkaanse mannenBuurtplatformKinderen 5 - 12 jaarJongeren 12 - 18 jaar60 Plussers40 - 60 JarigenJonger dan 40 zonder kinderen

1.3 Stap 2: Kennismaking en wandeling woordvoerders 33en ambtenaren

1.4 Stap 3: 1e ontwerpsessie woordvoerders en landschapsarchitecte 36

1.5 Stap 4: Terugkoppeling 1e ontwerp door woordvoerders naar groepen Turkse vrouwen 45Marokkaanse vrouwenMarokkaanse mannen60 Plussers40 - 60 JarigenJonger dan 40 zonder kinderen

1.6 Stap 5: 2e Ontwerpsessie woordvoerders en landschapsarchitecte 511.7 Stap 6: Presentatie schetsontwerp

2 Lessen in ‘leren vertrouwen’ 572.1 Inleiding 572.2 Evaluatie aanpak 582.3 Evaluatie effecten 62

3 Aanbevelingen 673.1 Aanbevelingen voor Stadsdeel Osdorp 673.2 Aanbevelingen voor Stadsdeel Osdorp en

andere gemeenten of stadsdelen 70

Literatuur 72

LESSEN IN VERTROUWEN


I AANLEIDING TOT BEWONERS-PARTICIPATIE IN PLANVORMINGVOOR HET PARK

Osdorp Midden Noord (OMN) is een van destedelijke vernieuwingsgebieden in AmsterdamNieuw West. Vanaf 2000 wordt door woning-corporaties Ymere, AWV, ontwikkelaar Bouw-fonds MAB Ontwikkeling en Stadsdeel Osdorpop integrale wijze gewerkt aan de fysieke, eco-nomische en sociale vernieuwing van de wijk.Ook de herinrichting van de openbare ruimtemaakt onderdeel uit van de vernieuwing. HetBotteskerkpark maakt daar onderdeel van uit.Om meer te weten te komen over de belevingvan groen door bewoners uit de buurt zijn eenaantal onderzoeken uitgevoerd.Najaar 2003 namen Alterra Researchinstituutvoor de Groene Ruimte en WoningcorporatieYmere, met financiering door het ministerie vanLandbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, het ini-tiatief tot onderzoek van bewonerswensen tenaanzien van het buurtgroen in de wijk OsdorpMidden Noord (OMN). Er werden in samen-werking met het Amsterdams SteunpuntWonen contacten gelegd met bewonersgroependie doorgaans minder aan bod komen in in-spraak met betrekking tot het openbare groen:kinderen, jongeren, ouderen, vaders, moedersvan verschillende komaf, ondermeer Surinaams,Turks, Marokkaans, Kaapverdiaans enNederlands. Met deze groepen afzonderlijk zijnverschillende plekken buurtgroen bezocht enbesproken aan de hand van interviewvragen.Het doel van deze gezamenlijke buurtgroen-be-zoeken was het leggen en ontwikkelen van con-tacten tussen Stadsdeel, woningcorporatie en degroepen en het meer te weten komen over hun

beleving, waardering en gebruik van het open-baar groen. Daarbij speelde de vraag 'hoe om tegaan met conflicterende wensen van bewoners?'(rapport Aalbers en Bezemer, 2005). Het onder-zoek toonde aan dat er uitgesproken verschillenzijn in groenwensen tussen leeftijdsgroepen enculturen. Daarop kan de inrichting van de groe-ne ruimte worden afgestemd.Als vervolg op dit onderzoek financierden wo-ningcorporaties Ymere en AlgemeneWoningbouwvereniging, OntwikkelaarBouwfonds MAB Ontwikkeling en StadsdeelOsdorp het participatieproject 'Bewoners-inbreng Botteskerkpark'. Hun samenwerkingwordt gecoördineerd door het ProjectbureauVernieuwing Osdorp. Het bestaande park was toe aan een grondigeopknapbeurt wat betreft de begroeiing enpaden. Ook vonden de ontwikkelaars van denieuwbouw 'Stadstuinen' het wenselijk het parkte vernieuwen in het kader van de promotie vandeze aanliggende nieuwbouw. Hoe kan een stadde verschillende groepen betrekken en zorgendat er een park komt dat door en voor allegroepen samen is gemaakt?

II BUURTPARK BOTTESKERK, HAAR GEBRUIKERS EN DE STEDELIJKE VERNIEUWING

Het park wordt nu voornamelijk gebruikt doorbewoners uit de twee omliggende buurten:Reimerswaalbuurt (ten Noorden van de grotedoorgaande weg Osdorper Ban) en deBorrendammerbuurt (direkt ten zuiden van hetpark). Het betreft kinderrijke, sociale woning-bouwwijken met veel immigranten (70%) van

6

Inleiding


eerste, tweede en derde generatie naast autoch-tonen, waaronder relatief veel ouderen.Het park ligt in het midden van het vernieuw-ingsgebied Osdorp Midden Noord. De woning-corporatie Ymere is actief in de omliggendedeelgebieden Vrankendijke (ten noordwestenvan het park), in de toekomstige ‘Stadstuinen’(direct aangrenzend aan het park) en in deReimerswaalbuurt (ten noorden van het park).De woningcorporatie AWV verhuurt de wonin-gen in de Borrendammerbuurt (ten zuiden vanhet park).In het gebied worden circa 1100 woningen ge-sloopt en 1400 nieuwe woningen gebouwd.

Aangezien het gebied te groot is om in een keerte vernieuwen gebeurt dit in delen. Het strevenbij de vernieuwing van Osdorp Midden Noordis: ‘Eerst bouwen, dan slopen’. De opleveringvan de nieuwbouwgebieden Stadstuinen enVrankendijke verwacht men in 2006. Dan passtart de gefaseerde sloop en bouw van deReimerswaalbuurt, waarvan de laatste woningeneind 2013 gereed zijn. De bewoners van de eer-ste fase van de te slopen woningen uit deReimerswaal kunnen eventueel doorstromennaar de nieuwbouw van Vrankendijke enStadstuinen. Voor alle bewoners die moetenverhuizen, dus ook voor degenen die de buurt

INLEIDING

7

Nieuwbouw in rood

N


8

INLEIDING

verlaten, is er een herhuisvestingsplan. Een aan-tal bewoners vraagt zich af of zij in de toekomstin de buurt kunnen blijven wonen en hetBotteskerkpark zullen blijven bezoeken.In de westhoek van het park wordt eenDierenweide beheerd door AGO, een stichtingdie dagactiviteiten voor gehandicapten ouderdan 15 jaar organiseert.Het park is erg boomrijk, met veel ouderebomen waarvan de kronen in elkaar zijn ge-groeid en waaronder weinig licht is voor onder-begroeiing. Er gaan doorgaande fietsen wandel-routes door het park. Een eerder aanwezigerozentuin is enige tijd geleden door het Stads-deel verwijderd. Bewoners lijken te hechten aanhet park en het redelijk intensief te gebruiken.De verdwenen rozentuin wordt ervaren als eengemis.


III LEREN VERTROUWEN: EEN PROCES VAN GEZAMENLIJKLEREN EN ONTWIKKELING VAN WEDERZIJDS VERTROUWEN

Zoals in het projectplan uit 2005 werd beschre-ven, streefden Alterra en ASW in het Bottes-kerkpark-project naar een procesaanpak van

gezamenlijk leren en aanpassen van de werkpraktijk

en

ontwikkeling van wederzijds vertrouwen

tussen de partijen die zijn betrokken bij deplanvorming, uitvoering en beheer. (Aalbers, februari 2005) Europees onderzoek (Greenscom = Communi-cating urban growth and green) heeft namelijkduidelijk aangetoond wat de effecten zijn vaneen proces van gezamenlijk leren tussen burgersen gemeente ten opzichte van de enkelvoudigeinformatie overdracht. Deze effecten zijn:1. meer betrokkenheid bewoners en hun gevoel

van verantwoordelijkheid voor de openbareruimte, sociale cohesie1 tussen bewoners;

2. meer inzet en middelen ten behoeve van degroene openbare ruimte;

3. vertrouwen en makkelijker communicatietussen bewoners en gemeente; en

4. verbetering van de werkpraktijk van de ge-meente.

INLEIDING

9

1 Bij sociale cohesie gaat het om wederzijdse betrokkenheid vanburgers bij elkaar, de omvang en kwaliteit van hun netwerken,en hun feitelijke en normatieve integratie in de maatschappij.(Sociaal Cultureel Planbureau in WRR, 2005, p. 19).

Rechts voor het water het Botteskerkpark, direkt achterhet water de nieuwbouw ‘Stadstuinen’.


Wat betreft de laatste twee effecten zou menvoor gemeente ook corporatie kunnen lezen.Net als het Stadsdeel is het een belangrijke partijals het gaat om de vormgeving van de buiten-ruimte en de sociale condities voor leefbaarheid.Maar de gemeente is eigenaar van het park. Zijgeeft opdracht aan een landschapsarchitect voorhet maken van een nieuw ontwerp en is verant-woordelijk voor de realisatie van de herinrich-ting. Daarom richten we ons in deze evaluatieop de vragen voor de gemeente.

Het project streefde ernaar bewonersgroepen tehelpen om zich blijvend te organiseren ten be-hoeve van de groene buitenruimte. Dit strevenwerd gehinderd door de korte tijdspanne vanhet project. De inbreng van de bewoners be-perkte zich slechts tot het ontwerp en niet totde uitvoeringsfase en beheer. Daarnaast wordteen langdurige inbreng bemoeilijkt door decontext van woningsloop en het mogelijke ver-trek van bewoners naar elders.De bovengenoemde procesaanpak hield ook indat de resultaten van de eerdere gesprekken metbewonersgroepen van de buurtgroenbezoekenuit 2004 niet ‘over de schutting’ gegooid wer-den richting landschapsarchitect, aannemer ofbeheerder. Een proces van herhaaldelijk overlegtussen de bewonersgroepen en de andere partij-en over het te ontwikkelen en beheren openbaargroen zou worden gevolgd.

IV DE ROLVERDELING TIJDENS HETPARTICIPATIEPROCES

De ontwikkeling van wederzijds vertrouwenvergt continuïteit van gesprekspartners. Alterraen ASW kunnen wat dit betreft niet de rol vangroen- en beheerambtenaren, ontwerpers of so-

ciale werkers van Stadsdeel, Opbouwwerk,Projectbureau of corporatie overnemen. De rol van het projectteam van Alterra hierinwas tweeledig. Ten eerste het ontwikkelen vaneen alternatieve werkbenadering voor Stadsdeelen corporatie met minder gemakkelijk te be-trekken groepen en deze samenwerking intensie-ver en langduriger te laten zijn. Het betrekkenvan de ambtenaren en bestuurders was hierbijeen aandachtspunt. Ten tweede was het een taakvoor Alterra om deze benadering te monitoren,te evalueren en waar nodig te verbeteren, samenmet de betrokken partijen. Dit boekje is hiervanhet resultaat.

Het ASW is door haar grote lokale ervaring metbewonersparticipatie in bouwprocessen de aan-gewezen partij om de voor het proces benodigdecontacten bij bewoners aan te boren. ASWspeelde ook een rol bij de praktische uitvoeringen vormgeving van de benadering. Zij was eenbelangrijke lokale partner voor het ter plekke af-stemmen van de aanpak en het netwerken. HetASW werkt in opdracht van het Wijkorgaan.Het Wijkorgaan is een bewonersondersteunendinstituut in Osdorp dat circa 40 jaar geledendoor bewoners is opgericht. Het opbouwwerkvan Osdorp is ondergebracht in dit Wijkorgaan.Opbouwwerkactiviteiten worden gefinancierddoor het Stadsdeel, Projectbureau en woning-corporatie.

V EVALUATIE OPZET

De evaluatieopzet van het project is gericht optwee aspecten. Ten eerste richten we ons op deaanpak van het project. Daarbij kijken we naarde activiteiten die zijn ondernomen om het pro-ces van gezamenlijk leren tot stand te laten

10

INLEIDING


komen. Vervolgens richten we ons op de effec-ten van het project.

Opzet evaluatie van de gerealiseerde aanpakVoor de evaluatie van de aanpak stellen we devraag of is voldaan aan het creëren van de voor-waarden voor gezamenlijk leren. Wanneer we het proces beschouwen kunnen we5 activiteiten onderscheiden waarin de voor-waarden om daadwerkelijk gezamenlijk te kun-nen leren worden geschapen:

1. Bewonersgroepen waarvan verwacht kanworden dat ze verschillende belangen hebbenzijn uitgenodigd en de aanpak houdt

rekening met de verschillen tussen de groepen. 2. We laten bewonersgroepen ervaren dat hun

belangen behartigd worden / laten ze zelfhun belangen behartigen.

3. We laten zien dat aan hun bewonerswensenwordt tegemoet gekomen.

4. Ambtenaren van groenontwerp, groenbeheeren sociale zaken nemen samen deel aan hetproces.

5. Bestuurders worden betrokken bij het procesen zorgen voor het beklijven van resultatenin plan en beleid.

Opzet evaluatie van de behaalde effectenVoorgaand aan dit project is geen nulmeting ge-

INLEIDING

11

EFFECT

Bewoners voelen zich meer betrokken bij enverantwoordelijk voor de openbare ruimte.

Meer sociale cohesie tussen bewoners inOsdorp.

Vertrouwen en gemakkelijker communicatie tus-sen bewoners en Stadsdeel over de groeneopenbare ruimte in Osdorp.

Verbetering van de werkpraktijk van hetStadsdeel wat betreft inzet middelen voor park;communicatie en samenwerking binnen hetstadsdeel; communicatie met bewoners.

INDICATOREN

� actieve bewonersdeelname� bewoners houden rekening met

belangen anderen

� contact bewoners met andere groepen � contact woordvoerders met achterban

� gemak en kwaliteit van de contacten � succesvolle werkcontacten

� meenemen van wensen in ontwerp� dienstgrensoverschrijdend contact bij

ambtenaren en bestuurders� tweerichtings-, interactieve contacten met

burger


schied. Alterra heeft gewerkt via een bescheideninsteek, qua budget en aanpak, zich voegendnaar de praktijk middels een traject om bewo-nersideeën in te brengen in het ontwerp voorhet park. Het ging niet om een zwaar weten-schappelijk traject. Wel werd ruim gebruik ge-maakt van de bevindingen uit het Europeseonderzoeksproject Greenscom (www.greenscom.com). In dit deel van de evaluatie richten we ons opde vier eerder genoemde beoogde effecten. (ziehierboven onder III en tabel). Wat betreft dezeeffecten van gezamenlijk leren en vertrouwenstellen we de vraag: Wat was de situatie medio2004. Wat is nu de situatie in Osdorp. In hoe-verre zijn de effecten gerealiseerd? Daartoe for-muleren we eerst indicatoren per effect.Vervolgens schetsen we verschillende gradatieswaaruit de respondenten kunnen kiezen. De op-gestelde indicatoren worden in de tabel getoond.

Voor de evaluatie zijn gesprekken afgenomenmet zeven bewoners en met vier medewerkersvan respectievelijk het ProjectbureauVernieuwing Osdorp, Stadsdeel Osdorp,Wijkorgaan opbouw en de Corporatie Ymere.Voor de interviews van bewoners zijn eenvoudi-ge vragen geformuleerd over de aanpak en deeffecten. Deze vragen werden tijdens een ge-sprek gesteld aan een bewoner apart of aan en-kele bewoners tegelijk. Bij sommige bewonersgebeurde dit telefonisch. De medewerkers is gevraagd eerst vrijelijk hunvisie te geven op aanleiding of noodzaak voorhet soort project als Botteskerkpark, de gevolg-de aanpak en de effecten. Vervolgens zijn hentwee korte vragenlijsten voorgelegd waar zijn degevolgde aanpak konden waarderen en de situa-tie voor en na het projecten konden inschattendoor aan te kruisen op de effectschalen.

Gedurende het proces hebben ASW en Alterra,soms met het Opbouwwerk samen, de bijeen-komsten en stappen intensief besproken en geë-valueerd. Meer details hierover zijn bij Alterraop te vragen.

VI KANTTEKENINGEN BIJ IMPACT

In het Bewonersparticipatie procesBotteskerkpark lopen drie trajecten naast elkaar:� het praktische traject waarin bewoners hun

inbreng wordt gevraagd, hun inbreng gevenen samen met de landschapsarchitecte ont-werpen.

� het inhoudelijke afstemmingstraject waarinStadsdeelambtenaren de planvorming behe-ren en overleggen met andere diensten en delandschapsarchitecte.

� het bestuurlijke traject, waarin Stadsdeel-raad, wethouders, woningcorporaties enbouwfonds met elkaar besluiten ten aanzienvan investeringen en uiteindelijk plannengoedkeuren of afkeuren.

Praktisch gezien hadden Alterra en ASW eenopdracht gekregen voor het eerst genoemde tra-ject van Bewonersinbreng. Het is geen sinecureom van daaruit op de andere twee trajecten testuren. De aanpak van gezamenlijk leren en ver-trouwen vergt echter wel bemoeienis met dietwee trajecten. Bijvoorbeeld: zonder back-updoor bestuur en beleid, kunnen overlegresulta-ten van bewoners in de prullenbak verdwijnen,wat funest is voor hun vertrouwen in de lokaleoverheid, hun betrokkenheid bij planvormingin het algemeen en bij het park.

Daarnaast moeten we in gedachten houden datontwerpen een kortstondige activiteit is in detrits van ‘ontwerp, uitvoering, gebruik en be-

12

INLEIDING


heer’. Hoewel het een basis legt in de vorm vaneen ontwerp dat door bewoners gewenst is eneen goede manier van werken kan laten zien, le-vert het maar een beperkte bijdrage als het gaatom gezamenlijk leren en het ontwikkelen vaneen vertrouwensrelatie tussen partijen. Het ge-

bruik en beheer daarentegen is voortdurend enkan daarom een veel groter positief effect heb-ben wat betreft gezamenlijk leren en vertrou-wen. Dit blijkt wat het beheer betreft onder-meer uit onderzoek naar 'zelfbeheer' in de stadUtrecht (Aalbers, 2003).

INLEIDING

13

Traditioneel procesverloop waarbij weinig interactie plaats vindt tussen de bewoners en ambtenaren: na eeneventuele introductie zijn de wegen weer gescheiden en is het risico groot dat het plan ‘over de schutting’wordt gegooid en een ieder zijn eigen weg gaat.

Door regelmatig interactie te organiseren, kan gewerkt worden aan onderling vertrouwen. De omgeving kanbeter en eenvoudiger aangepast worden aan de wensen van de bewoners.


14

INLEIDING


INLEIDING

15


1.1 INLEIDING BEWONERSGROEPENEN STAPPEN

Uit het eerder genoemde onderzoek (zieInleiding) ten aanzien van het buurtgroen in dewijk Osdorp Midden Noord (OMN), zijn eenaantal conclusies over de groenbeleving van ver-schillende groepen buurtgroenbezoekers naarvoren gekomen. Het bleek dat de beleving ende inrichtingswensen van verschillende groepenwat betreft de verschijningsvormen en gebruikvan groen veel van elkaar kunnen verschillen.Zo is het ene groen in de ogen van autochtonen‘mooi en natuurlijk’ terwijl de geïnterviewdeallochtonen ditzelfde groen benoemen als ‘slor-dig en onverzorgd’. Waar natuurliefhebbersgraag bosjes voor zangvogels willen behouden,willen ouders mindere begroeiing om meerzicht op hun spelende kinderen te kunnen hou-den vanuit hun flat.

De herinrichting van het Botteskerkpark inOsdorp Midden-Noord bood een mogelijkheidop deze ervaringen voort te bouwen en een par-ticipatietraject op te zetten dat als doel heeft debelangen van deze verschillende groepen te in-ventariseren, de wensen uit te wisselen en geza-menlijk tot een ontwerp te komen dat voldoetaan een brede groep potentiële parkbezoekers(zie ook 1.4).Bij de selectie van deelnemers voor het partici-patietraject werd daarom rekening gehoudenmet groepen die doorgaans minder aan bodkomen in inspraak met betrekking tot hetopenbare groen: kinderen, jongeren, ouderen,vaders, moeders van verschillende komaf.

Daarnaast was het van belang ook de groepenbij het traject te betrekken die doorgaans welgoed vertegenwoordigd zijn op algemene infor-matie- en inspraakbijeenkomsten. Een goede af-spiegeling van de bevolking in de omliggendebuurten was hierbij leidend.

Samen met het Projectbureau VernieuwingOsdorp en het Opbouwwerk hebben ASW enAlterra geïnventariseerd welke bestaande bewo-nersnetwerken uitgenodigd kunnen wordenvoor het participatietraject, voor welke groepenbijzondere aandacht nodig is bij de werving enhoe alle potentiële gebruikers van het park overhet traject geïnformeerd kunnen worden.Hierbij kwamen de volgende bestaande en ge-vestigde bewonersgroepen naar voren:- Een groep Turkse vrouwen (gemengd qua

leeftijd), die een keer per week bij elkaarkomt in het buurthuis

- Een groep Marokkaanse mannen, die eenkeer per week bij elkaar komt in een ont-moetingsruimte in de buurt

- Het Buurtplatform Osdorp Midden Noorddat zich onder leiding van het lokale op-bouwwerk buigt over alle plannen en be-heerzaken in het gebied.

Omdat in de omliggende buurten veelMarokkaanse gezinnen met kleine kinderenwonen en in het eerder genoemde buurtgroen-onderzoek bleek dat juist de Marokkaanse vrou-wen een ‘participatieachterstand’ hebben, werdervoor gekozen een groep Marokkaanse vrou-wen te werven. Om dezelfde redenen werd eengroep kinderen van 5-12 jaar en een groep jon-geren tussen 12 en 18 jaar als bijzondere groep

16

HOOFDSTUK 1

De aanpak van het participatieproces


toegevoegd. Daarnaast werden alle bewoners uitde omliggende buurten en Osdorp MiddenNoord uitgenodigd om aan het participatie-traject mee te doen.

De stappen in het participatieprocesAlterra en ASW hebben vervolgens een stap-penplan voor het participatietraject ontwikkeldwaarin het proces in stappen opgesplitst is, teweten:De stappen 1 tot en met 5 werden uitgevoerd

van eind Februari tot en met Mei 2005.Na afronding van de opdracht is door hetProjectbureau Vernieuwing Osdorp een presen-tatie van het schetsontwerp aan alle deelnemersen geïnteresseerden georganiseerd in November2005.

In de volgende paragrafen worden de stappennader toegelicht en de uitkomsten kort samen-gevat.

HOOFDSTUK 1

17

Stap 1:Start per groep

Stap 2:Kennismaking en wandeling woordvoerders en ambtenaren

Stap 3: 1e ontwerpsessie met woordvoerders en landschapsarchitecte

Stap 4:Terugkoppeling resultaten 1e ontwerp door woordvoerders naar groepen

Stap 5:2e Ontwerpsessie woordvoerders en landschapsarchitecte

Stap 6:Presentatie van het schetsontwerp

6STAP

5STAP

4STAP

3STAP

2STAP

1STAP


18

STAPPEN

Start per groepZie §1.2Pagina 20

Gezamenlijke wandelingZie §1.3Pagina 33

Eerste ontwerpsessieZie §1.4 Pagina 36

Terugkoppeling naar groepenZie §1.5Pagina 45

Tweede ontwerpsessieZie §1.6 Pagina 51

Presentatie schetsontwerpZie §1.7Pagina 53

6STAP

5STAP

4STAP

3STAP

2STAP

1STAP

DOEL

� Deelnemers formuleren een programma van wensen voor hetpark door middel van globale ideevorming aan de hand vanfoto’s.

� Uitleg over planvorming en proces.

� Vertegenwoordigers nemen kennis van de ideeën, m.n. wensenvan de andere groepen.

� Partijen kennis laten maken met de opdrachtgever.� Bewoners kennis laten maken met beheerkosten en beheer-

taken rond groen.� Extra uitleg over proces.� Scholing in de rol van woordvoerder.

� Woordvoerders brengen programma van wensen per groep in.� Afwegingen maken, keuzes maken in het programma, haalbaar

programma opstellen, ook beheeraspecten in afweging meelaten spelen.

� Woordvoerders vertellen hun eigen groep over de resultaten vande ontwerpsessie en stellen de vragen van de ontwerper.

� Elke groep formuleert een antwoord, en ontwikkelt een voorstelover wat, waar moet komen in het park.

� Antwoorden en opmerkingen van groepen worden ingebracht.� Detaillering van ontwerp.� Architect legt uit hoe ze omgegaan is met de suggesties uit de

verschillende groepen.

� Presentatie over het proces.� Presentatie van het ontwerp.� Reacties uit de zaal.� Aankondiging verdere verloop van het proces en de rol van

bewoners daarin.

EEN OVERZICHT VAN ALLE STAPPEN


19

RESULTAAT

� Programma van wensen pergroep

� Woordvoerder per groep

� Geïnstrueerde woordvoerders� Binding en vertrouwen tussen

groepswoordvoerders� Woordvoerders en ambtenaren

kennen elkaar

� Afstemming tussen ideeënontwerper en bewoners

� Groepen geïnformeerd� Afstemming tussen groepen en

ontwerpers

� Ontwerper heeft voldoendeinbreng van bewoners voor hetmaken van breed gedragenschetsontwerp

� Brede bekendheid met hetontwerp

� Reacties van mensen die niet aan het proces hebbenmeegedaan

� Contact Stadsdeel - bewoners

DEELNEMERS

Alle geïnteresseerde buurtbewoners en gebruikers van het parkKinderen 5-12Jongeren 13-18Buurtplatform Midden NoordTurkse vrouwengroepMarokkaanse vrouwengroepMarokkaanse mannengroep

OpbouwwerkAlterraASW

Vertegenwoordigers van alle groepen m.u.v. jongeren, kinderen, Turkse en Marokaanse vrouwen

Milieucoördinator OsdorpMedewerkers Stadsdeelwerken Groenbeheer

Stadsdeel Osdorp en GeuzenveldOpbouwwerkASWAlterra

LandschapsarchitecteWoordvoerders van alle groepen

excl. Jongeren en kinderenProjectleider Stadsdeel Osdorp voor het parkStedenbouwkundige Stadsdeel OsdorpNatuurcoördinator OsdorpMedewerkers Stadsdeelwerken Groenbeheer

Stadsdeel OsdorpOpbouwwerkAlterraASW

Alle groepen excl. kinderen en jongerenOpbouwwerkASWAlterra

Als bij 1e ontwerpsessie (zie Stap 3 hierboven)

Alle deelnemers en actieve buurtgroepenVertegenwoordigers Stadsdeel, Corporatie, ProjectbureauASWAlterra Opbouwwerk

MM

MV

TV

BP

J 13+

K5+

AG


1.2 STAP 1:START PER GROEP

Het participatietraject begon met groepsgewijzebesprekingen. In deze stap konden bewoners uitde omliggende woonwijken binnen hun doel-respectievelijk referentiegroep als ervaringsdes-kundigen een programma van wensen voor hetpark formuleren, nog voordat het ontwerp-proces begon.Een belangrijk uitgangspunt hierbij is dat be-woners zelf deskundig zijn en dat er vanuit deervaring met de eigen woonomgeving en hetgroen wordt gewerkt naar een soort programmavan wensen/ aanbevelingen voor het park. Eentweede belangrijk uitgangspunt is dat zoveelmogelijk aangesloten wordt op de belangstellingvan de bewoners zelf en op het creëren van eensfeer waarin wensen worden geformuleerd enreacties naar boven komen. Daarom is ervoorgekozen aparte groepen te vormen naast de ont-werpsessies met professionals.De groepsgewijze bijeenkomsten werden voor-bereid door Alterra en ASW. Zij hebben samenmet het lokale opbouwwerk de bijeenkomstengeleid. Tijdens de bijeenkomsten werd dedienstverlenende en ten aanzien van het parkbelangenloze positie van deze drie partijen be-nadrukt. Hierdoor werd voor de deelnemersduidelijk dat ze volkomen open en eerlijk hunwensen op tafel konden leggen en dat de partij-en geen sturende rol wilden innemen.

Doel van de activiteitHet praktische doel was de mensen in een ver-trouwde sfeer binnen eigen kring een program-ma van wensen te laten formuleren voor hetpark. Deze wensen dienden als input voor hetschetsontwerp voor het park.Daarnaast wilden we afgevaardigden per groep

werven, die als woordvoeder van hun groep dewensen inbrengen in de ontwerpsessies met deopdrachtgevers (het Stadsdeel) en de land-schapsarchitecte. Deze aanpak had mede totdoel om een stapje te zetten in de richting vannetwerkontwikkeling en empowerment. Ditvereist een sociale organisatie, een spreekbuismogelijkheid en een goede informatie uitwisse-ling.

AanpakIn het begin van de bijeenkomst werden degroepen gewezen op de randvoorwaarden vanhet project. Er is open en eerlijk gecommuni-ceerd dat er nog geen besluitvorming over hetpark is genomen en dat er nog geen financiëlezekerheid is dat het park daadwerkelijk inge-richt wordt. Hiermee wilden we voorkomen datwe verkeerde verwachtingen scheppen. Redenom desondanks het traject te starten waren:� De ervaring dat als het besluitvormings-

proces eenmaal op gang is, er onvoldoendetijd is om een uitgebreid participatietrajectte organiseren.

� Men door middel van het participatietrajecthet besluitvormingsproces voor het park kanversnellen; de corporatie, stadsdeel wilde deherinrichting van het park koppelen aan hetaangrenzende nieuwbouwproject met koop-woningen (Stadstuinen). Met de opleveringen verkoopstart van de woningen wildenproject ontwikkelaars ook zekerheid over deherinrichting van het park.

� Buurtbewoners een perspectief te bieden dathet park op termijn wordt opgeknapt.

De deelnemers werden geprikkeld hun wensenop de bijeenkomst per groep kenbaar te makendoor foto’s te bekijken. Het betrof foto’s metverschillende verschijningsvormen van groen

1STAP

20

1STAP


zoals ondermeer natuurlijk, meer gecultiveerd,bloemen, bomen ; foto’s met activiteiten diemen in het groen kan doen; en foto’s met voor-zieningen in het groen zoals ondermeer speel-toestellen, prullenbakken, verschillende soortenbankjes en een kiosk. De selectie van aangebo-den foto’s werd gemaakt op basis van inzichtenen belevingssferen en gebruiksvormen. Thema’swaren:� Thema 1: Groen en hoe het eruit moet zien� Thema 2: Groen als ontmoetingsplek� Thema 3: Voorzieningen in het park

De deelnemers kozen foto’s die ze leuk vindenen vertelden waarom. Dit gebeurde in kleinegroepjes zodat iedereen aan het woord konkomen en zich op zijn gemak voelde omzijn/haar mening en wensen te uiten.Het werd duidelijk dat veel deelnemers het inhet begin moeilijk vonden wensen te formule-ren. Ten eerste omdat ze niet gewend zijn dit tedoen, ten tweede omdat zij op dit moment wei-nig vertrouwen hadden dat er iets met hun in-breng zou gebeuren. Verder viel op dat de deel-nemers die niet gewend zijn aan de formele in-spraak- en informatiebijeenkomsten (met nameallochtone deelnemers) het veel gemakkelijkervonden wensen te formuleren en vrij te fantase-ren dan de groep 60-plussers. De laatstegroep wees steeds op de financiële haalbaarheiden vandalismegevoeligheid: “Dit is te duur…ditwordt vernield…..dit kost te veel onderhoud…”.Ook de groep deelnemers tussen de 40en 60 jaar had in het begin moeite aan te wij-zen wat zij voor zichzelf leuk zouden vinden.Zij waren erg geneigd in oplossingsrichtingen tedenken, dus hoe men bepaalde voorzieningendaadwerkelijk kan realiseren. Daarnaast viel opdat sommigen uit deze groep zich ook voor debelangen van anderen groepen uitspraken.

Na enige tijd en door het prikkelen van de be-geleiders kwamen de deelnemers uiteindelijk losen deden enthousiast mee. Zij vulden elkaar aanen bevestigden hun ideeën en wensen. Somsontstond zelfs de indruk dat de deelnemers el-kaar al lang kenden en beste vrienden warenhoewel zij op de bijeenkomst voor het eerst metelkaar praatten. In de gesprekken werd duidelijkdat ze een gezamenlijk belang nastreefden endat dat hen verbindt.Alle wensen van de deelnemers inclusief de ver-halen daarachter werden vastgelegd in een uit-gebreid verslag dat aan deelnemers binnen degroep, de opdrachtgevers en de ontwerper ge-stuurd werd. De wensenlijst werd door Alterraaan de ontwerper overgedragen en doorgespro-ken. Zo kon de ontwerper zich goed voorberei-den op de eerste ontwerpsessie.

Voor de kinderen is voor een iets anderebenadering gekozen. De selectie van foto’s wasveel beperkter en de kinderen werden gevraagdtekeningen te maken van hun droompark enspeeltoestellen die zij graag in het park zoudenwillen hebben.

Werving deelnemersDe afzonderlijke groepen werden op verschil-lende manieren benaderd. Om iedereen in degelegenheid te stellen om mee te doen werd eenflyer ontwikkeld waarop alle groepen uitgeno-digd werden om op bepaalde momenten deel tenemen aan de bijeenkomsten. De flyers werdendoor de medewerkers van het ASW en het loka-le opbouwwerk in de omliggende buurten(Borrendammerbuurt en Reimerswaalbuurt)verspreid en opgehangen in de portieken.Mensen werden op straat aangesproken en zekregen uitleg over het participatietraject. Erwerd willekeurig aangebeld bij bewoners om de

K5+

40-60

60+

1STAP

21


uitnodigingen persoonlijk te overhandigen enmeer achtergrondinformatie te geven. Daarnaast heeft het Projectbureau VernieuwingOsdorp een uitnodiging voor de algemenegroep in de plaatselijke krant Westerpost ge-plaatst om ook bewoners uit andere buurten inOsdorp in de gelegenheid te stellen te participe-ren. Buurtbewoners die bekend zijn bij hetProjectbureau, het Opbouwwerk of uit eerdereparticipatietrajecten (o.a. buurtgroenbezoeken)kregen op naam een uitnodiging met de posttoegestuurd. Daarnaast heeft het Projectbureauuitnodigingen verstuurd aan kopers en huurdersvan het nieuwbouwproject Stadstuinen dat in2006 opgeleverd zal worden.De benadering en samenwerking met de gese-lecteerde groepen werd afgestemd op de karak-teristieken van elke groep. Dit vereist ervaringen inzicht dat bij het opbouwwerk en ASWaanwezig is. Het is een deskundigheid op zichom met de vele verschillende groepen contact teleggen en om te gaan. De deelnemers van de Turkse vrouwen-groep werden via het lokale opbouwwerk bena-derd met de vraag of ze het Botteskerkpark opeen van hun bijeenkomsten willen agenderen.Omdat het bij deze groep om een bestaandegroep ging die regelmatig bij elkaar komt verg-de de werving minder tijd en moeite dan voorde niet georganiseerde groepen.Er is veel tijd geïnvesteerd om een groep

Marokkaanse vrouwen te werven. Teneerste heeft het projectbureau een schriftelijkeuitnodiging gestuurd aan alle Marokkaansevrouwen die uit het voortraject (het project metbuurtgroen-bezoeken, zie Inleiding) bekendwaren. Het ASW en het opbouwwerk hebbendeze vrouwen vervolgens gebeld om nader uit teleggen wat er op de bijeenkomst gebeurd, datzij in eigen kring met andere Marokkaanse

vrouwen konden praten en waarom het belang-rijk is dat zij hun stem laten horen. Het tijdstipvan de bijeenkomst werd op 10-12 uur gezet,zodat de vrouwen daarna nog voldoende tijdhebben om het eten klaar te maken en bood-schappen te doen voordat de kinderen vanschool naar huis komen. Vlak voor de bijeen-komst hebben ASW en opbouwwerk ook vrou-wen op straat gevraagd of zij even wilden aan-schuiven.De Marokkaanse mannen groep werd be-naderd via het lokale opbouwwerk dat contac-ten onderhoudt met deze bestaande groep dieeen keer per week bij elkaar komt. Het is eengroep met vooral oudere Marokkaanse mannen(50 plussers). Daarnaast werden gerichtMarokkaanse mannen geworven die eerder heb-ben meegedaan aan de buurtgroen-bezoeken oftoen verhinderd waren maar wel interesse toon-den. Ze kregen allemaal een persoonlijke uitno-diging via de post en werden door het ASW enopbouwwerk opgebeld. Het Opbouwwerk heeft het park geagendeerdop een platformvergadering van het Buurtplatform Osdorp Midden Noord. Degroep is een aantal jaar geleden opgezet op initi-atief van het opbouwwerk en wordt ook doorhet opbouwwerk getrokken.Aan de werving van de groep kinderen en jon-geren werd veel aandacht gegeven. Allereerstkregen de kinderen en jongeren diedeelgenomen hebben aan het Buurt-groenonderzoek een persoonlijke uitnodigingmet de post. Daarnaast hebben alle deelnemersvan het Buurtgroenonderzoek en bekendebuurtbewoners waarvan verwacht werd dat zekinderen tussen vijf en twaalf jaar oud hebben,een uitnodiging met de post ontvangen. Ookwerden kinderen en hun ouders en jongeren opstraat en in het park, aangesproken door het

K12+K5+

BP

MM

MV

TV

22

1STAP


opbouwwerk en een medewerker van het ASWen uitgenodigd voor de bijeenkomsten. Als vijf-de is op aanvraag van een actieve buurtbewonervan het Zuidwest Kwadrant een bezoek ge-bracht aan het ‘OnS huiskamerproject’ in hetZuid-Westkwadrant waar iedere vrijdagavondmoeders met hun kinderen bij elkaar komen.De kinderen kunnen spelen en de moeders heb-ben rust om even zelf in een andere ruimte uitte rusten en met elkaar te praten. De organisa-toren van het Huiskamerproject hebben hetBotteskerkpark op een bijeenkomst geagen-deerd. Het was heel moeilijk om jongeren vanaftwaalf jaar te benaderen. Op het moment datdit project speelde werden er geen activiteitenvoor jongeren georganiseerd waarbij we kondenaanhaken. We hebben de jongeren die meegedaan hebbenaan het Buurtgroenonderzoek via een brief uit-genodigd om deel te nemen. Daarnaast heefthet ASW de deelnemers persoonlijk opgebeldom te vragen of ze mee willen doen. De jonge-ren toonden echter weinig enthousiasme voorhet proces en voor het park. Ook hebben wejongeren op straat en in het park zelf aangespro-ken. Zij hebben in een kort gesprek aangegevendat zij alleen maar bankjes wilden waar ze onge-stoord kunnen kletsten, de rest interesseerde zeniet. De jongeren hebben wel aangegeven dat zehun kleine broer of zus zouden sturen naar debijeenkomst voor de kinderen, wat zij ookdaadwerkelijk gedaan hebben. Via het ‘OnSHuiskamerproject’ hadden we meer succes. Opdie avond waren er naast de kinderen ook eenaantal jongeren die met hun kleine broer of zusmeegegaan zijn. Het was een groep van vijf jon-geren tussen de 13 en 15 jaar, zowel meiden alsjongens.

DeelnemersBeoogde deelnemers waren bewoners uit deomliggende buurten die op persoonlijke titelhun wensen formuleren. Er is bewust niet voorgekozen om in deze stap al ambtenaren of ont-werpers uit te nodigen. De deelnemers moestenin eigen tempo, in een vertrouwde sfeer hunzegje kunnen doen. Alterra en ASW hebben debijeenkomsten van de niet georganiseerde groe-pen voorgezeten. Bij de georganiseerde groepenzoals het Buurtplatform, de Turkse vrouwen-groep en de Marokkaanse mannengroep nameen opbouwwerker van het Wijkorgaan hetvoorzitterschap over. Voor de Marokkaansevrouwengroep werd een tolk ingehuurd, deMarokkaanse mannen en de Turkse vrouwenhebben voor elkaar getolkt.

Uiteindelijk hebben per groep de volgende per-sonen deelgenomen:

Turkse vrouwen: 11 vrouwen met kleine kinderen, maarook oudere Turkse vrouwenMarokkaanse vrouwen: drie vrouwen(hoewel tijdens het wervingstraject meervrouwen hadden aangegeven graag mee tewillen doen). Twee van deze vrouwenhadden ook al meegedaan aan hetBuurtgroenonderzoek. Marokkaanse mannen: 10 mannen; demeeste mannen zijn leden van de vastegroep en boven de 50 jaar. Er heeft maaréén jongere man met kleine kinderendeelgenomen. Dit had er onder anderemee te maken dat de groep altijd op eenmaandagmiddag bij elkaar komt en dejongere mannen dan nog op hun werkzijn.Het Buurtplatform: vijf autochtone ledenvan het buurtplatform, waaronder drie

BP

MM

MV

TV

J 12+

1STAP

23


buurtbewoners boven de 60 jaar en tweedeelnemers tussen de 40 en 60 jaar. Degroep is heel deskundig wat betreft be-sluitvormingsprocessen en inspraak. Zijweten goed hoe het Stadsdeel functioneerten waar ze voor welke dingen moetenzijn. Daarnaast hebben ze de geschiedenisvan het park goed in hun geheugen,weten af van beloftes die er ooit gedaanzijn door het Stadsdeel. Bijvoorbeeld dathet Stadsdeel heeft toegezegd 11 á 12 vol-wassen bomen in het park terug te plaat-sen. Tijdens het gesprek melden zij dathet park de afgelopen jaren verloederd isen dat er steeds meer uit het park is ver-dwenen zoals de bloementuin, de school-werktuinen en dat het onderhoud afgeno-men is. Daarnaast klaagt de groep overslechte communicatie tussen Stads-deelambtenaren en afspraken die nietworden nagekomen.Groep kinderen tussen 5-12 jaar: aan deofficiële bijeenkomst hebben 15 kinderendeelgenomen tussen de 5 en 12 jaar,waarvan vier 10 jaar of ouder, vier 7jaar, vijf 8 of 9 jaar en twee 5 jaar waren.Er waren kinderen van Marokkaanse,Turkse en Nederlandse afkomst. In hetkader van het huiskamerproject is met ca.30 kinderen tussen de 4 en 12 jaar vanverschillende afkomst (Turks,Marokkaans, Nederlands, Antilliaans,Surinaams etc.) gesproken. Hieronderwaren veel kinderen die hyperactief zijnen zich niet langdurig op een onderwerpkunnen concentreren.Jongeren tussen 12 en 18 jaar: op de offi-ciële bijeenkomst waren geen jongerenaanwezig. Via het huiskamerproject heb-ben vijf jongeren, jongens en meiden

deelgenomen. De jongeren wilden eerstniet meedenken, omdat hun wensen eer-der in het Stadspark Osdorp niet zijn ge-honoreerd. Zij wilden graag een opentheehuis en fietsenstallingen. Desondankswilden ze nog een poging wagen en heb-ben zelfstandig naar alle foto’s gekeken enook zelf een verslag van hun gesprek ge-maakt met een wensenlijst en tekeningen.De algemene groep: op de oproep in deplaatselijke krant kwamen 17 mensen af.Op de bijeenkomst zelf werd de groep naeen algemene inleiding gesplitst in ver-schillende groepen, te weten: 60 plussers,40-60 jarigen, mensen jonger dan 40 jaaren zonder kinderen. In de groep 60 plus-sers hebben acht buurtbewoners meege-daan uit de Borrendammerbuurt en deReimerswaalbuurt. De meeste deelnemerszijn bij het Projectbureau VernieuwingOsdorp, het Stadsdeel Osdorp en het op-bouwwerk bekend als actieve buurtbewo-ners die vaak meedoen aan informatie- eninspraakbijeenkomsten. Zij waren alle-maal van Nederlandse afkomst. Aan degroep 40-60 jarigen hebben vijf buurtbe-woners uit het Zuidwestkwadrant en deBorrendammerbuurt deelgenomen. Tweedeelnemers zijn bekend bij het Stadsdeelals heel actieve buurtbewoners. Een deel-nemer heeft deelgenomen om de kans vanhet opzetten van een tijdelijk hutten-bouwproject in het park te promoten eneen andere deelnemer pleitte voor eenavontuurlijke en natuurlijke speelplaats.Als vertegenwoordiger hebben zich danook deze twee heren opgegeven, samenmet een Turkse buurtbewoner. De groepmensen jonger dan 40 jaar zonder kinde-ren waren met 4 personen vertegenwoor-

40-

40-60

60+

AG

J 12+

K 5+

24

1STAP


digd. Een deelnemer woont direct aan hetpark in de Borrendammerbuurt. De an-dere drie zullen in 2006 naar een nieuw-bouwproject verhuizen, de Stadstuinen,die direct aan het park aangrenzen. Hetgaat hierbij om de toekomstige huiseige-naren.

EVALUATIE STAP 1

Betrokkenheid bewoners en verantwoor-delijkheidsgevoel voor de openbare ruimte

De Turkse vrouwen hebben enthousiastmeegedaan. Veel van de vrouwen wonen inwoningen die begin 2007 gesloopt worden. Zijbevinden zich in een herhuisvestingtraject enweten nog niet zeker of zij daadwerkelijk in debuurt terug kunnen keren. Desondanks gevenze aan met plezier aan dit traject mee te doenomdat hiervan ook anderen kunnen profiterenen zij een soortgelijk traject nog niet eerderhebben meegemaakt en de moeite die hetStadsdeel hierin investeert hoog waarderen.“Ik vond de eerste bijeenkomst heel leuk met defoto’s. Iedereen kon daarmee zijn mening geven.”

Ook de Marokkaanse vrouwen die meegedaanhebben zijn heel enthousiast over het traject. Zedoen vooral mee omdat ze hopen dat zij zelf enhun kinderen van de uitkomsten kunnen profi-teren.Het valt op dat het heel moeilijk is om meervrouwen van de kansen die een participatietra-ject biedt te overtuigen. Persoonlijke afsprakenen de huishoudelijke zorg om het gezin hebbenmeer prioriteit dan deelname aan een bijeen-komst. Het verantwoordelijkheidsgevoel voorde openbare ruimte lijkt hier wat minder ont-

wikkeld te zijn. De twee vrouwen die al meege-daan hadden in het Buurtgroenonderzoek lijkenhierin een stap verder te zijn.

De Marokkaanse mannengroep heeft het ini-tiatief van het opbouwwerk om een bijeen-komst te besteden aan het park enthousiast op-genomen. Zij vonden het leuk als gastherenmensen te ontvangen die in opdracht van onderandere het Stadsdeel naar hun wensen en be-hoeftes vragen. We werden dan ook onthaaldmet heerlijk gebak en een glaasje thee.

Het Buurtplatform is duidelijk een groep diezich verantwoordelijk voelt voor de openbareruimte. Daarom hebben ze zitting in het buurt-platform. Zij hebben echter moeite om voorzichzelf te spreken en persoonlijke wensen teformuleren. Zij zijn bang voor luchtfietserij endat dit traject wensen oplevert die uiteindelijkqua onderhoud of financieel niet haalbaar zijn.Daarnaast valt op dat in deze groep met nameveel natuurliefhebbers zitten die natuurbelangenvertegenwoordigen als zijnde belangen van be-woners.

Met name de oudere kinderen (tussen 9 en 12)voelen zich verantwoordelijk voor de openbareruimte. Zij hebben ervaring in het zelfstandigspelen in de openbare ruimte en vinden hetheel belangrijk dat zij mee mogen praten. Zijwaren wel teleurgesteld toen ze hoorden dat hetnog twee jaar kan duren voordat het park herin-gericht wordt. Het is opvallend dat deze groepeen duidelijk beeld heeft van verschillende be-langen en behoeftes van verschillende groepenen deze ook inbrengt. Zij denken ook na over

K5+

BP

MM

MV

TV

1STAP

25


TURKSE VROUWEN

Thema 1: Groen en hoe het eruit moet zienVoor de Turkse vrouwen zijn bloemen, bloem-perken en open groen belangrijk. Het groenmoet goed onderhouden worden zodat je bij-voorbeeld in het gras kan liggen en kan picknic-ken. De bloemen moeten wat de vrouwenbetreft in een patroon geplant worden en nietwild door elkaar groeien. De vrouwen willen inhet park komen om van de natuur te genietenen hun kinderen moeten met de natuur in aanra-king kunnen komen.

Thema 2: Groen als ontmoetingsplekSamen met andere vrouwen en hun kinderen inhet park zitten is een belangrijke activiteit vandeze vrouwen: een praatje maken, even bijko-men van de dagelijkse sleur, picknicken en dekinderen ondertussen op afstand te laten spelenonder toeziend oog van de vrouwen.

Thema 3: Voorzieningen in het parkDe grootste wens van de groep is een fonteinomringd door mooie bloemen, met een tegenregen en zon beschermde zitgelegenheid. Vanafde zitplekken wil men de kinderen goed in degaten kunnen houden. Vooral voorzieningen voorkleine kinderen zijn belangrijk.

MAROKKAANSE VROUWEN

Thema 1: Groen en hoe het eruit moet zienDe Marokkaanse vrouwen houden van bloemper-ken en van bomen om naar te kijken. Hiervoormoeten ze echter niet te dicht bij elkaar staan.Goed bijgehouden en kort gras is leuk om erverschillende activiteiten te doen. Bijvoorbeeldpicknicken of spelen met de kinderen of alleenmaar in het gras liggen en ontspannen. Goedonderhouden groen, water maar ook eenmoestuin met fruitbomen vindt men heel mooi.Graag zou men in het groen beelden of plantenterugzien die doen denken aan Marokko. Ookwater in het park, bijvoorbeeld als fontein, wen-sen de vrouwen.

Thema 2: Groen als ontmoetingsplekVolgens de vrouwen is het park voor iedereen.Jongeren en kinderen moeten een eigen plekkrijgen. Voor de vrouwen is het park een plekom met vriendinnen af te spreken, te praten, zin-gen en dansen en hun kinderen veilig te latenspelen.

Thema 3: Voorzieningen in het parkDe vrouwen willen graag veilige speelplekkenvoor hun kinderen, het liefst afgeschermd meteen laag hekje. Ook drinkwater en toiletten vlak-bij of in het park vind men belangrijk naastgoede verlichting en vooral bankjes en zitgele-genheden. Bankjes, soms beschut tegen wind,zon en regen met een mooi uitzicht en en opafstand goed zicht op hun spelende kinderen.Ook rustige zitplekken worden als belangrijk aan-gegeven.

MVTV

26

1STAP

DE BELANGRIJKSTE WENSEN PER GROEP


MAROKKAANSE MANNEN

Thema 1: Groen en hoe het eruit moet zienDe Marokkaanse mannen houden van strak enoverzichtelijk groen. Bloemen zijn mooi maarniet te hoog want dan heb je geen overzichtmeer. Het groen moet zo beheerd worden dater steeds goed zicht is op alles. De bomenmogen niet te bosachtig zijn opdat door debladeren nog zon kan schijnen. Zij houden min-der van natuurlijk ogend groen. Een fontein heefthun voorkeur boven een natuurlijke waterloop.De mannen willen graag bijgehouden gras waarde kinderen kunnen spelen (zonder hondenpoep)en waar men kan zitten en picknicken.

Thema 2: Groen als ontmoetingsplekVolgens de groep is het park voor iedereen ener hoeven geen specifieke plekjes voor bepaal-de groepen te komen. Als er maar genoeg vooriedereen is. De mannen komen er om te wande-len, soms met hun gezin. Zowel kinderen alsook jongeren moeten er kunnen spelen en devrouwen moeten mooie plekken hebben om tezitten.

Thema 3: Voorzieningen in het parkEr moeten voorzieningen voor verschillendegroepen komen: een klein voetbalveld voor dekinderen en een dam/schaakspel voor de oude-ren. Verder willen ze bankjes en verlichting inhet park. Zitjes moeten zo zijn dat je er alleenkan zitten maar ook dat je er andere mensenkan ontmoeten.

HET BUURTPLATFORM

Thema 1: Groen en hoe het eruit moet zienHet Buurtplatform pleit ervoor dat het groen ende bomen behouden moeten blijven om alszicht- en geluidbuffer tussen de Borrendammer-buurt en de nieuwbouw ‘Stadstuinen’ te dienen.Zij willen de natuurwaarden behouden en natuur-lijke oevers aan het water. Een waterpartij eneen bloementuin wil men graag weer terug zien.

Thema 2: Groen als ontmoetingsplekVoor de groep moet het park geen pretparkworden en moet het groen blijven, een wandel-park. Men is erop tegen speelplekken in hetpark te realiseren omdat er dicht bij de wonin-gen al voldoende speelplekken zouden zijn.

Thema 3: Voorzieningen in het parkBankjes waar men alleen of met anderen gezel-lig kan zitten en wandelpaden met verharding ofhafverharding vindt men belangrijk. Daarnaast isgesproken over het toezicht houden op het parkdoor buurtbewoners of een buurtregisseur.

BPMM

1STAP

27


DE KINDEREN

Thema 1: Groen en hoe het eruit moet zienDe kinderen willen een natuurlijke en avontuur-lijke omgeving met water en zand om in te spe-len, bomen om op te klimmen. Zij willen metblote voeten door het water lopen en waterpompen, van heuveltjes afrollen, bloemen pluk-ken en naar het groen kijken omdat het mooi is.Sommige kinderen willen hutten zelf bouwen an-dere kinderen willen in vaste hutten spelen.

Thema 2: Groen als ontmoetingsplekVoor de kinderen is het park voor iedereen.Opvallend is dat met name de kinderen tussen 8en 12 aangeven dat in het park duidelijke plek-jes voor verschillende groepen aangewezenmoeten worden. Een voetbalveld voor de oude-ren kinderen moet bijvoorbeeld ver weg van despeelplekken voor de kleine kinderen zijn zodatde kleintjes geen bal op hun hoofd krijgen. Ineen rustige hoek moeten met name oudereneen plekje krijgen waar ze op bankjes kunnenzitten en naar mooie dingen kunnen kijken zoalsbloemen. Daartussen moet een grasveld komenwaar iedereen gebruik van kan maken en waarmensen kunnen picknicken.

Thema 3: Voorzieningen in het parkDe jongens willen een klein voetbalveld. Eenvoetbalveld dat voor de jongeren minder aan-trekkelijk is omdat het te klein is. Zij willen eenwaterkraan bij het veld om te drinken. Voor dekleinere kinderen mogen schommels, klimrek enhutten niet ontbreken. Het liefst meerdereschommels bij elkaar zodat de kinderen geza-menlijk kunnen schommelen.

MENSEN JONGER DAN 40 JAARZONDER KINDEREN

Thema 1: Groen en hoe het eruit moet zienDeze groep wil een natuurlijk park. Daarbij heb-ben ze het Vondelpark duidelijk als voorbeeldvoor ogen, zowel qua stijl als qua voorzieningen(o.a. terras/theehuis). Bloemenperkjes zijn uitden boze, natuurlijk bloeiende oevers kan weerwel.

Thema 2: Groen als ontmoetingsplekAangezien ze allemaal vlakbij het park (komente) wonen, letten ze erg op privacy en overlastvanuit het park. Ze willen dus geen grasveldwaar zich veel mensen kunnen verzamelen. Zelfvinden ze het wel lekker om in het gras te zittenen op de grond te picknicken.

Thema 3: Voorzieningen in het parkKronkelige wandelpaden en een fietspad alleenals doorsteek van het park aan de korte zijde.Geen hek om het park alleen lage hekjes omwater en kinderspeelplaatsen.Ze hebben geen behoefte aan sportplekken inhet park.

40--K 5+

28

1STAP

DE BELANGRIJKSTE WENSEN PER GROEP


60-PLUSSERS

Thema 1: Groen en hoe het eruit moet zienIn het begin wilde de groep 60 plussers alleenrobuust groen dat tegen een stootje kan enmakkelijk onderhouden kan worden. Zij hebbengeen vertrouwen dat de buurt er goed mee om-gaat en dat het Stadsdeel voldoende middelenter beschikking stelt om het park goed te onder-ouden.Na wat trekwerk komen zij echter met wensen.Deze groep wil bloemen langs het water, eenmooi uitzicht en bomen. Wat betreft het groen inhet algemeen vinden ze het belangrijk dat hetpark licht wordt, dat er niet teveel struikenkomen en dat het groen stevig en robuust iszodat het niet makkelijk vernield kan worden.Daarnaast zou men graag kleine heuvels of acci-dentering willen hebben.

Thema 2: Groen als ontmoetingsplekHet park moet voor iedereen zijn. Wel geeft degroep aan dat de ouderen graag een rustigeplek zouden willen hebben met bankjes om op tezitten en dat er iets nodig is voor kinderen enjongeren.

Thema 3: Voorzieningen in het parkOver voorzieningen spreekt men voorzichtig. Degroep is bang dat alles vernield wordt. Een voetbalveld voor de kinderen is gewenst engoede verlichting langs de hoofdwegen in hetpark. Een drinkfonteintje voor de kinderen enpaden waar ouderen met rollators kunnenkomen zijn gewenst. Ook nestkastjes voor vo-gels in de buurt worden gemist. De groep wilgraag bankjes op rustige plekken.

60+

1STAP

JONGEREN

Boven aan het wensenlijstje van de jongerenstaan zitplaatsen die bescherming biedentegen regen en wind zodat men ook bij slechtweer naar buiten kan.Daarnaast willen de jongeren voorzieningendie met name voor hun leeftijd aantrekkelijkzijn zoals een skatebaan, grote en steile glij-banen, grote schommels, een hindernisbaan,een groot voetbalveld en een klimmuur. Hetwaren veel voorzieningen die waarschijnlijkniet in het kleine buurtpark gerealiseerd kun-nen worden omdat zij meer ruimte behoeven.De groep wenste ook een fontein met bank-jes eromheen en geasfalteerde wegen voorouderen.

40-60 JARIGENDe groep 40-60 jarigen heeft zich minder uit-gesproken over het groen en de activiteitendie in het park kunnen plaatsvinden, en meerover voorzieningen en de combinatie van ver-schillende functies.Deze groep heeft vanzelf al veel gezocht naarmogelijkheden om functies te combineren inhet park omdat het qua oppervlakte toch be-perkt is. Zo zijn ideeën geopperd over speel-goeduitleen gecombineerd met kiosk, basket-balveld en voetbalveld in één, en een toiletonder de fontein.Ze willen niet de voorzieningen die al in hetStadspark zijn zoals de kermis en de hekken.De groep gaf ook aan om meer na te denkenover de mogelijkheden die natuurlijke materia-len bieden, bijvoorbeeld een hek van wilgen-tenen. Dit is goedkoop om te maken en ookhet onderhoud is niet duur.

40+

J 12+

29


behoeften van hun oudere en jongere broers enzussen, grootouders en ouders.De kleinere kinderen zijn gewend met hun ou-ders naar buiten te gaan. Zij kunnen niet goedvatten wat een park in zijn totaliteit inhoudt enrichten hun wensen dan ook vooral op bepaaldespeeltoestellen.

Voor de jongeren is de openbare ruimte heelbelangrijk. In Osdorp is geen jongerencentrumof een plek waar zij zich op hun gemak voelen.Vooral de allochtone jongeren zijn gewend ombuiten de deur met elkaar af te spreken. Opdeze leeftijd interesseren zij zich minder voor deopenbare ruimte en het groen en willen vooraleen plekje om met elkaar af te spreken en te‘hangen’. Voor de jongens zijn sportvoorzienin-gen daarnaast nog belangrijk. Er was geenanimo om over de inrichting van het park meete praten, juist ook omdat het park vrij klein isen de wensen van deze groep zich meer richtenop activiteiten die meer ruimte in beslag nemenen waar zij hun eigen plek hebben en onge-stoord kunnen stoeien, etc.

De deelnemers jonger dan 40 zonder kinderengeven aan dat zij het leuk en bijzonder vindendat zij als toekomstige bewoners van deze buurtdeel kunnen nemen aan dit participatieprocesen daarmee direct invloed op hun woonomge-ving kunnen uitoefenen. De groep spreekt dui-delijk vanuit eigen belang. Zij wonen of komenhet dichtst bij het park te wonen.

Bij de groep 40-60 jarigen was de mate om inprobleemoplossende termen te denken van deinrichting van het park opvallend. De groep

was zeer geneigd oplossingen aan te dragen voorhet combineren van functies en de wensen vanandere groepen te vertegenwoordigen. Dit zouiets met hun levensfase te maken kunnen heb-ben.

Alle deelnemers van de groep 60-plussers zijntamelijk betrokken bij de buurt. Zij wonen er alheel lang en zijn gehecht aan de buurt. Zij heb-ben veel veranderingen zien komen en gaan,ook wat het park betreft. Desondanks vinden zehet belangrijk weer mee te doen en hun zegje tedoen. De groep probeert haar ervaringen tengoede te stellen aan de buurt. Zij zijn kritischen ad rem.

Sociale cohesie tussen groepenDe meeste Turkse vrouwen die meege-daan hebben kenden elkaar al voor de bijeen-komst waardoor er een gezellige en goede sfeerwas. Veel vrouwen hebben veel contact met an-dere Turkse vrouwen in de buurt, maar mindermet andere bevolkingsgroepen. Twee vrouwenmeldden zich om de taak van woordvoerder opzich te nemen. Een deelneemster zegt: “Ik hebniet echt nieuwe contacten gekregen. Behalve in deTurkse vrouwengroep. De Turkse vrouwen diemeegedaan hebben in de andere groep ontmoet ikaf en toe en dan praten we wel. En de anderemensen groet ik wel op straat als ik ze zie.”

Bij de Marokkaanse vrouwengroep valtop dat de vrouwen heel erg gericht zijn op huneigen referentiegroep. De Marokkaanse vrou-wen die meegedaan hebben spreken deNederlandse taal nauwelijks en hebben vooralcontacten met andere Marokkaanse vrouwen inde buurt. Geen van de deelnemers durfde alswoordvoerder van de groep deel te nemen in de

MV

TV

60+

40+

40--

J 12+

30

1STAP


ontwerpsessies met de anderen groepen. Hierbijspeelde het ook een rol dat aan de ontwerp-sessies ook mannen deelnemen. Uiteindelijkheeft een Marokkaanse jonge vrouw uit een an-dere buurt en de Marokkaanse tolk de woord-voerderrol voor deze groep ingevuld.

De Marokkaanse mannengroep hooptevia deze bijeenkomst nieuwe leden voor degroep te werven. Er is echter maar een nieuweman gekomen die tevens ook bestuurder is vanhet lokale wijkorgaan en al bekend was met degroep. Deze eerste groepsbijeenkomst heeftdaarmee geen bijdrage geleverd aan nieuwe soci-ale verbanden tussen groepen of buurtbewoners.Wel heeft de vertegenwoordiger van de groepaangegeven dat hij door de ontwerpsessies metde andere vertegenwoordigers meer contacten inde buurt heeft: “Ik heb meer buurtbewoners lerenkennen. Ik heb vooral ook met mijn buren meercontact die ook meegedaan hebben. We praten opstraat met elkaar, soms ook over het park.”

Voor het Buurtplatform heeft de bijeen-komst geen extra bijdrage aan sociale contactentussen buurtbewoners of groepen geleverd. Dedeelnemers van de groep kennen elkaar al langdoor het overleg of andere buurtactiviteiten.

Via de bijeenkomst van de groep kinde-ren tussen 5-12 jaar zijn ook moeders die hunkinderen begeleidden met elkaar in gesprek ge-komen. De kinderen zijn onbevangen met el-kaar omgegaan en er was een goede sfeer.

Op de algemene bijeenkomst werden naafloop van de besprekingen per groep de driegroepen weer bij elkaar geroepen om de resulta-ten uit te wisselen. Iedere groep heeft kortsamengevat wat de wensen en behoeftes zijn.

Hierdoor kwam een discussie tussen de groepentot stand. Sommige wensen werden niet door ie-dereen gedeeld. Na wat uitleg van de betreffendegroep werd de wens wel geaccepteerd omdat demensen de achtergronden van de keuzes begre-pen.De groep 60 plussers heeft zich in hetbegin vrij negatief opgesteld ook in de plenairebijeenkomst. Een deelnemer merkte op dat degroep wel pittig is, maar in de ruwe bolster eenzachte pit zit. Hij bedoelde te zeggen dat dezemensen wel scherp zijn en goed opletten, maarook met een goed resultaat voor de dag willenkomen. Toen dat was gelukt, was de stemminggoed.

Vertrouwen en makkelijke communicatie tussen bewoners en StadsdeelIn deze eerste stap is er bewust voor gekozen omhet Stadsdeel en de bewoners niet direct in con-tact met elkaar te brengen. Er is wel duidelijkgecommuniceerd dat het Stadsdeel heel erg ge-ïnteresseerd is in hun inbreng en willens is hier-mee serieus aan de slag te gaan.Bij de ene bewoner is dat goed overgekomen “Ikvind en vond dat het Stadsdeel serieus met bewo-ners omgaat. Ik heb het vertrouwen dat het parker komt. Ik ga ervan uit dat er iets gebeurt.”Bij de ander minder: “Ik twijfel. Misschien komthet goed, misschien niet. Binnen het Stadsdeelwordt veel gepraat. Ik weet niet hoe ze binnen hetStadsdeel hiermee omgaan. Je weet niet wat zewillen, want dat hebben ze niet gezegd. De men-sen van de gemeente hebben niet duidelijk aange-geven wat zij willen en hoe ze over het park den-ken.”

De kinderen waren trots dat het Stadsdeelom hun inbreng vroeg en deden daarom extra hunbest.

K5+

60+

AG

K 5+

BP

MM

1STAP

31


De bijeenkomst heeft bij het Buurt-platform niet gezorgd voor meer vertrouwen engemak van communicatie tussen bewoners enStadsdeel. De deelnemers waren al wantrouwigen waren dit na het gesprek nog steeds. Zegeven aan eerder beloftes van het Stadsdeel tehebben gehoord die niet nagekomen werden ofmeegedaan hebben aan inspraak waarbij hunstem niet meegenomen werd.

Een aantal jongeren die we gesprokenhebben, hebben slechte ervaring met de ge-meente. Zij mochten meepraten over het ont-werp van het Stadspark Osdorp, maar hebbennauwelijks iets van hun inbreng teruggezien in

de daadwerkelijke plannen. Hiervoor waarschu-wen ook de ambulante jongerenwerkers. Alsmen jongeren betrekt bij planvormingsproces-sen moet het heel duidelijk zijn dat zij daarvanzullen profiteren en dat er middelen zijn omdaadwerkelijk iets voor deze groep te doen.Worden beloftes gebroken, kan dit effect heb-ben op het participatiegedrag voor de rest vanhun leven. Daarnaast hebben jongeren eenbreed netwerk en slechte ervaringen wordenbreed en snel gedeeld waardoor ook andere jon-geren weinig vertrouwen in hun inbreng heb-ben. Dit kan een reden zijn waarom de meestejongeren niet wilden participeren.

J 12+

BP

32

1STAP


1.3 STAP 2: KENNISMAKING EN WANDELINGWOORDVOERDERS EN AMBTENAREN

Doel van de activiteitHet praktische doel van de activiteit was om debewoners te informeren over de kosten van in-richting en beheer van groen. Tactisch doel wasde woordvoerders van de bewonersgroepenonderling en met de ambtenaren kennis te latenmaken op een ontspannen manier en daarmeete bouwen aan vertrouwen tussen de groepenonderling en in de ambtenaren. Ook wilden wede woordvoerders inhoudelijk en moreel onder-steunen in hun rol als belangenbehartiger en alsdeelnemer in de op handen zijn de ontwerpses-

sie. We wilden tegelijkertijd de groen en(wijk)beheerambtenaren en sociaal werkers geza-menlijk betrekken via de inhoud zodat sociaal enfysiek meer integraal benaderd konden worden.

Werving deelnemersDe beoogde deelnemers waren de bewoners diezich bereid hadden verklaard als woordvoerdervoor hun groep op te treden en sociaal werkersen groen- en beheerambtenaren van hetStadsdeel.De bewonerswoordvoerders werden per briefuitgenodigd. Sommigen werden ook nog gebelddoor het ASW. De ambtenaren werden doorAlterra benaderd. Het was moeilijk om eenwijkbeheerder te vinden die tijd voor de wande-

2STAP

2STAP

33


ling kon vrijmaken om het gesprek met de be-woners aan te gaan. Hiervoor waren herhaalde-lijke telefoontjes en e-mails nodig.De uitnodigingsbrief aan de bewoners betrofzowel de wandeling als de eerste ontwerpsessie.De brief ging kort in op de voorafgaande bij-eenkomsten met de groepen en herinnerde degenodigde eraan dat hij/zij zich had aangemeldals vertegenwoordiger. Ook gaf de brief infor-matie over het doel van beide bijeenkomsten,de tijdstippen en aanpak. Een tiental verslagenvan de resultaten van de eerste bijeenkomst pergroep werd meegestuurd met de uitnodiging.De brief werd naar ca. 20 vertegenwoordigersgestuurd.

DeelnemersVan Stadsdeelzijde nam de natuurcoordinator,en de interimwijkbeheerder deel. VanuitGeuzenveld werd de groenbeheerder aangetrok-ken.Van bewonerszijde namen woordvoerders deelvan de Marokkaanse mannengroep, de 40-60jarigen, het buurtplatform en de woordvoerdersvan de groep jonger dan 40 jaar zonder kinde-ren. De woordvoerders van de Turkse enMarokkaanse vrouwengroepen deden niet me. Verder waren het Wijkorgaan (opbouwwerk),ASW en Alterra aanwezig.

Aanpak en resultatenDe bijeenkomst begon in een zaaltje van hetProjectbureau Vernieuwing Osdorp met eenwelkomstwoordje en uiteenzetting over het pro-gramma van de bijeenkomst.Als onderdeel van het kennismakingsrondjewerden alle vertegenwoordigers gevraagd samente vatten wat de wensen van hun achterban zijn.Alterra en ASW vulden aan voor wat betreft dewensen die de vertegenwoordigers vergaten of

van de kinderen- en jongerengroepen die nietvertegenwoordigd waren. Tijdens het uiteenzet-ten van de wensen door de woordvoerders na-mens de groepen was het nodig te benadrukkendat er geen goede of slechte wensen zijn en dathet belangrijk is om andere wensen en ideeën terespecteren, te overleggen, te combineren. Weonderstrepen dat alle groepen aangegeven heb-ben dat het een park voor iedereen moet wor-den.De groenbeheerders worden gevraagd de inte-ressante punten uit de discussie te halen om ertijdens de wandeling qua beheer en inrichtings-kosten op in te gaan.Na het kennismakingsrondje volgt een korteuitleg over wat er komt kijken bij het beharti-gen van de belangen van een groep bewoners enwat er tijdens de volgende stap – de ontwerpses-sie – zal gaan gebeuren. Een uurtje later vertrekken we te voet, met defiets of auto - naar het nabijgelegen Sloterpark.De wijkbeheerder van Stadsdeel Geuzenveldvertelt tijdens de rondwandeling wat het beheervan een park behelst. Wat allemaal beheerdmoet worden, hoe vaak en wat dat kost. Dit isbelangrijk om goede afwegingen te kunnenmaken wat betreft de inrichting van het park.Hij vertelt ook over inrichtingskosten van hetpark. Het is voor de meeste bewoners-woord-voerders een onbekend onderwerp en de groen-deskundige van Alterra moet voortdurend vra-gen en onderwerpen aandragen die ook bij deinrichtingskeuzen voor het Botteskerkpark zul-len spelen. Zo kan de beheerder, die zelf niet bijhet Botteskerkpark betrokken is, de bewonersmeer gericht informeren. Aandachtspunten zijnondermeer de veiligheid van speeltoestellen en vanhoeken van groenhellingen, de kosten van het be-heren van zwemwatertjes, bloembollen beheer,onderhoud van hagen en gras. En het omgaan

34

2STAP


met overlast door verslaafden en nachtbrakers. Gaandeweg de wandeling ontstond er meerinteractie tussen de deelnemers en werd het eengezellige wandeling waar men elkaar beter leer-de kennen en ook wat kon leren over groenbe-heer en inrichting. Rond half negen wordt deexcursie afgesloten bij de uitgang van het park.

EVALUATIE STAP 2

Betrokkenheid bewoners en verantwoorde-lijkheidgevoel voor de openbare ruimteTijdens de bijeenkomst kregen de woordvoer-ders meer zicht op wat er komt kijken bij hetinrichten en beheren van groen en welke ver-antwoordelijkheden daarmee gepaard gaan voorhet Stadsdeel. Er werd goed geluisterd naar deinformatie door de beheerder en er werdennaarmate de bijeenkomst vorderde wat meervragen gesteld door de bewoners. Het bleef ech-ter toch een weinig dagelijks onderwerp voor debewoners. Men mag veronderstellen dat doorde wandeling en kennismaking iets meer be-trokkenheid is ontstaan bij de openbare groeneruimte, maar dit is niet met feiten te staven.

Sociale cohesie tussen groepenVan de meeste groepen was een woordvoerderaanwezig (behalve van de Turkse en Marok-kaanse vrouwengroep, de kinderen en de jonge-ren). Het was een overwegend gezellige bijeen-komst. Wel trokken enkele woordvoerders delegitimiteit van wensen van anderen in twijfel.Dit is na een kritische kanttekening door devoorzitter niet meer gebeurd. De wandelingverliep in een prettige sfeer tussen de bewonersonderling en met de ambtenaren.

Vertrouwen en gemak communicatie tussenbewoners en gemeenteGezien de sfeer van de bijeenkomst en het feitdat bewoners en ambtenaren goed naar elkaarluisterden mag worden verondersteld dat dezebijeenkomst enigszins bijgedragen heeft aan hetwederzijds vertrouwen en dat een volgend keerdat deze bewoners en ambtenaren met elkaar temaken krijgen zij een goede herinnering aanhet overleg hebben. Helaas was het moeilijk ommeerdere ambtenaren van het Stadsdeel Osdorpaan de bijeenkomst deel te laten nemen,waardoor het effect aan Stadsdeel zijde tot slechteen à twee ambtenaren beperkt is gebleven.

2STAP

35


1.3 STAP 3:1e ONTWERPSESSIE WOORDVOER-DERS EN LANDSCHAPSARCHITECTE

Doel van de activiteitDeze activiteit beoogde verschillende doelen,zowel inhoudelijk als tactisch. Ten eerste washet inhoudelijk de bedoeling om de wensen uitde verschillende groepen en de eerste ideeën vande landschapsarchitecte te vertalen in een haal-baar programma van eisen. Hiervoor brachtende woordvoerders de programma’s van wensenper groep in en vertelde de landschapsarchitecteop basis van 4 modellen wat haar ideeën zijn.Er werd gekeken welke verschillen er tussen degroepen bestaan en welke mogelijkheden dewoordvoerders en de landschapsarchitecte zienom de verschillende wensen te vertalen in eengedragen programma van eisen. Zijn er wensendie elkaar tegen spreken? Is het programma vanwensen te zwaar voor een buurtpark zoals hetBotteskerkpark? Waar liggen keuzemogelijkheden?Waar dienen compromissen gevonden te worden?Het tweede inhoudelijke doel van deze sessiewas om een eerste opzet te maken om de pro-grammapunten ruimtelijk te vertalen: Wat moetwaar komen?Tactische doelen waren ondermeer om dewoordvoerders kennis laten maken met ont-werpprocessen en de werkwijze van de gemeen-te. Waarom duren planvormingsprocessen zolang, wat dient er allemaal op de achtergrond tegebeuren, hoe werkt de landschapsarchitecte?Ook wilden we de woordvoerders ervaring oplaten doen met het naar voren brengen van dewensen van hun groep. De verschillende ambte-naren en medewerkers wilden we een voorbeeldstellen van interactieve en integrale planvor-ming en hen met de bewonersvertegenwoor-digers kennis laten maken.

DeelnemersOm de boven gestelde doelen te bereiken wer-den de volgende groepen uitgenodigd: � Landschapsarchitecte� Woordvoerders van alle groepen excl.

jongeren en kinderen� Projectleider Stadsdeel Osdorp voor het park� Stedenbouwkundige Stadsdeel Osdorp� Milieucoördinator Osdorp� Medewerkers Stadsdeelwerken Groenbeheer

Stadsdeel OsdorpDe rol van de architect was om de wensen vande bewoners te bespreken en te vertalen in haal-bare programmaonderdelen en de bewoners teinformeren over ruimtelijke randvoorwaardenwaarmee rekening gehouden dient te worden inhet ontwerp. Een deelnemer geeft achteraf inhet interview aan: “Ik vond het goed dat dearchitect heeft laten zien wat kan en wat niet. Wewillen heel veel dingen, maar het park is te kleinvoor alles. De architect doet wat die kan en legtuit wat kan.”De projectleider van het Stadsdeel had de rolvan gastheer en voorzitter. In een inleiding in-formeerde hij de woordvoerders over de rol vanhet stadsdeel, de financiële randvoorwaarden enhoe de resultaten van deze sessie en het schets-ontwerp nog binnen het ambtelijke apparaatbesproken moeten worden.De stedenbouwkundige was er ook om te be-oordelen of de wensen van de groepen binnende wettelijke kaders en de mogelijkheden vanhet Stadsdeel vallen. De ambtenaren van demilieuafdeling en stadsdeelwerken werden bijdeze fase betrokken om te beoordelen of dewensen en ideeën van de bewoners beheerbaarzijn, onderhoudstechnisch kunnen en passenbinnen het milieubeleid van het Stadsdeel.

3STAP

36

3STAP


3STAP

37

Werving deelnemersDe woordvoerders werden voor deze bijeen-komst uitgenodigd via een schriftelijke uitnodi-ging. Daarnaast heeft het opbouwwerk van hetWijkorgaan en ASW iedereen voor de bijeen-komst nog een keer opgebeld om ze aan de bij-eenkomst te herinneren. Voor sommige woord-voerders die niet gewend zijn aan vergaderingenen vaste overlegmomenten was deze belrondezeer belangrijk. Zonder de belrondes zouden zijniet gekomen zijn. Door deze persoonlijke be-nadering waren uiteindelijk van alle bewoners-groepen woordvoerders aanwezig. Behalve vande groep kinderen en jongeren, die bewust nietuitgenodigd werden. De kleine kinderen zijnniet in staat om in een dergelijk overlegvorm teparticiperen en voor de jongeren was het park

niet interessant genoeg om mee te doen.Daarom behartigden Alterra en ASW de belan-gen van de kinderen en de jongeren in dit over-leg voor zover dit niet door de andere woord-voerders werd gedaan.De overige deelnemers werden door hetProjectbureau Vernieuwing Osdorp uitgeno-digd.

AanpakDe landschapsarchitecte had ter voorbereidingvan de 1e ontwerpsessie vier modellen ontwik-keld en deze gevisualiseerd met behulp van eenmaquette. Na deze presentatie door de landschapsarchi-tecte reageerden de woordvoerders om de beurt- in een rondje - op de modellen en brachten de


MODEL 1

Dit model heeft een lang en breed padensys-teem. Het geheel bestaat uit verschillende typenplekken die door het padensysteem bij elkaargehouden worden.

MODEL 2

Dit is een ecologisch park. De randen bestaanuit ruige kruidige beplanting (niet te hoog, eenmaal per jaar te maaien). De tussenliggendeplekken kunnen juist weer netjes en strak uit-gevoerd worden. Het padensysteem is in ditmodel wat minder uitgebreid en smaller. Deondergrond van de paden kan zowel bestaan uitglad asfalt - bijvoorbeeld voor het skeeleren - alsuit half-verharding. Bloementuin, kinderspeeltuinpassen in dit model.

38

3STAP

De woordvoerders hebben een lichte voorkeur voor model 1 en 2, een combinatie van ruige randenmet nettere velden met voorzieningen. Verder is naar voren gekomen dat er vanuit alle groepenveel behoefte is aan veel verschillende plekken om te zitten, dat men hoogteverschillen, eentrapveld en een fontein belangrijk vindt. Op de bijeenkomst wordt ook een eerste aftrap gegevenvoor de verdeling van verschillende functies. Het voorstel van de landschapsarchitecte om het parkvan West naar Oost te zoneren met drukke plekken in het Westen bij de Dierenweide (bijvoorbeeldde Speeldernis en het voetbalveld) naar meer rustige plekken in het Oosten van het park met bloe-men en een fontein werd als goed compromis beschouwd.

DE MODELLEN


MODEL 3

In dit model wordt het padensysteem omzoomddoor bomen. De tussenliggende plekken kunnenverschillend ingevuld worden. Op de half-verhar-ding langs de paden onder de bomen kan eenruimte gecreëerd worden met speelobjecten.Het geheel is pleinachtig, wat netter, een beetjeFrans.

MODEL 4

In de vorm van een volkstuinencomplex wordenalle functies naast elkaar in banen gegroepeerd.Grote paden lopen er doorheen. Dit model biedtde mogelijkheid om de verschillende ruimtesdoor bijvoorbeeld verenigingen te laten beheren:volkstuinvereniging, speeltuinvereniging, natuur-club of fuchsiavereniging. Een volkstuin- ofspeeltuinvereniging en speelgoeduitleen kanook in de andere modellen.

3STAP

39


resultaten uit de startbijeenkomsten in. Waarnodig ondersteunden ASW en Alterra hen hier-bij. De reacties werden vastgelegd in een ver-slag. Door het maken van een rondje kwamiedereen aan de beurt. Zo konden mensen meteen grote mond niet overheersen.

EVALUATIE STAP 3

De eerste ontwerpsessie verliep succesvol. Voorde zeer ervaren landschapsarchitecte was het deeerste keer dat ze met bewoners samen ont-werpt en het beviel haar goed.

Betrokkenheid bewoners en verantwoorde-lijkheidgevoel voor de openbare ruimteDe meeste deelnemers voelen zich verantwoor-delijk voor de openbare ruimte, maar zitten erduidelijk ook uit eigen belang of het belang vaneen bepaalde activiteit of programmaonderdeel.Een vrouw hoopt hiermee het kappen vanbomen in het park te voorkomen en zich in tezetten voor flora en fauna. Een meneer probeerteen huttenbouwproject te promoten, weer eenander een natuurlijke en avontuurlijke speel-plaats voor kinderen. Desondanks werd tijdensde eerste ontwerpsessie duidelijk dat de woord-voerders hun vertegenwoordigende rol serieusoppakten. Soms was het nodig een woordvoer-der in zijn betoog te remmen of aan te vullenom recht te doen aan de wensen en behoeftesvan hun achterban. ASW, Alterra en opbouw-werk hielden dit in de gaten en grepen waarnodig in.Kortom, de betrokkenheid van bewoners wasgroot en het verantwoordelijkheidsgevoel groei-de van een (voor sommigen) individueel belangtot het belang een park te ontwerpen vooriedereen.Daarnaast was de bijeenkomst voor een aantal

woordvoerders hun eerste inspraak activiteit eneerste ervaring met het verdedigen van stand-punten en belangen van henzelf en hun achter-ban. In het bijzonder de Turkse en

Marokkaanse vrouwen gaven tijdens deeerdere startbijeenkomst aan er tegen op te zienom deel te nemen aan deze ontwerpbijeen-komst. De Turkse moeders durfden zich aan-vankelijk niet eens voor te stellen maar dedentijdens het voorstelrondje toch hun zegje.Doordat ASW, Opbouwwerk en Alterra toezeg-den hen te steunen durfden zij de vertegen-woordigende rol op te pakken.

Sociale cohesie tussen groepenBij de eerste kennismaking tussen de groepen(Stap 2) waren er nog spanningen tussen dewoordvoerders. Deze waren in de eerste ont-werpsessie bijna verdwenen. De woordvoerdersgaven elkaar, meer de ruimte om hun ideeënnaar voren te brengen. Er was respect voor deideeën en behoeftes van anderen. Iedereenluisterde geïnteresseerd naar de verhalen van deanderen. Door het aandachtig luisteren naar deachterliggende gedachtes en behoeftes van be-paalde groepen werd respect voor elkaar ge-toond. Wensen die op de 1e kennismakingsron-de door sommigen nog met een lach afgedaanwerden, werden op deze bijeenkomst geaccep-teerd als legitieme wensen. Meer nog, woord-voerders van andere groepen gingen zich ookinzetten voor wensen van andere groepen.Tijdens de sessie worden wel nog pogingenondernomen om bepaalde wensen of aanspra-ken op het park voor bepaalde groepen onder-uit te halen. Deze worden echter door discussieen het delen van informatie ondervangen. Zostelde een woordvoerder dat er niet veel kinde-ren in de omgeving van het park wonen en erdaarom geen speelgelegenheden in het park

MV

TV

40

3STAP


3STAP

41

nodig was. De stedenbouwkundige ontzenuwdedit argument met getallen en een Marokkaansemoeder refereerde aan haar eigen ervaring envroeg waarop de woordvoerder zijn stelling ba-seerde.Een Turkse mevrouw geeft haar ervaring alsvolgt weer: ”Sommigen hebben heel veel hun me-ning geuit en waren veel aan het woord. Veel pra-ten heeft altijd twee kanten: het kan goed enslecht zijn. Vooral de ouderen waren veel aan hetwoord, maar het is ook belangrijk dat er iets voorze komt in het park, maar ook voor de kinderen.Ik vond het niet erg dat sommigen veel aan hetwoord waren, belangrijk was dat ik mijn meningkon geven en de anderen hebben ook goede dingengezegd.”Een ander zegt: “Ja, er waren mensen die altijdaan het woord waren en beter wisten. Anderenhebben wel tegengesproken. Het was goed om afen toe discussies los te maken. Als je geen discussieshebt kun je ook geen conclusies trekken.”

Vertrouwen en makkelijke communicatietussen bewoners en gemeenteOp de bijeenkomst hebben de woordvoerdersvoor het eerst contact met verantwoordelijkeambtenaren uit het stadsdeel en de ontwerper.Alleen de wijkbeheerder en de stadsecoloogwaren bij een aantal woordvoerders al bekenddoor de kennismaking en wandeling van Stap 2.Op de bijeenkomst ontstonden geen conflictentussen de gemeente en de woordvoerders. Decommunicatie verliep goed. De professionalshielden zich een beetje op de achtergrond enluisterden vooral naar de woordvoerders. Ditwerd achteraf echter ook als nadeel gezien.Geïnterviewde bewoners gaven aan: “De mensenvan de gemeente die aanwezig waren hebben welheel goed geluisterd, maar het was jammer dat zijhun mening niet gezegd hebben. Zij kennen

Osdorp heel goed, misschien beter dan wij enweten wat hier past en wat niet. Zij waren heelterughoudend. De architect was meer aan hetwoord dan de ambtenaren. De ambtenaren had-den hun persoonlijke mening kunnen geven ofaangeven dat sommige dingen niet kunnen omdatze te veel kosten. Het was gewoon interessant ge-weest hun mening te horen, ook is het een per-soonlijke mening en niet de mening van de ge-meente.”Een ander merkt op:“Met de ambtenaren heb ikgeen contact. Ik weet niet meer hoe hun gezichtener uit zien omdat ze niet gepraat hebben. Alsmensen niet praten, kijk je ze niet aan en dan kenje ze later niet meer.” Weer een ander geeft aanop de vraag of hij nu meer vertrouwen in de ge-meente heeft en dat het park daadwerkelijkkomt:“Ik twijfel. Misschien komt het goed, mis-schien niet. Binnen het stadsdeel wordt veel ge-praat. Ik weet niet hoe ze binnen het stadsdeelhiermee omgaan. Je weet niet wat ze willen, wantdat hebben ze niet gezegd. De mensen van de ge-meente hebben niet duidelijk aangegeven wat zijwillen en hoe ze over het park denken.”

Door de uitwisseling van ideeën tussen bewo-ners, ontwerper en gemeente is kennis uitge-wisseld waarmee iedere groep iets heeft. Dewoordvoerders brachten specifieke kennis overde buurt en de buurtbewoners in, en de ont-werper en de gemeenteambtenaren informatieover belangrijke randvoorwaarden. De gemeen-teambtenaren hebben op de bijeenkomst geziendat het werkbaar is om bewoners te organise-ren, uitmondend in een werkbare groep metbrede samenstelling.

Verbetering werkwijze gemeente; meer inzeten middelen voor de groene openbare ruimteDe gemeente heeft door middel van deze bij-


42

3STAP


3STAP

43


eenkomst duidelijk aan de woordvoerders latenzien dat de wensen van bewoners hoog ge-waardeerd worden en dat zij proberen middelenvoor de uitvoering van het park beschikbaar testellen. De projectleider heeft duidelijk aangege-ven dat de financiële middelen nog niet rondwaren, maar dat iedereen er hard aan werkte ener in geloofde.

Of de bijeenkomst heeft bijgedragen aan desamenwerking tussen ambtenaren en bestuur-ders over dienstgrenzen en aan verbetering vanwerkcontacten tussen gemeente en bewoners isonduidelijk. De projectleider was enthousiastover het proces.

44

3STAP


45

1.5 STAP 4:TERUGKOPPELING DOOR WOORD-VOERDERS NAAR GROEPEN

Doel van de activiteitInhoudelijk doel van de bijeenkomsten was deterugkoppeling van de resultaten van de 1e ont-werpsessie. De woordvoerders vertellen hungroep over de 1e ontwerpsessie. Wat is wel enniet overgenomen en waarom, hoe ziet het ont-werp er tot nu toe uit? De woordvoerders leg-gen de vragen aan de groep voor die de ontwer-per gesteld heeft. Op deze manier wordt ge-toetst of de woordvoerders hun vertegenwoor-digers rol goed hebben vervuld en of er nog be-langrijke dingen ontbreken en of de woordvoer-ders in belang van de groep handelen of gehan-deld hebben.Het tweede doel van deze sessie was om met degroepen een eerste opzet te maken om de pro-grammapunten ruimtelijk te vertalen (wat moetwaar komen).Tactisch doel was om de groepen bij het procesbetrokken te houden en te ‘belonen’ voor huneerdere inbreng door ze te laten horen dat die isbenut. Daarbij probeerden we de woordvoer-ders dus te trainen in hun rol als intermediairtussen Stadsdeel en landschapsarchitecte ener-zijds en hun groep anderzijds.

AanpakDe terugkoppeling heeft plaats gevonden in devolgende groepen:

Turkse vrouwenMarokkaanse vrouwenMarokkaanse mannenjonger dan 40 jaar40-60 jarigen60+

algemene groep

Het buurtplatform bleek niet geïnteresseerd tezijn in terugkoppeling.Voor de terugkoppelings-bijeenkomsten werd hetzelfde materiaal ge-bruikt dat ook op de 1e ontwerpbijeenkomstgebruikt werd. De vier modellen en de maquet-te werden getoond. Daarnaast heeft de architectpuzzelonderdelen met bankjes, bloemen, eenfontein etc. meegeven zodat iedere groep zijneigen ontwerp en verdeling van functies konmaken.Van alle bijeenkomsten werden weer korte ver-slagen gemaakt door Alterra en ASW. Deze wer-den aan de landschapsarchitecte gestuurd tervoorbereiding van de 2e ontwerpsessie met ver-tegenwoordigers.

Werving deelnemersDe Turkse vrouwengroep en de

Marokkaanse mannengroep werd opdezelfde manier benaderd als op de startbijeen-komst. Op een reguliere bijeenkomst kwamenAlterra en ASW aanschuiven met het materiaalvan de eerste ontwerpbijeenkomst.Voor de werving van de Marokkaansevrouwen werd veel moeite gedaan. Alle deelne-mers van de eerste bijeenkomst werden weer viade telefoon benaderd door ASW. Daarnaastwerden ook vrouwen benaderd die niet deelge-nomen hebben maar aangegeven hebben geïnte-resseerd te zijn. Alle deelnemers van de startbijeenkomst van de

algemene groep hebben via hetProjectbureau Vernieuwing Osdorp een schrifte-lijke uitnodiging ontvangen. Het opbouwwerken ASW hebben een aantal deelnemers daar-naast nog een keer persoonlijk uitgenodigd viade telefoon.Omdat de opkomst van de groep jongerdan 40 jaar heel klein was (3 deelnemers) en dedeelnemers het zelf prettig vonden, werd de

40-

AG

MV

MM

TV

AG

60+

40 - 60

40--

MM

MV

TV

4STAP

4STAP


46

INLEIDING 4STA

P

TURKSE VROUWEN

Tijdens de bijeenkomst hebben de vertegen-woordigers samen met het opbouwwerk enASW de resultaten van de 1e ontwerpsessiebesproken. De vrouwen reageerden hier vervol-gens op en probeerden met behulp van de puz-zel-onderdelen een verdeling van de belangrijk-ste parkfuncties te maken. Daarnaast werd ookgediscussieerd over de veiligheid voor kinderen,het beheer en onderhoud van het park. Bijvoorbeeld vroegen de vrouwen zich af hoehet beste toezicht gehouden kan worden opspelende kinderen en hoe de kinderenbeschermd kunnen worden tegen verdrinking inhet aangrenzende water. Wat betreft de bomen geven ze aan dat dezeniet te dicht op elkaar, want dat geeft teveelschaduw, dan wordt het er nat en vies onder,en komen er veel beestjes en slakken.Zij benadrukken ook dat er plekken en voorzie-ningen moeten komen voor hen zelf. Hierbij den-ken ze aan geasfalteerde paden op rustige plek-ken waar ze ongezien kunnen leren fietsen.Daarnaast dromen ze van banken in de buurtvan een fontein. De ideale oplossing wordtgeschetst:De fontein staat in een grasveld en straalt rustuit. Bij de fontein willen zij ook graag bloemen.Deze samenkomst plek voor groepen moet inhet oostelijk deel van het park langs het padkomen.

Daarnaast spreken ze zich uit over de ruimte-lijke verdeling van functies: een speelplek in debuurt van de Dierenweide, een voetbalveld terhoogte van de meest oostelijke flat aan deBotteskerksingel.

TVgroep samengevoegd met de groep 40-60 jari-gen. De groep 60 plussers werd apart georgani-seerd.

DeelnemersNet als bij de startbijeenkomst was het uit-gangspunt dat de deelnemers in hun referentie-groep in een vertrouwde sfeer konden reage-ren. Naast de groepsleden waren daarom alleenAlterra, ASW en het opbouwwerk als onafhan-kelijke partijen aanwezig.De werving heeft het volgende resultaat opge-leverd:

Groep Turkse vrouwen: 10 vrouwen; allemaal vaste leden van de vrouwen-groepGroep Marokkaanse vrouwen: tweedames die ook al deelgenomen hebbenaan de Buurtgroenonderzoeken en de 1e

bijeenkomst en een nieuwe buurtbe-woonsterGroep Marokkaanse mannen: 8-10 vastedeelnemers van de groepAlgemene groep:van de groep jonger dan 40 jaar en zon-der kinderen waren twee van de driedeelnemers van de startbijeenkomst aan-wezig. De vierde persoon heeft zichafgemeld. Zij was tevens een van detwee woordvoerders. De groep 40-60 jaar was vertegen-woordigd met vier deelnemers. Van devijf deelnemers van de startbijeenkomstwaren er twee aanwezig. De rest wasvervangen door een buurvrouw/buur-man of familielid van de deelnemers uitde eerste bijeenkomst. Van de acht per-sonen uit de groep 60 plussers die aan destartbijeenkomst deelgenomen hebben,kwamen vijf personen voor de terugkop-peling

40+

40-

AG

MM

MV

TV


47

sen van het fontein genieten. Bovendien kun jeer dan rustig op een afstand van genieten, alsalles te dicht bij het fontein is wordt het te druk.Zij willen overal in het park banken, zeker in debuurt van speelplekken en voor henzelf driebeschutte zitplekken verspreid over het park.Tijdens de bijeenkomst maken de vrouwen grap-pen en vertellen met veel plezier dat naast hetschaap in het park ook een sculptuur van eenkameel moet komen. “Dan heb je uit alle cultu-ren iets.”Daarnaast spreken ze zich uit over de beplan-ting. Zij wijzen aan waar een meer natuurlijkebeplanting leuk is en waar beter sierbloemenkunnen komen. Zij willen graag veel gras en eenbloemrijk grasmengsel langs het water.

Over de invullingsmogelijkheden van plekken inzelfbeheer spreken ze zich positief uit. “Het iseen leuk idee om met een groep een ‘eiland’ tekunnen beheren, maar dan moeten er welgoede afspraken komen zodat het altijd netjesblijft. Het zou begeleid moeten worden dooriemand.”

4STAP

MAROKKAANSE VROUWEN

Omdat niemand van deze vrouwen deelgenomenhebben in de ontwerpbijeenkomst met de archi-tect hebben Alterra en ASW de 4 Modellen toe-gelicht en ook de reacties van de vertegenwoor-digers weergegeven. De vrouwen reageerden vervolgens hierop. Zovinden de vrouwen het bijvoorbeeld goed als erverharde paden komen omdat dan iedereengebruik van het park kan maken (ouderen, moe-ders met kinderwagen). Zij denken ook aan denatuur en geven aan dat de hoofdweg verhardkan worden en de zijpaden in halfverharding uit-gevoerd kunnen worden omdat dit beter voor denatuur is en het lekker loopt.Over de plek van fontein en bankjes hebben zijeen uitgesproken mening: De fontein moet cen-traal in het park komen, op een centrale ont-moetingsplek, een beetje pleinachtig. Rond defontein moeten bloemen komen in verschillendekleuren zoals in het Vondelpark. Daaromheenkan een goed onderhouden grasveld komenwaar je ook op het gras kunt zitten en daarom-heen bankjes. De bankjes moeten niet dicht bij het fonteinstaan, maar op afstand. Dan kunnen meer men-

MV


48

INLEIDING

60-PLUSSERS

De groep is het er over eens dat het park teklein is voor een evenementenpark en daarmeeook voor een huttenbouwproject.Leuke en rustige zitgelegenheden blijvenbelangrijk voor de groep. Op de maquette leg-gen zij verschillende soorten banken langs depaden, bij de Dierenweide en op rustige plek-ken in het Oosten van het park.Over de avontuurlijke en natuurlijke speelplaatsdie op de 1e ontwerpsessie naar voren komtwordt voorzichtig gereageerd. De combinatievan beesten bij de Dierenweide en drukke kin-deren wordt als niet goed gezien. De deel-nemers maken zich zorgen over lawaai, beheeren toezicht van een speeltuin.Als nieuwe tip aan de ontwerper wordt meege-geven dat in de nabijheid van de bruggen hang-plekken verwacht worden en dat de ontwerperdaarom in de buurt van de bruggen geen dichtebeplanting moet gebruiken dat als schuilplaatsgebruikt kan worden. Als hangplek voor jonge-ren wordt een plek in het Noordoosten van hetpark aangewezen vlak bij het water en uit debuurt van looproutes. Hier hebben de jongerenvolgens de groep de rust die zij willen en vallenzij niemand lastig.Op het door meerdere groepen geopperde fon-tein met bloemen en zitgelegenheden wordtpositief gereageerd. De groep ziet een rosa-riumachtige plek met zitbanken voor zich.Ook op het idee om het park de zoneren vandruk bij de Dierenweide naar rustig richtingOosten (uitgesproken op de 1e ontwerpbijeen-komst) wordt zeer positief gereageerd.Daarnaast maakt de groep nog een aantal con-crete suggesties voor de verdeling van functiesin het park en het soort beplanting. Alle suggesties worden met behulp van puzzel-deeltjes en foto’s op de maquette verbeeld.Hiervan werd een foto gemaakt die weer alsinzet diende voor de 2e ontwerpsessie.

60+

4STAP

MAROKKAANSE MANNEN

De deelnemers reageren minder op de viermodellen en geven net als op de eerste bijeen-komst aan welke onderdelen ze belangrijk vin-den. Bijvoorbeeld een speelplek voor de kinde-ren met toezicht en een hek eromheen om hon-den te weren. Zij willen graag bankjes waarop jeals groep kunt zitten en elkaar aan kunt kijken.Niet teveel bomen, want dat geeft teveel scha-duw. De algemene uitstraling van het park moetnetjes zijn; niet teveel verwilderde plantsoenen.De beplanting mag wel wat hoger zijn maar welonderhouden, bijvoorbeeld een rozenperk in eengoed gemaaid grasveld, dus circa een meterhoog.Daarnaast spreken ze zich uit over de verdelingvan functies. Het voetbalveld kan op dezelfdeplek blijven. Men wil graag ook nog een basket-balveld. Het huttenbouwproject zou ook dicht bijde Dierenweide moeten worden geplaatst enzowel voor jongens als voor meisjes geschiktgemaakt moeten worden. Voor de fontein metbanken en bloemen kiezen de mannen dezelfdelocatie als de vrouwen: in het Oosten naast hetpad.Zelfbeheer of toezicht houden als vrijwilliger isvolgens de aanwezigen niet echt een optie. Hetis gevaarlijk om als burger iemand aan te spre-ken. Dat moet het Stadsdeel maar doen. Deoverheid is verantwoordelijk. Een beheerdermoet een professionele herkenbare persoonzijn. Een man wil wel meedoen met planten.

MM


49

JONGER DAN 40 ZONDER KINDE-REN

EN 40-60 JARIGENIn deze groep is nog steeds onenigheid over hetaantal te behouden bomen in het park. Deomwonenden aan de Botteskerksingel willen allebomen houden als buffer en geluidswal en zelfsnog de 12 bomen terug zien die nog geplantmoeten worden; de rest wil minder bomen ommeer licht in het park te krijgen.Na een toelichting over de ideeën van een avon-tuurlijke en natuurlijke speelplaats is de groephet unaniem eens dat een soortgelijke speelplekin het park moet komen, ook omdat de kinderener zelf om gevraagd hebben. De Speeltuin vlak-bij of in combinatie met de Dierenweide wordtvoorgesteld. Het bestaande voetbalveld wil degroep iets meer naar het midden van het parkverplaatsen zodat de omwonenden er zo minmogelijk overlast van ervaren. Als potentiëlehangplek voor jongeren wijst de groep dezelfdeplek aan die de groep 60 plussers heeft aange-wezen, namelijk in het Noordoosten van het parkbij het water.Tijdens de terugkoppeling van de 4 modellenvan de landschapsarchitecte merkt de groep opdat goed te zien is dat de architect geprobeerdheeft alle wensen die geroepen werden op destartbijeenkomsten te vertalen in modellen. Degroep heeft voorkeur voor model 1, maar depadenstructuur hoeft niet zo fijnmazig te zijn.Ook hoeven er nog niet zo veel eilanden tekomen. Het aantal eilanden kan groeien als erbehoefte ontstaat aan zelfbeheerprojecten,meent de groep.Daarnaast geeft de groep zijn wensen aan watbetreft de beplanting van verschillende eilandenen langs het water. Bijvoorbeeld wil de groepgraag een ecologische of natuurlijke oeverbe-planting, een grasveld voor de volwassenen opeen rustige plek, bloemen die makkelijk onder-houden kunnen worden. Een fontein met bloemen is leuk voor het rusti-gere gedeelte van het park in het Oosten enbankjes moeten verspreid door het hele parkopgesteld worden.De groep geeft als tip aan de ontwerper mee

40 - 6040-

4STAP

dat het park als groeimodel gezien mag worden.In het begin kunnen de meeste eilanden hetbeste met gras ingevuld worden. Als er laterzelfbeheerinitiatieven komen of er meer midde-len voor inrichting van het park en het beheerdaarvan komen kunnen de velden nader inge-richt worden.Omdat gras vaak hetzelfde lijkt stelt de groepvoor variatie aan te brengen in de grasveldendoor verschillende soorten gras en onderhoud,zoals wild en ruig gras, net gras en gras metbloemrijk mengsel.De wensen worden met behulp van de puzzel-onderdelen op de maquette gevisualiseerd enaan het einde gefotografeerd als input voor de2e ontwerpsessie.Ontwerp 40-60 jarigen


50

INLEIDING

EVALUATIE STAP 4

Betrokkenheid bewoners en verantwoorde-lijkheidsgevoel voor de openbare ruimteUit de gesprekken blijkt dat men zich betrok-ken voelt bij de Openbare ruimte. Vaak heeftmen oog voor de behoefte van de eigen groep.Turkse en Marokkaanse vrouwen geven aan zichzorgen te maken over hun toekomstige huis-vesting. Als zij de wijk moeten verlaten is huninspraak voor andere en nieuwe gebruikers vanhet park. De deelnemers blijken desondanksredelijk gemotiveerd om mee te denken, ookten behoeve van andere gebruikers. De Turksevrouwen gaven aan dat zij graag meedenkenover het ontwerp, maar meedenken over hetbeheer en mogelijke zelfbeheerprojecten gaat tever vanwege hun onzekere woonsituatie in detoekomst.

Sociale cohesieDe geïnterviewde bewoners hebben aangegevendat buiten de bijeenkomsten niet veel contactof afstemming heeft plaatsgevonden.Desondanks heeft het traject ervoor gezorgd datbinnen de groep en tussen de vertegenwoordi-gers nieuwe, soms vluchtige contacten tot standzijn gekomen. De woordvoerder van de Turksevrouwengroep geeft aan: “Ik heb met vrouwen inde buurt gesproken, vrouwen die ik bij het winke-len tegenkom. Zij vragen niet vanzelf hoe het methet park gaat, maar als ik ze vertel dat ik op eenbijeenkomst geweest ben willen ze meer weten. Ik

kwam de ‘fontein-vrouw’ uit onze groep tegen inde winkel en ze vroeg: ‘En, komt mijn fontein?Hebben jullie over mijn fontein gepraat?’ Dat washeel leuk, daar werd ik vrolijk van.”De twee woordvoerders van de Marokkaansemannengroep gaven aan: “Ik heb meer buurtbe-woners leren kennen. Ik heb vooral ook met mijnburen meer contact die ook meegedaan hebben.We praten op straat met elkaar, soms ook over hetpark.” En: “Ik heb meer mensen leren kennen.Soms zeggen mensen goede dag tegen mij en ikweet niet wie ze zijn. Maar dan praten we metelkaar en zij vertellen dat ze toen ook meegedaanhebben. Ik loop heel veel door de buurt en bijnaiedereen kent mij.”

Vertrouwen en makkelijke communicatietussen bewoners en gemeenteDe vertegenwoordiger van de Turkse vrouwen-groep geeft tijdens de bijeenkomst aan dat zehet heel erg leuk vindt om dit te doen omdat zedaarvan veel kan leren. Bijvoorbeeld hoe eenontwerp gemaakt wordt en wat er allemaal bijkomt kijken.

Verbetering werkwijze gemeente, meer inzeten middelen voor de groene openbare ruimteEnkele bewoners willen zich ook fysiek inzettenvoor de groene openbare ruimte, door te behe-ren, te planten, te tuinieren in het park, somsook in een meer voor de groep ‘eigen’ moestuin.Zowieso leveren zij een inzet als bewoners‘denktank’ voor het Botteskerkpark

4STAP


51

1.6 STAP 5:2e ONTWERPSESSIE WOORD-

VOERDERS EN LANDSCHAPS-ARCHITECT

Doel van de activiteitDoel van de tweede ontwerpsessie was tekomen tot een afweging van functies en hetstellen van prioriteiten. Het programma vanwensen van de deelnemers moest vertaald wor-den in een programma van eisen voor het park.Het tweede doel van deze sessie was om eenopzet te maken om de programmapunten ruim-telijk te vertalen: wat moet waar komen?Alterra en ASW hebben aan de landschapsar-chitecte gevraagd de wensen van de deelnemerste gebruiken en uitgangspunten voor het ont-werp te formuleren.

DeelnemersVoor de tweede ontwerpsessie werden alle deel-nemers van de 1e ontwerpsessie uitgenodigd viaeen schriftelijke uitnodiging van hetProjectbureau. Daarnaast hebben opbouwwerken ASW weer een aantal mensen vlak voor debijeenkomst gebeld om ze te herinneren aan debijeenkomst. Van het Stadsdeel waren 4 mensen aanwezig: deprojectleider, de stedenbouwkundige en tweegroenbeheerders. Daarnaast waren alle groepenmet minimaal een afgevaardigde vertegenwoor-digd op de bijeenkomst. De rolverdeling wasdezelfde als die op de 1e sessie. De landschaps-architecte werd begeleidt door een medewerker.Daarnaast waren het ASW en het opbouwwerkaanwezig.

Aanpak en resultatenCentraal op de bijeenkomst stond een presenta-tie van de landschapsarchitecte. Zij heeft een

leuke presentatie met veel beeldmateriaal voor-bereid die ze aan de deelnemers laat zien.Daarin zijn de uitgangspunten van het parkbeschreven zoals ze deze uit de eerdere sessies ende verslagen van de terugkoppeling opgevatheeft. Omdat tijdens de eerste sessie geroepenwerd dat in het park ruimte voor avontuur voorkinderen moet komen en de Speeldernis, eenavontuurlijke speelplaats in Rotterdam door eendeelnemer genoemd werd, heeft ze een bezoekhieraan uitgebracht en laat tijdens de presenta-tie een aantal foto’s en feiten hiervan zien zodatook de overige deelnemers een idee hiervankunnen krijgen. Een geïnterviewde zegt hier-over achteraf: “Bij het Botteskerkpark was dearchitect heel betrokken. Ik vond het heel leuk omte horen dat zij met haar kinderen naarRotterdam gegaan is om de Speeldernis daar tebekijken. Ik heb bij haar het idee dat zij naar allegroepen heel goed geluisterd heeft en daarbij ookniet haar eigenlijke opdrachtgever, het Stadsdeel,uit ogen heeft verloren.”

Daarna laat ze zien welke mogelijkheden voorhet Botteskerkpark bestaan en over welke pun-ten volgens haar nog een discussie gevoerd moetworden. De discussiepunten heeft zij afgeleiduit de eerdere bijeenkomst en de verslagen. Zebenoemt verschillende wensen, zoals dat veelbewoners graag een zonering in het park willenvan drukke functies naar rustige functies, dateen grote groep voor een overzichtelijk park is.Ze noemt dat sommigen bomen willen uitdun-nen en anderen juist meer bomen willen; datsommige graag een net park willen en anderenjuist liever een ruiger park; sommige willenhonden toelaten, anderen niet. Ze benoemdook punten waarover men het volgens haar eensis zoals geasfalteerde paden als hoofdstructuuren veel kleuren en variatie in beplanting.

5STAP

5STAP


52

INLEIDING

Na de presentatie en een pauze worden de dis-cussiepunten een voor een besproken. De bege-leider van het ASW vat per discussiepunt de me-ning van de verschillende groepen samen. Elkpunt wordt vervolgens besproken en samengevat:waar is men het over eens, waarover niet?

Met deze gegevens kan de landschapsarchitecteaan de slag als zij het schetsontwerp maakt. Deprojectleider van het Stadsdeel belooft dat delandschapsarchitecte van de inbreng een ontwerpzal maken waar iedereen “Wauw!” van zegt endat dit plan in het najaar aan de bewoners gepre-senteerd zal worden.De projectleider geeft aan dat in juli het bestuur(3 wethouders) over de ideeën en stand vanzaken van het participatietraject geïnformeerdzullen worden. Hij stelt voor dat 1 of 2 deel-nemers van het participatietraject daaraan mee-doen. Over zelfbeheer denkt het Stadsdeel nogverder na. Van het schetsontwerp wordt een ma-quette gemaakt.

EVALUATIE STAP 5

Betrokkenheid bewoners en verantwoordelijk-heidgevoel voor de openbare ruimteOok op de tweede ontwerpsessie wordt veel inte-resse getoond in het park en het groen.

Sociale cohesie tussen groepenDoor puntsgewijze bespreking van de discussie-punten werd heel duidelijk dat veel groepen opeen lijn zitten en dat er veel compromissen mo-

gelijk zijn. Er was een goede sfeer op de bijeen-komst. Naarmate de ideeën helderder werden,was er ook meer begrip voor elkaar. Een woord-voerder geeft aan dat er in de loop der sessiessteeds meer duidelijkheid ontstond: “In hetbegin was het een beetje chaotisch. Er was on-duidelijkheid hoe het park er moest uitzien. Erwaren heel veel ideeën en er werd heel veel ge-roepen. Uiteindelijk was er wel meer duidelijkheiden pas later kwamen er gemeenschappelijke pun-ten uit. Bijvoorbeeld dat het park overzichtelijkmoet zijn en dat er een fontein moet komen.” Desamenhang tussen de groep was hierdoor duidelijkbeter dan op de 1e ontwerpsessie. Natuurlijk werder ook veel gediscussieerd, maar wel op een goedeen resultaatgerichte manier.

Vertrouwen en makkelijke communicatie tussen bewoners en gemeenteDe woordvoerster voor de Turkse vrouwen vraagtof er daadwerkelijk wat met de gespreksresulta-ten wordt gedaan. Voor het vertrouwen van be-woners in het Stadsdeel is het duidelijk belang-rijk dat het Stadsdeel de resultaten vertaalt in eendoor de bewoners gewenst park.

Verbetering werkwijze gemeente, meer inzeten middelen voor de groene openbare ruimteDe projectleider suggereert tijdens deze bijeen-komst dat juist het feit dat een plan door bewo-ners gedragen wordt kan helpen om de politiekte steunen en middelen vrij te maken voor hetpark.

5STAP

De punten van overeenstemming zijn dat de landschapsarchitecte goed naar de bomen moet kijken en dat ergeen bomen weggehaald worden die een functie hebben als zicht- en geluidsbuffer. Ook is men het eens overkleurverschillen en variatie in beplanting. Beheer en toezicht van de speeltuin vinden de aanwezige bewonersbelangrijk. Iedereen is voorstander van een natuurlijke speelplek, schommels, voetbalveld. Het voetbalveldmoet klein zijn met zachte ondergrond en zonder baskets, want dat trekt grotere jongens en mannen aan dietot s’avonds laat basketballen en lawaai maken. De kinderen vragen om een drinkfontein en een bank bij hetvoetbalveld. Ook is men het erover eens dat de verschillende delen niet omringd moeten worden met hekken. Over zelfbeheer wordt verschillend gedacht, maar men staat er positief tegenover. Continuïteit is belangrijk bijzelfbeheer, terwijl veel bewoners gaan verhuizen.


53

1.7 STAP 6:PRESENTATIE SCHETSONTWERP

In November 2005 heeft de landschapsarchi-tecte het schetsontwerp aan bewoners gepresen-teerd. Hiervoor werden alle deelnemers van hetparticipatietraject inclusief het Buurtplatformen andere geïnteresseerden uitgenodigd. Trekkerhiervan was het Projectbureau VernieuwingOsdorp. De bijeenkomst werd ook voorgezetendoor het Projectbureau.

Doel van de activiteitMet de presentatie van het schetsontwerp werdhet participatietraject afgesloten. Met deze bij-eenkomst werden de resultaten aan een groteregroep gepresenteerd. De bijeenkomst had eeninformerend karakter, maar was ook bedoeldom de deelnemers betrokken te houden. Hetwas duidelijk dat de besluitvorming over hetpark nog een tijd kan duren en de projectgroepwilde niet dat de deelnemers het gevoel krijgendat nu alles blijft liggen.

DeelnemersOp de bijeenkomst waren circa 30-40 bewonersaanwezig, waarvan er ongeveer 15 actief deelge-nomen hebben aan de discussie of vragen heb-ben gesteld. Daarnaast waren er ongeveer 7'procesmatig' betrokkenen: medewerkers vanwoningcorporatie, ASW, wijkorgaan, project-bureau, Alterra, de natuurcoordinator van hetStadsdeel en de landschapsarchitecte.

Aanpak en resultaatCentraal op de bijeenkomst stond de presenta-tie van het schetsontwerp door de landschapsar-chitect. Voorafgaand daaraan liet zij zien dat erveel aandacht is voor het participatietraject endat er zelfs een artikel over is geschreven in een

vakblad voor Groen. Zij gaf aan dat ze dit pro-ject heel bijzonder en leuk vond en graag metde bewoners heeft gewerkt. Vervolgens ging ze in op het ontwerp. Ze lietzien waar ze welke functies en voorzieningenheeft ondergebracht: de wandel- en fietspaden,gras, bloementuin, fontein, speelplekken, voet-balveld en zitgelegenheden. Zij wees de ruimteaan voor de uitbreiding van de Dierenweide envoor de Speeldernis. Ook toonde ze plekkenwelke naderhand ingevuld kunnen worden. Zegaf aan welke bomen behouden en welke ver-wijderd moeten worden en waar volgens hetplan nieuwe bomen moeten komen.Na de presentatie was er gelegenheid om vragente stellen en op het plan te reageren.

De bewoners hebben een aantal vragen over deconcrete invulling van het ontwerp. Zo vraagtmen zich af hoe de uitbreiding van deDierenweide vormgegeven wordt, of de speel-tuin omheind wordt en of er maar een ingangkomt.De landschapsarchitecte beantwoordt iederevraag en legt uit waarom zij een bepaalde keuzegemaakt heeft. Zo geeft zij bijvoorbeeld aan dathet park zich slecht leent voor hekken vanwegede vele openingen en dat de bloementuin nietop een andere plek kan omdat daar de zon nietkomt

EVALUATIE STAP 6

Vanwege het trage ambtelijke- en ontwerppro-ces ontstaat er een veel te lange stilte richtingbewoners. Pas in november werd de presentatieingelast. De projectopdracht aan ASW en Alterrawas inmiddels afgerond. De interne zaken bij hetStadsdeel hebben de voortgang vertraagd. Zoalsde stedebouwkundige het verwoorde loopt het

6STAP

6STAP


54

6STAP


55

6STAP

BRON: Karres en Brands landschapsarchitecten bv.


56

INLEIDING

besluitvormingstraject trager dan het participatie-proces. Dit is een belangrijk punt van zorg. Waarmen kritisch wijst op het belang van continuïteitin zelfbeheer van de zijde van bewoners blijkt hetjuist voor het Stadsdeel moeilijk om continuïteitte garanderen.

Betrokkenheid bewoners en verantwoorde-lijkheidgevoel voor de openbare ruimteHet karakter van deze laatste sessie verschildevan die van de vijf eerdere bijeenkomsten. Depresentatie was een ouderwetse voorlichtings-avond over een schetsontwerp door een deskun-dige landschapsarchitecte vanachter een lesse-naar met de toehoorders in de zaal, in theater-opstelling. De bovengenoemde opstelling en aanpak gevenweinig ruimte voor het gevoel van samenwerkenen gedeelde verantwoordelijkheid tussen bewo-ners en stadsdeel voor het tot stand komen vaneen park naar wens van bewoners. Het objectwordt op scherm geprojecteerd in plaats van dathet - zoals bij eerdere sessies - op een tafel ligtwaar men omheen staat of zit en men het kanpakken of aanraken. Niet alleen de landschaps-architecte als de beroepsdeskundige, ook demedewerker van het projectbureau staan op af-stand achter een lessenaar.

Wel heeft de landschapsarchitecte goed uitge-legd en laten zien hoe de bewonerswensen inhet voorlopige ontwerp zijn behartigd. Het ont-werp beantwoordt ook aan nagenoeg alle be-langrijke bewonerswensen.

Vertrouwen en gemak communicatie tussenbewoners en StadsdeelOver het vervolg kan wederom aan de bewonersweinig houvast worden gegeven door de profes-sionals. Dit is slecht voor het bewonersvertrou-wen in het Stadsdeel. Wat betreft de communi-catie, deze verliep niet slecht maar was toch ookweinig interactief, een groot deel van de bewo-ners nam niet aan de discussie deel. Wel toondede opkomst dat de organisatoren in korte tijdrelatief makkelijk contact konden krijgen meteen aantal bewoners. De samenstelling van debewonersgroep was wel weer overheersend al-lochtoon.

Verbetering werkwijze gemeente, meer inzeten middelen voor de groene openbare ruimteWat betreft de opstelling en het enkel informe-rende karakter van de bijeenkomst heeft hetprojectbureau de oude werkpraktijk gehanteerd.

6STAP


57

HOOFDSTUK 2

Lessen in ‘leren vertrouwen’

2.1 INLEIDING

Het project streefde naar het uitvoeren van eenaanpak

‘van gezamenlijk leren en aanpassenvan de werkpraktijk’

en‘ontwikkeling van wederzijds vertrouwen’

tussen gemeente en bewoners en tussen ver-schillende diensten van het Stadsdeel met be-trekking tot de groene openbare ruimte inOsdorp. Dit werd gedaan aan de hand van hetconcrete project ‘Botteskerkpark’. Ideeën vanbewoners werden volgens een hiervoor speciaaluitgewerkte aanpak verzameld en met hen inhet ontwerp van het park opgenomen. De teke-ning toont twee werkbenaderingen. De boven-ste laat een relatieve scheiding zien tussen hetambtelijk- en besluitvormingsproces en het

planvormingsproces met een eenzijdige be-wonersvertegenwoordiging. De onderste - doorhet project beoogde - werkbenadering is die vangezamleijk leren, aanpassen van de wederzijdsvertrouwen. Deze aanpak met een nauwer enfrequenter contact met verschillende bewoners-groepen samen kan leiden tot meer dynamiekten gunste van de openbare groene ruimte enleidt tot een park voor de hele buurt.

Onderstaande beschrijving gaat nader in op deresultaten van de evaluerende gesprekken metde zeven bewoners en de vier respondenten vanhet Projectbureau Vernieuwing Osdorp, wijkor-gaan/opbouw, het Stadsdeel Osdorp en de cor-poratie Ymere. Deze noemen wij hierondervoor het gemak de (beroeps)medewerkers. Zijwaren opdrachtgever, dan wel medebegeleider(opbouwwerker) van het project.We gaan eerst in op de vijf in de Inleiding vandit boekje genoemde eisen aan de aanpak.Vervolgens gaan we in op de effecten.

Planvorming met één bewonersgroep RESULTAAT

een park voor blankehoger opgeleide 50-plussers

RESULTAATeen park voor de hele buurt

Planvorming met verschil-lende bewonersgroepen

Ambtelijk- enbesluitvormingsproces

Ambtelijk- enbesluitvormingsproces


58

2.2 EVALUATIE AANPAK

Bewonersgroepen waarvan verwacht kanworden dat ze verschillende belangen hebbenworden uitgenodigd en de aanpak houdt re-kening met de verschillen tussen de groepenOp dit punt is de aanpak in de ogen van de be-roepsmedewerkers goed en wordt zij enthousiastontvangen. De aanpak wordt als goed voorbeeldgezien. “Het mooie van het proces is dat we instaat zijn gebleken alle mensen uit alle culturenbij elkaar te halen, of die nu Turks ofMarokkaans, of wit of oud of jong zijn, en dannog in gradaties van huurders en kopers”. “Wat goed was is dat je bewust probeert om ieder-een aan het woord te laten. Wat voor mij ook eenzoektocht is geweest, is hoe je daar in de praktijkhanden en voeten aan geeft”.

Ook alle geïnterviewde bewoners zijn hieroverpositief. Ze vonden het leuk en de meeste den-ken dat ze een volgende keer weer mee zullendoen: “Het project was heel uniek en niet van-zelfsprekend. Ik vond dit perfect en ook nodig omduidelijkheid daarover te krijgen wat de mensenwillen…Het was goed om met verschillende groe-pen te werken en mensen al zo vroeg te betrek-ken.”Enkele verbeterpunten zijn ook aangedragen alshet gaat om het nog meer afstemmen van deverschillende sessies op de verschillende groe-pen. Waar dit al werd gedaan voor de kinderen,zou dit ook voor een buurtplatform versusTurkse vrouwen of Marokkaanse mannen kun-nen. Er is verschil tussen bewoners wat betreftde mate van detaillering en concreetheid vanplanonderdelen die zij nodig hebben om mee tekunnen praten. Dit blijkt uit de evaluatie doorde zeven bewoners en de vier beroepsmedewer-kers. Doorgewinterde vergaderaars kunnen

meer conceptuele en abstracte voorstellen aandan beginnende deelnemers. Politiek lag het gevoelig in Osdorp om ook et-nische groepen afzonderlijk te benaderen. “Dewethouder die nu demissionair is, is daar altijdtegen geweest, want die zegt: “we zijn allemaal ge-lijk’, ‘geen onderscheid’. Het is een beetje politiek,maar daarom denk ik ook wel dat het belangrijkis om er aandacht aan te besteden. Het is eenbeetje de weerstand die er is tegen positieve discri-minatie: iedereen is gelijk dus niemand moet an-ders behandeld worden. Maar zo werkt het niet.Dat vind ik eigenlijk wel het belangrijkste.Volgens mij hebben we dat aardig georganiseerd”.

Bewoners hun belangen laten behartigen / oflaten ervaren dat hun belangen worden behartigdEnkele bewoners werden door andere bewonersals dominant ervaren: “Er waren sommige tussendie van alles riepen en alles beter weten”.Daardoor haken andere bewoners af: “Soms hebik geen zin om moeilijke gesprekken te voeren alshet niet echt nodig is”. Hoewel Alterra en ASWwel gereageerd hebben tegen te dominante spre-kers en ook gebruik maakten van een rondjewaarbij iedereen om de beurt kan spreken, haddit dus nog meer moeten gebeuren. Andersgaan de ‘grote monden’ de discussie beheersen.Veel tijd is gaan zitten in het maken van versla-gen waarin de bewoners hun eigen ideeën terugkonden vinden en aan het archiveren van welkefotobeelden van groen en voorzieningen bewo-ners aanspraken en welke niet. Een medewerkerwaardeert de aandacht die is besteed aan de ge-detailleerde methodische uitwerkingen, tabellenen verslagen: “Het zat ook methodisch goed in el-kaar met foto’s, lijsten en goede verslagen. En datis ook nodig”.Een van de medewerkers signaleert tijdens het

HOOFDSTUK 2


59

interview dat de meeste woordvoerders zichzelfgeen vertegenwoordiger van een achterban voel-den. Wel als deel van een groep, maar niet alsofficieel afgevaardigde. “het was zeker niet zo datze zich een vertegenwoordiger voelden, ook als hetop terugkoppelen aankwam, en dat speelde eenpaar keer achter elkaar. Zelfs bij het buurtplat-form moest ik daar aan trekken”. Uit de interviews van de bewoners komt ditniet naar voren. Toch moeten we concluderendat met het organiseren van de groepen voorparticipatie in dit soort processen dus nog maarslechts een klein begin gemaakt is. Dat is ookbegrijpelijk, gezien de korte duur van de erva-ring.De medewerkers geven dit punt een voldoendein de aankruislijst.

Wat betreft de veelgehoorde vraag of men metbewoners een plan kan bespreken voordat ereen pen op papier is gezet is het antwoord: Ja!Door het gebruik van de foto’s was een heleopen ideevorming mogelijk. In een latere faseheeft de landschapsarchitecte door het tonenvan veel verschillende mogelijkheden, stijlen,sferen, invullingen ook de bewoners ruimte ge-laten om te kiezen. Dit is door de bewoners duspositief gewaardeerd.

Bewoners laten ervaren dat aan hun wensentegemoet gekomen wordt“Ik vond het participatie traject een stuk beterdan het traject dat men in het Stadspark Osdorpheeft opgezet. De architect van het Stadspark hadduidelijk een eigen en dominante visie en mensenkregen ideeën voorgelegd. Zij konden niet echtmeepraten. Bij het Botteskerkpark was de architectheel betrokken…Ik heb het idee dat zij naar allegroepen heel goed geluisterd heeft en daarbij ookniet haar eigenlijke opdrachtgever, het Stadsdeel,

uit het oog verloren heeft,” aldus een bewoner.De bijeenkomsten met de foto’s in stap 1 en 4en de interactie met de landschapsarchitecte er-varen zij positief: “Heel leuk!” De medewerkers geven op dit punt een ruimvoldoende. Dat het lang duurt voordat hetschetsontwerp gepresenteerd werd en het ver-volgens weer maandenlang stil is, zal dezewaardering zeker gedrukt hebben.

Ambtenaren van groenontwerp, groenbeheeren sociale zaken nemen samen deel aan hetprocesHet belang van het betrekken en samenwerkentussen ambtenaren van groenontwerp, groenbe-heer en sociale zaken/ opbouwwerk is door deprojectleiding van Alterra ook herhaaldelijk be-nadrukt. Deze ambtenaren en medewerkers lij-ken zich ook wat meer betrokken te voelen bijhet project alhoewel de meesten slecht bij driesessies aanwezig zijn geweest. Vooral deStadsdeel- en projectbureaumedewerkers beoor-delen deze samenwerking tussen de ambtenarenals goed in de aanpak, waar de anderen hetslechts een kleine voldoende geven. Een mede-werker gaat in op de samenwerking tussen deverschillende partijen naast het Stadsdeel: “Hetis een intensief project geweest, waar veel organisa-ties bij betrokken waren: Ymere, AWV, Stadsdeel,Projectbureau Vernieuwing Osdorp, Wijkorgaan,Alterra, ASW, Dierenweide etc. en, doordat ver-nieuwing complex is en, dus gepaard gaat metflink wat afstemming, wat toch steeds (met enigehapering) gelukt is. Dit vergt continuïteit en door-zettingsvermogen vergt.”Volgens de geïnterviewde bewoners hadden deambtenaren wat meer op de voorgrond mogentreden: “Ik wist niet dat er ambtenaren bijwaren…. “De mensen van de gemeente die aanwe-zig waren hebben wel heel goed geluisterd, maar het

HOOFDSTUK 2


60

was jammer dat zij hun mening niet gezegd hebben”.De opzet van Alterra was om een voorbeeldprojectneer te zetten dat de praktijk kon inspireren.Daarvoor moet aangehaakt worden aan praktischezaken. De bestuurlijke en beleidsmatige voor-waarden voor succesvolle bewonersparticipatie –zoals het betrekken van de wethouders en de amb-tenaren - worden dan slechts in de zijlijn meege-nomen. Hoofdzaak is voor velen toch waar deschommel, waar de natuur en waar het fietspadmoet komen.

Een ander punt dat uit de interviews naar vorenkwam betreft de leiding of regie van het proces.Het bewonersinbrengproject werd aangehaakt aande reeds geplande herziening voor het park. Voordat laatste had het Stadsdeel de leiding. De wo-ningcorporatie introduceerde het Bewoners in-breng project bij het Stadsdeel maar heeft striktgenomen geen zeggenschap over de openbareruimte en het Botteskerkpark. Alterra en ASWzijn enkel ingehuurde partijen, die graag de aan-pak wilden laten beklijven binnen hetStadsdeelapparaat. Zij kunnen dit echter alleenmaar doen door verleiden, een voorbeeld te stellenen te overtuigen. Tijdens de kennismaking enwandeling is getracht de ambtenaren te betrekkenvia de inhoud, en zijn medewerkers ‘sociaal’ en ‘fy-siek’ uitgenodigd.Wellicht veroorzaakt ‘koudwatervrees’ bij de amb-tenaren hun voorzichtige houding tijdens het pro-ces, zowel tijdens de bijeenkomsten met de bewo-ners als bij het voeren van de regie. Een van deprofessionele respondenten formuleert het alsvolgt: “Ik denk dat het een gewenningsproces vooral die professionals is dat die participatie er ge-woon bij hoort. Het is nodig in dit soort wijken.Ik denk dat als je daarin blijft investeren, en als jedat op een goede manier doet dat het daarna ookwel makkelijker wordt. Je bouwt uiteindelijk iets

op als gemeente”. De gemeente Utrecht biedt hiervoor een goedvoorbeeld. Daar zijn de ambtenaren na twintigjaar werken met zelfbeheer geroutineerd. Datbleek heel duidelijk uit de excursie ‘zelfbeheer’naar Utrecht, die in de marge van dit projectwerd georganiseerd voor het Stadsdeel en decorporatie.De medewerkers geven het samen deelnemenvan de verschillende ambtenaren aan het proceseen ruim voldoende.“Wat betreft die professionals, ik denk dat daarwel een mogelijkheid in zit naar het vervolg toe.Iedere dienst heeft zijn eigen tokootje. Ze werkenlangs elkaar heen. Ook Ymere heeft zijn eigentoko. In de praktijk blijkt dat dus lastig te zijn…De vraag komt aan de orde wie de regie heeft. Hetis ook bedreigend als de ander de regie heeft”.Een andere medewerker over het Stadsdeel:“Het is niet zo dat ambtenaren zich nu hautainvan bewoners afwenden. Daar zit het hem niet in.Het zit hem echt in de structuur. Het is geen ge-kantelde organisatie. Stadsdeelwerken, welzijn enonderwijs zitten elk in hun verticale lijnen”.

Bestuurders worden betrokken bij het procesen zorgen voor het beklijven van resultaten inplan en beleidEen zeer zwak punt in het proces was het be-trekken van de bestuurders. Alhoewel het be-lang van informeren en uitnodigen van bestuur-ders herhaaldelijk is benadrukt door Alterra, ishet contact tussen het Bewonersparticipatie-project en -proces enerzijds en bestuurders an-derzijds slechts eenmalig geweest. Dit was aanStadsdeel interne zaken te wijten. Alle vier deprofessionele respondenten waarderen dit alseen zwak punt. Het brengt het proces en haarresultaat in gevaar. Een aandachtspunt dat in de interviews naar

HOOFDSTUK 2


61

voren werd gebracht is dat er op voorhand geenfinanciën voor het park waren. Dit was voor deStadsdeelambtenaren een lastig punt. Vooralnaarmate het project steeds meer aandachtkreeg in de lokale kranten en er steeds meer be-woners betrokken werden. Dit kan ook eendrempel opgeworpen hebben om de wethouderte informeren over het proces. Voor de toenma-lige wethouder was dit financiële aspect inder-daad een zeer gevoelig punt, terwijl hij verderover het proces met de bewoners positief was.

Een laatste aandachtspunt dat de medewerkersnaar voren brachten is dat het besluitvormings-proces trager loopt dan het participatieproces.Hierdoor ontstaan lange pauzes in het contactmet de bewoners en laat men hoopvolle bewo-ners in afwachting. De bewoners klagen hierook over:

“Hierdoor haken mensen af. Zij zijn gefrustreerd.Dat is bij alle projecten in deze buurt zo. Mensendoen heel veel moeite en dan horen ze vervolgensniks meer. Ook loopt een project niet lekker ofkomt er weer een nieuwe projectleider. Je moetvoor continuïteit zorgen. Iemand bij het stadsdeelmoet verantwoordelijk zijn en als iemand weggaatmoet hij dat goed overdragen aan een nieuwe per-soon. Als je zo een participatietraject opzet moet jeook kunnen garanderen dat iemand hiervoor ver-antwoordelijk is en voor continuïteit zorgt. Andersdoen de mensen de volgende keer niet meer mee”.Dit probleem speelt bij meer gemeenten enwordt ook door het Europese Greenscom pro-ject gesignaleerd. Greenscom waarschuwt voorhet negatieve effect van onder andere arbeids-mobiliteit op het ontwikkelen van een vertrou-wensrelatie tussen gemeente en burger.

HOOFDSTUK 2


62

2.3 EVALUATIE EFFECTEN

In bijgaand tekeningetje worden de effectenvolgens de medewerkers weergegeven. Het eva-lueren hiervan is een heikel punt omdat er geennulmeting heeft plaatsgevonden en het ookmoeilijk is om aan te geven wat nu het effect isgeweest van dit project en wat van de activitei-ten van andere actoren die ook actief zijn inOsdorp. Daarom gaan we vooral af op de me-ning van de bewoners en de beroepsmedewer-kers wat dit betreft.

Betrokkenheid bewoners en hun gevoel vanverantwoordelijkheid voor de openbareruimteHet project heeft volgens de medewerkers posi-tief effect gehad op de betrokkenheid van debewoners bij het ontwerp van het park. Alle be-

langrijke groepen hebben in hun ogen deelge-nomen, de ene wat vaker dan de andere. Hetverantwoordelijkheid gevoel van bewoners voorde openbare ruimte lijkt latent aanwezig enaangeboord te zijn door het project. De groepenzijn tijdens het project na gaan denken over dewensen en zorgen van andere gebruikersgroepenen bleken in staat tot gezamenlijke afwegingen.Zij zijn met elkaar en soms met hun achterbanwensen ten aanzien van de openbare ruimtegaan afstemmen. Maar het idee om actief terug te koppelen naarhun groepsgenoten, buren of kennissen, om zomeer interesse en ideeën of inzet bij andere be-woners aan te boren, dat idee leefde nagenoegniet onder de deelnemers. “Ik woon er tegenover dus was betrokken bijpark”.

HOOFDSTUK 2

2006

2004

+

BETROKKENHEID

2006

2004

+

VERANTWOORDELIJK-HEIDSGEVOEL

2006

2004

+

SOCIALE COHESIE

2006

2004

+

INZET MIDDELENVOOR PARK

2006 2006

2004

+

INTERNECOMMUNICATIE

+SAMENWERKING

2004

+

BELEID +

ORGANISATIECOMMUNICATIE

+SAMENWERKINGMET DE BURGER

2006

2004

+

VERTROUWEN+

GEMAK+

COMMUNICATIE


63

Ook blijkt uit de uitspraken van de geïnter-viewde bewoners dat het park en het inspraak-proces leeft in de hoofden van de mensen endat ze erover praten.” Dat was heel leuk, daarwerd ik vrolijk van. Ze droomde zelfs van de fon-tein.”

De beroepsmedewerkers onderstrepen het ver-onderstelde effect op de bewoners: “Wat be-langrijk is, is dat je vernieuwing vooral ook metde mensen en niet alleen maar voor de mensendoet. Onze overtuiging en lange ervaring is dathet kwaliteitsverhoging, draagvlak en betrokken-heid geeft.”“Ik denk, voor de langere termijn, en korte, dat jebewoners krijgt die heel erg betrokken zijn bij hunomgeving. En dat als je straks bij wijze van spre-ken in die hele buurt tien of twintig bewonershebt die zich heel erg betrokken daarbij voelen,dat je dan een project zoals bijvoorbeeld het behe-ren van de openbare ruimte met bewoners kuntdoen, dat kan dan gaan slagen. Ik heb er ook bestvertrouwen in dat straks het park als het er goedbijligt het er goed bij blijft liggen, als je ervoor ge-zorgd hebt dat bewoners in alle soorten en maten– jongeren of ouderen, allochtone of autochtonen -hun zegje en inbreng hebben kunnen doen. Demensen zullen dan toch wat zuiniger zijn op hunwoonomgeving. Dat is denk ik voor de toekomst”.

Sociale cohesie tussen bewonersHet ontwikkelen van sociale structuren, inplaats van kliekjes in de besluitvorming vergtprocessen waarbij men steeds weer bewonersvraagt ook met hun buren of kennissen te over-leggen en ze uit te nodigen tot actief meedoen. Uit de interviews van bewoners blijkt dat naar-mate het proces vorderde, de bewoners meeroog kregen voor de wensen van anderen.Bewoners wilden samenwerken. Dat wordt

onderling, tussen bewoners, positief ervaren.Nieuwe contacten in de buurt worden door hetproces opgebouwd: “De Turkse vrouw die mee-gedaan heeft… groet ik wel op straat als ik zezie”. “Ik heb meer buurtbewoners leren kennen.We praten op straat met elkaar, soms ook over hetpark”.

Inzet en middelen voor de openbare ruimteDe verwachtingen zijn dat het gemeentebestuurvlot over de financiering voor het park zal be-slissen en dat het project leidt tot een park datvoor alle bewonersgroepen naar wens wordt in-gericht. De respondenten willen ook daar graagbewoners bij betrekken, nog liever dit jaar danvolgend jaar.De medewerkers denken dat het proces juistleidt tot financiering van de herinrichting vanhet park.Duidelijk is dat een ontwerp is ontwikkeld datgoed beantwoord aan de behoeften van eenbrede afspiegeling van de toekomstige gebrui-kers van alle snit. Dit kan als een investering inde kwaliteit van de groene openbare ruimteworden beschouwd.

Vertrouwen en gemak communicatie tussenbewoners en Stadsdeel“Wat ik nu merk is dat laatst toen ik door debuurt liep en dan bewoners zie, dat die je herken-nen van de participatie. En die groeten je dan.Die zien denk ik ook dat je als ambtenaar… alsmens betrokken bent bij de ontwikkeling van zo’nbuurt.” Dit citaat uit een interview met een vande beroepsmedewerkers gaat over het verbeterenvan de relatie, de band tussen ambtenaar enburger. Het citaat geeft het gevoel van de mede-werker weer dat hij zich gewaardeerd voelt door deburger. Dit zal het makkelijker maken voor deambtenaar om de communicatie aan te gaan.

HOOFDSTUK 2


64

HOOFDSTUK 2


HOOFDSTUK 2

65


66

De communicatie tussen gemeente en bewonersis vooruitgegaan, maar het gaat nog lang nietvlot en gemakkelijk. Wel lijkt het erop dat som-mige ambtenaren ‘de smaak te pakken hebben’en meer willen gaan doen met bewoners.Verschillende ambtenaren en andere medewer-kers komen met voorstellen voor gezamenlijkeacties met bewoners, zoals het met kinderensamen ontwerpen van speelobjecten uit te ver-wijderen bomen in het park, zelfbeheer initia-tieven of een manifestatie in het park. Zij ver-wachten op termijn gezamenlijk met de burgerde openbare ruimte te kunnen beheren als ermeer betrokken bewoners zijn. Hieruit spreektvertrouwen in de samenwerking met bewoners.De vier beroepsmedewerkers oordelen dat dewerkcontacten van het Stadsdeel met de bewo-ners verbeterd zijn, er beter gecommuniceerdwordt met de bewoners en deze laatste meerruimte krijgen voor initiatieven.

Alle aanwezige bewonersgroepen deden actiefmee bij de in hoofdstuk 1 beschreven stappen 1 t/m 5. De contacten tussen bewoners enStadsdeel zijn verbeterd, maar niet voor alledeelnemers.“Met de ambtenaren heb ik geen contact. Ik weetniet meer hoe hun gezichten waren omdat ze nietgepraat hebben. Als mensen niet praten, dan kijkje ze niet aan. Daardoor ken je ze later nietmeer”.Een bewoner: “Het was heel belangrijk en demanier was heel goed. Ik sta altijd klaar om meete doen”. Ook andere bewoners geven in hetinterview aan dat ze in het vervolg willen mee-doen of een volgende keer weer mee zullendoen. Sommigen echter zijn juist zeer sceptisch: zijwillen eerst wel eens zien wat de gemeente gaatdoen en vrezen dat er niets gebeurd met huninbreng.

Verbetering van de werkpraktijk van de ge-meenteEr is interesse bij medewerkers én een deel vande bewoners om met zelfbeheer aan de slag tegaan. :”Ik hoop nu dat het er echt komt en dathet beheer ook goed geregeld wordt. Ik wil graaghierover in het vervolg meedenken”.(bewoner)“Ik zou het wel fijn vinden als het Stadsdeel overdat zelfbeheer een uitspraak doet. Dat ze dat watmeer op zouden pakken als Stadsdeel…”.

Er lijkt een basis gelegd voor meer samenwer-king met de bewoners. Sociale werkers die al ac-tief waren met bewoners samen, hebben er zinin om met zelfbeheer van openbaar groen te ex-perimenteren. Ambtenaren die dat nog nietdeden, vormen zich nu ideeën over wat in detoekomst wellicht mogelijk is met bewonerssamen, zoals het samen beheren van de openba-re ruimte.Toch is er nog ondersteuning nodig, bij sommi-ge medewerkers meer dan bij andere, om de no-dige kennis en ervaring over te dragen op hetStadsdeel.

Wat betreft de communicatie intern, binnen hetStadsdeel met betrekking tot het park vindenenkelen dat die is verbeterd. Er ontstaat volgenshen iets meer overlegstructuur, waar er eerstlosse afspraken met verschillende disciplines encontact tussen ambtenaren was.Veel hangt af van wat het Stadsdeel nu gaatdoen, dan kan het komen tot een overleg tussendiensten waarin sociale werkers, groenontwer-pers en –beheerders en beleidsmedewerkersgroen/ruimtelijke ordening samen tot resultatenten aanzien van het park komen waarin allewerkvelden goed zijn behartigd.

HOOFDSTUK 2


HOOFDSTUK 3

Aanbevelingen

3.1 AANBEVELINGEN VOOR OSDORP

� Probeer als Stadsdeel om het planprocesBotteskerkpark te versnellen en stel spoedigde financiën voor het park beschikbaar. Ombewoners te motiveren tot het blijven leverenvan een bijdrage is het belangrijk dat zij, envooral jongeren, snel concrete resultaten zienvan hun participatie. Zo ook zien de bewo-ners die in het Botteskerkparkproces deelna-men uit naar concrete resultaten van huninspanningen. Het besluitvormingproces bij

het Stadsdeel verloopt nu te traag voor debewoners waardoor zij af dreigen te haken.De participatie en ontwikkellijn moetengelijktijdig lopen en niet na elkaar. Tot nu toeis men afwachtend:”We hebben aangegevenwat we willen en nu moet het gewoon gebeu-ren”.

� Op korte termijn kan het Stadsdeel de volgendeactiviteiten overwegen: boomplantdag, mani-festatie, programmering van een sportveldje metomwonenden en samen met jongeren speeltoe-stellen ontwerpen en maken uit boomstammen.

WAT BETREFT HET PROCES

67


68

HOOFDSTUK 3

Het is heel belangrijk dat de bewoners inbrengwordt benut in het defitieve ontwerp en de uit-voering en dat geïnteresseerden deelnemen inhet beheer. Zo komt er een park dat alle groe-pen iets te bieden heeft.

� Wijs ambtenaren aan die goed kunnen com-municeren met bewoners en stem hun func-tieprofiel erop af. Verminder de verticale lij-nen en zorg voor samenwerkingsstructurentussen diensten, en vooral tussen deze ambte-naren van de verschillende diensten. Zo kun-nen ‘sociaal’ en ‘fysiek’ samen met bewonersaan de slag.

� Het Stadsdeel, de ambtenaren zouden zichmeer uit moeten spreken over wat hetStadsdeel wil. Dan zijn zij meer herkenbaarvoor bewoners en ze scheppen meer duide-lijkheid. Dat is belangrijk voor de ontwikke-ling van een goede relatie met de bewoners:Een bewoner zegt:”Ik twijfel. Misschien komthet goed, misschien niet. Binnen het Stadsdeelwordt veel gepraat. Ik weet niet hoe ze binnen

het Stadsdeel hiermee omgaan. Je weet niet watze willen, want dat hebben ze niet gezegd. Demensen van de gemeente hebben niet duidelijkaangegeven wat zij willen en hoe ze over hetpark denken”.“Er moeten misschien meer bijeenkomsten metambtenaren komen. Dan wordt het contactbeter”. Aldus een andere bewoner.

� Het is wenselijk op kernachtige wijze beleidte formuleren voor de communicatie ensamenwerking met bewoners voor de (groene)openbare ruimte in Osdorp.

� Start nog enkele ‘bewonersinbreng in hetgroen’ processen met de relevante ambtenarenop de voorgrond en de deskundige begelei-ding op de achtergrond. Treed zelf op devoorgrond in plaats van de communicatiemet de bewoners aan andere partijen uit tebesteden. Zorg daarbij voor ambtenaren meteen gepast functieprofiel: zowel groenont-werp, -beheer, als sociale zaken. Ga als be-stuurder regelmatig kijken bij de sessies enblijf geïnformeerd over vorderingen en pro-blemen. Ga op werkbezoek bij andere ge-meente waar ruime ervaring is met bewoner-sinitiatieven en zelfbeheer, zoals in de stadUtrecht.

VOOR COMMUNICATIE EN SAMEN-WERKING MET BEWONERS

OP INHOUD


� Verder zou het Stadsdeel na oplevering vanhet park in het park een flyer kunnen ver-spreiden die nieuwkomers informeert overhoe het plan tot stand is gekomen en metwelke groepen, woordvoerders en ambtena-ren. Voor mensen die actief aan dit trajectdeelgenomen hebben is dit een waardering voorhun inzet en voor de nieuwkomers biedt hetvertrouwen dat dergelijke projecten in Osdorpconcrete resultaten boeken en dat het de moeitewaard is om een eigen stem te laten horen.

Voor het toekomstig participatietraject is hetvan belang dat er contact gehouden wordt metde bewoners. Hiermee bedoelen we niet enkelgesprekken, maar activiteiten samen met bewo-ners in het park. Het is verstandig om deze acti-viteiten te koppelen aan beslismomenten ofreeds geplande activiteiten vanuit het Stadsdeel.Wanneer dit gedaan wordt komt de volgendeplanning naar voren:

Het zomerklaar maken is een beheeractiviteitdie zich goed leent voor zelfbeheer. Zelfbeheer,is het beheren van groen door bewoners insamenwerking met de gemeente. Het Stadsdeelzou een duidelijk keuze met betrekking tot zelf-beheer van het openbare groen in Osdorp moe-ten maken. Zelfbeheer kan veel extra kwaliteitgeven, zowel wat betreft het groen als maat-schappelijk, in termen van sociale cohesie, be-trokkenheid en contact tussen bewoners en lo-kale overheid. Een aantal ambtenaren en mede-werkers willen dit onderwerp graag oppakken.Zelfbeheer vraagt om beleid en organisatiebinnen het Stadsdeel en om aanpassing vangroenbeheerplannen.

69

HOOFDSTUK 3

WANNEER BESLUIT GEMEENTE MOGELIJKE ACTIVITEIT MET BEWONERS

2006Juni –juli 26 juni 2006 neemt het Begin juli picknick en het park zomerklaar maken.

Stadsdeel een besluit over park

2006September Infodag over Osdorp Voorjaarsbollen planten en parkfeest.

Fototentoonstelling maken.

2006December Presentatie Voorlopig Ontwerp Plus Nog nader te bepalen activiteit.

2007April Bomenkap Workshop of excursie bomen-kappen.


70

We doen hieronder enkel aanbevelingen naaraanleiding van de ervaring met het Bottes-kerkpark proces. Het gaat niet om een compleetoverzicht nieuwe tips. Voor meer informatiezijn andere publicaties voor handen.

� Zorg als gemeente voor continuïteit in bezet-ting en in contact met de bewoners per pro-ces of buurt. Vooral gebruiken beheeracti-viteiten bieden hiertoe langduriger mogelijk-heden. Het veelgehoorde punt dat bewonersvoor de gemeente geen betrouwbare partijzijn in het beheer van de openbare ruimte,omdat ze kunnen verhuizen of stoppen metde samenwerking, lijkt minstens zozeer voorgemeente-ambtenaren op te gaan: ook zijkunnen als contactpersoon wegvallen als zestoppen met werken voor de gemeente, lang-durig ziek zijn, of (tijdelijk) een andere func-tie krijgen.

� Maak bewoners duidelijk wat de gemeentemet de inspraak wil bereiken en gaat doen.En zorg dat dat wordt uitgevoerd, anders ver-liest men draagvlak bij de burger.

� Stem de mate van abstractie van de gespreks-onderwerpen af op wat bewoners nog kunnenhanteren. Maak hiervan tevoren een inschat-ting per groep.

� Wees zeer alert op overheersende personentijdens de inspraak die het woord monopoli-seren en rem ze af. Anders uiten de andere be-woners hun wensen of ideeën niet meer. Eenrondje waarin iedereen op de beurt kan pra-ten is heel erg belangrijk.

� Denkend aan het risico van bewonerspartici-patie dat de ‘grote monden’ uitmaken wat ergebeurd, is het dus des te belangrijker dat ge-meenten zorgen voor een goede afspiegelingvan bewonersgroepen die participeren, en ombij die groepen eerst afzonderlijk te beginnen.Want er is nog maar weinig gevoel voor ver-tegenwoordiging van een achterban. Op ter-mijn zal dit waarschijnlijk verbeteren. Ook zalmen dan ook minder contacten hoeven te leg-gen maar alleen nog te onderhouden.

� Kies voor het ontwerpen samen met bewo-ners een landschapsarchitect(e) die goed kanen wil luisteren en gevoel heeft voor de ge-bruikers van een park.

VOOR COMMUNICATIE EN SAMENWERKING MET BEWONERS

3.2 AANBEVELINGEN VOOR GEMEENTEN

HOOFDSTUK 3


71


72

LiteratuurAalbers, Carmen, Tamara Ekamper, Sybrand

Tjallingii, Marleen van den Top: The Utrecht-Houten case study, Greenscom WP4. Alterra,Wageningen April 2002

Aalbers, Carmen: Projectplan Bewonersinbreng inGroen, vervolg. Alterra, Wageningen Februari2005

Aalbers, C.B.E.M. en V. Bezemer:Bewonersinbreng in Groen, participatiefonderzoek van buurtgroen in Osdorp enDeelgemeente-Noord en de basis voor samen-werking met bewoners. Alterra rapport 1187,Wageningen, 2005

Sociaal Cultureel Planbureau 2002 in WRR,2005, p. 19.

WRR: Vertrouwen in de buurt. AmsterdamUniversity Press, 2005


“Ik heb met vrouwen in de buurt gesproken, vrouwen die ikbij het winkelen tegenkom. Zij vragen niet vanzelf hoe het methet park gaat, maar als ik ze vertel dat ik op een bijeenkomstgeweest ben willen ze meer weten. Ik kwam de ‘fontein-vrouw’uit onze groep tegen in de winkel en ze vroeg: ‘En, komt mijnfontein? Hebben jullie over mijn fontein gepraat?’ Dat was heelleuk, daar werd ik vrolijk van.”

“Ik heb met vrouwen in de buurt gesproken, vrouwen die ikbij het winkelen tegenkom. Zij vragen niet vanzelf hoe het methet park gaat, maar als ik ze vertel dat ik op een bijeenkomstgeweest ben willen ze meer weten. Ik kwam de ‘fontein-vrouw’uit onze groep tegen in de winkel en ze vroeg: ‘En, komt mijnfontein? Hebben jullie over mijn fontein gepraat?’ Dat was heelleuk, daar werd ik vrolijk van.”

“Het mooie van het proces is dat we in staat zijn geblekenalle mensen uit alle culturen bij elkaar te halen, of die nuTurks of Marokkaans, of wit of oud of jong zijn, en dan nogin gradaties van huurders en kopers”. “Wat goed was is dat je bewust probeert om iedereen aan hetwoord te laten. Wat voor mij ook een zoektocht is geweest, ishoe je daar in de praktijk handen en voeten aan geeft”


© 2006 AlterraPostbus 47; 6700 AA Wageningen; Nederland

Tel.: (0317) 474700Fax: (0317) 419000

E-mail: [email protected]


Greensc.omslag 14-08-2006 15:02 Pagina 1 LESSEN IN...

Documents

Transcript of Greensc.omslag 14-08-2006 15:02 Pagina 1 LESSEN IN...