1.3-1.4 OVER ANTWERPEN & HOLLAND

1.3 Opkomst van Antwerpen

15e-16e eeuw: Vlaanderen heeft vooraanstaande positie in de internationale handel + textielnijverheid

Sleutelpositie: Antwerpen Gunstige ligging op knooppunt van

handelswegen vanaf 1498: Portugezen verhandelen specerijen

en zijde uit Indië in ruil voor zilver uit Midden/Oost-Europa

1550: 100.000 inwoners / 80% van de export uit de Nederlanden

Val van Antwerpen

Eind 16e eeuw: Antwerpen in problemen1. Spanje koloniseert Latijns-Amerika => zilver naar

Europa => specerijenhandel verplaatst naar Sevilla => belang Antwerpen in handelsnetwerk neemt af

2. Spaanse vorst leent geld in Antwerpen => 1557: Spanje bankroet door oorlogvoering, leningen worden niet terugbetaald

3. Nederlandse Opstand: Spaanse muiterij (1576) => Antwerpen kiest partij voor Willem van Oranje => Antwerpen herovert door de Spanjaarden (1585)

Spaanse legioenen veroveren de Zuidelijke Nederlanden en trekken Antwerpen binnen. Tienduizenden kooplieden en ambachtslieden vluchten naar het noorden. De opstandelingen sluiten de Schelde af (toegang naar Antwerpen).

Val van Antwerpen (1585)

Opkomst van Holland

1. Afsluiting van de Schelde verstevigd positie van Amsterdam t.o.v. Antwerpen

2. Na 1575 verplaatst Opstand naar zuiden/oosten: Holland blijft oorlog bespaard

3. Antwerpse kooplieden/ambachtslieden trekken naar Hollandse steden => bloei van de handel en bijverheid, ontstaan handelskapitalisme

Centra van handel en nijverheid

v.l.n.r.

Scheepswerf (Zaandam), lakenhal (Leiden), Delfts blauw en pakhuizen te Amsterdam

1.4 Een versnipperd land

Karel V: centralisatiepolitiek Instelling Raad van State: centraal gezag Invoering accijnzen: centrale belastingen

Republiek der 7 Verenigde Nederlanden (1588) Geen gemeenschappelijke vorst Gewesten + steden behouden zelfstandigheid en

privileges Eigen belastingstelsels, eigen munt, invoerrechten,

etc. Gilden blijven bestaan, maar invloed is in Hollandse

steden beperkt => tolerante arbeidsmarkt!

Het gewest Holland afgebeeld als een leeuw.

(16e eeuwse kaart, t.t.v. de Opstand)

Holland domineert de Republiek

Traditionele landbouw-gemeenschappen in Midden- en Oost-Nederland: feodale traditie, nauwelijks steden, zelfvoorzienend, etc.

In het gewest Holland zijn de steden dominant: bestuurt door kooplieden-regenten (welgestelde burgers, actief in handel /nijverheid), overlegcultuur [poldermodel]

Grote verschillen tussen kust- en landsprovincies