10 Jaar Reuring

REURING

REURING!CAFÉ

2006 – 2015

10 JAAR

ISBN: 978-90-12-39471-0

REURING!CAFÉ

2006 – 2015

REURING!CAFÉ

2006 – 2015

10 JAAR

‘EEN RIMPELING

IN DE VIJVER

VEROORZAKEN’

REURINGREURING!CAFÉ

2006 – 2015

COLOFON

Projectleider Chris van de Wetering

Uitgever Asha Narain

Redactie Cindy Castricum

Maurits van den Toorn

Rianne Waterval

Met medewerking Mark Frequin

van Heleen Hupkens

Frank Fabian van Keeren

Jolein Klaver

Fotografi e Rein Jonkman

Wiebe Kiestra

Pepijn Lutgerink

Adrian Woods

Frans Lemmens/HH

(foto titelpagina)

Vormgeving Jan Heijnen

www.janheijnen.com

Drukkerij Aktief, Pijnacker

ISBN 978-90-12-39471-0

© 2015, Sdu Uitgevers bv, Den Haag

Sdu Uitgevers

Postbus 20025, 2500 EA Den Haag

(070) 378 99 11

Informatie over de uitgaven van Sdu Uitgevers vindt

u op www.sdu.nl

Dit boek is ook digitaal verkrijbaar

via iTunes en Issuu

(issuu.com/verenigingvooroverheidsmanagement)

Alle rechten voorbehouden. Alle auteursrechten en

databankrechten ten aanzien van deze uitgave worden

uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij

Sdu Uitgevers bv.

Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde

uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden

verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd

gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm

of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door

fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder

voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van reprografi sche verveelvou-

digingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van

artikel 16 h Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk

verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting

Reprorecht (postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp, www.

reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit

deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere com-

pilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich te

wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie- en

Reproductierechten Organisatie, postbus 3060, 2130

KB Hoofddorp, www.stichting-pro.nl). Voor het over-

nemen van een gedeelte van deze uitgave ten behoeve

van commerciële doeleinden dient men zich te wenden

tot de uitgever.

Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de

uiterste zorg is besteed, kan voor de afwezigheid van

eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden

ingestaan en aanvaarden de auteur(s), redacteur(en)

en uitgever deswege geen aansprakelijkheid voor de

gevolgen van eventueel voorkomende fouten en onvol-

ledigheden. Vanwege de aard van de uitgave, gaat Sdu

uit van een zakelijke overeenkomst; deze overeenkomst

valt onder het algemene verbintenissenrecht.

All rights reserved. No part of this publication may be

reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted

in any form or by any means, electronic, mechanical,

photocopying, recording or otherwise, without the pu-

blisher’s prior consent.

While every e� ort has been made to ensure the reliabi-

lity of the information presented in this publication, Sdu

Uitgevers neither guarantees the accuracy of the data

contained herein nor accepts responsibility for errors or

omissions or their consequences.

Tien jaar Reuring is een uitgave van

PM Public Mission/Sdu Uitgevers/VOM

REURING!CAFÉ

REURING!CAFÉINHOUD

DE MAGIE VAN HET REURING!CAFE

MARK FREQUIN

PRIJZIGE VACHT

FRANK FABIAN VAN KEEREN

HOE HET OOIT BEGON

CHRIS VAN DE WETERING

GASTEN, HOSTS EN THEMA’S

TIEN JAAR REURING IN BEELD

NIET TE COMPLEX


EVALUATIE


8

12

11

16

26

66

8

12 INHOUD

66

16

INHOUD

2006

VERTROUWEN | STUREN EN BESTUREN

2007

FLEXIBILITEIT | BESTUURLIJKE DRUKTE

2008

RANDSTAD!CAFÉS | DE UITVOERING

2009

HOOGLERARENDEBAT | BETERE OVERHEID

2010

RUIMTE VOOR GROEI | SAMENSPEL

2011

HET NIEUWE WERKEN | LERENDE OVERHEID

2012

GOED WERKGEVERSCHAP | OP DE TANDEM

2013

PUBLIEKE PIONIERS | VAKMANSCHAP

2014

DE REURING-ERVARING | DIPLOMATIE

2015

WAT STAAT ER DIT JAAR OP STAPEL?

18

22

28

32

36

42

46

52

56

62

34

TIEN JAAR REURING!CAFÉ

50

27

60

36

44

48

REURING!CAFÉ

REURING!CAFÉINHOUD

2006

VERTROUWEN | STUREN EN BESTUREN

2007

FLEXIBILITEIT | BESTUURLIJKE DRUKTE

2008

RANDSTAD!CAFÉS | DE UITVOERING

2009

HOOGLERARENDEBAT | BETERE OVERHEID

2010

RUIMTE VOOR GROEI | SAMENSPEL

2011

HET NIEUWE WERKEN | LERENDE OVERHEID

2012

GOED WERKGEVERSCHAP | OP DE TANDEM

2013

PUBLIEKE PIONIERS | VAKMANSCHAP

2014

DE REURING-ERVARING | DIPLOMATIE

2015

WAT STAAT ER DIT JAAR OP STAPEL?

PAUL ’T HART | POLITIEK SENSITIEF

STEF BLOK | VERNIEUWING

SASKIA STUIVELING | OPEN DATA

LOES MULDER | ZORGVULDIG INFORMEREN

PHILIPPE RAETS | MEER INTERACTIE

JANTINE KRIENS | GEMEENTE 2020

JORRIT DE JONG | WAARDENBOTSINGEN

27

40

41

50

51

60

61

TIEN JAAR REURING!CAFÉ

PITCHESWELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE

TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?

5150

4027

6160

41

REURING!CAFÉ

8

DOOR MARK FREQUIN

Dit was het eerste Reuring!Café. Er zouden er nog vele volgen

in deze tien jaar. Maar het was wel gelijk het laatste in de Eerste

Kamer. Band én drukte én debat hadden de Eerste Kamer een kleine

hartverzakking bezorgd. Vandaar zijn we naar het Paard van Troje

gegaan, vervolgens naar het Nutshuis en inmiddels zijn we beland

in de Glazen Zaal. Telkens nog wat meer ruimte, want het stevige

geluid van de Wizards en de grote opkomst van toehoorders en

cafégasten maakten dat we meer ruimte en zuurstof nodig hadden.

Wat hetzelfde bleef waren de pluchen bank en de pluchen stoel, de

Wizards of AZ-band, meestal vier gasten op het podium, een host

die zorgde voor het debatthema, ikzelf als gastheer/debatleider en

een discussie met de zaal. Wat ook bleef was de bedoeling: meer

reuring in overheidsland!

Het is 26 januari 2006. In de Noenzaal van

de Eerste Kamer staan een pluchen bank en

een pluchen stoel op een podium. In de hoek staat de band

Wizards of AZ. Op de bank nemen achtereenvolgens plaats

minister Alexander Pechtold voor Bestuurlijke Vernieuwing,

de net ‘gevallen’ wethouder uit Rotterdam Marco Pastors en

Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Plan-

bureau. Zelf ga ik als gastheer/gespreksleider op de pluchen

stoel zitten. De zaal zit bomvol met ambtenaren. Lampen, de

bandmuziek en grote drukte zorgen voor een oplopende hit-

te. Waardoor ik na enige tijd zelfs mijn colbertje uitdoe.

Op mijn vraag hoe het voelt op zo’n pluchen bank, zegt

Schnabel: ‘In de Eerste Kamer staat een hoerenbankje en

ik was als derde aan de beurt!’ Pechtold antwoordt op mijn

vraag of het leuk is om minister te zijn: ‘Ik dacht dat Den Haag

niets voor mij zou zijn, maar ik denk toch dat mijn toekomst

hier in Den Haag ligt,’ ook al was hij ongelukkig met rumoer

over een interview die week. Waarop Marco Pastors hem het

commentaar gaf: ‘Je had gewoon moeten zeggen dat je even

jezelf was tijdens het interview!’ Een luchtig gesprek over

serieuze zaken kreeg vorm. Het Reuring!Café!

TIEN JAAR REURING IN

OVERHEIDSLAND

‘IN HET BEGIN MOEST IK AAN MIJN

MINISTERS UITLEGGEN WAAROM EEN DG

DIT SOORT DEBATTEN ORGANISEERDE,

INMIDDELS IS HET VANZELFSPREKEND DAT

MINISTERS, STAATSSECRETARISSEN EN

TOPAMBTENAREN OP DE PLUCHEN BANK

PLAATSNEMEN’

REURING!CAFÉ

9

Dit was het eerste Reuring!Café. Er zouden er nog vele volgen

in deze tien jaar. Maar het was wel gelijk het laatste in de Eerste

Kamer. Band én drukte én debat hadden de Eerste Kamer een kleine

hartverzakking bezorgd. Vandaar zijn we naar het Paard van Troje

gegaan, vervolgens naar het Nutshuis en inmiddels zijn we beland

in de Glazen Zaal. Telkens nog wat meer ruimte, want het stevige

geluid van de Wizards en de grote opkomst van toehoorders en

cafégasten maakten dat we meer ruimte en zuurstof nodig hadden.

Wat hetzelfde bleef waren de pluchen bank en de pluchen stoel, de

Wizards of AZ-band, meestal vier gasten op het podium, een host

die zorgde voor het debatthema, ikzelf als gastheer/debatleider en

een discussie met de zaal. Wat ook bleef was de bedoeling: meer

reuring in overheidsland!

Het is 26 januari 2006. In de Noenzaal van

de Eerste Kamer staan een pluchen bank en

een pluchen stoel op een podium. In de hoek staat de band

Wizards of AZ. Op de bank nemen achtereenvolgens plaats

minister Alexander Pechtold voor Bestuurlijke Vernieuwing,

de net ‘gevallen’ wethouder uit Rotterdam Marco Pastors en

Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Plan-

bureau. Zelf ga ik als gastheer/gespreksleider op de pluchen

stoel zitten. De zaal zit bomvol met ambtenaren. Lampen, de

bandmuziek en grote drukte zorgen voor een oplopende hit-

te. Waardoor ik na enige tijd zelfs mijn colbertje uitdoe.

Op mijn vraag hoe het voelt op zo’n pluchen bank, zegt

Schnabel: ‘In de Eerste Kamer staat een hoerenbankje en

ik was als derde aan de beurt!’ Pechtold antwoordt op mijn

vraag of het leuk is om minister te zijn: ‘Ik dacht dat Den Haag

niets voor mij zou zijn, maar ik denk toch dat mijn toekomst

hier in Den Haag ligt,’ ook al was hij ongelukkig met rumoer

over een interview die week. Waarop Marco Pastors hem het

commentaar gaf: ‘Je had gewoon moeten zeggen dat je even

jezelf was tijdens het interview!’ Een luchtig gesprek over

serieuze zaken kreeg vorm. Het Reuring!Café!

TIEN JAAR REURING IN

OVERHEIDSLANDOp initiatief van Leon Klinkers, Louis Meuleman en Guido Rijnja had

de Vereniging voor OverheidsManagement (VOM) het plan opgevat

een ontmoetingsplek te maken voor vernieuwende mensen binnen

de overheid. Een plek waar wij met ondernemende overheidsmen-

sen leven in de Haagse brouwerij wilden maken. Vandaar de for-

mule van een café. Met een steels oog naar het programma RUR

van Jan Lenferink en de televisieshow van David Letterman. Tja, wij

dachten in het groot.

Doel en vorm hebben standgehouden in deze tien jaar. Van een wat

vreemd nieuw verschijnsel in het Haagse – want prikkelende de-

batten over overheidszaken waren niet gewoon – is het inmiddels

een bekend begrip geworden in overheidsland. In het begin moest

ik aan mijn ministers uitleggen waarom een directeur-generaal dit

soort debatten organiseerde, inmiddels is het vanzelfsprekend dat

ministers, staatssecretarissen en topambtenaren op de pluchen

bank plaatsnemen.

Het debat hebben wij in de loop van deze tien seizoenen verbreed.

Ook hoogleraren, bazen van grote bedrijven, ondeugende jonge-

ren en dwarskijkers namen plaats op de bank. En die bank hebben

wij ook al meegenomen door Nederland. Zo stond de bank in

Rotterdam, Haarlem, Zwolle en Den Bosch. En binnenkort in nog

meer plaatsen in Nederland. Want overheidsmensen werken ook

buiten Den Haag.

‘IN HET BEGIN MOEST IK AAN MIJN

MINISTERS UITLEGGEN WAAROM EEN DG

DIT SOORT DEBATTEN ORGANISEERDE,

INMIDDELS IS HET VANZELFSPREKEND DAT

MINISTERS, STAATSSECRETARISSEN EN

TOPAMBTENAREN OP DE PLUCHEN BANK

PLAATSNEMEN’

REURING!CAFÉ

10

Wat ik prachtig vind, is dat veel mensen van harte meedoen aan het

creëren van meer reuring in overheidsland. Met het Reuring!Café

kan ik een podium bieden aan bijzondere mensen die durven spre-

ken over wat hen bezig houdt. Elke keer ben ik weer aangenaam

verrast over de mooie gasten die met mij in debat willen gaan.

Vernieuwing krijg je niet zonder enige reuring. Er moeten af en toe

stenen in de overheidsvijver worden gegooid om wat meer rim-

peling te krijgen in die vijver. En het Reuring!Café is een prachtige

vorm om dat te doen. Zo kunnen we indringend spreken over wat

nodig is om beweging te krijgen in overheidsland. En de luchtige

vorm van het café maakt dat we stevig kunnen spreken over com-

plexe overheidszaken als veiligheid, hoger onderwijs, fl exibiliteit en

mobiliteit, moderne diplomatie en kerntaken.

Vraag is natuurlijk of we er met het Reuring!Café in slagen om

reuring in overheidsland te krijgen. Het is te pretentieus om te

stellen dat dankzij dit café de overheid vernieuwt. Maar het is wel

een steen die de vijver doet rimpelen. En we zijn er nog niet klaar

mee. Voor mijzelf is het een prachtig vernieuwingsvuurtje dat ik

mag aansteken. Elke keer moet ik wel weer op zoek naar meer

hout, om zo het vuur verder op te stoken. Nieuwe thema’s, nieuwe

gasten en nieuwe hosts, het kost energie. Maar de energie die ik

ervoor terugkrijg is vele malen groter. En de steun die ik krijg van

mijn VOM-team, van mijn bandvrienden, van Liesbeth en van veel

Reuring-gelovigen, is geweldig. Die maken elk Reuring!Café tot een

mooi debatfeest.

Reuring in overheidsland is mooi én goed!


KOSTBARE INRICHTING

NEEM NU DIE ZITMEUBELS

MOOI GESTOFFEERD

MET EEN PRIJZIGE VACHT

VOOR DE BEKLEDING ZIJN

BIODIERVRIENDELIJK

ZEVENTIEN SCHATTIGE

MUPPETS GESLACHT

Sinds 2013 de vaste Reuringdichter, die de limericks over de gasten voor rekening neemt.

Hij is eigenaar van Firma Tekst en Uitleg | www.fi rmatekstenuitleg.nl

Wat ik prachtig vind, is dat veel mensen van harte meedoen aan het

creëren van meer reuring in overheidsland. Met het Reuring!Café

kan ik een podium bieden aan bijzondere mensen die durven spre-

ken over wat hen bezig houdt. Elke keer ben ik weer aangenaam

verrast over de mooie gasten die met mij in debat willen gaan.

Vernieuwing krijg je niet zonder enige reuring. Er moeten af en toe

stenen in de overheidsvijver worden gegooid om wat meer rim-

peling te krijgen in die vijver. En het Reuring!Café is een prachtige

vorm om dat te doen. Zo kunnen we indringend spreken over wat

nodig is om beweging te krijgen in overheidsland. En de luchtige

vorm van het café maakt dat we stevig kunnen spreken over com-

plexe overheidszaken als veiligheid, hoger onderwijs, flexibiliteit en

mobiliteit, moderne diplomatie en kerntaken.

Vraag is natuurlijk of we er met het Reuring!Café in slagen om

reuring in overheidsland te krijgen. Het is te pretentieus om te

stellen dat dankzij dit café de overheid vernieuwt. Maar het is wel

een steen die de vijver doet rimpelen. En we zijn er nog niet klaar

mee. Voor mijzelf is het een prachtig vernieuwingsvuurtje dat ik

mag aansteken. Elke keer moet ik wel weer op zoek naar meer

hout, om zo het vuur verder op te stoken. Nieuwe thema’s, nieuwe

gasten en nieuwe hosts, het kost energie. Maar de energie die ik

ervoor terugkrijg is vele malen groter. En de steun die ik krijg van

mijn VOM-team, van mijn bandvrienden, van Liesbeth en van veel

Reuring-gelovigen, is geweldig. Die maken elk Reuring!Café tot een

mooi debatfeest.

Reuring in overheidsland is mooi én goed!

REURING!CAFÉ

11


KOSTBARE INRICHTING

NEEM NU DIE ZITMEUBELS

MOOI GESTOFFEERD

MET EEN PRIJZIGE VACHT

VOOR DE BEKLEDING ZIJN

BIODIERVRIENDELIJK

ZEVENTIEN SCHATTIGE

MUPPETS GESLACHT

Sinds 2013 de vaste Reuringdichter, die de limericks over de gasten voor rekening neemt.

Hij is eigenaar van Firma Tekst en Uitleg | www.firmatekstenuitleg.nl

REURING!CAFÉ

12

DOOR CHRIS VAN DE WETERING

opkwamen. Wat betekenden de ontwikkelingen voor de rol van

de overheid, was de vraag.’ De thema’s van de eerste cafés gingen

over vertrouwen in de overheid, fl exibel besturen, publiek-private

samenwerking en leiderschap. Volgens De Jong is in de thematiek

die het Reuring!Café door de jaren heen oppakte een lijn te ont-

dekken die langzaam uitkwam op de nieuwe perspectieven voor de

overheid. ‘Kijk maar naar de recente cafés waar het veel gaat over

sociale innovatie, netwerksturing en de participatiesamenleving.’

GLAS MELK

Ondanks de gedegen inhoud, die in schier eindeloze redactiever-

gaderingen werd voorbereid, had het Reuring!Café ook altijd een

fl inke knipoog. De late-nightshow RUR van Jan Lenferink stond

model voor de formule van de live talkshow die het Reuring!Café

werd en daarnaast vormde ook de uitzending van David Letterman

een inspiratiebron. Het lukte niet Frequin achter een glas melk te

krijgen, maar de limericks van RUR, voorgelezen door de gastheer

die het café sponsorde, worden nog steeds gebruikt. En er was na-

tuurlijk het pluche van de afgrijselijk lelijke rode bank, aangedragen

door de huisdramaturge Kamilla Hensema, die menige stomerij

Haagse dorpspomp, vernieuwingslab of talk-

show over soms toch wat zware kost? Moeilijk

te zeggen wat het Reuring!Café nu eigenlijk

is. Feit is wel dat het al tien jaar een podium biedt aan

vernieuwende geluiden binnen de overheid. ‘Altijd een goed

debat, altijd goede gasten.’

Met Louis Meuleman, Leon Klinkers en Mark Frequin als ‘grote

roerganger’ stond Guido Rijnja aan het begin van het Reuring!Café.

Klinkers kwam met het idee. Hij wilde de netwerken binnen de over-

heid mobiliseren door een ontmoetingsplek te faciliteren. Hij vond

al snel een bondgenoot in Mark Frequin, toen nog directeur-gene-

raal op Economische Zaken. ‘Er was in die periode, net als nu, een

sterke behoefte iets te doen met ambtelijke trots en vakmanschap,’

vertelt Rijnja. Het Reuring!Café zorgde volgens hem voor een

coming out van de ambtenaar. ‘Dat volgde op de kritiek die er was

op het new public management en de Algemene Bestuursdienst

die, zoals beweerd werd, vooral lege procesmanagers voortbrach-

ten. Het werd een soort dorpspomp, maar het gaf de ambtenaar

tegelijkertijd ook een swingend platform, waar de DG zelf soms de

randjes opzocht. Of alle bewindspersonen daar altijd even blij mee

waren, waag ik te betwijfelen, maar voor de vernieuwers binnen de

overheid was het belangrijk dat Frequin dit deed.’

Toen al was er het besef dat het huidige systeem en de manier waar-

op onze verzorgingsstaat was ingericht niet houdbaar was, vertelt

Jorrit de Jong. Hij was tot zijn vertrek in 2008 naar Amerika de huis-

columnist. ‘Er verschenen veel rapporten over de stand van het land

in deze post-Fortuynperiode waarin Verdonk, Hirsi Ali en Wilders

LIVE TALKSHOW

GEEFT VERNIEUWING

EEN PODIUM

HOE HET OOIT BEGON

Guido Rijnja

‘OF ALLE BEWINDSPERSONEN ER

ALTIJD EVEN BLIJ MEE WAREN, WAAG

IK TE BETWIJFELEN’

Jorrit de Jong

‘JE KUNT HOOGSTENS ZEGGEN DAT

HET MISSCHIEN TE LEUK IS’

REURING!CAFÉ

13

opkwamen. Wat betekenden de ontwikkelingen voor de rol van

de overheid, was de vraag.’ De thema’s van de eerste cafés gingen

over vertrouwen in de overheid, fl exibel besturen, publiek-private

samenwerking en leiderschap. Volgens De Jong is in de thematiek

die het Reuring!Café door de jaren heen oppakte een lijn te ont-

dekken die langzaam uitkwam op de nieuwe perspectieven voor de

overheid. ‘Kijk maar naar de recente cafés waar het veel gaat over

sociale innovatie, netwerksturing en de participatiesamenleving.’

GLAS MELK

Ondanks de gedegen inhoud, die in schier eindeloze redactiever-

gaderingen werd voorbereid, had het Reuring!Café ook altijd een

fl inke knipoog. De late-nightshow RUR van Jan Lenferink stond

model voor de formule van de live talkshow die het Reuring!Café

werd en daarnaast vormde ook de uitzending van David Letterman

een inspiratiebron. Het lukte niet Frequin achter een glas melk te

krijgen, maar de limericks van RUR, voorgelezen door de gastheer

die het café sponsorde, worden nog steeds gebruikt. En er was na-

tuurlijk het pluche van de afgrijselijk lelijke rode bank, aangedragen

door de huisdramaturge Kamilla Hensema, die menige stomerij

LIVE TALKSHOW

GEEFT VERNIEUWING

EEN PODIUM

HOE HET OOIT BEGON

nog steeds tot wanhoop brengt. Vanaf het begin had het Reuring!-

Café ook een eigen geluid, geproduceerd door de collega’s van

Algemene Zaken. De Wizards of AZ zijn alweer tien jaar de huisband.

De rock van de Wizards was wel wat veel voor de Noenzaal van

de Eerste Kamer, waar het eerste Reuring!Café op 26 januari 2006

plaatsvond. Het verhaal gaat dat de kalk van het plafond kwam.

Reuring week daarom uit naar het Paard van Troje en later het Nuts-

huis. Inmiddels is de Glazen Zaal op de Prinsessegracht alweer een

hele tijd de vaste locatie.

Het vernieuwende van Reuring is dat het een talkshow ‘voor en

door ambtenaren’ is, vindt De Jong. ‘Die was er nog niet en voor

kennisontwikkeling en refl ectie is het gesprek dat door de binnen-

ste cirkels gedragen wordt juist heel belangrijk,’ zegt hij. Vernieu-

wend is ook het format. De Jong: ‘Luchtig, leuk, maar ook volstrekt

duidelijk dat het om de inhoud gaat. Nooit puur amusement, altijd

een goed debat met goede inhoud en goede gasten. Je kunt hoog-

stens zeggen dat het misschien te leuk is.’

Jenny Thunnissen

‘MARK HEEFT DE MYTHE VAN

DE ONZICHTBARE AMBTENAAR

DOORBROKEN’

Jorrit de Jong

‘JE KUNT HOOGSTENS ZEGGEN DAT

HET MISSCHIEN TE LEUK IS’

REURING!CAFÉ

14

werpen die de komende tijd aan de orde zouden moeten komen,

heeft hij genoeg. Hij noemt de ‘decentralisatiekater’ die volgens

hem onherroepelijk zal komen, de naweeën van te ver doorge-

schoten krimp en het verlies aan kennis en de relatie met markt en

samenleving in het postsubsidietijdperk.

Agendasettend is het Reuring!Café misschien niet, maar er komen

wel áltijd vernieuwende onderwerpen aan bod, zegt Koos van der

Steenhoven. Als SG bij OCW hostte hij in 2006 een van de eerste

Reuring!Cafés. Het ging over de kerndepartementen. Moesten deze

worden afgeschaft of afgeslankt en zou de overheid moeten inzet-

ten op een structuurverandering of eerder op cultuurverandering,

dat waren de vragen. ‘Het idee om meer bundeling te krijgen tus-

sen de ministeries en departementen bij elkaar te huisvesten, was

toen een nieuwe gedachte, vertelt Van der Steenhoven. We konden

niet bevroeden dat Landbouw als ministerie zo snel zou worden

opgeheven. Als ABD-TOP Consultant was hij later betrokken bij de

samenvoeging van EZ en LNV. ‘Een proces waarvan wij toen nog

dachten dat het eindeloos zou duren en veel uitval en energiever-

lies zou geven. Dat is gelogenstraft. De samenvoeging ging heel

snel en de ambtelijke productie ging in een geweldig tempo voort.’

Destijds ging het nog erg over structuren in Reuring, vertelt Van der

Steenhoven. ‘De SG’s waren eerder gekomen met het rapport De

ontkokering voorbij. We spraken in die tijd over bundeling, samen-

werking, fl exibilisering van het apparaat. De vraag zou nu zijn hoe je

Frequin het Reuring!Café presenteerde, heeft hij niet één keer ver-

stek doen gaan. Dat alleen al maakt van het café ‘een fenomeen’,

vindt Kuijken. Hij is vol lof over de ‘altijd relevante onderwerpen’ op

het vlak van het politiek-ambtelijke samenspel, de vernieuwing van

de rijksdienst, digitalisering, ICT-ontwikkelingen, de decentralisa-

ties en overheidsparticipatie, om er enkele te noemen, en over de

kwaliteit van de gasten. De meeste topambtenaren hebben wel een

keer op de bank gezeten en verder waren er ook regelmatig (oud-)

ministers en topmannen uit het bedrijfsleven. ‘Het is soms wel iets

te veel incrowd, het moet geen Rotaryclub voor ambtenaren wor-

den,’ zegt Kuijken. Zijn tip om het café een groter bereik te bezor-

gen: maak rond de komende kabinetsformatie een Reuring!Café.

Ook bestuurskundige en voormalig bestuurder Roel in ’t Veld zou

graag meer scherpte zien. De verslagen van de cafés gebruikt hij

vaak voor zijn colleges op de NSOB. ‘Het is bijzonder dat bestuur-

ders zich hier zo laten bevragen, al zullen ze nooit echt op het hak-

blok komen te liggen. Dat past niet binnen de opzet,’ zegt hij. Hij

zou graag zien dat het sponsormodel wat losser werd, zodat het

kritische geluid wat meer de ruimte krijgt. Suggesties voor onder-

GOUDEN ATTITUDE

Het charmante van het Reuring!Café, aldus Jenny Thunnissen,

die een paar maal te gast was, is dat bestuurders en ambtenaren

zich tijdens het Reuring!Café kunnen uitspreken, maar dat het toch

nooit tot Kamervragen komt. De verdienste van het Reuring!Café

zit volgens haar vooral in de functie van ‘ontmoetingsplek’ van

ambtenaren. ‘Mark heeft de mythe van de onzichtbare ambtenaar

doorbroken. Want wij ambtenaren zijn per defi nitie de evenzovele

schaduwen van bewindslieden. Eigenlijk bestaan wij niet,’ zegt ze.

De ‘gouden attitude’ van Frequin is daarin cruciaal. ‘Licht ironisch,

maar ook streng, zo staat hij daar. Maar ook – naar ik vermoed – on-

beholpen en bedremmeld, waardoor iedere gast denkt dat hij hem

wel zal helpen om er een succes van te maken,’ zegt Thunnissen.

Deltacommissaris Wim Kuijken, die enkele malen te gast was, ziet

Frequin liever als ‘dompteur’ zoals hij de hooggeplaatste gasten

op de bank en de reacties uit te zaal weet te mennen. Hij doet dat

volgens hem ‘snel en behendig, streng en los’. In de tien jaar dat

Wim Kuijken

‘HET IS SOMS WEL IETS TE VEEL

INCROWD, HET MOET GEEN

ROTARYCLUB VOOR AMBTENAREN

WORDEN’

Roel in ’t Veld

‘HET IS BIJZONDER DAT

BESTUURDERS ZICH HIER ZO LATEN

BEVRAGEN’

IEMAND EEN VRAAG?

Secretaris-directeur Aik van Eemeren en projectmanager

Maarten van Zaane (foto rechts) – beiden van de VOM –

lopen elk Reuring!Café rond in de zaal om iedereen met een

brandende vraag de kans te geven hem te stellen

REURING!CAFÉ

15

werpen die de komende tijd aan de orde zouden moeten komen,

heeft hij genoeg. Hij noemt de ‘decentralisatiekater’ die volgens

hem onherroepelijk zal komen, de naweeën van te ver doorge-

schoten krimp en het verlies aan kennis en de relatie met markt en

samenleving in het postsubsidietijdperk.

Agendasettend is het Reuring!Café misschien niet, maar er komen

wel áltijd vernieuwende onderwerpen aan bod, zegt Koos van der

Steenhoven. Als SG bij OCW hostte hij in 2006 een van de eerste

Reuring!Cafés. Het ging over de kerndepartementen. Moesten deze

worden afgeschaft of afgeslankt en zou de overheid moeten inzet-

ten op een structuurverandering of eerder op cultuurverandering,

dat waren de vragen. ‘Het idee om meer bundeling te krijgen tus-

sen de ministeries en departementen bij elkaar te huisvesten, was

toen een nieuwe gedachte, vertelt Van der Steenhoven. We konden

niet bevroeden dat Landbouw als ministerie zo snel zou worden

opgeheven. Als ABD-TOP Consultant was hij later betrokken bij de

samenvoeging van EZ en LNV. ‘Een proces waarvan wij toen nog

dachten dat het eindeloos zou duren en veel uitval en energiever-

lies zou geven. Dat is gelogenstraft. De samenvoeging ging heel

snel en de ambtelijke productie ging in een geweldig tempo voort.’

Destijds ging het nog erg over structuren in Reuring, vertelt Van der

Steenhoven. ‘De SG’s waren eerder gekomen met het rapport De

ontkokering voorbij. We spraken in die tijd over bundeling, samen-

werking, fl exibilisering van het apparaat. De vraag zou nu zijn hoe je

Frequin het Reuring!Café presenteerde, heeft hij niet één keer ver-

stek doen gaan. Dat alleen al maakt van het café ‘een fenomeen’,

vindt Kuijken. Hij is vol lof over de ‘altijd relevante onderwerpen’ op

het vlak van het politiek-ambtelijke samenspel, de vernieuwing van

de rijksdienst, digitalisering, ICT-ontwikkelingen, de decentralisa-

ties en overheidsparticipatie, om er enkele te noemen, en over de

kwaliteit van de gasten. De meeste topambtenaren hebben wel een

keer op de bank gezeten en verder waren er ook regelmatig (oud-)

ministers en topmannen uit het bedrijfsleven. ‘Het is soms wel iets

te veel incrowd, het moet geen Rotaryclub voor ambtenaren wor-

den,’ zegt Kuijken. Zijn tip om het café een groter bereik te bezor-

gen: maak rond de komende kabinetsformatie een Reuring!Café.

Ook bestuurskundige en voormalig bestuurder Roel in ’t Veld zou

graag meer scherpte zien. De verslagen van de cafés gebruikt hij

vaak voor zijn colleges op de NSOB. ‘Het is bijzonder dat bestuur-

ders zich hier zo laten bevragen, al zullen ze nooit echt op het hak-

blok komen te liggen. Dat past niet binnen de opzet,’ zegt hij. Hij

zou graag zien dat het sponsormodel wat losser werd, zodat het

kritische geluid wat meer de ruimte krijgt. Suggesties voor onder-

nog verder kunt gaan, hoe we ook anders kunnen werken. De rek

wordt nu ook gezocht in mensen.’

Het Reuring!Café zorgde al die tijd voor een relevant platform, vindt

Van der Steenhoven. ‘Het is heel belangrijk dat het open gesprek

over de publieke dienst gevoerd wordt. De voorhoede vindt er ook

een uitlaatklep.’ Wel hangt het succes van de formule volgens hem

erg aan Frequin die het debat ‘met een combinatie van gezag en

lichtvoetigheid weet te leiden’. ‘Dat is tegelijkertijd ook de zwakte;

een tweede Mark is niet zomaar gevonden.’

Roel in ’t Veld

‘HET IS BIJZONDER DAT

BESTUURDERS ZICH HIER ZO LATEN

BEVRAGEN’

Koos van der Steenhoven

‘AGENDASETTEND IS HET MISSCHIEN

NIET, MAAR ER KOMEN WEL ÁLTIJD

VERNIEUWENDE ONDERWERPEN AAN BOD’

DE HOSTS DE GASTEN

B

Bas Eenhoorn

Bas van de Veldt

Ben Droste

Ben Woldring

Bernard Wientjes

Bram Steijn

Bruno Bruins

C

Cees Veerman

Chiel Huff meijer

D

David Jongen

Dennis Wiersman

Dick Sluimers

Dorine Burmanje

E

Ed van Thijn

Edwin Bakker

Eelco Blok

Eimert van Middelkoop

El Rahmani

Elies Lemkes-Staver

Elisabetta Manunza

Elly van Kooten

Erik Akerboom

Erik Gerritsen

A

Adjiedj Bakas

Adri Duivesteijn

Ahmed Aboutaleb

Albert-Jan Kruiter

Albert van Wijk

Alex Brenninkmeijer

Alexander Pechtold

Alexander Rinnooy

Kan

Alexander Sakkers

André Rouvoet

Ank Bijleveld

Anneke van Zanen

Annet Bertram

Arjan van Gils

Arthur Docters van

Leeuwen

Axel Arnbak

C

Charles Groenhuijsen

D

Dick Schoof

G

Gerard Beukema

Gert-Jan Buitendijk

H

Hans Alders

Hans van der Vlist

Harry van Dorenmalen

Henk Wesseling

I

Ivo Opstelten

J

Jan van den Bos

Jan-Hendrik Schretlen

Jan Willem Weck

K

Koos van der

Steenhoven

L

Leo Smits

Leon van Halder

Lex van den Ham

M

Maarten Camps

Manon Leijten

Marianne Witlox

Marjanne Sint

Merel Heimens Visser

P

Peter Heij

Peter Welling

Pieter Cloo

Philippe Raets

R

Renée Jones-Bos

Richard van Zwol

Roos van Erp-Bruinsma

S

Sadik Harchaoui

Saskia Stuiveling

Siebe Riedstra

Simône Huijs

T

Tof Thissen

Erry Stoové

F

Fatma Koser Kaya

Frank Heemskerk

Frank Kalkshoven

Frans Mencke

Frans Nauta

Frans van Vught

Frits Huff nagel

G

Geert Teisman

Gerard Schouw

Geri Bonhof

H

Han Polman

Hans de Boer

Hans Dijkstal

Hans Schutte

Hans van der Vlist

Harry Borghouts

Harry Timmerman

Harry van

Dorenmalen

Henk Jan Bolding

Henk Ovink

Herna Verhagen

Huib de Jong

I

Ina Sjerps

J

Jaap Uijlenbroek

Jacqueline Prins

Jacques Wallage

Jan Jaap de Graeff

Jan Kees de Jager

Jan van Betten

Jan van Zijl

Jan Waaijer

Jantine Kriens

Jenny Thunnissen

Jeroen Fukken

Jetta Klijnsma

Joan Meyer

Joep Thönissen

Johan de Leeuw

Joop Kanen

Joop Linthorst

José Hilgersom

Jouke de Vries

Jowi Bijsterbosch

Judith Meulenbrug

K

Katherine Diaz

Kitty Roozemond

39 HOSTS

DE GASTEN

Erry Stoové

F

Fatma Koser Kaya

Frank Heemskerk

Frank Kalkshoven

Frans Mencke

Frans Nauta

Frans van Vught

Frits Huffnagel

G

Geert Teisman

Gerard Schouw

Geri Bonhof

H

Han Polman

Hans de Boer

Hans Dijkstal

Hans Schutte

Hans van der Vlist

Harry Borghouts

Harry Timmerman

Harry van

Dorenmalen

Henk Jan Bolding

Henk Ovink

Herna Verhagen

Huib de Jong

I

Ina Sjerps

J

Jaap Uijlenbroek

Jacqueline Prins

Jacques Wallage

Jan Jaap de Graeff

Jan Kees de Jager

Jan van Betten

Jan van Zijl

Jan Waaijer

Jantine Kriens

Jenny Thunnissen

Jeroen Fukken

Jetta Klijnsma

Joan Meyer

Joep Thönissen

Johan de Leeuw

Joop Kanen

Joop Linthorst

José Hilgersom

Jouke de Vries

Jowi Bijsterbosch

Judith Meulenbrug

K

Katherine Diaz

Kitty Roozemond

Ko Colijn

Koos v/d Steenhoven

L

Laurens-Jan Brinkhorst

Leatitia Griffith

Leo Smits

Leon van Halder

Liesbeth Spies

Lucas Meijs

M

Maarten Hajer

Maarten Hillenaar

Maarten Schurink

Marc Calon

Marcel Meijs

Marco Florijn

Margot Wijnen

Marianne van

den Anker

Mariënne Verhoef

Mariëtte Hamer

Mariëtte van Wieringen

Marion Gout-van

Sinderen

Mark Esseboom

Mark Hillen

Mark van der Horst

Mark van Twist

Marloes Pomp

Martin Pikaart

Max van den Berg

Melek Usta

Menno Lanting

Monika Milz

Mirko Noordegraaf

O

Olav Welling

P

Paul Frissen

Paul Schnabel

Paul ‘t Hart

Pauline Bieringa

Pauline Meurs

Peter Joziasse

Petra Stienen

Pierre Heijnen

Pieter Cobelens

Pieter Kalbfleisch

Pim de Bruijne

R

Ralph Pans

Rein Willems

Reina Buijs

Remko van Ooijen

Renée Bergkamp

Renzo Deurloo

Richard van Zwol

Rien Meijerink

Rinske van Noortwijk

Rob Hagens

Rob Oudkerk

Roel Bekker

Roel Coutinho

Roel in ’t Veld

Roel Pieper

Roelof Prins

Ronald Plasterk

Rudy Stroink

Ruurd Baane

S

Sadik Harchaoui

Sander van Reedt

Dortland

Siebe Riedstra

Sjaak van der Tak

Stavros Zouridis

Stef Blok

Steven van Eijck

Sylvia Roelofs

T

Talja Blokland

Tex Gunning

Thom de Graaf

Timo Kos

Tjark Tjin-A-Tsoi

Tom Rodriques

Ton Annink

Tonny van de

Vondenvoort

U

Uri Rosenthal

V

Valerie Frissen

Victor Bekkers

W

Wassila Hachchi

Willem Vermeend

Wim Kuijken

Wim van de Donk

Wim van de Meeren

Winnie Sorgdrager

Y

Yvette van Eechoud

208 GASTEN

2006

IN THE SPOTLIGHTS

Op 26 januari 2006 vond

het eerste Reuring!Café

plaats in de Noenzaal van

de Eerste Kamer. De titel

luidde: Wat moeten burgers

doen om het vertrouwen

van de overheid te krijgen?

Magazine PM was destijds

aanwezig voor de ‘roddel-

rubriek’ Beau Monde. We

doken foto’s en teksten op

uit het archief.

Organisatieadviseur Ada

Odijk (r) won een begonia Odijk (r) won een begonia Odijk

door tijdens de quiz vooraf-

gaand aan het debat een versje

van Annie M.G. Schmidt op te

zeggen. Bij de inschrijving voor

het café zag zij de naam van

Luc Bool

bij het ministerie van Financiën,

praat na met

adviseur bij de Inspectie VenW.

‘Internet is een goed middel

om de kloof tussen burger en

politiek te dichten,’ denkt Bool.

Rauws is het met hem eens,

maar het lijkt haar moeilijk een

neutrale website te maken.

Arine van Walré de

Bordes, van de Inspectie

VenW, en Walter van Ditmars

directeur Europese Integratie

en Strategie bij het ministerie

van Economische Zaken, heb-

ben genoten van de avond. Van

Ditmars: ‘De setting was heel

goed.’ ‘En vooral de keuze voor

deze sprekers was leuk,’ vult Van

Walré de Bordes aan.

Ronald Mauer, gemeentese-

cretaris in Oegstgeest, al staan

en zij spraken af om even met

elkaar bij te kletsen.

Robert Wester, directeur

Communicatie bij VenW (l) en

Guido Rijnja van de Academie

voor Overheidscommunicatie

(m) zaten in de organisatie van

dit café. Directeur Voorlichting

en Communicatie Jeroen

Sprenger (r) van Financiën, is

de volgende keer aan de beurt.

Hij vindt dat ‘de discussie wel

wat meer to the point mag

zijn’. Rijnja is het daar niet mee

eens: ‘Het gaat toch juist om

de reuring.’

REURING!CAFÉ

HET ALLEREERSTE

6666666HET ALLEREERSTE

666HET ALLEREERSTE

6OOOOOOOHET ALLEREERSTE

OOOHET ALLEREERSTE

OREURING!CAFÉ18

2006

IN THE SPOTLIGHTS

Luc Bool, beleidsadviseur

bij het ministerie van Financiën,

praat na met Marjolein Rauws,

adviseur bij de Inspectie VenW.

‘Internet is een goed middel

om de kloof tussen burger en

politiek te dichten,’ denkt Bool.

Rauws is het met hem eens,

maar het lijkt haar moeilijk een

neutrale website te maken.

Arine van Walré de

Bordes, van de Inspectie

VenW, en Walter van Ditmars,

directeur Europese Integratie

en Strategie bij het ministerie

van Economische Zaken, heb-

ben genoten van de avond. Van

Ditmars: ‘De setting was heel

goed.’ ‘En vooral de keuze voor

deze sprekers was leuk,’ vult Van

Walré de Bordes aan.

Een klein onderonsje

op de gang met Liesbeth

Frequin (l), haar man gastheer

Mark Frequin en Jannie

Houweling. ‘Voor een eerste

keer was het heel geslaagd,’

zegt Liesbeth over de pre-

sentatietechnieken van haar

man. ‘Maar ik ben wel Marks

grootste criticus, dus hij krijgt

vanavond ook te horen wat er

niet goed ging.’

Leon Klinkers van het

ministerie van Verkeer en

Waterstaat heeft de sprekers

geregeld. ‘Ik zat van te voren

wel een beetje in de stress over

de gasten,’ vertelt hij. ‘Dan zou-

den ze wel komen, dan weer

niet.’ Eveline van der Ginge

van Binnenlandse Zaken had

gelukkig geen last van deze

stress en kwam alleen maar

‘om te luisteren en te genieten’.

van de Academie

voor Overheidscommunicatie

(m) zaten in de organisatie van

dit café. Directeur Voorlichting

en Communicatie Jeroen

(r) van Financiën, is

de volgende keer aan de beurt.

Hij vindt dat ‘de discussie wel

wat meer to the point mag

zijn’. Rijnja is het daar niet mee

eens: ‘Het gaat toch juist om

Spreekstalmeester Paul

van Hal (l) borrelt nog even

na met Yvonne Phillipa en

Jornt van Zuylen van InAxis.

Van Zuylen gaat zo wat eten

en herinneringen ophalen

met Roeland Kreeft van

Gerrichhauzen & Partners (r).

‘Wij kennen elkaar nog uit de

kelder van het PvdA-partijbu-

reau,’ vertelt hij. ‘Daar zijn we

na een jaar gillend weggerend.’

‘En nu zitten wij met hem op-

gescheept,’ merkt Van Hal op.

Pieter Kuiper, ontwerper

van het Reuring-logo, is even

met Inga Niestroy van EEAC

mee naar buiten gelopen

omdat zij een sigaretje wilde

roken. ‘Pastors viel wel een

beetje door de mand,’ vindt

Kuiper. ‘Hij had niet zo veel te

vertellen en kon zijn argumen-

ten niet goed onderbouwen.’

Vlak voordat Mark Frequin

het debat afsluit, neemt deze

toevallige voorbijganger het

woord. ‘Waar is de burger in

dit verhaal?’ vraagt hij zich af.

‘Bij dezen meld ik me aan als

burgerbuddy van Alexander

Pechtold.’

De Wizards of AZ in actie.

De zeskoppige band, bestaande

uit ambtenaren van het minis-

terie van Jan Peter Balkenende,

kreeg de sfeer er goed in.

REURING!CAFÉIn de editie van 2 februari

2006 deed PM verslag van

het allereerste Reuring!Café

��

��

Een Rembrandt aan de muur, ruim honderd ambtenaren in de zaal, glaasje wijn in de hand, een swingende band naast het podium en drie heren op een ‘hoerenbankje’. Dat zijn de ingredi-enten van het eerste Reuring Café, georganiseerd door de Vereni-ging voor Overheidsmanagement, InAxis en PM, op donderdag 26 januari in Den Haag.

Het is de dag dat het maandblad Opzij in de kiosken ligt en alle ogen gericht zijn op minister van Bestuurlijke Vernieuwing Alexander Pechtold. De uitspraak dat in Den Haag ‘vieze en vunzige spelletjes worden gespeeld’ leveren hem een +5 op de feministische meetlat op. Tijdens het Reuring Café neemt hij er geen woord van terug. ‘Ik ben ervan overtuigd dat mijn analyse klopt,’ zegt Pechtold, ‘maar misschien had ik het met iets minder reuring en iets meer inhoud moeten brengen.’

Een prettige chaos, zo omschrijft gastheer Mark Frequin, in het dagelijks leven DG Telecommunicatie en Post op Economische Zaken, de informele bijeenkomst aan het eind van de dag in de Noenzaal van de Eerste Kamer. Ruim honderd ambtenaren zijn uit hun departementen afgedaald naar het Binnenhof om te horen wat minister Pechtold, lijstrekker Marco Pastors van Leefbaar Rotterdam en directeur Paul Schnabel van het Sociaal en Cultureel Planbureau te vertellen hebben over wat burgers moeten doen om weer vertrouwen van de overheid te krijgen.

Maar daarover blijkt het nauwelijks te gaan. Het vertrouwen

dat de burger in de overheid heeft, is wél een geliefd onderwerp. Volgens Schnabel, die naar eigen zeggen ‘best lekker zit naast twee politici op het rode pluche van het hoerenbankje’, is dat al heel lang historisch laag. ‘Vooral het feit dat het zo lang duurt en het vertrouwen niet herstelt, is bijzonder.’ Pechtold meent dat participatie voor vertrouwen komt. En dus, constateert hij verheugd, gaat het voorzichtig de goede kant op. De opkomst bij verkiezingen neemt toe, tijdens het referendum over de Europese grondwet heeft een groot deel van de burgers gestemd en de jongerenorganisaties van de politieke partijen zijn groeiende, somt de minister op. ‘Meedoen is de eerste stap, daarna volgt vertrouwen.’ Marco Pastors, tijdens de komende gemeenteraads-verkiezingen lijstrekker van Leefbaar Rotterdam, is het volstrekt met Pechtold oneens. ‘Ik heb helemaal niet het gevoel dat de mensen in het land meer participeren.’

Ook het aantal ambtenaren dat in Den Haag rondloopt wordt nog even aangestipt. Een precair onderwerp in dit gezelschap. ‘De ministeries vegen weinig,’ meent Pastors. ‘Dus daar kunnen er nog heel veel uit.’ Waarop Pechtold het opneemt voor het ambtenarenkorps: ‘Het is altijd lekker om te zeggen dat we met veel minder ambtenaren kunnen, maar dat werkt wel demotiverend.’

Reuring in de Noenzaal

Alvorens de gasten plaatsnemen op het podium, vermaakt theatermaker Jelle Kuiper het publiek. De ambtenaar die de microfoon in handen heeft als de muziek stopt, moet een vraag beantwoorden. Hilariteit alom!

advertorial

FOTO’S WIEBE KIESTRA

Het volgende Reuring Café vindt plaats op donderdag 23 februari in het Paard van Troje, Prinsegracht 12, Den Haag. Zaal open: 16.30 uur, aanvang: 17.00 uur. Aanmelden: www.vom-online.nl

Wat moeten burgers doen om weer vertrouwen vande overheid te krijgen?

Een Rembrandt aan de muur, ruim honderd ambtenaren in de zaal, glaasje wijn in de hand, een swingende band naast het podium en drie heren op een ‘hoerenbankje’. Dat zijn de ingredi-enten van het eerste Reuring Café, georganiseerd door de Vereni-ging voor Overheidsmanagement, InAxis en PM, op donderdag 26

in de kiosken ligt en alle ogen gericht zijn op minister van Bestuurlijke Vernieuwing Alexander Pechtold. De uitspraak dat in Den Haag ‘vieze en vunzige spelletjes worden gespeeld’ leveren hem een +5 op de feministische meetlat op. Tijdens het Reuring Café neemt hij er geen woord van terug. ‘Ik ben ervan overtuigd dat mijn analyse klopt,’ zegt Pechtold, ‘maar misschien had ik het met iets minder reuring en iets meer inhoud moeten brengen.’

Een prettige chaos, zo omschrijft gastheer Mark Frequin, in het dagelijks leven DG Telecommunicatie en Post op Economische Zaken, de informele bijeenkomst aan het eind van de dag in de Noenzaal van de Eerste Kamer. Ruim honderd ambtenaren zijn uit hun departementen afgedaald naar het Binnenhof om te horen wat minister Pechtold, lijstrekker Marco Pastors van Leefbaar Rotterdam en directeur Paul Schnabel van het Sociaal en Cultureel Planbureau te vertellen hebben over wat burgers moeten doen om weer vertrouwen van de overheid te krijgen.

Maar daarover blijkt het nauwelijks te gaan. Het vertrouwen

dat de burger in de overheid heeft, is wél een geliefd onderwerp. Volgens Schnabel, die naar eigen zeggen ‘best lekker zit naast twee politici op het rode pluche van het hoerenbankje’, is dat al heel lang historisch laag. ‘Vooral het feit dat het zo lang duurt en het vertrouwen niet herstelt, is bijzonder.’ Pechtold meent dat participatie voor vertrouwen komt. En dus, constateert hij verheugd, gaat het voorzichtig de goede kant op. De opkomst bij verkiezingen neemt toe, tijdens het referendum over de Europese grondwet heeft een groot deel van de burgers gestemd en de jongerenorganisaties van de politieke partijen zijn groeiende, somt de minister op. ‘Meedoen is de eerste stap, daarna volgt vertrouwen.’ Marco Pastors, tijdens de komende gemeenteraads-verkiezingen lijstrekker van Leefbaar Rotterdam, is het volstrekt met Pechtold oneens. ‘Ik heb helemaal niet het gevoel dat de mensen in het land meer participeren.’

Ook het aantal ambtenaren dat in Den Haag rondloopt wordt nog even aangestipt. Een precair onderwerp in dit gezelschap. ‘De ministeries vegen weinig,’ meent Pastors. ‘Dus daar kunnen er nog heel veel uit.’ Waarop Pechtold het opneemt voor het ambtenarenkorps: ‘Het is altijd lekker om te zeggen dat we met veel minder ambtenaren kunnen, maar dat werkt wel demotiverend.’

Alvorens de gasten plaatsnemen op het podium, vermaakt theatermaker Jelle Kuiper het publiek. De ambtenaar die de microfoon in handen heeft als de muziek stopt, moet een vraag

Het volgende Reuring Café vindt plaats op donderdag 23 februari in het Paard van Troje, Prinsegracht 12, Den Haag. Zaal open: 16.30 uur, aanvang: 17.00 uur. Aanmelden: www.vom-online.nl

< beau monde

PM 2 / 2 39

Organisatieadviseur Ada Odijk (r) won een begonia door tijdens de quiz voorafgaand aan het debat een versje van Annie M.G. Schmidt op te zeggen. Ze raakte in gesprek met Ronald Mauer, gemeentesecretaris in Oegstgeest (l).

Eindelijk! Reuring in Den Haag De Vereniging voor Overheidsmanagament organiseert samen met InAxis en PM een zestal live talkshows voor ambtenaren. In het eerste Reuring Café: minister Alexander Pechtold, lijsttrekker Marco Pastors van Leefbaar Rotterdam en directeur Paul Schnabel van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Onderwerp? Het ver-trouwen van de overheid. De discussie werd geleid door direc-teur-generaal Mark Frequin (EZ) en begeleid door de Wizards of AZ-Band, de huisband van het ministerie van Algemene Zaken.

De Wizards of AZ-Band in actie. De zeskoppige band, bestaande uit ambtenaren van het ministerie van Jan Peter Balkenende, kreeg de sfeer er goed in.

Gebeurtenis Reuring Café, een live talkshow voor en door ambtenarenPlaats De Noenzaal van de Eerste Kamer in Den HaagTijdstip Donderdag 26 januari, 17.00 - 18.30 uur

Robert Wester, directeur Communicatie bij VenW (l) en Guido Rijnja van de Academie voor Overheidscommunicatie (m) zaten in de organisatie van dit café. Directeur Voorlichting en Communicatie Jeroen Sprenger (r) van Financiën, is de volgende keer aan de beurt.

Luc Bool, beleidsadviseur bij het ministerie van Financiën, praat met Marjolein Rauws, adviseur bij de Inspectie VenW, over internet. ‘Een goed middel om de kloof tussen burger en politiek te dichten.’

Arine van Walré de Bordes, van de Inspectie VenW, en Walter van Ditmars, directeur Europese integratie en strategie bij het ministerie van Economische Zaken, hebben genoten. ‘De setting was heel goed,’ zegt Van Ditmars. ‘En de keuze voor deze sprekers was leuk,’ vult Van Walré de Bordes aan.

Pieter Kuiper, ontwerper van het Reuring-logo, is even met Inga Niestroy van het Brusselse milieu-adviesorgaan EEAC mee naar buiten gelopen, omdat zij een sigaretje wilde roken.

Leon Klinkers van het ministerie van Verkeer en Waterstaat heeft de sprekers geregeld. ‘Ik zat van te voren wel een beetje in de stress over de gasten,’ vertelt hij. ‘Dan zouden ze wel komen, dan weer niet,’ vertelt hij aan Eveline van der Ginge van Binnen landse Zaken.

Spreekstalmeester Paul van Hal (l) borrelt nog even na met Yvonne Phillipa en Jornt van Zuylen van InAxis. Rechts Roeland Kreeft van Gerrichhauzen & Partners. ‘Wij kennen elkaar nog uit de kelder van het PvdA-partijbureau,’ vertelt Jornt.

Een klein onderonsje op de gang met Liesbeth Frequin (l), haar man gastheer Mark Frequin en Jannie Houweling. ‘Voor een eerste keer was het heel geslaagd,’ zegt Liesbeth over de presentatietechnieken van haar man. ‘Maar ik ben wel Marks grootste criticus, dus hij krijgt vanavond ook te horen wat er niet goed ging.’

vraaggerichte maatschappij’. Blokland stelde dat er op een andere

wijze moet worden nagedacht over stedelijke vernieuwing. ‘Je kunt

niet zomaar praten over dé buurt.’ Ze wees erop dat er een verbetering

moet komen van de fysieke én de sociale infrastructuur van de wijk.

Volgens Hagens zou de rijksoverheid de activiteiten beter op elkaar

moeten afstemmen. ‘Er is altijd één ministerie in de keten dat ergens

een stekkertje uittrekt.’ Hij vertelde over zijn succesvolle initiatief om

werkloze jongeren in te zetten binnen hun eigen wijk. Meijboom er-

kende dat de problemen met jongeren veel aandacht vragen en was

het met Hagens eens dat samenwerking en afstemming tussen de

verschillende overheidsinstanties hierbij essentieel is. Op dit terrein

zou volgens hem nog veel werk verzet moeten worden.

Het Reuring!Café van een maand later gaat over het aloude idee van

kerndepartementen en het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat

café nummer vijf host, stelt het thema fl exibel besturen aan de orde.

Mede-initiatiefnemers Leon Klinkers en Louis Meuleman blikken in

het VOM-jaarboek van 2006 terug op de zes bijeenkomsten. Wat

hun opviel aan de eerste serie Reuring!Cafés? ‘Misschien wel dat

hedendaagse (rijks)ambtenaren niet zozeer op zoek zijn naar het

ultieme model, naar de enige goede oplossing, maar vooral bezig

zijn met het optimaal leren omgaan met situaties waarin nooit één

antwoord het enige juiste is.’

Reacties: 08

VERDER IN 2006REURING!CAFÉ

20

STUREN EN BESTUREN

Drie van de zes cafés die in het eerste jaar plaatsvonden,

hadden ‘vertrouwen’ als thema. De tweede rode draad van de

bijeenkomsten was ‘sturen en besturen’.

Zo stelde het ministerie van Vrom de sturingsrelatie met de steden

centraal, in het bijzonder de spanning tussen fysieke (ruimtelijke)

en sociale vraagstukken in wijken. Te gast waren onder meer Steven

van Eijck, die destijds commissaris Jeugd en Jongerenbeleid was,

buitengewoon hoogleraar Talja Blokland, directeur Rob Hagens van

woningcorporatie Woondrecht en de korpschef van de Rotterdam-

se politie Aad Meijboom. Van Eijck gaf aan dat er ‘bruggen geslagen

moeten worden tussen de aanbodgeoriënteerde overheid en de

Op één keer na is Liesbeth

Frequin, de echtgenote van

Reuring-presentator Mark

Frequin, altijd aanwezig

geweest. Ze komt met de bus

naar Den Haag en rijdt met

haar man mee terug naar

huis. In de auto evalueren

ze de bijeenkomst. Lang

niet altijd is Mark tevreden

– vooral als de bankgasten

het eens zijn met elkaar –

maar chagrijnig is hij nooit,

vertelt Liesbeth.

Ze kan zich de eerste bijeen-

komsten nog goed herinneren.

‘Er was nauwelijks geld, dus

ik kocht destijds voor 20 euro

worst en kaas bij de Aldi,’ zegt

ze lachend. ‘Die stond ik dan

zelf te snijden.’ Er is in tien jaar

tijd wel een en ander veranderd,

constateert Liesbeth. ‘Het is een

stuk professioneler geworden.’

Mark is echter de constante

factor, vindt ze. ‘Hij wilde heel

graag het debat binnen de

overheid op gang brengen, en

is er gewoon voor gegaan.’ Ze

‘VROEGER WERD

ER VAAK GEDANST,

TEGENWOORDIG

WAT MINDER. DAT

IS EIGENLIJK WEL

JAMMER’

LIESBETH

vraaggerichte maatschappij’. Blokland stelde dat er op een andere

wijze moet worden nagedacht over stedelijke vernieuwing. ‘Je kunt

niet zomaar praten over dé buurt.’ Ze wees erop dat er een verbetering

moet komen van de fysieke én de sociale infrastructuur van de wijk.

Volgens Hagens zou de rijksoverheid de activiteiten beter op elkaar

moeten afstemmen. ‘Er is altijd één ministerie in de keten dat ergens

een stekkertje uittrekt.’ Hij vertelde over zijn succesvolle initiatief om

werkloze jongeren in te zetten binnen hun eigen wijk. Meijboom er-

kende dat de problemen met jongeren veel aandacht vragen en was

het met Hagens eens dat samenwerking en afstemming tussen de

verschillende overheidsinstanties hierbij essentieel is. Op dit terrein

zou volgens hem nog veel werk verzet moeten worden.

Het Reuring!Café van een maand later gaat over het aloude idee van

kerndepartementen en het ministerie van Verkeer en Waterstaat, dat

café nummer vijf host, stelt het thema fl exibel besturen aan de orde.

Mede-initiatiefnemers Leon Klinkers en Louis Meuleman blikken in

het VOM-jaarboek van 2006 terug op de zes bijeenkomsten. Wat

hun opviel aan de eerste serie Reuring!Cafés? ‘Misschien wel dat

hedendaagse (rijks)ambtenaren niet zozeer op zoek zijn naar het

ultieme model, naar de enige goede oplossing, maar vooral bezig

zijn met het optimaal leren omgaan met situaties waarin nooit één FREQUIN, VASTE GAST

‘CHAGRIJNIG IS HIJ NOOIT’

2006 REURING!CAFÉ

21

Op één keer na is Liesbeth

Frequin, de echtgenote van

Reuring-presentator Mark

Frequin, altijd aanwezig

geweest. Ze komt met de bus

naar Den Haag en rijdt met

haar man mee terug naar

huis. In de auto evalueren

ze de bijeenkomst. Lang

niet altijd is Mark tevreden

– vooral als de bankgasten

het eens zijn met elkaar –

maar chagrijnig is hij nooit,

vertelt Liesbeth.

Ze kan zich de eerste bijeen-

komsten nog goed herinneren.

‘Er was nauwelijks geld, dus

ik kocht destijds voor 20 euro

worst en kaas bij de Aldi,’ zegt

ze lachend. ‘Die stond ik dan

zelf te snijden.’ Er is in tien jaar

tijd wel een en ander veranderd,

constateert Liesbeth. ‘Het is een

stuk professioneler geworden.’

Mark is echter de constante

factor, vindt ze. ‘Hij wilde heel

graag het debat binnen de

overheid op gang brengen, en

is er gewoon voor gegaan.’ Ze

vindt dat het hem altijd goed

lukt samen te vatten wat er is

gezegd en de belangrijke zaken

naar de oppervlakte te brengen.

Daar is Liesbeth best een beetje

trots op.

De voormalige fysiotherapeute

vindt de onderwerpen die tij-

dens het Reuring!Café worden

aangesneden interessant, ‘ook

voor een buitenstaander als ik’.

Thuis heeft Mark het nauwe-

lijks over de bijeenkomsten,

vertelt ze. ‘Alleen als er weinig

aanmeldingen zijn, dan maakt

hij zich zorgen en hebben we

het er weleens over.’

Een goede herinnering heeft

ze aan die ene keer, het was

in 2008, dat het Reuring!Café

plaatsvond op hun trouwdag.

‘Ik weet niet wie het geregeld

had, Aik [van Eemeren, red.]

wellicht, maar er was een

prachtige taart met een foto

van ons erop. Die hebben we

toen met alle aanwezigen op-

gegeten,’ memoreert Liesbeth,

die ook altijd geniet van de

huisband, The Wizards of AZ.

‘Vroeger werd er vaak gedanst,

tegenwoordig wat minder. Dat

is eigenlijk wel jammer.’

‘VROEGER WERD

ER VAAK GEDANST,

TEGENWOORDIG

WAT MINDER. DAT

IS EIGENLIJK WEL

JAMMER’

KRACHT DOOR

FLEXIBILITEITOp 25 april 2007 hostte het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de persoon

van toenmalig secretaris-generaal Koos van der Steenhoven een Reuring!Café over de

fl exibele overheidsorganisatie.

De SG probeerde zijn eigen departement te ‘kantelen’ en zo in te richten dat eenvoudiger op

maatschappelijke vraagstukken ingespeeld kon worden. De samenleving trekt zich immers

niets aan van ministeriële verantwoordelijkheden en de bestaande indeling van de ministeries

of bestuurslagen. De gangbare structuren binnen de rijksdienst – je zou het verkokerd kunnen

noemen – belemmeren de samenwerking en de gerichtheid op de omgeving, zo luidde de stelling

van deze avond. Bankgasten Roel Bekker (programma-SG Vernieuwing Rijksdienst), Erik Gerritsen

(gemeentesecretaris Amsterdam) en Paul Frissen (hoogleraar bestuurskunde Universiteit van Tilburg)

gaven hun visie op de kunst van fl exibel organiseren.

GOUDEN TIP AAN

DE VEERTIENDE SG

Onder het mom van een

prijsvraag voor de gouden

tip aan de veertiende SG

is ambtenaren gevraagd

hun wens voor een betere

overheid op te schrijven.

Het resultaat is overhandigd

aan Roel Bekker, die als

programma-SG nog maar

net was begonnen aan de

vernieuwing van de rijksdienst.

Bekker weet nog goed wat hij

destijds antwoordde. ‘Hoewel

er interessante ideeën tussen

zaten, miste ik één advies,’

aldus Bekker. ‘Namelijk dat

ambtenaren niet moeten

wachten op hervormingen,

maar zelf het initiatief moeten

en kunnen nemen. Als ze dat

zelf niet doen, dan worden

allerlei hervormingsplannen

door anderen over hen heen

gestort en daar wordt de amb-

telijke dienst niet beter van.’

REURING!CAFÉ

FLEXIBILITEITKRACHT DOOR

FLEXIBILITEIT

2007

IN THE SPOTLIGHTS

22

FLEXIBILITEITOp 25 april 2007 hostte het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de persoon

van toenmalig secretaris-generaal Koos van der Steenhoven een Reuring!Café over de

De SG probeerde zijn eigen departement te ‘kantelen’ en zo in te richten dat eenvoudiger op

maatschappelijke vraagstukken ingespeeld kon worden. De samenleving trekt zich immers

niets aan van ministeriële verantwoordelijkheden en de bestaande indeling van de ministeries

of bestuurslagen. De gangbare structuren binnen de rijksdienst – je zou het verkokerd kunnen

noemen – belemmeren de samenwerking en de gerichtheid op de omgeving, zo luidde de stelling

van deze avond. Bankgasten Roel Bekker (programma-SG Vernieuwing Rijksdienst), Erik Gerritsen

(gemeentesecretaris Amsterdam) en Paul Frissen (hoogleraar bestuurskunde Universiteit van Tilburg)

GOUDEN TIP AAN

DE VEERTIENDE SG

Onder het mom van een

prijsvraag voor de gouden

tip aan de veertiende SG

is ambtenaren gevraagd

hun wens voor een betere

overheid op te schrijven.

Het resultaat is overhandigd

aan Roel Bekker, die als

programma-SG nog maar

net was begonnen aan de

vernieuwing van de rijksdienst.

Bekker weet nog goed wat hij

destijds antwoordde. ‘Hoewel

er interessante ideeën tussen

zaten, miste ik één advies,’

aldus Bekker. ‘Namelijk dat

ambtenaren niet moeten

wachten op hervormingen,

maar zelf het initiatief moeten

en kunnen nemen. Als ze dat

zelf niet doen, dan worden

allerlei hervormingsplannen

door anderen over hen heen

gestort en daar wordt de amb-

telijke dienst niet beter van.’

2007

IN THE SPOTLIGHTS

Spies, later minister van BZK en onlangs benoemd tot burgemees-

ter van Alphen aan den Rijn, moet even diep in haar geheugen

graven, maar weet zich uiteindelijk te herinneren dat het een ‘vrij

rommelige afl evering’ van het Reuring!Café was. ‘Het viel voor de

presentator niet mee de boel een beetje bij elkaar te houden.’

De discussie spitste zich toe op de vraag of we vier of vijf bestuurslagen

hebben: Europa, nationaal, provinciaal, regionaal en lokaal. Spies: ‘De

eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we een vergelijkbaar debat nog

steeds kunnen voeren.’ In die tijd speelde in de Tweede Kamer de dis-

cussie over het afscha� en van de stadsregio’s, waar coalitiepartij PvdA

mordicus tegen was. ‘Inmiddels zijn we een stapje verder en worden

de WGR+-regio’s afgeschaft,’ zegt Spies. ‘Daaraan kun je zien dat het

echt wel even tijd nodig heeft alvorens je de bestuurlijke drukte iets

opgeruimd hebt.’ Spies benadrukt dat bestuurlijke grenzen steeds

minder relevant worden. ‘Provincies en gemeenten zijn op zoek naar

het juiste schaalniveau om taken uit te voeren. Zij gaan strategische

allianties aan, die per probleem het meest oplossend vermogen zou-

den kunnen hebben. De bestuurlijke grenzen worden daardoor meer

fl uïde, het is steeds meer dansen tussen de schalen.’

Dat het Reuring!Café nu zijn tiende seizoen ingaat, bewijst volgens

Spies – die vaker te gast is geweest – dat er een goede formule is ge-

vonden. ‘De ontmoeting is van belang, daar is veel ruimte voor. Er zijn

gasten van niveau, het is laagdrempelig en er komen ambtenaren van

verschillende departementen. Die kruisbestuiving is heel belangrijk.’

REURING!CAFÉ

In het tweede seizoen was er onder meer aandacht voor

personality’s in het openbaar bestuur (31 januari), een slimmere

overheid met ICT?! (21 februari) en de overheid door de bril van

bedrijven (14 maart).

Het laatste café vlak voor de zomer van 2007 werd gehost door Ge-

rard Beukema, directeur van het Interprovinciaal Overleg (IPO). Het

vierde kabinet-Balkenende was een aantal maanden op streek en de

commissie-Kok had net haar rapport gepresenteerd waarin ze pleitte

voor één bestuur in de Randstad. Voor IPO-directeur Beukema was

dat reden het onderwerp bestuurlijke drukte via een Reuring!Café

op de agenda te zetten. Dat gebeurde op 13 juni met de gasten Har-

ry Borghouts (Commissaris van de Koningin Noord-Holland), Joep

Thönissen (vml. directeur Ruimtelijke Ontwikkeling en Handhaving

bij de provincie Noord-Brabant), Frans Nauta (Innovatieplatform) en

Liesbeth Spies (Tweede Kamerlid CDA).

21 FEBRUARI 2007:

EEN SLIMMERE OVERHEID MET

ICT?!‘Er ontbreekt bij de overheid een centrale re-

gisseur,’ aldus PvdA-coryfee Willem Vermeend.

‘Als je ons [het ministerie van Financiën, red.]

in 1994 de regie over ICT had gegeven, dan

hadden we in Europa nu bovenaan gestaan.’

AFM-baas Arthur Docters van Leeuwen: ‘Nu

de ontwikkeling is ingezet naar één overheid,

ontwijken we het fundamentele probleem. Te

veel verantwoordelijkheden over dezelfde

zaak worden op één plek belegd. Dat leidt tot

allerlei rare kluwens, waarvan we vervolgens

denken dat de digitale snelweg het wel oplost.’

De meest levendige herin-

nering van Liesbeth Spies

(voormalig CDA-Kamerlid

en minister van BZK) aan

het Reuring!Café is ‘die hele

heftige bank met rode haren’.

Spies, lachend: ‘Na dagen

waren die haren nog niet van

je kleren af!’

Willem Vermeend

DEN HAAG

GLAZENZAAL

NOENZAAL EERSTE KAMER

PAARD VAN TROJE

NUTSHUIS

MUSEUM VOOR COMMUNICATIE

SANTPOORT-NOORD

LANDGOED DUIN EN KRUIDBERG

LOCATIES24

DANSENTUSSEN DE SCHALEN

VERDER IN 2007

Spies, later minister van BZK en onlangs benoemd tot burgemees-

ter van Alphen aan den Rijn, moet even diep in haar geheugen

graven, maar weet zich uiteindelijk te herinneren dat het een ‘vrij

rommelige afl evering’ van het Reuring!Café was. ‘Het viel voor de

presentator niet mee de boel een beetje bij elkaar te houden.’

De discussie spitste zich toe op de vraag of we vier of vijf bestuurslagen

hebben: Europa, nationaal, provinciaal, regionaal en lokaal. Spies: ‘De

eerlijkheid gebiedt te zeggen dat we een vergelijkbaar debat nog

steeds kunnen voeren.’ In die tijd speelde in de Tweede Kamer de dis-

cussie over het afscha� en van de stadsregio’s, waar coalitiepartij PvdA

mordicus tegen was. ‘Inmiddels zijn we een stapje verder en worden

de WGR+-regio’s afgeschaft,’ zegt Spies. ‘Daaraan kun je zien dat het

echt wel even tijd nodig heeft alvorens je de bestuurlijke drukte iets

opgeruimd hebt.’ Spies benadrukt dat bestuurlijke grenzen steeds

minder relevant worden. ‘Provincies en gemeenten zijn op zoek naar

het juiste schaalniveau om taken uit te voeren. Zij gaan strategische

allianties aan, die per probleem het meest oplossend vermogen zou-

den kunnen hebben. De bestuurlijke grenzen worden daardoor meer

Dat het Reuring!Café nu zijn tiende seizoen ingaat, bewijst volgens

Spies – die vaker te gast is geweest – dat er een goede formule is ge-

vonden. ‘De ontmoeting is van belang, daar is veel ruimte voor. Er zijn

gasten van niveau, het is laagdrempelig en er komen ambtenaren van

verschillende departementen. Die kruisbestuiving is heel belangrijk.’

REURING!CAFÉ

In 2007 bracht de Vereniging voor OverheidsManagement een dvd uit met een

terugblik op het afgelopen seizoen en een doorkijkje naar de cafés die nog

zouden komen. Op de dvd staan luisterfragmenten en foto’s van onder meer de

Reuring!Cafés over personality’s in het openbaar bestuur, een slimme overheid

met ICT, de overheid door de bril van bedrijven en kracht door fl exibiliteit.

Verder videointerviews met topambtenaren over wat er het komende seizoen

aan de orde moet komen én zes songs van huisband Wizards of AZ. Van Before

you acuse me van Eric Clapton tot Let’s stick together van Bryan Ferry.Let’s stick together van Bryan Ferry.Let’s stick together

21 FEBRUARI 2007:

EEN SLIMMERE OVERHEID MET

ICT?!‘Er ontbreekt bij de overheid een centrale re-

gisseur,’ aldus PvdA-coryfee Willem Vermeend.

‘Als je ons [het ministerie van Financiën, red.]

in 1994 de regie over ICT had gegeven, dan

hadden we in Europa nu bovenaan gestaan.’

AFM-baas Arthur Docters van Leeuwen: ‘Nu

de ontwikkeling is ingezet naar één overheid,

ontwijken we het fundamentele probleem. Te

veel verantwoordelijkheden over dezelfde

zaak worden op één plek belegd. Dat leidt tot

allerlei rare kluwens, waarvan we vervolgens

denken dat de digitale snelweg het wel oplost.’

HEAR, SEE, SWING AND

ABSORB

Willem Vermeend Arthur Docters van

Leeuwen

DEN HAAG

GLAZENZAAL

NOENZAAL EERSTE KAMER

PAARD VAN TROJE

NUTSHUIS

MUSEUM VOOR COMMUNICATIE

SANTPOORT-NOORD

LANDGOED DUIN EN KRUIDBERG

25

SIXPACKSIXPACK6x Film • 3x foto’s + 3x debat en columns • 6x muziek van Wizardz of AZ!

Het Reuring!Café luistert terug en kijkt vo

oruit...

bottom of page 1 tray side



page

PB

cyan

mag

enta

yel

low

bla

ck

DBX

XX3X

X

bottom of page 2 cover side



Wat is die nieuwe website van Reuring?

We willen in de nabije toekomst een website opzetten die de mogelijkheid biedt om

met toppers uit het openbaar bestuur in debat te gaan over thema's die zij voor de

overheid belangrijk vinden. Zo kun je niet alleen binnen het Reuring!Café deelnemen

aan het debat, maar elke dag en op elk uur..!

De thema's lopen vooruit op wat er in het Reuring!Café aan bod zal komen en je kunt

voorstellen doen voor gasten, stellingen en vragen of reageren op andere bezoekers.

Je kunt ook zelf een thema aanreiken, dat volgens jou binnen de Rijksoverheid actief

aandacht verdient en op alle departementen van toepassing is. Als je dat wilt, neem

dan contact op met ons via de site www.vom-online.nl

Wie organiseert Reuring?

Het Reuring!Café wordt sinds anderhalf jaar georganiseerd

door de Vereniging voor OverheidsManagement. Deze

vereniging werkt als een netwerk van ambtenaren die ideeën

hebben voor vernieuwing binnen de rijksoverheid.

Wanneer een nieuwe issue zich aandient, verzamelen zich

mensen uit het netwerk om dat onderwerp uit te werken

tot thema voor vernieuwingsdialoog middels een congres,

een thema op de website, of een andere vorm, zoals het

ReuringCafé. Zie ook www.vom-online.nl

Wat staat er op Reuring!Sixpack?

6x Wizardz of AZ

1) Before you accuse me - Eric Clapton •

2) Moondance - Van Morrison • 3) Baby when

you're gone - Bryan Adams • 4) Honky Tonk Woman

- Rolling Stones • 5) What's up - Four Non Blondes

• 6) Let's stick together - Bryan Ferry

3x het afgelopen seizoen... te beluisteren*:

31 januari 2007: Personalities in het Openbaar Bestuur, met Laurens-Jan Brinkhorst, Mariënne

Verhoef en Tjibbe Joustra + column Jorrit de Jong!

21 februari 2007: Een slimme overheid met ICT?!, met Willem Vermeend, Arthur Docters van Leeuwen,

Tom Rodrigues en Mariëtte van Wieringen + column Jorrit de Jong!

14 maart 2007: De overheid door de bril van bedrijven: Het moet beter!, met Bernard Wien-

tjes, Pieter Kalbfleisch en Rein Willems + column Jorrit de Jong!

3x het afgelopen seizoen... te bekijken:

Portretten van bezoekers van Personalities in het Openbaar Bestuur

Foto’s van Een slimme overheid met ICT?

Portretten van bezoekers van Kracht door Flexibiliteit

6x het komende seizoen aan de orde...?

Video-interviews met: Chris Kalden • Tjibbe Joustra • Peter Heij • Philippe Raets •

Robert Wester • Koos van der Steenhoven

Reurin

g!S

ixpack

Hear, see, sw

ing and absorb

Reurin

g!S

ixpack

Hea

r, s

ee, sw

ing

and

abso

rb

* vo

ice-o

ver:

Peik

e Vo

erm

ans

Wat is Reuring!Sixpack?

Reuring!Sixpack luistert terug en kijkt vooruit...

Je kunt 6 x terugluisteren en kijken naar afl everingen uit het afgelopen seizoen:

luisteren naar 3 debatten van afgelopen seizoen mét columns van Jorrit de Jong en

kijken naar foto’s van 3 afl everingen, gemaakt door Adrian Woods.

Je kunt 6 x vooruitkijken met 6 prominente ambtenaren die vertellen welke

onderwerpen de komende jaren van belang worden binnen de overheid en

mogelijk terugkomen in het Reuring!Café 2007/08. En nu dagelijks swingen met

onze huisband Wizardz of AZ, die speciaal voor deze CD in de studio 6 van hun beste

nummers hebben opgenomen.

De foto’s, fi lmpjes, muziek en Reuring!Café’s staan als digitale bestanden op

de Cdrom: muziek en Reuring!Café’s staan in MP3 bestand en zijn dus ook te

beluisteren met je I-pod. Mocht de Cdrom niet automatisch starten, klik dan op

het volgende icoontje

Je Cdspeler zal alleen de fi les met de muziek openen: je kunt genieten van

Wizardz of AZ...

Waar wil Reuring heen?

Reuring staat voor beweging, drukte en levendigheid. REURING richt zich op het

informeel samenbrengen van ambtenaren. Het draait daarbij om het stimuleren

‘van het buiten naar binnen’ denken. Het café heeft de vorm van een ‘live’ talkshow

en biedt een luchtig platform voor serieuze onderwerpen. Waar we heen gaan en

waar we naar zoeken staat open. Want heb je alleen oog voor wat je zoekt, kan

het gebeuren dat je niets vindt.

Bij Reuring gaat het om: vrij zijn, open staan, geen doel hebben. Verbinding leggen

met elkaar en samenwerking zoeken. Zingeving en betekenis geven aan wat we

met deze overheid willen. Onszelf de vraag stellen hoe we op een zinvolle manier

vorm geven aan die richting.

En dat doen we met elkaar. Ieder vanuit zijn eigen verantwoordelijkheid. In een

talkshow met inbreng van ‘bank’, zaal en muziek.

ID-vorming en video-interviews: Leon Klinkers

Concept en uitvoering CD: www.kamillahensema.nl

Grafisch ontwerp: www.A10plus.nl

Met dank aan: Natascha Sietaram, Peike Voermans, WG theatertechniek, Jorrit de Jong,

Adrian Woods, Wim Spaans, Chris Kalden, Tjibbe Joustra, Peter Heij, Philippe Raets, Robert Wester,

Koos van der Steenhoven en alle gasten

1238

WELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?

PAUL ’T HART | STEF BLOK | SASKIA STUIVELING | LOES MULDER

| PHILIPPE RAETS | JANTINE KRIENS | JORRIT DE JONG

PITCH DOOR

PAUL ’T HART

HOOGLERAAR

BESTUURSKUNDE

AAN DE UNIVERSITEIT

UTRECHT

‘AMBTENAREN WORDEN STEEDS

NAUWER BETROKKEN BIJ HET POLITIEKE

HANDWERK’

BANKGASTEN OPGELET!

HOU HET BEGRIJPELIJK

WEINIG JARGON GRAAG

EN NIET TE COMPLEX

HUMOR! BIJVOORBEELD EEN

DUBBELEBODEMGRAP

MET EEN SUBTIELE

VERWIJZING NAAR SEKS

REURING!CAFÉ

26





PITCH DOOR

PAUL ’T HART

HOOGLERAAR

BESTUURSKUNDE

AAN DE UNIVERSITEIT

UTRECHT



HANDWERK’

BANKGASTEN OPGELET!


WEINIG JARGON GRAAG

EN NIET TE COMPLEX


DUBBELEBODEMGRAP

MET EEN SUBTIELE


REURING!CAFÉ

26


ANTENNE




REURING!CAFÉ

Ambtenaren zullen over steeds meer politieke sensitiviteit moeten beschikken, vermoedt

bestuurskundige Paul ’t Hart. Wat hem betreft kan de organisatie van het Reuring!Café het thema

politiek-ambtelijke verhoudingen de komende jaren dan ook niet uit de weg gaan.

De reden hiervoor is dat het gezag van politici vervaagt en vluchtiger wordt waardoor het politie-

ke landschap steeds meer versnipperd raakt. ‘Minderheidscoalities, zowel op nationaal als op lokaal

niveau, zullen steeds gangbaarder worden,’ legt ’t Hart uit. ‘En we krijgen coalities waar heel veel ver-

schillende partijen aan deelnemen, doordat er steeds meer ruimte komt voor protestpartijen.’ Politici

zullen dan voor elk issue opnieuw een meerderheid proberen te vinden, vervolgt de bestuurskundige.

‘Ambtenaren zullen daardoor steeds nauwer betrokken gaan worden bij het politieke handwerk. Ze

moeten aftasten waar draagvlak voor is en daar heb je een scherpe politieke antenne voor nodig.’

’t Hart schetst het ethische dilemma waar ambtenaren dan mee te maken kunnen krijgen. ‘Hoever

gaan ze mee in iets wat altijd het politieke handwerk was, waar ambtenaren geacht werden zich niet

mee te bemoeien? Voor je het weet zijn ze niet alleen bezig om

politieke randvoorwaarden te scheppen voor beleid, maar moeten

ze zittende bestuurders in het zadel weten te houden.’ Volgens ’t

Hart is dit onderwerp onder Haagse topambtenaren momenteel

hét gesprek van de dag. Niet zo vreemd, gezien het feit dat onder

de huidige politieke constellatie, waarbij de coalitie van VVD en PvdA geen meerderheid heeft in de

Eerste Kamer, met steeds wisselende partijen akkoorden worden gesloten. Dit is volgens ’t Hart dan

ook geen eenmalige situatie, maar zal zich in de toekomst veelvuldig voordoen. ‘De oude, overzichte-

lijke politieke verhoudingen komen niet meer terug.’

EEN SCHERPERE POLITIEKE

PITCH DOOR

PAUL ’T HART

HOOGLERAAR

BESTUURSKUNDE

AAN DE UNIVERSITEIT

UTRECHT



HANDWERK’

27

BANKGASTEN OPGELET!


WEINIG JARGON GRAAG

EN NIET TE COMPLEX


DUBBELEBODEMGRAP

MET EEN SUBTIELE


Maarten van Poelgeest (l) en Bruno Bruins

REURING!CAFÉ

28

Presentator van de Randstad!Cafés was Bruno

Bruins, die destijds als Randstad Gezant de coör-

dinator en gangmaker van het programma was.

Te gast in februari in Felix Meritis te Amsterdam

waren Maarten van Poelgeest (wethouder ruim-

telijke ordening in Amsterdam), Karin Laglas

(projectontwikkelaar OVG) en Jeltje van Nieu-

wenhoven (OV-ambassadeur). Zij spraken over

de beweging in de Randstad: hoe zien zij de toe-

komst van de regio?

Twee maanden later kruisten in het NS-hoofd-

kantoor in Utrecht Aad Veenman (topman

NS), Anne Marieke Groot (initiatiefnemer van

handelsgenootschap Metropool), Kido Koening

(voorzitter van de Jeugdraad) en Jan Dekkers (ge-

deputeerde provincie Utrecht) de degens. Onder-

werp van gesprek: werken aan de Randstad. Meer

asfalt en OV? Of moeten we anders gaan denken

over mobiliteit? Werken we samen aan dezelfde

Randstad of werkt ieder aan zijn eigen Randstad?

DE RANDSTADDE RANDSTADDE RANDSTADBEWEGING IN

In het kader van het

programma Randstad

Urgent – waarbij bestuur-

lijke duo’s een aantal

infrastructurele projecten

vlot moesten trekken –

werd er in 2008 twee keer

een speciaal Randstad!Café

gehouden.

Jeltje van Nieuwenhoven (l) en Karin

Laglas

Huisband Blue Horn Company

Bart Vink en Jeltje van Nieuwenhoven

2008

IN THE SPOTLIGHTS

Plaats van handeling: Felix Meritis te

Amsterdam

Maarten van Poelgeest (l) en Bruno Bruins

REURING!CAFÉ

29

Twee maanden later kruisten in het NS-hoofd-

kantoor in Utrecht Aad Veenman (topman

NS), Anne Marieke Groot (initiatiefnemer van

handelsgenootschap Metropool), Kido Koening

(voorzitter van de Jeugdraad) en Jan Dekkers (ge-

deputeerde provincie Utrecht) de degens. Onder-

werp van gesprek: werken aan de Randstad. Meer

asfalt en OV? Of moeten we anders gaan denken

over mobiliteit? Werken we samen aan dezelfde

Randstad of werkt ieder aan zijn eigen Randstad?

Bij het Randstad!Café was

geen podium, maar een

debatkring

De rode bank bleef in Den

Haag: gasten zaten op

een groene stoel

Er was een speciale stoel

voor een onverwachte

expert in het publiek

De RandstadCafés hadden

hun eigen huisband, de

Blue Horn Company

Bandleden konden door

middel van hun muziek

inbreken in het debat

Er waren so what-

bordjes in het publiek

waarmee de aanwezigen

konden deelnemen aan

het debat

Er waren ook burgers in

de zaal!

Gasten kregen een stic-

ker met daarop tot welke

doelgroep ze behoorden

1

2

3

4

5

6

7

8

Jeltje van Nieuwenhoven (l) en Karin

Laglas

Huisband Blue Horn Company

Bart Vink en Jeltje van Nieuwenhoven

Voormalig wethouder Duco Stadig mengt

zich vanuit het publiek in de discussie

Karin Laglas en Bart Vink

De saxofonist

RANDSTAD

VERSUS

REURING

REURING!CAFÉ

30

Het Innovatieplatform verzorgde de aftrap van het derde

Reuringseizoen. Daarnaast was er onder meer aandacht voor

kleurrijk beleid (oftewel diversiteit op de werkvloer), de

uitvoering als inspiratiebron en een heuse BBB-training ‘voor

een fi tte overheid’, maar wel met aansluitend een BBQ.

Hart voor publiek werk!, zo luidt de titel van het Reuring!Café waar

Dorine Burmanje, voorzitter raad van bestuur van het Kadaster,

op 9 april 2008 te gast was. Samen met Cees Veerman (voorzitter

Deltacommissie en oud-minister van LNV) en Eelco Blok (raad van

bestuur KPN) ging zij het debat aan

over de menselijke factor binnen

organisaties. Hoe blikt zij terug op

deze bijeenkomst?

‘Ik vond de setting vooral erg leuk;

heel informeel. We zaten met z’n

allen op een harige bank en die

haren vond ik nog dagen later op

mijn kleren. Ik herinner me dat het

plenaire deel kort een aantal onderwerpen raakte en dat het vooral

aanleiding was om naderhand in gesprek te gaan met mensen in de

zaal. Dat waren leuke gesprekken. Het viel me op dat er veel relatief

jonge mensen waren. De gemiddelde leeftijd van de aanwezigen lag

in ieder geval lager dan die van de medewerkers van het Kadaster.

Ook kwamen de meesten uit “het Haagse”. We spraken onder andere

‘OP DAT MOMENT

REALISEERDE IK

ME OPNIEUW DAT

DE COMMUNICATIE

MET DEN HAAG

VANUIT DE

UITVOERING EEN

VAK APART IS’

KAN HET REURING!CAFÉ

DE KLOOF TUSSEN

OVERHEID EN BEDRIJFSLEVEN

OVERBRUGGEN?

We vragen het Bernard Wientjes, oud-voorzitter

van VNO-NCW.

’Het Reuring!Café biedt een mooi podium om wat kriti-

sche noten te kraken,’ memoreert Bernard Wientjes. Als

VNO-NCW-voorzitter was hij meerdere malen te gast in

‘het hol van de leeuw’ en ging hij met plezier het debat

met ambtenaren aan. ‘Vanuit mijn positie kon ik met eni-

ge afstand kijken naar de ambtelijke wereld. Bovendien

was het voor mij ook weleens leuk om voor een publiek

te staan dat niet voornamelijk uit ondernemers bestaat.’

Overheid en bedrijfsleven hebben elkaar nodig, bena-

drukt Wientjes. ‘De overheid mag ons een beetje helpen

en optreden als countervailing power, maar moet ons

niet in de weg zitten. Zo luidde mijn centrale boodschap.’

En die mag tijdens Reuring best gechargeerd worden

neergezet. ‘Op bijeenkomsten als deze wil je geen stan-

daardverhalen. Als iedereen genuanceerd is, wordt het al

gauw saai. Mark Frequin houdt wel van een beetje prikke-

len, en dat zie je terug in de opzet,’ stelt hij. Wientjes be-

twijfelt overigens of een dergelijke setting ook in andere

landen mogelijk zou zijn. ‘In Den Haag is er sprake van

een intensief contact tussen de overheid en de koepels

van het bedrijfsleven. In andere landen is de kloof tussen

burgers, bedrijven en ambtenaren een stuk groter.’

over het spanningsveld tussen het politieke primaat en de praktijk

van de uitvoering. Op dat moment realiseerde ik me opnieuw dat de

communicatie met Den Haag vanuit de uitvoering een vak apart is.

We kijken vaak vanuit een andere beleving naar hetzelfde vraagstuk.

Ik ben ervan overtuigd dat we meer bereiken als we elkaars taal leren

spreken.’

HARTVOOR PUBLIEK WERK

VERDER IN 2008

FUNCTIES GASTEN

DIRECTEUR / VOORZITTER

NATIONALE OMBUDSMAN

DIRECTEUR-GENERAAL

BURGEMEESTER

GEMEENTESECRETARIS

STAATSSECRETARIS

KAMERLID

WETHOUDER

SECRETARIS-

GENERAAL

MINISTER

HOOGLERAAR /

PROFESSOR

OVERIGSENATOR, COMMISSARIS VAN DE KONING(IN),

OVERHEIDSMANAGER VAN HET JAAR, TRENDWATCHER, FUTUROLOOG, JOURNALIST,

PUBLICIST, AMBASSADEUR, CRISISMANAGER, STRATEEG, INNOVATOR, JONGE AMBTENAAR VAN

HET JAAR, KROONLID SER, ET CETERA

KAN HET REURING!CAFÉ

DE KLOOF TUSSEN

OVERHEID EN BEDRIJFSLEVEN

OVERBRUGGEN?

We vragen het Bernard Wientjes, oud-voorzitter

van VNO-NCW.

’Het Reuring!Café biedt een mooi podium om wat kriti-

sche noten te kraken,’ memoreert Bernard Wientjes. Als

VNO-NCW-voorzitter was hij meerdere malen te gast in

‘het hol van de leeuw’ en ging hij met plezier het debat

met ambtenaren aan. ‘Vanuit mijn positie kon ik met eni-

ge afstand kijken naar de ambtelijke wereld. Bovendien

was het voor mij ook weleens leuk om voor een publiek

te staan dat niet voornamelijk uit ondernemers bestaat.’

Overheid en bedrijfsleven hebben elkaar nodig, bena-

drukt Wientjes. ‘De overheid mag ons een beetje helpen

en optreden als countervailing power, maar moet ons

niet in de weg zitten. Zo luidde mijn centrale boodschap.’

En die mag tijdens Reuring best gechargeerd worden

neergezet. ‘Op bijeenkomsten als deze wil je geen stan-

daardverhalen. Als iedereen genuanceerd is, wordt het al

gauw saai. Mark Frequin houdt wel van een beetje prikke-

len, en dat zie je terug in de opzet,’ stelt hij. Wientjes be-

twijfelt overigens of een dergelijke setting ook in andere

landen mogelijk zou zijn. ‘In Den Haag is er sprake van

een intensief contact tussen de overheid en de koepels

van het bedrijfsleven. In andere landen is de kloof tussen

burgers, bedrijven en ambtenaren een stuk groter.’

over het spanningsveld tussen het politieke primaat en de praktijk

van de uitvoering. Op dat moment realiseerde ik me opnieuw dat de

communicatie met Den Haag vanuit de uitvoering een vak apart is.

We kijken vaak vanuit een andere beleving naar hetzelfde vraagstuk.

Ik ben ervan overtuigd dat we meer bereiken als we elkaars taal leren

FUNCTIES GASTEN

DIRECTEUR / VOORZITTER

NATIONALE OMBUDSMAN

DIRECTEUR-GENERAAL

BURGEMEESTER

GEMEENTESECRETARIS

STAATSSECRETARIS

KAMERLID

WETHOUDER

SECRETARIS-

GENERAAL

MINISTER

HOOGLERAAR /

PROFESSOR

OVERIGSENATOR, COMMISSARIS VAN DE KONING(IN),

OVERHEIDSMANAGER VAN HET JAAR, TRENDWATCHER, FUTUROLOOG, JOURNALIST,

PUBLICIST, AMBASSADEUR, CRISISMANAGER, STRATEEG, INNOVATOR, JONGE AMBTENAAR VAN

HET JAAR, KROONLID SER, ET CETERA

62

3

6

7

7

7

7

8

13

15

24

65

99OO2009

IN THE SPOTLIGHTS

REURING!CAFÉ

32

Het was even passen en meten. Welgeteld zes pro-9Het was even passen en meten. Welgeteld zes pro-9OHet was even passen en meten. Welgeteld zes pro-Ofessoren namen 11 maart 2009 plaats op het rode 9fessoren namen 11 maart 2009 plaats op het rode 9Ofessoren namen 11 maart 2009 plaats op het rode Oen – voor de gelegenheid – ook groene pluche 9en – voor de gelegenheid – ook groene pluche 9Oen – voor de gelegenheid – ook groene pluche Oop het podium in het Nutshuis. Hoe brengen we 9op het podium in het Nutshuis. Hoe brengen we 9Oop het podium in het Nutshuis. Hoe brengen we Ode verkokering terug, kunnen we meer doen met 9de verkokering terug, kunnen we meer doen met 9Ode verkokering terug, kunnen we meer doen met Ominder mensen en maken we slim gebruik van 9minder mensen en maken we slim gebruik van 9Ominder mensen en maken we slim gebruik van OICT? In rap tempo passeren de hot issues de revue.9ICT? In rap tempo passeren de hot issues de revue.9OICT? In rap tempo passeren de hot issues de revue.O‘Het was een geanimeerde bijeenkomst,’ blikt 9‘Het was een geanimeerde bijeenkomst,’ blikt 9O‘Het was een geanimeerde bijeenkomst,’ blikt OValerie Frissen, hoogleraar ICT en sociale veran-

9Valerie Frissen, hoogleraar ICT en sociale veran-

9dering, terug. ‘Een goede talkshow staat of valt

met een sterk concept een scherpe presentatie,

en daar was zeker sprake van.’ Als antwoord op de

vraag hoe de overheid beter kan presteren, laat

Frissen die avond optekenen dat een ‘luiere over-

9Frissen die avond optekenen dat een ‘luiere over-

9heid’ geen gek idee is. ‘Er bestaat een enorme

9heid’ geen gek idee is. ‘Er bestaat een enorme

9drang naar controle. De overheid wil zowel trai-9drang naar controle. De overheid wil zowel trai-9ner, spits als verdediger zijn. Zo krijg je kluitjes-9ner, spits als verdediger zijn. Zo krijg je kluitjes-9voetbal. Burgers zijn tientallen jaren gepamperd 9voetbal. Burgers zijn tientallen jaren gepamperd 9door de verzorgingsstaat, maar intussen – mede 9door de verzorgingsstaat, maar intussen – mede 9door ICT – een stuk verder geëvolueerd. Als je als 9door ICT – een stuk verder geëvolueerd. Als je als 9overheid lui durft te zijn, is dat een teken van ver-9overheid lui durft te zijn, is dat een teken van ver-9trouwen in de kracht van de samenleving.’ 9trouwen in de kracht van de samenleving.’ 9 Wil de overheid vernieuwen, dan is het zaak om 9 Wil de overheid vernieuwen, dan is het zaak om 9de institutionele kaders te herzien, stelt ze. De 9de institutionele kaders te herzien, stelt ze. De 9hoogleraar pleit daarom voor een bèta-overheid 9hoogleraar pleit daarom voor een bèta-overheid 9waaraan continu gewerkt wordt door ‘belang-9waaraan continu gewerkt wordt door ‘belang-9hebbenden’. Frissen: ‘Denk aan softwareapplica-9hebbenden’. Frissen: ‘Denk aan softwareapplica-9ties op internet waar verschillende gebruikers aan 9ties op internet waar verschillende gebruikers aan 9meebouwen. Als burgers zich willen bemoeien 9meebouwen. Als burgers zich willen bemoeien 9met de overheid, geef ze dan ook de verantwoor-9met de overheid, geef ze dan ook de verantwoor-9delijkheid en deel de risico’s met hen.’ 9delijkheid en deel de risico’s met hen.’ 9 En gebeurt dit inmiddels? ‘De overheid is niet zo-

veel “luier” geworden, ze zou nog steeds meer

over kunnen laten aan de burger,’ laat Frissen vijf

jaar na dato weten. ‘Het begrip participatiesamen-

leving is vooral uit noodzaak van de bezuinigingen

gelanceerd, en niet zozeer vanuit de visie van het

zelforganiserend vermogen van de maatschappij.’

De hoogleraar merkt op dat ze de afgelopen

jaren vaak is uitgenodigd om te spreken over

de impact van sociale media. Nu zijn er echter

belangrijkere issues, benadrukt ze. ‘Neem bij-

voorbeeld de ontwikkelingen omtrent big data.

Daarbij gaat het om fundamentele vraagstukken

als vertrouwen en privacy, die kwesties zijn heel

OVERHEID9OVERHEID9OOVERHEIDOEEN BETERE

Maar liefst zes hoogleraren

waren te gast bij het eerste

Reuring!Café van 2009.

Centrale vraag: hoe komen

we tot een betere overheid?

Een debat over de vernieu-

wing van de rijksdienst, het

kruisen van ambtelijke en

bestuurlijke ambities en de

lessen uit de praktijk.

De zes hoogleraren (v.l.n.r.):

Mark van Twist (NSOB),

Stavros Zouridis (Universiteit

van Tilburg), Mirko Noorde-

graaf (Universiteit Utrecht),

Roel Bekker (Universiteit

Leiden), Valerie Frissen (Eras-

mus Universiteit Rotterdam)

en Roel in ’t Veld (Open

Universiteit Nederland)

‘VERANDERKUNDIG GAAT HET

GOED. MAAR VERANDEREN WE

DE GOEDE ZAKEN?’

Volgens Stavros Zouridis houdt de

overheid te weinig rekening met de vraag

vanuit de samenleving

‘IK DURF TE WEDDEN DAT ER

NIET MEER DAN VIJF MENSEN

IN NEDERLAND ZIJN DIE HET

BEKOSTIGINGSSYSTEEM VAN DE

GEZONDHEIDSZORG BEGRIJPEN’

Roel in ’t Veld verwondert zich erover

dat honderdvijftig parlementsleden en

een heel departement zich tegelijkertijd

bezighouden met de controle hiervan

‘ER BESTAAT EEN CIRCULAIRE

CASCADE VAN HAAT EN NIJD

BINNEN HET OPENBAAR

BESTUUR. DIE MOETEN WE

ZIEN TE DOORBREKEN’

Mirko Noordegraaf constateert dat

bestuur en beleid ‘uit zijn’ bij het

grote publiek; hij roept ambtenaren

dan ook op geen ‘ketenachtige taal’

meer te spreken

Frissen die avond optekenen dat een ‘luiere over-

heid’ geen gek idee is. ‘Er bestaat een enorme

drang naar controle. De overheid wil zowel trai-

ner, spits als verdediger zijn. Zo krijg je kluitjes-

voetbal. Burgers zijn tientallen jaren gepamperd

door de verzorgingsstaat, maar intussen – mede

door ICT – een stuk verder geëvolueerd. Als je als

overheid lui durft te zijn, is dat een teken van ver-

trouwen in de kracht van de samenleving.’

Wil de overheid vernieuwen, dan is het zaak om

de institutionele kaders te herzien, stelt ze. De

hoogleraar pleit daarom voor een bèta-overheid

waaraan continu gewerkt wordt door ‘belang-

hebbenden’. Frissen: ‘Denk aan softwareapplica-

ties op internet waar verschillende gebruikers aan

meebouwen. Als burgers zich willen bemoeien

met de overheid, geef ze dan ook de verantwoor-

delijkheid en deel de risico’s met hen.’

En gebeurt dit inmiddels? ‘De overheid is niet zo-

veel “luier” geworden, ze zou nog steeds meer

over kunnen laten aan de burger,’ laat Frissen vijf

jaar na dato weten. ‘Het begrip participatiesamen-

leving is vooral uit noodzaak van de bezuinigingen

gelanceerd, en niet zozeer vanuit de visie van het

zelforganiserend vermogen van de maatschappij.’

De hoogleraar merkt op dat ze de afgelopen

jaren vaak is uitgenodigd om te spreken over

de impact van sociale media. Nu zijn er echter

belangrijkere issues, benadrukt ze. ‘Neem bij-

voorbeeld de ontwikkelingen omtrent big data.

Daarbij gaat het om fundamentele vraagstukken

als vertrouwen en privacy, die kwesties zijn heel

urgent.’ Ook de problematiek rondom ICT-dos-

siers verdient de komende jaren meer aandacht.

‘De digitale infrastructuur is nu zo in beton gego-

ten, de crisis in het ICT-domein laat zien dat het

oude systeem met blauwdrukken niet werkt,’ al-

dus Frissen. ‘We moeten toe naar een agile over-

heid die uitgaat van een kleinschalige, fl exibele

en open benadering.’

2009 REURING!CAFÉ

33

‘VERANDERKUNDIG GAAT HET

GOED. MAAR VERANDEREN WE

DE GOEDE ZAKEN?’

Volgens Stavros Zouridis houdt de

overheid te weinig rekening met de vraag

vanuit de samenleving

‘IK DURF TE WEDDEN DAT ER

NIET MEER DAN VIJF MENSEN

IN NEDERLAND ZIJN DIE HET

BEKOSTIGINGSSYSTEEM VAN DE

GEZONDHEIDSZORG BEGRIJPEN’

Roel in ’t Veld verwondert zich erover

dat honderdvijftig parlementsleden en

een heel departement zich tegelijkertijd

bezighouden met de controle hiervan

‘ER BESTAAT EEN CIRCULAIRE

CASCADE VAN HAAT EN NIJD

BINNEN HET OPENBAAR

BESTUUR. DIE MOETEN WE

ZIEN TE DOORBREKEN’

Mirko Noordegraaf constateert dat

bestuur en beleid ‘uit zijn’ bij het

grote publiek; hij roept ambtenaren

dan ook op geen ‘ketenachtige taal’

meer te spreken

Roel Bekker, van 2007 tot 2010 SG Vernieuwing Rijks-

dienst, nam meerdere malen plaats op het pluche van

het Reuring!Cafe. ‘Gasten worden kritisch bevraagd.

Dat is fi jn, je hoeft geen speeches voor te bereiden en wordt uitge-

daagd om direct een goed antwoord te formuleren.’ In zijn hoeda-

nigheid van hoogleraar Arbeidsverhoudingen bij de overheid nam

Bekker deel aan het hooglerarendebat over een betere overheid.

‘We waren het in grote lijnen wel met elkaar eens, maar dat zie je wel

vaker onder wetenschappers,’ memoreert hij. ‘Wel viel het me op dat

sommige bestuurskundigen zich meer focussen op de vraag hoe de

burger te beschermen tegen de grote boze overheid in plaats van op

de vraag hoe de overheid de burger in het gareel kan houden.’

OPDRACHT ROEL BEKKER VOOR REURING

‘Moderniseer, maar blijf bij die lichtvoetige entertainende kern waarbij de

ontmoeting van mensen centraal staat. Maak het niet te professioneel, pas

op dat je geen DWDD in kleine kring wordt. Ook zou ik de organisatoren

willen meegeven nog meer gasten van buiten de Haagse vierkante kilo-

meter uit te nodigen. Denk aan de uitvoering, de Belastingdienst, politie,

advocaten. Het navelstaarderige van de overheid is toch wel een punt

van zorg, dat moet je met deze bijeenkomsten niet bevestigen. Ook moet

je ervoor waken dat het publiek alleen bestaat uit zeer geïnteresseerde

35-jarige D66’ers werkzaam op het beleidsdepartement. De blik mag nog

wel wat meer naar buiten.’

Van het ontkokeren, de interbestuurlijke samenwerking, het

samenspel tussen publiek en privaat tot de gevolgen van de

bevolkingskrimp en de zoektocht naar de ambtenaar van de

toekomst. Met het programma Vernieuwing Rijksdienst als

leidraad kwamen tijdens het vierde Reuringseizoen tal van

onderwerpen aan bod.

Welke eigenschappen moet de ambtenaar van de toekomst in huis

hebben? Dit vraagstuk stond centraal op 13 mei 2009. We leggen

de vraag nog eens voor aan twee gasten van dit Reuring!Café.

ANNET BERTRAM

GEMEENTESECRETARIS DEN HAAG

‘Een ondernemende ambtenaar creëert ruimte voor zichzelf. Als je

een goed voorstel hebt, verkoopt dit zichzelf,’ liet Annet Bertram

destijds optekenen. Hoewel dit nog steeds van groot belang is,

zijn er volgens de Haagse gemeentesecretaris nu andere compe-

tenties die de boventoon voeren. Interbestuurlijke ervaring is nog

belangrijker geworden, stelt ze. ‘De overheidsorganisatie is volop

in beweging, er verschuift enorm veel op lokaal, provinciaal en

centraal niveau. Daarom hebben bestuurders ontzettend veel baat

bij advies van ambtenaren die bij verschillende bestuurslagen heb-

ben gewerkt,’ aldus de voormalig DG Wonen bij het ministerie van

Vrom. Ook is het van belang dat ambtenaren kunnen omgaan ‘met

de vluchtige en dynamische informatiestromen die zich ontwikke-

len binnen de netwerksamenleving’.

Daarnaast speelt regionalisering een steeds belangrijkere rol. ‘Waar

op lokaal niveau de focus voor de toekomst op het sociaal do-

mein ligt, zouden we ons wat betreft het ruimtelijke-economische

domein moeten richten op het regionale niveau. We laten nu nog

veel kansen onbenut. Neem bijvoorbeeld de metropoolregio, daar

liggen zoveel mogelijkheden. Het is zaak dat ambtenaren bese� en

dat we alleen zo de competitie aan kunnen gaan met de rest van de

wereld.’

Tot slot benadrukt Bertram het belang van een open blik en een

divers personeelsbestand. ‘Ik leer zoveel bij van ondernemers in

deze stad. Nog te vaak kijken we alleen naar de wereld die we zelf

kennen. Door het ambtelijk apparaat een betere afspiegeling van

de maatschappij te maken, kunnen we meer begrip creëren voor

de ontwikkelingen in de samenleving.’

MARLOES POMP

DESTIJDS PROJECTLEIDER AMBTENAAR VOOR

DE TOEKOMST

‘In 2009 kwam de discussie over vernieuwing bij de overheid echt

goed op gang. Op allerlei fronten waren ambtenaren bezig met

de toekomst en aan het nadenken over hoe het beter kan,’ vertelt

Pomp. ‘We hadden met ons project echt een missie – het voelde

zelfs weleens als zendelingenwerk – om dit thema op de agenda

te zetten.’ Het Reuring!Café leende zich hier goed voor. Pomp: ‘Dit

gaf mij de kans om de discussie aan te gaan met ambtenaren van

TOEKOMSTAMBTENAAR

VAN DE

allerlei verschillende departementen en onze boodschap voor het

voetlicht te brengen. Doen we ons werk nog wel goed? Moeten

we meer netwerken? Toen ik in die tijd bij BZK werkte, zat menig

ambtenaar nog van 9 tot 5 op zijn gang, met heel soms een over-

koepelend overleg op een ander ministerie.’

De vernieuwing komt voort uit de ambtenaren zelf, je kunt deze

zeker niet top-down opleggen, stelde Pomp tijdens het café, daar-

bij verwijzend naar de hubs – knooppunten van fysieke en virtu-

ele netwerken – waarin ambtenaren elkaar steeds beter weten te

vinden. Er is de afgelopen vijf jaar wel wat veranderd, constateert

ze. ‘We werken niet meer in de ouderwetse kantoren. Wifi en iPads

hebben hun intrede gedaan, overal zijn ontmoetingsplekken. Maar

daarbij ligt de focus vooral op huisvesting en ICT, en minder op ge-

drag. Daar liggen nog kansen.’ Nu het belang van netwerken – zo-

wel online als o� ine – nog steeds toeneemt, moeten ambtenaren

ervoor waken te blijven steken in hun ‘beleidsbubbel’, waarschuwt

ze. ‘Ik kom nog maar weinig ambtenaren tegen op congressen

over nieuwe technologische ontwikkelingen. Om te weten wat er

speelt – en wat eraan zit te komen – moet de overheid ook daar

aanwezig zijn, anders wordt de kloof met de Googles en Face-

books in deze wereld te groot.’

Annet Bertram

‘Bestuurders hebben veel baat

bij advies van ambtenaren die

bij verschillende bestuurs-

lagen hebben gewerkt’

Marloes Pomp

‘Ambtenaren moeten ervoor

waken te blijven steken in

hun beleidsbubbel’

VERDER IN 2009REURING!CAFÉ

34

Daarnaast speelt regionalisering een steeds belangrijkere rol. ‘Waar

op lokaal niveau de focus voor de toekomst op het sociaal do-

mein ligt, zouden we ons wat betreft het ruimtelijke-economische

domein moeten richten op het regionale niveau. We laten nu nog

veel kansen onbenut. Neem bijvoorbeeld de metropoolregio, daar

liggen zoveel mogelijkheden. Het is zaak dat ambtenaren bese� en

dat we alleen zo de competitie aan kunnen gaan met de rest van de

wereld.’

Tot slot benadrukt Bertram het belang van een open blik en een

divers personeelsbestand. ‘Ik leer zoveel bij van ondernemers in

deze stad. Nog te vaak kijken we alleen naar de wereld die we zelf

kennen. Door het ambtelijk apparaat een betere afspiegeling van

de maatschappij te maken, kunnen we meer begrip creëren voor

de ontwikkelingen in de samenleving.’

MARLOES POMP

DESTIJDS PROJECTLEIDER AMBTENAAR VOOR

DE TOEKOMST

‘In 2009 kwam de discussie over vernieuwing bij de overheid echt

goed op gang. Op allerlei fronten waren ambtenaren bezig met

de toekomst en aan het nadenken over hoe het beter kan,’ vertelt

Pomp. ‘We hadden met ons project echt een missie – het voelde

zelfs weleens als zendelingenwerk – om dit thema op de agenda

te zetten.’ Het Reuring!Café leende zich hier goed voor. Pomp: ‘Dit

gaf mij de kans om de discussie aan te gaan met ambtenaren van

allerlei verschillende departementen en onze boodschap voor het

voetlicht te brengen. Doen we ons werk nog wel goed? Moeten

we meer netwerken? Toen ik in die tijd bij BZK werkte, zat menig

ambtenaar nog van 9 tot 5 op zijn gang, met heel soms een over-

koepelend overleg op een ander ministerie.’

De vernieuwing komt voort uit de ambtenaren zelf, je kunt deze

zeker niet top-down opleggen, stelde Pomp tijdens het café, daar-

bij verwijzend naar de hubs – knooppunten van fysieke en virtu-

ele netwerken – waarin ambtenaren elkaar steeds beter weten te

vinden. Er is de afgelopen vijf jaar wel wat veranderd, constateert

ze. ‘We werken niet meer in de ouderwetse kantoren. Wifi en iPads

hebben hun intrede gedaan, overal zijn ontmoetingsplekken. Maar

daarbij ligt de focus vooral op huisvesting en ICT, en minder op ge-

drag. Daar liggen nog kansen.’ Nu het belang van netwerken – zo-

wel online als o� ine – nog steeds toeneemt, moeten ambtenaren

ervoor waken te blijven steken in hun ‘beleidsbubbel’, waarschuwt

ze. ‘Ik kom nog maar weinig ambtenaren tegen op congressen

over nieuwe technologische ontwikkelingen. Om te weten wat er

speelt – en wat eraan zit te komen – moet de overheid ook daar

aanwezig zijn, anders wordt de kloof met de Googles en Face-

books in deze wereld te groot.’

DRIE BESTUURSLAGEN: ÉÉN OVERHEID?

Daarover discussiëren Ank Bijleveld-Schouten

(staatssecretaris van BZK), Frits Hu� nagel (wethou-

der Den Haag), Wim van de Donk (WRR-voorzitter),

Alex Brenninkmeijer (Nationale ombudsman) en Erik

van Heijningen (gedeputeerde provincie Zuid-Hol-

land) op 15 april 2009. Bijleveld, tegenwoordig

Commissaris van de Koning in Overijssel, blikt terug

op dit Reuring!Café. Hoe kijkt ze aan tegen de huidige

interbestuurlijke samenwerking?

‘Dat de decentralisaties zo grootschalig

zouden worden doorgevoerd wisten we

toen nog niet. Het samenwerken tussen

bestuurslagen is in deze tijd nog belangrijker geworden.

De samenleving is de afgelopen vijf jaar enorm veran-

derd, de overheid en haar ambtenaren moeten hierop in-

spelen. We moeten continu kijken welke bestuurslaag de

taken het beste kan uitvoeren, dat is het samenwerken

van de toekomst. De maatschappelijke opgaven en ont-

wikkelingen zijn daarbij leidend. Daarbij kan onze rol per

regio en opgave verschillen. Zijn we regisseur, investeer-

der of belangenassembleur? Daar moet je je van bewust

zijn. Dit betekent ook dat we soms grensontkennend

moeten werken. Voor ons als provincie betekent het

dat we niet alleen over de grenzen van de bestuurslaag,

maar ook over die van het land moeten kijken.’

Marloes Pomp

‘Ambtenaren moeten ervoor

waken te blijven steken in

hun beleidsbubbel’

#REURINGCAFE

In 2009 verschenen de eerste tweets over het Reuring!Café. Sindsdien wordt er volop getwitterd tijdens

de bijeenkomsten.

KRIMPKRAMPEEN NOVITEIT

Voor het eerst werd de

zogeheten Twitterwall in

gebruik genomen, waarop

tweets met #reuring worden

getoond.

KRIMPKRAMPKRIMPKRAMPOp 20 februari 2010 kwam er met de Uruzgan-crisis een einde aan

het kabinet van CDA, PvdA en ChristenUnie. Na de verkiezingen

op 9 juni, waarbij de VVD met Mark Rutte als winnaar uit de bus

kwam, werd een coalitie geformeerd tussen VVD en CDA, met

gedoogsteun van de PVV. Hiermee kwam ook een einde aan het

programma Vernieuwing Rijksdienst dat Roel Bekker als ‘veertien-

de SG’ tussen 2007 en 2010 geleid heeft en dat vaak onderwerp

van gesprek was bij het Reuring!Café.

OF RUIMTE VOOR GROEI?

VRD TEN EINDE

POLITIEKE WISSELING

VAN DE

MACHT

REURING!CAFÉ

36

Het eerste Reuring!Café van

het vijfde seizoen vond plaats

op 7 september 2010 en had

als titel Krimpkramp of ruimte als titel Krimpkramp of ruimte

voor groei? De bijeenkomst voor groei? De bijeenkomst

werd gehost door Elzeline werd gehost door Elzeline

van Vulpen van de Algemene van Vulpen van de Algemene

Bestuursdienst; op de bank Bestuursdienst; op de bank

namen plaats: Johan de Leeuw namen plaats: Johan de Leeuw

(destijds SG op het ministerie (destijds SG op het ministerie

van SZW), Pierre Heijnen (toen-van SZW), Pierre Heijnen (toen-

malig Tweede Kamerlid voor malig Tweede Kamerlid voor

de PvdA), Judith Meulenbrug de PvdA), Judith Meulenbrug

(ook ABD) en Mark Esseboom (ook ABD) en Mark Esseboom

(directeur Overheid bij IBM).(directeur Overheid bij IBM).

2010

IN THE SPOTLIGHTS

OF RUIMTE VOOR GROEI?

EEN NOVITEIT

Voor het eerst werd de

zogeheten Twitterwall in

gebruik genomen, waarop

tweets met #reuring worden

getoond.

Op 20 februari 2010 kwam er met de Uruzgan-crisis een einde aan

het kabinet van CDA, PvdA en ChristenUnie. Na de verkiezingen

op 9 juni, waarbij de VVD met Mark Rutte als winnaar uit de bus

kwam, werd een coalitie geformeerd tussen VVD en CDA, met

gedoogsteun van de PVV. Hiermee kwam ook een einde aan het

programma Vernieuwing Rijksdienst dat Roel Bekker als ‘veertien-

de SG’ tussen 2007 en 2010 geleid heeft en dat vaak onderwerp

van gesprek was bij het Reuring!Café.

VRD TEN EINDE

POLITIEKE WISSELING

VAN DE

MACHT

2010 REURING!CAFÉ

37

Het eerste Reuring!Café van

het vijfde seizoen vond plaats

op 7 september 2010 en had

als titel Krimpkramp of ruimte

voor groei? De bijeenkomst

werd gehost door Elzeline

van Vulpen van de Algemene

Bestuursdienst; op de bank

namen plaats: Johan de Leeuw

(destijds SG op het ministerie

van SZW), Pierre Heijnen (toen-

malig Tweede Kamerlid voor

de PvdA), Judith Meulenbrug

(ook ABD) en Mark Esseboom

(directeur Overheid bij IBM).

2010

IN THE SPOTLIGHTS

REURING!CAFÉ

38

JE GAAT EROVER

OF NIETtendijk weet nog dat twee zaken opvielen. ‘Op de bank was grote

steun voor een decentralisatiebeweging. Het idee leefde toen al dat

we taken moesten gaan overbrengen, zodat ze dichter bij de burger

uitgevoerd konden worden,’ aldus de DG. ‘Daarnaast discussieerden

we over de vraag wat dit dan betekent voor de inrichting van ge-

meenten. Moeten ze steeds groter worden of meer samenwerken?’

Ook Ralph Pans, destijds voorzitter van de directieraad van de Ver-

eniging van Nederlandse Gemeenten, herinnert het zich nog goed.

‘In het regeerakkoord waren voor de overheid weer enorme ver-

wachtingen neergelegd, minder ambtenaren en een verschuiving

van taken. Dan kun je niet anders dan discussiëren over de vraag

welke taken door welke bestuurslaag worden uitgevoerd,’ aldus

Pans, die tegenwoordig staatsraad is. ‘Onder de gasten heerste

overeenstemming over het feit dat we moesten kijken hoe je de

overheid slimmer kunt organiseren.’

Volgens Buitendijk was de bijeenkomst druk bezocht, interactief en

leverde het inspiratie op voor de opgave die in het regeerakkoord

was neergelegd. Hij weet nog dat hij na afl oop van het debat met

een aantal topambtenaren heeft gesproken over het onderwerp.

Ralph Pans, Jacques Wallage, Arjan van Gils en Henk Jan Bolding (v.l.n.r.)

Terugkerende thema’s in 2010 waren bestuurlijke drukte, het

samenspel tussen de bestuurslagen en een kleinere overheid.

Je gaat erover of niet, was een vraag die overal boven hing. Zo

ook in het Reuring!Café dat plaatsvond op 22 november met als

titel Interessante tijd.

DEELNEMENDE ORGANISATIES

OVERIG 9

BEDRIJFSLEVEN 22

SEMI-OVERHEID 21

ONDERWIJS 29

UITVOEREND 42

VERDER IN 2010

De inkt van het regeerakkoord van het kabinet-Rutte I – bestaande

uit VVD en CDA, met gedoogsteun van de PVV – was nog maar net

droog of DG Bestuur en Koninkrijksrelaties Gert-Jan Buitendijk van

het ministerie van BZK was gastheer van een Reuring!Café over de

inrichting van het openbaar bestuur. Op de bank namen Jacques

Wallage, Arjan van Gils, Henk Jan Bolding en Ralph Pans plaats. Bui-

Ralph Pans lacht als deze tweet (verstuurd tijdens het

Reuring!Café) aan hem wordt voorgelegd. ‘Oh ja,’ zegt hij,

‘Paul Schnabel, destijds directeur van het Sociaal en Cultureel

Planbureau, had die dag bij de VNG voor een internationaal

gezelschap een presentatie gegeven over trust in government.

Ik had hem gevraagd wat cijfers mee te nemen en hij liet zien

Host Gert-Jan Buitendijk (l) van het ministerie van BZK in

gesprek met Ralph Pans

dat het vertrouwen in allerlei instanties, zoals de politiek, de

overheid en de rechterlijke macht, de laatste jaren enorm was

afgenomen. Tot mijn stomme verbazing stonden televisie en

media bovenaan de lijst van instituties waar mensen het meest

vertrouwen in hebben. Die strijd verlies je als overheid dan

altijd, die kun je nooit meer winnen.’

2010

tendijk weet nog dat twee zaken opvielen. ‘Op de bank was grote

steun voor een decentralisatiebeweging. Het idee leefde toen al dat

we taken moesten gaan overbrengen, zodat ze dichter bij de burger

uitgevoerd konden worden,’ aldus de DG. ‘Daarnaast discussieerden

we over de vraag wat dit dan betekent voor de inrichting van ge-

meenten. Moeten ze steeds groter worden of meer samenwerken?’

Ook Ralph Pans, destijds voorzitter van de directieraad van de Ver-

eniging van Nederlandse Gemeenten, herinnert het zich nog goed.

‘In het regeerakkoord waren voor de overheid weer enorme ver-

wachtingen neergelegd, minder ambtenaren en een verschuiving

van taken. Dan kun je niet anders dan discussiëren over de vraag

welke taken door welke bestuurslaag worden uitgevoerd,’ aldus

Pans, die tegenwoordig staatsraad is. ‘Onder de gasten heerste

overeenstemming over het feit dat we moesten kijken hoe je de

overheid slimmer kunt organiseren.’

Volgens Buitendijk was de bijeenkomst druk bezocht, interactief en

leverde het inspiratie op voor de opgave die in het regeerakkoord

was neergelegd. Hij weet nog dat hij na afl oop van het debat met

een aantal topambtenaren heeft gesproken over het onderwerp.

Ralph Pans, Jacques Wallage, Arjan van Gils en Henk Jan Bolding (v.l.n.r.)

@AikvanEemerenPans: volgens SCP heeft burger meer vertrouwen in tv dan in politiek

‘Daar leent het Reuring!Café zich goed voor,’ aldus Buitendijk. ‘Door

dit soort informele bilateraaltjes raak je geïnspireerd over zaken

waar je dagelijks mee bezig bent.’ De combinatie tussen inhoud en

ontspanning is volgens Buitendijk wat het Reuring!Café succesvol

maakt. ‘Serieuze onderwerpen worden in een informele setting

besproken, omlijst met wat muziek. Dat geeft een goede sfeer.’ Pans

memoreert ook nog aan The Wizards of AZ, de band die elke bijeen-

komst opluistert. ‘Dat vind ik toch wel bijzonder, een groep redelijk

getalenteerde ambtenaren die behoorlijk wat kabaal maken.’

DEELNEMENDE ORGANISATIES

OVERIG 9

BEDRIJFSLEVEN 22

SEMI-OVERHEID 21

ONDERWIJS 29

UITVOEREND 42

51 POLITIEK

49 BESTUUR

Ralph Pans lacht als deze tweet (verstuurd tijdens het

Reuring!Café) aan hem wordt voorgelegd. ‘Oh ja,’ zegt hij,

‘Paul Schnabel, destijds directeur van het Sociaal en Cultureel

Planbureau, had die dag bij de VNG voor een internationaal

gezelschap een presentatie gegeven over trust in government.

Ik had hem gevraagd wat cijfers mee te nemen en hij liet zien

Host Gert-Jan Buitendijk (l) van het ministerie van BZK in

gesprek met Ralph Pans

OPENSTAANWELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?






Minister Stef Blok voor Wonen en Rijksdienst is één keer te gast geweest bij het Reuring!Café.

Onderwerp van gesprek was toen agile government. Hij kan het zich nog levendig herinneren.

‘Ik poneerde destijds de stelling dat de wereld vooruitgaat door technologische innovaties, maar

dat de overheid niet de juiste plek is om die te ontwikkelen,’ aldus de minister. ‘Daar was op z’n

zachtst gezegd niet iedereen het mee eens.’

Blok legt uit dat slechts een op de duizend innovaties succesvol is. ‘Als een ondernemer een geniale

uitvinding op de markt brengt en het gaat mis, dan heeft hij het in elk geval geprobeerd. Als dat de

overheid gebeurt, staat de mislukking direct met vette koppen in de krant en is de Tweede Kamer

in paniek. Gaat het die ene keer wel goed, dan zegt niemand dank je wel.’ Volgens de bewindsman

moeten innovaties door het bedrijfsleven worden gedaan en dient de overheid daar vervolgens voor

open te staan.

In het verlengde hiervan ligt het thema waarvan de minister vindt dat het de komende jaren bij het Reu-

ring!Café niet mag ontbreken. ‘Omdat de samenleving zo snel verandert, moet de overheid mee ver-

anderen en daarvoor open staan. Vol-

gens mij kun je een leuke bijeenkomst

organiseren als je mensen uitnodigt die

werkzaam zijn in organisaties die snel

veranderen. Bijvoorbeeld bij een high-

techbedrijf als Philips of de directeur Nederland van Google, Pim van der Feltz.’ Maar Blok kent ook

onderdelen bij de overheid waar mensen werken die snel inspelen op veranderingen. Ambtenaren die

zich met cybersecurity bezighouden bijvoorbeeld. ‘Zij hebben dat in de genen.’

De vraag die dan centraal staat, is hoe je ervoor zorgt dat je als overheid een aantrekkelijke werkgever

bent voor het type mensen dat in zo’n snel veranderende omgeving werkzaam is, vervolgt Blok. Daar-

bij zou er ook ingegaan moeten worden op de wijze waarop de overheid als organisatie kan reageren

op veranderingen. ‘Dat kan in zo’n hiërarchische en politiek ingekaderde omgeving nogal lastig zijn.’

VOOR VERNIEUWING

PITCH DOOR

SASKIA STUIVELING

PRESIDENT VAN

DE ALGEMENE

REKENKAMER

PITCH DOOR

STEF BLOK

MINISTER VOOR

WONEN EN

RIJKSDIENST

‘OPEN DATA ZIJN EEN

COLLECTIEF GOED ZOALS WATER

EN GOEDE WEGEN’

‘GAAT HET BIJ DE OVERHEID EEN

KEER GOED, DAN ZEGT NIEMAND

DANK JE WEL’

REURING!CAFÉ

40

OPEN DATAWELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?






REURING!CAFÉ

Saskia Stuiveling van de Algemene Rekenkamer was in 2012 nog host van een Reuring!Café over

de strategische personeelsplanning van de overheid en ze is een graag geziene gast in de Glazen

Zaal, waar het Reuring!Café tegenwoordig is neergestreken.

Gevraagd naar een thema dat de komende jaren niet op de agenda mag ontbreken, zegt Stuiveling:

‘Open data natuurlijk en alles wat daarmee te maken heeft.’ De Algemene Rekenkamer is groot voor-

stander van open data, benadrukt ze. ‘We zien deze als een collectief goed, net zo belangrijk als elek-

triciteit, water en goede wegen. Vandaar ook onze trendrapporten over open data.’

Arjan el Fassed, directeur van de Open State Foundation en voormalig GroenLinks-Kamerlid, een in-

teressante gast zijn, denkt Stuiveling. De Open State is een fusie van Hack de Overheid en de stichting

Het nieuwe stemmen en zet zich in voor transparantie van data. El Fassed pleit bijvoorbeeld voor meer

openheid van zorgdata door overheid, ziekenhuizen, verzekeraars en artsen.

We leven steeds meer in een digitale samenleving, waarin data centraal staan, licht

Stuiveling toe. ‘De overheid heeft een schat aan data, maar de meeste van deze

gegevens zitten in gesloten systemen waar burgers en bedrijven niet bij kunnen.

Open data gaat over het digitaal toegankelijk maken van deze datasets, zodat

iedereen er 24/7 bij kan en ermee mag doen wat hij of zij wil. Gratis! Uiteraard worden privacygevoelige

of bedrijfsvertrouwelijke gegevens niet gepubliceerd. Staatsgeheimen zijn eveneens uitgesloten.’

Het digitaal toegankelijk maken van data biedt enorme kansen voor burgers, bedrijven maar ook voor

de overheid. ‘Burgers kunnen meer betrokken raken bij wat de overheid doet en deze kritisch volgen

als armchair auditors, zoals we dat noemen. Daarmee zou je bijvoorbeeld de decentralisaties bijna real

time kunnen volgen. Bedrijven kunnen met data van de overheid innovatieve toepassingen ontwikke-

len, die ze in de markt mogen zetten. En dat kan weer zorgen voor werkgelegenheid en economische

groei.’ Kortom, een boeiend onderwerp om in een toekomstig café uit te lichten, ook voor overheids-

functionarissen, aldus Stuiveling. ‘De overheid zelf kan met de eigen data beter zicht krijgen op wat ze

doet, of ze de goede dingen doet en of dat op een e� ciënte manier gebeurt. De slimme tips van al die

burgers die met haar meekijken en -denken zijn daarbij reuzehandig.’

PITCH DOOR

SASKIA STUIVELING

PRESIDENT VAN

DE ALGEMENE

REKENKAMER

PITCH DOOR

STEF BLOK

MINISTER VOOR

WONEN EN

RIJKSDIENST

‘OPEN DATA ZIJN EEN

COLLECTIEF GOED ZOALS WATER

EN GOEDE WEGEN’

41

OPEN SPENDING EN REURING

REURING!CAFÉ

42

Door in te zetten op Het Nieuwe Werken

ging de rijksoverheid mee met haar tijd. Een

operatie die noodzakelijk was om ook in de

toekomst een aantrekkelijke werkgever te

zijn, stelt Marianne Witlox, directeur P&O

bij SZW. Ze was destijds als portefeuille-

houder binnen ICOP, de Interdepartementale

Commissie Organisatie en Personeelsbeleid,

hét gezicht van Het Nieuwe Werken. Op

14 juni 2011 ontving ze de gasten met een

limerick bij het Reuring!Café Bricks, bytes…

maar ook behavior.

De traditionele kantooromgeving van ‘eigen

kamertjes’ moest plaatsmaken voor kantoortui-

nen met wisselwerkplekken, concentratiezones

en vergaderplekken voor kleine gezelschappen

(bricks). Er moesten veel nieuwe ICT-voorzienin-

gen komen om mensen met elkaar te verbinden

en te laten communiceren (bytes). Maar om tot

fl exibel samen te werken te komen, is ook ander

gedrag (behavior) nodig. ‘Veel mensen denken

dat Het Nieuwe Werken betekent dat je thuis

werkt. Dat is een misverstand. Het is tijden

plaatsonafhankelijk werken. Met als doel: een be-

ter resultaat.’

‘Het Nieuwe Werken was trendy, maar de trend

werd niet overal even snel opgepikt,’ vertelt Wit-

lox. Uitvoeringsorganisaties en inspecties gingen

sneller dan departementen, daar werkten mensen

die al veel op pad waren. Bij SZW zelf werd Het

Nieuwe Werken gekoppeld aan de toekomstige

verhuizing. ‘Onze nieuwe behuizing werd inge-

richt volgens de principes van de fysieke werk-

plek Rijk, die fl exibel werken mogelijk maakte. We

konden ons hierop voorbereiden door te oefenen

met een andere wijze van sturen, het anders in-

richten van werkplekken en experimenteren met

ICT-middelen. Maar we keken ook naar wat het

betekende voor de samenwerking, de manier van

aansturen en de bereikbaarheid en de beschik-

baarheid van mensen.’

Juist de mensen maken het succes van Het Nieu-

we Werken, stelde Marloes Pomp, projectleider

Ambtenaar van de Toekomst, tijdens het debat.

Volgens haar ging men daar bij het Rijk nog te veel

aan voorbij, het ging vooral over bedrijfsvoering en

randvoorwaarden, maar het is de ambtenaar die

moet leren op afstand samen te werken en te net-

werken. ‘Een project als dit zou niet vanuit de facili-

terende afdelingen opgezet moeten worden, maar

vanuit de medewerkers zelf,’ benadrukte Pomp.BEHAVIORBRICK, BYTES… MAAR OOK

2011

IN THE SPOTLIGHTS

Marianne Witlox:

‘HET NIEUWE WERKEN WAS TRENDY, MAAR DE TREND

WERD NIET OVERAL EVEN SNEL OPGEPIKT’

REURING!CAFÉ

43

Door in te zetten op Het Nieuwe Werken

ging de rijksoverheid mee met haar tijd. Een

operatie die noodzakelijk was om ook in de

toekomst een aantrekkelijke werkgever te

zijn, stelt Marianne Witlox, directeur P&O

bij SZW. Ze was destijds als portefeuille-

houder binnen ICOP, de Interdepartementale

Commissie Organisatie en Personeelsbeleid,

hét gezicht van Het Nieuwe Werken. Op

14 juni 2011 ontving ze de gasten met een

limerick bij het Reuring!Café Bricks, bytes…

De traditionele kantooromgeving van ‘eigen

kamertjes’ moest plaatsmaken voor kantoortui-

nen met wisselwerkplekken, concentratiezones

en vergaderplekken voor kleine gezelschappen

(bricks). Er moesten veel nieuwe ICT-voorzienin-

gen komen om mensen met elkaar te verbinden

en te laten communiceren (bytes). Maar om tot

fl exibel samen te werken te komen, is ook ander

gedrag (behavior) nodig. ‘Veel mensen denken

dat Het Nieuwe Werken betekent dat je thuis

werkt. Dat is een misverstand. Het is tijden

plaatsonafhankelijk werken. Met als doel: een be-

ter resultaat.’

‘Het Nieuwe Werken was trendy, maar de trend

werd niet overal even snel opgepikt,’ vertelt Wit-

lox. Uitvoeringsorganisaties en inspecties gingen

sneller dan departementen, daar werkten mensen

die al veel op pad waren. Bij SZW zelf werd Het

Nieuwe Werken gekoppeld aan de toekomstige

verhuizing. ‘Onze nieuwe behuizing werd inge-

richt volgens de principes van de fysieke werk-

plek Rijk, die fl exibel werken mogelijk maakte. We

konden ons hierop voorbereiden door te oefenen

met een andere wijze van sturen, het anders in-

richten van werkplekken en experimenteren met

ICT-middelen. Maar we keken ook naar wat het

betekende voor de samenwerking, de manier van

aansturen en de bereikbaarheid en de beschik-

baarheid van mensen.’

Juist de mensen maken het succes van Het Nieu-

we Werken, stelde Marloes Pomp, projectleider

Ambtenaar van de Toekomst, tijdens het debat.

Volgens haar ging men daar bij het Rijk nog te veel

aan voorbij, het ging vooral over bedrijfsvoering en

randvoorwaarden, maar het is de ambtenaar die

moet leren op afstand samen te werken en te net-

werken. ‘Een project als dit zou niet vanuit de facili-

terende afdelingen opgezet moeten worden, maar

vanuit de medewerkers zelf,’ benadrukte Pomp.

Tijdens het Reuring!Café over de politisering van de uitvoering in mei

2011 introduceerde de VOM het nieuwe platform Over-loop. Een keur

aan topambtenaren uit alle lagen van de overheid heeft zich hieraan

verbonden, zoals Gert-Jan Buitendijk (DG BZK ), Tof Thissen (directeur

KING), Ruud Viergever (secretaris-directeur Waterschap de Dommel),

Guus van den Berg (provinciesecretaris Friesland) en Anja Grootoonk

(gemeentesecretaris Almere).

Over-loop staat voor het uitwisselen van talenten. ‘Ik doe mee omdat ik

het belangrijk vind dat wij elkaar tussen de overheidslagen ontmoeten,’

zegt Viergever. Hij biedt zijn expertise aan op het gebied van innovatie,

interbestuurlijke samenwerking en modern werkgeverschap. ‘En ik om de

mobiliteit tussen de verschillende overheidslagen te bevorderen,’ aldus

Buitendijk. ‘Ik wil graag over de schutting heen kijken en hoop andere men-

sen te inspireren dat ook te doen.’ Buitendijk is beschikbaar als dagvoorzitter,

strategisch meedenker en als coach.

Over-loop is een initiatief van de Vereniging voor OverheidsManagement

(VOM) en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK)

www.vom-online/wat-doen-wij/over-loop

OVER?

BRICK, BYTES… MAAR OOK

WIE LOOPT DAAR

2011

REURING!CAFÉ

44

Hoe zorgen we ervoor dat wat we binnen de overheid op één

plek leren ook op andere plekken gebruikt kan worden? Een

mooie vraag voor SG Siebe Riedstra, die begin 2011 anderhalf

jaar onderweg was met de vorming van het nieuwe ministerie

van Infrastructuur en Milieu (IenM).

Op 17 mei 2011 stond het thema politisering van de uitvoering

centraal. Erry Stoové, toenmalig bestuursvoorzitter van de

Sociale Verzekeringsbank, zat meerdere malen op de Reuring-

bank, maar hij herinnert zich het debat tijdens de bijeenkomst

over de uitvoering nog aardig goed. Ook omdat secretaris-ge-

neraal van het ministerie van Algemene Zaken, Richard van

Zwol, hem na afl oop vroeg of ze eens verder konden praten,

omdat hij zich realiseerde dat hij eigenlijk weinig wist van uit-

voeringsorganisaties.

‘Departementen hebben de neiging de uitvoering naar binnen te

halen,’ zegt Stoové. ‘Pas op voor het politiseren van de uitvoering,

heb ik gezegd. Het gaat vaak over individuele zaken.’ Hij verwijst

naar asielprocedures en hongerstakers, kwesties waar hij als direc-

teur van het COA regelmatig mee te maken had. ‘Als je er te dicht op

zit, word je onderdeel van de afwegingen. Bij het COA en bij de SVB

hanteren ze bij lastige cliëntsituaties strakke protocollen.’

‘Dat deden we zonder externen,’ vertelt hij met enige trots tijdens

het eerste café van 2011 over een eigentijds lerende overheid. ‘Door

goed gebruik te maken van onze eigen ervaringen,’ voegt hij eraan

toe. De SG beschrijft het traject als een bottom-upproces. ‘In het

Circustheater discussieerden we met alle medewerkers over de in-

houd en werkwijze van het nieuwe departement, we organiseerden

intranetsessies waarbij ik rechtstreeks antwoord gaf op vragen van

medewerkers of reageerde op hun opmerkingen.’ Ook formeerde hij

een groep van externe deskundigen die hij kon bevragen en anders-

om, een groep met mensen uit het bedrijfsleven en andere over-

heidslagen, wetenschappers en ook de Commissaris van de Konin-

gin. In de vorm van gateway reviews evalueerde hij of er voldoende

checks and balances in de organisatie aanwezig waren.

De twee andere gasten, Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer

en SG Vernieuwing Rijksdienst Roel Bekker, waren niet bepaald en-

thousiast over zijn aanpak, weet hij nog. ‘Je geeft antwoord op de fou-

ten van gisteren,’ kreeg hij te horen. ‘Ik ben er echter van overtuigd dat

het goed is met je eigen mensen zo’n traject te doen. Het is belang-

rijk een omgeving te creëren die veilig is, waar ook fouten gemaakt

mogen worden. Een fout maken is volgens mij ook geen probleem,

alleen de tweede keer is het stom!’ Nu, vijf jaar later, constateert Ried-

stra dat zijn strategie gewerkt heeft. ‘Tijdens de verbouwing is de

winkel open gebleven en hebben we onze projecten én de opgeleg-

de bezuinigingen gerealiseerd. We hebben deze organisatie samen

gebouwd, het is dus niet alleen van de top, maar van ons allemaal.’

EIGENTIJDSLERENDE OVERHEID

VERDER IN 2011

‘HET IS GOED OM MET JE EIGEN MENSEN TE

PROBEREN ZO’N TRAJECT TE DOEN’

SG Siebe Riedstra over de wijze waarop hij het ministerie van

IenM heeft gevormd

‘JE GEEFT ANTWOORD

OP DE FOUTEN

VAN GISTEREN’

Criticasters Brenninkmeijer (l) en Bekker

STOOVÉ:

‘DE UITVOERING

GAAT VAAK OVER

INDIVIDUELE ZAKEN’

Op 17 mei 2011 stond het thema politisering van de uitvoering

centraal. Erry Stoové, toenmalig bestuursvoorzitter van de

Sociale Verzekeringsbank, zat meerdere malen op de Reuring-

bank, maar hij herinnert zich het debat tijdens de bijeenkomst

over de uitvoering nog aardig goed. Ook omdat secretaris-ge-

neraal van het ministerie van Algemene Zaken, Richard van

Zwol, hem na afl oop vroeg of ze eens verder konden praten,

omdat hij zich realiseerde dat hij eigenlijk weinig wist van uit-

voeringsorganisaties.

‘Departementen hebben de neiging de uitvoering naar binnen te

halen,’ zegt Stoové. ‘Pas op voor het politiseren van de uitvoering,

heb ik gezegd. Het gaat vaak over individuele zaken.’ Hij verwijst

naar asielprocedures en hongerstakers, kwesties waar hij als direc-

teur van het COA regelmatig mee te maken had. ‘Als je er te dicht op

zit, word je onderdeel van de afwegingen. Bij het COA en bij de SVB

hanteren ze bij lastige cliëntsituaties strakke protocollen.’

KIJKEN ONDER DE MOTORKAP

Tijdens de bijeenkomst over de uitvoering is het

boek Kijken onder de motorkap gepresenteerd.

SG BZK Roos van Erp-Bruinsma overhandigde het

eerste exemplaar aan haar collega Richard van Zwol

van Algemene Zaken. Auteurs Willy Francissen en

Jeanine Mies trekken in het boek lessen uit vier jaar

programma Vernieuwing Rijksdienst.

BZK!TV maakte een impressie:

http://vimeo.com/24167940

‘Dat deden we zonder externen,’ vertelt hij met enige trots tijdens

het eerste café van 2011 over een eigentijds lerende overheid. ‘Door

goed gebruik te maken van onze eigen ervaringen,’ voegt hij eraan

toe. De SG beschrijft het traject als een bottom-upproces. ‘In het

Circustheater discussieerden we met alle medewerkers over de in-

houd en werkwijze van het nieuwe departement, we organiseerden

intranetsessies waarbij ik rechtstreeks antwoord gaf op vragen van

medewerkers of reageerde op hun opmerkingen.’ Ook formeerde hij

een groep van externe deskundigen die hij kon bevragen en anders-

om, een groep met mensen uit het bedrijfsleven en andere over-

heidslagen, wetenschappers en ook de Commissaris van de Konin-

evalueerde hij of er voldoende

in de organisatie aanwezig waren.

De twee andere gasten, Nationale ombudsman Alex Brenninkmeijer

en SG Vernieuwing Rijksdienst Roel Bekker, waren niet bepaald en-

thousiast over zijn aanpak, weet hij nog. ‘Je geeft antwoord op de fou-

ten van gisteren,’ kreeg hij te horen. ‘Ik ben er echter van overtuigd dat

het goed is met je eigen mensen zo’n traject te doen. Het is belang-

rijk een omgeving te creëren die veilig is, waar ook fouten gemaakt

mogen worden. Een fout maken is volgens mij ook geen probleem,

alleen de tweede keer is het stom!’ Nu, vijf jaar later, constateert Ried-

stra dat zijn strategie gewerkt heeft. ‘Tijdens de verbouwing is de

winkel open gebleven en hebben we onze projecten én de opgeleg-

de bezuinigingen gerealiseerd. We hebben deze organisatie samen

gebouwd, het is dus niet alleen van de top, maar van ons allemaal.’

‘JE GEEFT ANTWOORD

OP DE FOUTEN

VAN GISTEREN’

Criticasters Brenninkmeijer (l) en Bekker

Met de discussie over de governance van zbo’s, die destijds met name

door de ministeries van BZK en Financiën werd gevoerd, moesten

zbo’s veel meer en ook veel gedetailleerder verantwoording afl eg-

gen. Als oud-voorzitter van de Handvestgroep, die zich juist hard

maakte voor publieke verantwoording, heeft hij zich daar regelmatig

tegen verzet. ‘Er wordt in Den Haag nog wel eens met dedain over de

uitvoering gesproken. Maar eigenlijk doe je er als departement pas

echt toe als je een belangrijke poot in de uitvoering hebt.’

STOOVÉ:

‘DE UITVOERING

GAAT VAAK OVER

INDIVIDUELE ZAKEN’

REURING!CAFÉ

46

Samen met het A+O fonds gemeen-

ten slaat de VOM haar vleugels uit

en initieert debatcafés buiten Den

Haag. In 2012/2013 gaan ze onder de

noemer Reuring!Tour op zoek naar

de randen van goed werkgeverschap.

Jeroen Pepers, directeur van het A+O

fonds gemeenten, vertelt.

WERKGEVERSCHAPGOED

2012

IN THE SPOTLIGHTS

Samen met het A+O fonds gemeen-













WERKGEVERSCHAPGOED

Het was volle bak bij het eerste café van de Reuring!Tour op 30 november

2012 in Utrecht. Met maar liefst tweehonderd deelnemers mag het duidelijk

zijn dat het onderwerp leefde. Maarten Schurink, gemeentesecretaris van

Utrecht, trad op als host en introduceerde de gasten, onder wie Mei Li Vos

(PvdA) en Christophe van der Maat, die net verkozen was tot Jonge Ambte-

naar van het Jaar. ‘Er was een duidelijke roep om, in tijden van bezuinigingen,

meer ruimte te maken voor jongeren,’ herinnert Schurink zich. ‘Het gesprek

draaide steeds om de vraag hoe je jongeren in de organisatie op zou kunnen

nemen. Ik vraag me dan af waar de verantwoordelijkheid van de jongeren ligt.

Je moet zelf ook de ruimte nemen. Er zijn genoeg mogelijkheden om er iets

aan te doen.’ Hij refereert aan Christophe van der Maat met zijn ZPP-project

(Zelfstandige Publieke Professional), een jonge ambtenaar die Schu-

rink zelf ooit aannam toen hij in Dordrecht werkte. Bij die gemeente

startte destijds de eerste ZPP-proeftuin met het doel ambitieuze

ambtenaren aan de gemeente te binden en hen tegelijkertijd extern

kennis te laten opdoen. ‘Als je ruimte neemt, krijg je heus iets voor

elkaar.’ Schurink is daar als jonge gemeentesecretaris misschien zelf

wel een goed voorbeeld van.

UTRECHTVOLLE BAK IN

De eerste Reuring!Tour vindt plaats in Utrecht en staat in het teken van

de jonge ambtenaar, maar gaat ook over het jong en scherp houden

van de overheid. Creëren overheidsorganisaties wel voldoende kansen

voor jongeren?

‘Vanuit het A+O fonds gemeenten wilden we een open debat voeren over het ‘Vanuit het A+O fonds gemeenten wilden we een open debat voeren over het

thema goed werkgeverschap. De vorm van het Reuring!Café sprak ons aan, maar thema goed werkgeverschap. De vorm van het Reuring!Café sprak ons aan, maar

we wilden het wel in de regio doen, niet alleen in Den Haag. Zo ontstond het we wilden het wel in de regio doen, niet alleen in Den Haag. Zo ontstond het

idee van de Reuring!Tour, met bijeenkomsten in Utrecht, Den Bosch en Zwolle. idee van de Reuring!Tour, met bijeenkomsten in Utrecht, Den Bosch en Zwolle.

Vooral in Utrecht ontstond een levendig debat met jongeren die in verband met Vooral in Utrecht ontstond een levendig debat met jongeren die in verband met

vacaturestops niet konden doorstromen binnen de overheid. Verliezen we zo vacaturestops niet konden doorstromen binnen de overheid. Verliezen we zo

niet het contact met de nieuwe generatie? In Noord-Brabant was de sfeer heel niet het contact met de nieuwe generatie? In Noord-Brabant was de sfeer heel

anders. Daar kwamen de meer taaie onderwerpen aan de orde, die dicht tegen anders. Daar kwamen de meer taaie onderwerpen aan de orde, die dicht tegen

het primaire proces aan liggen, zoals arbeidsverhoudingen 3.0 en de cao van de het primaire proces aan liggen, zoals arbeidsverhoudingen 3.0 en de cao van de

toekomst. Passen de arbeidsvoorwaarden nog wel bij deze tijd?toekomst. Passen de arbeidsvoorwaarden nog wel bij deze tijd?

‘Bij goed werkgeverschap gaat het over duurzame inzetbaarheid. Hoe meer

beweging we creëren, hoe meer ruimte er komt voor jongeren. Goed werkge-

verschap is dat je als organisatie anticipeert op veranderingen, dat je mede-

werkers meeneemt in die veranderingen, dat ze blijven bewegen. En dat is niet

meteen overstappen naar een nieuwe baan. Ook binnen je baan moet je je blij- meteen overstappen naar een nieuwe baan. Ook binnen je baan moet je je blij-

ven professionaliseren. Met de veranderingen in de maatschappij komen nieu-ven professionaliseren. Met de veranderingen in de maatschappij komen nieu-

we taken op de overheid af, maar ook de digitalisering vraagt erom bij te blijven. we taken op de overheid af, maar ook de digitalisering vraagt erom bij te blijven.

‘Dat was dan ook het thema tijdens het debat in Zwolle. Daar ging het over ‘Dat was dan ook het thema tijdens het debat in Zwolle. Daar ging het over

de rol van het middenmanagement dat mensen continu moet stimuleren. Ook de rol van het middenmanagement dat mensen continu moet stimuleren. Ook

werd er gesproken over het feit dat ambtenaren zelf hun employability ter hand werd er gesproken over het feit dat ambtenaren zelf hun employability ter hand

nemen. Het is goed dat dit soort debatten breed gevoerd worden. Het gaat ook nemen. Het is goed dat dit soort debatten breed gevoerd worden. Het gaat ook

over bewustwording, zowel bij de werkgever als bij de werknemer. Veel mensen over bewustwording, zowel bij de werkgever als bij de werknemer. Veel mensen

zijn vakinhoudelijk bezig, maar er is meer nodig. De maatschappij van vandaag zijn vakinhoudelijk bezig, maar er is meer nodig. De maatschappij van vandaag

vraagt om ambtenaren die het verschil durven maken. Daar mag wat mij betreft vraagt om ambtenaren die het verschil durven maken. Daar mag wat mij betreft

nog wel wat meer reuring over plaatsvinden.’

‘Veel van het jongere publiek klaag-

de in mijn ogen terecht over een leuk

praatcafé op kosten van de belasting-

betaler. Wat heb je eraan als je toch geen

perspectieven hebt op een vaste baan bij

de rijksoverheid? Er waren veel trainees

en ik had met ze te doen.’

WERKGEVERSCHAP MEILIVOS

EEN KRITISCHE

TWEEDE KAMERLID PVDA

Het was volle bak bij het eerste café van de Reuring!Tour op 30 november

2012 in Utrecht. Met maar liefst tweehonderd deelnemers mag het duidelijk

zijn dat het onderwerp leefde. Maarten Schurink, gemeentesecretaris van

Utrecht, trad op als host en introduceerde de gasten, onder wie Mei Li Vos

(PvdA) en Christophe van der Maat, die net verkozen was tot Jonge Ambte-

naar van het Jaar. ‘Er was een duidelijke roep om, in tijden van bezuinigingen,

meer ruimte te maken voor jongeren,’ herinnert Schurink zich. ‘Het gesprek

draaide steeds om de vraag hoe je jongeren in de organisatie op zou kunnen

nemen. Ik vraag me dan af waar de verantwoordelijkheid van de jongeren ligt.

Je moet zelf ook de ruimte nemen. Er zijn genoeg mogelijkheden om er iets

aan te doen.’ Hij refereert aan Christophe van der Maat met zijn ZPP-project

(Zelfstandige Publieke Professional), een jonge ambtenaar die Schu-

rink zelf ooit aannam toen hij in Dordrecht werkte. Bij die gemeente

startte destijds de eerste ZPP-proeftuin met het doel ambitieuze

ambtenaren aan de gemeente te binden en hen tegelijkertijd extern

kennis te laten opdoen. ‘Als je ruimte neemt, krijg je heus iets voor

elkaar.’ Schurink is daar als jonge gemeentesecretaris misschien zelf

wel een goed voorbeeld van.

UTRECHTVOLLE BAK IN

De eerste Reuring!Tour vindt plaats in Utrecht en staat in het teken van

de jonge ambtenaar, maar gaat ook over het jong en scherp houden

van de overheid. Creëren overheidsorganisaties wel voldoende kansen

voor jongeren?

‘Vanuit het A+O fonds gemeenten wilden we een open debat voeren over het

thema goed werkgeverschap. De vorm van het Reuring!Café sprak ons aan, maar

we wilden het wel in de regio doen, niet alleen in Den Haag. Zo ontstond het

idee van de Reuring!Tour, met bijeenkomsten in Utrecht, Den Bosch en Zwolle.

Vooral in Utrecht ontstond een levendig debat met jongeren die in verband met

vacaturestops niet konden doorstromen binnen de overheid. Verliezen we zo

niet het contact met de nieuwe generatie? In Noord-Brabant was de sfeer heel

anders. Daar kwamen de meer taaie onderwerpen aan de orde, die dicht tegen

het primaire proces aan liggen, zoals arbeidsverhoudingen 3.0 en de cao van de

‘Bij goed werkgeverschap gaat het over duurzame inzetbaarheid. Hoe meer

beweging we creëren, hoe meer ruimte er komt voor jongeren. Goed werkge-

verschap is dat je als organisatie anticipeert op veranderingen, dat je mede-

werkers meeneemt in die veranderingen, dat ze blijven bewegen. En dat is niet

meteen overstappen naar een nieuwe baan. Ook binnen je baan moet je je blij-

ven professionaliseren. Met de veranderingen in de maatschappij komen nieu-

we taken op de overheid af, maar ook de digitalisering vraagt erom bij te blijven.

‘Dat was dan ook het thema tijdens het debat in Zwolle. Daar ging het over

de rol van het middenmanagement dat mensen continu moet stimuleren. Ook

werd er gesproken over het feit dat ambtenaren zelf hun employability ter hand

nemen. Het is goed dat dit soort debatten breed gevoerd worden. Het gaat ook

over bewustwording, zowel bij de werkgever als bij de werknemer. Veel mensen

zijn vakinhoudelijk bezig, maar er is meer nodig. De maatschappij van vandaag

vraagt om ambtenaren die het verschil durven maken. Daar mag wat mij betreft

REURING!CAFÉ

48

DE ICT-DOORN Ruim twee jaar voordat de kranten bijna iedere dag vol stonden

over de problematische relatie tussen overheid en ICT, gaf het

Reuring!Café al een behoorlijk schot voor de boeg met een afl eve-

ring gewijd aan de ‘ICT-doorn’. Host was Philippe Raets, toen nog

van HEC, Het Expertise Centrum voor ICT en Bestuur in de publieke

sector, dat tegenwoordig als PBLQ HEC door het leven gaat.

Jaap Uijlenbroek, directeur-generaal Organisatie Bedrijfsvoering

Rijk op het ministerie van BZK, was een van de gasten. ‘De ICT-

afhankelijkheid van het bedrijfsleven voor de overheid is niet altijd

FILMPJE!

De hele uitzending is hier te zien

www.youtube.com/watch?v=-Us1yoLElB8

Mark Frequin publiceerde op 20 juni 2012 zijn boek Met

ministers op de tandem, een persoonlijk reisverslag over

bewegingen van een topambtenaar in een politiek hectische

periode. Wat is de ideale en minder ideale verstand houding

tussen bewindspersoon en topambtenaar? Natuurlijk ook

een geschikt thema voor het Reuring!Café. Ministers en

ambtenaren kunnen immers niet zonder elkaar. Wederzijds

vertrouwen is cruciaal voor het besturen van het land, zeker

in tijden met veel veranderingen als ministers komen en gaan.

Tijdens het Reuring!Café nam minister Liesbeth Spies van BZK het

boek van haar eigen topambtenaar in ontvangst. ‘Ik heb niets aan

jaknikkers,’ zegt ze. Het mag tussen haar en haar topambtenaren ‘af

en toe best knallen’. Oud-minister Eimert van Middelkoop vertelt

dat, toen hij op Vrom kwam, zijn voorganger Van der Laan hem in-

fl uisterde op welke ambtenaren hij kon vertrouwen. Uit eigen erva-

ring weet Wim Kuijken, tegenwoordig onder meer Deltacommissaris

en eerder SG op verschillende departementen, dat het belangrijk is

dat snel een verbinding tot stand komt tussen de prioriteiten van de

bewindspersoon en het departement. Het valt hem op dat naarmate

de politieke dynamiek heftiger wordt, de ambtenaren stiller worden.

‘Logisch,’ vindt Van Middelkoop, ‘er is er maar één verantwoordelijk

en dat is de minister.’ Spies herkent dat niet. Ze ziet wel dat met de

hectiek van de huidige politiek en de vaak wisselende coalities je

minder gestructureerd aan langlopende programma’s kunt werken.

Hoogleraar Paul ‘t Hart sluit het debat af met de uitspraak: ‘Een goe-

de ambtenaar is een dienaar, maar is tegelijkertijd geestelijk vrij.’

TANGO?MINISTERS EN

(TOP)AMBTENAREN

TANDEM OF

VERDER IN 2012

MANON LEIJTEN‘EEN GOEDE TOPAMBTENAAR MOET NEE KUNNEN ZEGGEN’

Manon Leijten, toenmalig DG bij de Algemene Bestuursdienst, dacht dat ze als host alleen de limerick

moest voorlezen, maar werd overvallen door Frequin met de vraag ‘Wanneer is een topambtenaar

goed?’ Haar antwoord had ze desondanks snel paraat: ‘Volgens mij is niet iedereen in alle gevallen

goed, maar een paar dingen zijn belangrijk. Je moet fl exibel en dienstbaar zijn, je moet vriendelijk

maar ook heel sterk nee kunnen zeggen, je moet snel kunnen schakelen en je moet ook nog eens

een organisatie kunnen besturen.’

HARRY VAN DORENMALENIBM-DIRECTEUR

‘Het eerste wat ik dacht was: wat een lelijke bank! Maar die bank hoort er

nu eenmaal bij, net als de band, Mark met zijn opwaaiende krulletjes en

die oogjes die bij iedere prikkelende vraag beginnen te stralen. Die setting

is bepalend. Ik denk dat het Reuring!Café zijn tijd ver vooruit was met

die informele sfeer. Ik ben er ook diverse malen als bezoeker geweest en

natuurlijk was het niet iedere keer even spannend, maar vaak ging het om

onderwerpen die pas twee tot drie jaar later hoog op de agenda kwamen te

staan. Zo ook die keer dat ik in 2012 mocht aanschuiven. Toen ging het over

het vertrouwen in ICT. Het zijn altijd mensen met kennis van zaken die op

de bank zitten en voor ons als bedrijf is het een geweldig podium om ons

point of view onder de aandacht te brengen.’

DE ICT-DOORN Ruim twee jaar voordat de kranten bijna iedere dag vol stonden

over de problematische relatie tussen overheid en ICT, gaf het

Reuring!Café al een behoorlijk schot voor de boeg met een afl eve-

ring gewijd aan de ‘ICT-doorn’. Host was Philippe Raets, toen nog

van HEC, Het Expertise Centrum voor ICT en Bestuur in de publieke

sector, dat tegenwoordig als PBLQ HEC door het leven gaat.

Jaap Uijlenbroek, directeur-generaal Organisatie Bedrijfsvoering

Rijk op het ministerie van BZK, was een van de gasten. ‘De ICT-

afhankelijkheid van het bedrijfsleven voor de overheid is niet altijd

even prettig,’ bracht hij in. Hij verzette zich stevig tegen de aantij-

gingen van directeur Harry van Doremalen van IBM Nederland dat

de Nederlandse overheid zich als grootste inkoper van ICT-diensten

nogal eens laat leiden door ‘onkunde’. De DG OBR verwees daarbij

naar een later dat jaar te publiceren onderzoek van het Sociaal en

Cultureel Planbureau dat Nederland tot de mondiale top 5 behoort

als het gaat om meetbaar levensgeluk van de inwoners. De in zijn

ogen goed functionerende ICT-infrastructuur is daar mede de

oorzaak van, aldus Uijlenbroek.

FILMPJE!

De hele uitzending is hier te zien

www.youtube.com/watch?v=-Us1yoLElB8

Mark Frequin publiceerde op 20 juni 2012 zijn boek Met

, een persoonlijk reisverslag over

bewegingen van een topambtenaar in een politiek hectische

periode. Wat is de ideale en minder ideale verstand houding

tussen bewindspersoon en topambtenaar? Natuurlijk ook

een geschikt thema voor het Reuring!Café. Ministers en

ambtenaren kunnen immers niet zonder elkaar. Wederzijds

vertrouwen is cruciaal voor het besturen van het land, zeker

in tijden met veel veranderingen als ministers komen en gaan.

Tijdens het Reuring!Café nam minister Liesbeth Spies van BZK het

boek van haar eigen topambtenaar in ontvangst. ‘Ik heb niets aan

jaknikkers,’ zegt ze. Het mag tussen haar en haar topambtenaren ‘af

en toe best knallen’. Oud-minister Eimert van Middelkoop vertelt

dat, toen hij op Vrom kwam, zijn voorganger Van der Laan hem in-

fl uisterde op welke ambtenaren hij kon vertrouwen. Uit eigen erva-

ring weet Wim Kuijken, tegenwoordig onder meer Deltacommissaris

en eerder SG op verschillende departementen, dat het belangrijk is

dat snel een verbinding tot stand komt tussen de prioriteiten van de

bewindspersoon en het departement. Het valt hem op dat naarmate

de politieke dynamiek heftiger wordt, de ambtenaren stiller worden.

‘Logisch,’ vindt Van Middelkoop, ‘er is er maar één verantwoordelijk

en dat is de minister.’ Spies herkent dat niet. Ze ziet wel dat met de

hectiek van de huidige politiek en de vaak wisselende coalities je

minder gestructureerd aan langlopende programma’s kunt werken.

Hoogleraar Paul ‘t Hart sluit het debat af met de uitspraak: ‘Een goe-

de ambtenaar is een dienaar, maar is tegelijkertijd geestelijk vrij.’

2012 REURING!CAFÉ

49

ZORGVULDIGWELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?






Loes Mulder, die in de zomer van 2014 de overstap maakte van het ministerie van Veiligheid en

Justitie naar de Algemene Bestuursdienst, moet eerlijk bekennen nog nooit bij een Reuring!Café

aanwezig te zijn geweest. ‘Ik ben wel lid geworden van de VOM,’ zegt ze lachend, ‘en heb me voor-

genomen er een keertje naartoe te gaan.’ De formule – een inhoudelijk debat in een informele

setting – spreekt haar aan. ‘Dat klinkt heel aantrekkelijk.’

Mulder heeft wel ideeën over een thema dat de komende jaren niet mag ontbreken. ‘De vraag die

steeds pregnanter wordt, is hoe we in deze tijden van snelle berichtgeving en sociale media als over-

heid zorgvuldig informatie kunnen blijven verstrekken,’ aldus de DG. ‘Accuraat én rekening houdend

met ministeriële verantwoordelijkheid.’ Mulder geeft een voorbeeld: ‘Als er bij het Rijk een incident

plaatsvindt, komt het nieuws daar-

over snel naar buiten. Als overheid

kun je echter niet altijd direct rea-

geren, want je moet eerst de feiten

checken. Doe je dat niet, dan is er

een risico dat de minister de Kamer verkeerd informeert. Daar moet je rekening mee houden, terwijl er

tegelijkertijd vanuit media en publiek een stevige druk is om wel snel te reageren. Dat is tegenwoordig

echt onderdeel van ons vak en daarom belangrijk om aandacht aan te besteden.’

Op de bank zouden bijvoorbeeld wetenschappers kunnen plaatsnemen en communicatiedeskundi-

gen, denkt Mulder. ‘Maar zeker ook collega’s vanuit de rijksdienst, die tegenwoordig bijna dagelijks met

dit soort vraagstukken te maken hebben.’

INFORMATIE VERSTREKKEN

IN HET SOCIALE MEDIATIJDPERK PITCH DOOR

PHILIPPE RAETS

GEMEENTESECRETARIS

ROTTERDAM

PITCH DOOR

LOES MULDER

DIRECTEUR-

GENERAAL ALGEMENE

BESTUURSDIENST

‘HET IS EEN

SOORT

BENEN-OP-

TAFELSESSIE’

‘IK HEB ME VOORGENOMEN EEN

KEERTJE NAAR HET REURING!CAFÉ

TE GAAN’

REURING!CAFÉ

50

INTERACTIE







REURING!CAFÉ

Gemeentesecretaris Philippe Raets van Rotterdam is een oude bekende van het Reuring!Café. Toen

hij op het ministerie van BZK werkte, als plaatsvervangend secretaris-generaal en later nog een

poosje als hoogste ambtenaar van het departement, is hij zowel gastheer als bankgast geweest.

Dat hij het initiatief een warm hart toedraagt, blijkt wel uit het feit dat hij in 2014 wederom optrad als

host, dit keer van een Reuring!Tour. ‘Samen investeren in maatschappelijk rendement,’ luidde op 5

maart 2014 de titel van het drukbezochte café in de foyer van de Rotterdamse schouwburg.

Raets vindt het Reuring!Café een goede manier om een onderwerp te agenderen en onder een grotere

groep ambtenaren onder de aandacht te brengen. ‘Het zijn geen expertsessies waarbij je inhoude-

lijk tot het diepste moet gaan, maar iedereen krijgt er iets van mee,’ aldus Raets. ‘Het is een soort

benen-op-tafelsessie.’

Dat het Reuring!Café zijn vleugels uitslaat en neerstrijkt buiten Den Haag vindt Raets een goede zaak.

Hij hoopt dat dit de komende jaren nog vaak het geval zal zijn en er onderwerpen worden gekozen die

de verschillende bestuurslagen raken. Zowel op de bank als in het publiek zullen dan ambtenaren van

Rijk, gemeenten en provincies aanwezig moeten zijn, evenals experts van buiten de overheid, vindt

Raets. ‘Als we een tijdje op de rit zijn, zouden we op deze manier de drie decentralisaties eens kunnen

bespreken,’ oppert de gemeentesecretaris. ‘We gaan vanaf 1 januari een spannend avontuur aan en

moeten met elkaar in gesprek blijven over hoe de afspraken in de praktijk uitwerken en of het systeem

dat we hebben gekozen werkt.’

Zo zijn er nog veel meer onderwerpen te bedenken, vervolgt Raets, waar interactie tussen de be-

stuurslagen een rol speelt. Jacques Wallage, voormalig minister en burgemeester en tegenwoordig

voorzitter van de Raad voor het openbaar bestuur, zou een interessante gesprekspartner zijn, denkt hij.

‘Jacques kan excellent vertellen wat over en weer nodig is en wat aan de achterkant het beste is om

voor burgers te doen.’

PITCH DOOR

PHILIPPE RAETS

GEMEENTESECRETARIS

ROTTERDAM

PITCH DOOR

LOES MULDER

DIRECTEUR-

GENERAAL ALGEMENE

BESTUURSDIENST

‘HET IS EEN

SOORT

BENEN-OP-

TAFELSESSIE’

51

TUSSEN DE BESTUURSLAGEN

MEER

REURING!CAFÉ

52

In het zevende seizoen van

het Reuring!Café stonden

in juni 2013 ‘publieke

pioniers’ centraal. Daarmee

worden ambtenaren bedoeld

die, aldus de uitnodiging,

‘nieuwsgierig en dapper’ zijn

en die ‘losbreken en aanslui-

ting houden’. Dergelijke pio-

niers zijn hard nodig omdat

de overheid het niet alleen

kan. Burgerinitiatieven

kunnen grote economische

impact hebben en gemeen-

ten ontlasten. Pionierende

ambtenaren kunnen die

potentie benutten, waarbij

ze moeten bese� en wat des

overheids is en wat niet.

PUBLIEKE

2013

IN THE SPOTLIGHTS



PUBLIEKE

Host van de bijeenkomst was Simône Huijs, werk-

zaam bij de gemeente Venray, initiator van het

begrip en auteur van een kort tevoren versche-

nen bundel over publieke pioniers. Te gast waren

minister Plasterk van BZK, Maarten Hajer, hoog-

leraar bestuur & beleid aan de Universiteit van

Amsterdam en directeur van het Planbureau voor

de Leefomgeving, Roelof Prins, publieke pionier

en directeur van stichting De Verre Bergen en Elies

Lemkes-Straver, directeur van ZLTO.

Huijs vond het een boeiende bijeenkomst: ‘Ik

mocht de deelnemers kiezen, onder wie Roelof

Prins, die als ondernemer en publieke pionier

een waardevolle toevoeging was. We hadden een

levendig debat. Het aardige van Reuring is dat je

nieuwe mensen ontmoet, het gesprek met elkaar

kunt aangaan en bekijken wat je voor elkaar kunt

betekenen. Bij Reuring heb je toevallige, logische

en onlogische ontmoetingen en raak je onge-

dwongen met elkaar in gesprek. Het hangt vervol-

gens van jezelf af wat je ermee doet; ik heb nog

steeds contact met mensen die ik toen heb leren

kennen.’

Minister Plasterk, die de bundel in ontvangst nam,

bleek publiek pionieren toe te juichen. Eigenlijk be-

gint dat volgens de BZK-minister al met vrijheden

binnen de eigen organisatie, waar minder in ‘regel-

tjes en structuren’ moet worden gedacht. ‘Ik doe

wat voor de publieke zaak en waar ik dat precies

doe is niet zo belangrijk, zou het devies moeten

zijn.’ Ook een tijdelijke switch naar de semipublieke

en private sector moet kunnen. ‘Daar zouden we

veel relaxter mee om moeten gaan,’ zei hij. Ook

Maarten Hajer riep ambtenaren op in beweging te

PIONIERS

REURING!CAFÉ

52



in juni 2013 ‘publieke

pioniers’ centraal. Daarmee

worden ambtenaren bedoeld

die, aldus de uitnodiging,

‘nieuwsgierig en dapper’ zijn

en die ‘losbreken en aanslui-

ting houden’. Dergelijke pio-

niers zijn hard nodig omdat

de overheid het niet alleen

kan. Burgerinitiatieven

kunnen grote economische

impact hebben en gemeen-

ten ontlasten. Pionierende

ambtenaren kunnen die

potentie benutten, waarbij

ze moeten bese� en wat des

overheids is en wat niet.

PUBLIEKE

2013

IN THE SPOTLIGHTS



PUBLIEKE

Host van de bijeenkomst was Simône Huijs, werk-

zaam bij de gemeente Venray, initiator van het

begrip en auteur van een kort tevoren versche-

nen bundel over publieke pioniers. Te gast waren

minister Plasterk van BZK, Maarten Hajer, hoog-

leraar bestuur & beleid aan de Universiteit van

Amsterdam en directeur van het Planbureau voor

de Leefomgeving, Roelof Prins, publieke pionier


Lemkes-Straver, directeur van ZLTO.













kennen.’












PIONIERSen directeur van stichting De Verre Bergen en Elies













kennen.’












komen en veel meer vanuit de samenleving te re-

deneren. ‘De regelgeving maakt het ons onmoge-

lijk te doen wat de overheid zegt zo graag te willen.

We moeten veel meer kijken naar welke initiatieven

er al in de maatschappij zijn.’ Roelof Prins bekeek

het als directeur van de stichting De Verre Bergen

van de andere kant en pleitte ervoor juist burgers

de tijd te geven zich te organiseren. Een handicap

voor publiek pionieren binnen de overheidsorga-

nisatie is dat er bij de overheid maar weinig ruimte

is om fouten te maken: ‘Dat is het verschil met het

bedrijfsleven. Wij kunnen meer experimenteren.’

Huijs heeft nog een advies voor volgende bijeen-

komsten: ‘Het zou voor het Reuring!Café heel goed

zijn meer naar buiten te gaan, on tour is een goed on tour is een goed on tour

idee. We weten dat de overheid een andere positie

gaat innemen, maar we vinden het allemaal lastig

om daar vorm aan te geven, ook in provincies en

gemeenten. Als het Reuring!Café vaker Den Haag

uitgaat kan het helpen bouwen aan informele

netwerken en kunnen de deelnemers ervaringen

uitwisselen met ongebruikelijke partners, unusual

suspects. Het zal een mooie kruisbestuiving tussen

de verschillende bestuurslagen opleveren.’

2013

Minister Plasterk neemt uit

handen van Simône Huijs

het eerste exemplaar in

ontvangst

Maarten Hajer, directeur

van het Planbureau voor de

Leefomgeving

Elies Lemkes-Straver,

directeur van ZLTO, de

zuidelijke divisie van de land-

en tuinbouworganisatie

Roelof Prins, directeur van

stichting De Verre Bergen én

publieke pionier














kennen.’












komen en veel meer vanuit de samenleving te re-

deneren. ‘De regelgeving maakt het ons onmoge-

lijk te doen wat de overheid zegt zo graag te willen.

We moeten veel meer kijken naar welke initiatieven

er al in de maatschappij zijn.’ Roelof Prins bekeek

het als directeur van de stichting De Verre Bergen

van de andere kant en pleitte ervoor juist burgers

de tijd te geven zich te organiseren. Een handicap

voor publiek pionieren binnen de overheidsorga-

nisatie is dat er bij de overheid maar weinig ruimte

is om fouten te maken: ‘Dat is het verschil met het

bedrijfsleven. Wij kunnen meer experimenteren.’

Huijs heeft nog een advies voor volgende bijeen-

komsten: ‘Het zou voor het Reuring!Café heel goed

zijn meer naar buiten te gaan, on tour is een goed on tour is een goed on tour

idee. We weten dat de overheid een andere positie

gaat innemen, maar we vinden het allemaal lastig

om daar vorm aan te geven, ook in provincies en

gemeenten. Als het Reuring!Café vaker Den Haag

uitgaat kan het helpen bouwen aan informele

netwerken en kunnen de deelnemers ervaringen

uitwisselen met ongebruikelijke partners, unusual

suspects. Het zal een mooie kruisbestuiving tussen

de verschillende bestuurslagen opleveren.’

2013

Minister Plasterk neemt uit

handen van Simône Huijs

het eerste exemplaar in

ontvangst

Maarten Hajer, directeur

van het Planbureau voor de

Leefomgeving

Elies Lemkes-Straver,

directeur van ZLTO, de

zuidelijke divisie van de land-

en tuinbouworganisatie

Roelof Prins, directeur van

stichting De Verre Bergen én

publieke pionier

REURING!CAFÉ

54

Op 27 februari 2013 was Reuring!Café ‘on tour’ in Zwolle. Het

thema was Instroom, doorstroom, wisselstroom, uitstroom, wat

sloeg op het menselijk kapitaal bij de (lokale) overheid en op

manieren om dat binnen te halen en te houden. Te gast waren

Jacques Wallage (voorzitter van de Raad voor het openbaar

bestuur), Marcel Meijs en Ina Sjerps (de gemeente secretarissen

van Enschede en Apeldoorn), Katherine Diaz ( Jonge Ambtenaar

van het Jaar) en Harry Timmermans ( provinciesecretaris van

Overijssel).

Initiatiefnemer en host van de avond was de Zwolse gemeente-

secretaris Oenze Dijkstra, tegenwoordig secretaris en directeur van

het waterschap Vechtstromen. ‘Ik kende Reuring!Café sinds 2011 of

2012 en heb toen aangeboden het een keer in Zwolle te organiseren,’

herinnert hij zich. ‘Ik vond het goede bijeenkomsten en ik speelde zelf

in een bandje, dat was een leuke combinatie. De bijeenkomst werd

goed bezocht door zo’n zestig tot tachtig mensen – uiteraard veel

ambtenaren van de gemeente Zwolle, maar er waren ook deelnemers

uit Kampen en andere plaatsen. Onze gemeenteband trad op, het was

een geanimeerde bijeenkomst.’

Het ging in Zwolle over ‘menselijk kapitaal’, met als ondertitel

Instroom, doorstroom, wisselstroom, uitstroom. Mooie titel, relevant

onderwerp, vindt Dijkstra, maar zijn zorgen zijn er niet door weg-

genomen: de gemiddelde leeftijd van de ambtenaar wordt steeds ho-

ger, terwijl er als gevolg van alle bezuinigingen nauwelijks instroom

van jongeren is. ‘Het personeelsbestand moet toch een afspiegeling

van de maatschappij zijn,’ vindt Dijkstra.

VAKMANSCHAPMENSELIJK KAPITAAL EN

VERDER IN 2013

Op 5 november 2013, weer op de gebruikelijke locatie in Den Haag,

was het thema Zoektocht naar het vakmanschap van de overheids-

manager. Te gast waren Bas Eenhoorn, de toenmalige burgemeester

van Alphen aan den Rijn, Remko van Ooijen, programmadirecteur

VWS, en de drie genomineerden voor de titel ‘Overheidsmanager van

het Jaar’, Erik Gerritsen (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam),

Maarten Schurink (gemeentesecretaris Utrecht) en Leon van Halder

(secretaris-generaal van VWS). Eén dag voor de Reuring-avond won

Van Halder de titel.

De toen kersverse winnaar vertelt: ‘We hebben het gehad over de

criteria waarom je overheidsmanager van het jaar wordt. Dat ging

om zaken als inspiratie brengen op de inhoud, het verbinden van

de verschillende opvattingen, het organiseren van een netwerk en

bereid zijn van buiten naar binnen te denken, en dienstbaar zijn aan

je politieke opdrachtgevers. Over die criteria was niet zoveel discus-

sie, het ging vooral om de vertaling naar de praktijk: waar leidt het

toe? Ik kon als voorbeeld de akkoorden in de zorgsector noemen die

minister Schippers in de maanden daarvoor had gesloten, begrippen

als netwerken en verbinden tussen verschillende partijen speelden

daarbij een belangrijke rol. Dat geldt trouwens ook voor het groteste-

denbeleid waar ik eerder bij betrokken was toen ik nog bij BZK werkte.’

De bankgasten van

5 november 2014 (v.l.n.r.):

Bas Eenhoorn,

Pieter Cobelens en Remko

van Ooijen

Mark Frequin met de winnaar van de titel Overheidsmanager

van het Jaar 2013, Leon van Halder

herinnert hij zich. ‘Ik vond het goede bijeenkomsten en ik speelde zelf

in een bandje, dat was een leuke combinatie. De bijeenkomst werd

goed bezocht door zo’n zestig tot tachtig mensen – uiteraard veel

ambtenaren van de gemeente Zwolle, maar er waren ook deelnemers

uit Kampen en andere plaatsen. Onze gemeenteband trad op, het was

Het ging in Zwolle over ‘menselijk kapitaal’, met als ondertitel

Instroom, doorstroom, wisselstroom, uitstroom. Mooie titel, relevant

onderwerp, vindt Dijkstra, maar zijn zorgen zijn er niet door weg-

genomen: de gemiddelde leeftijd van de ambtenaar wordt steeds ho-

ger, terwijl er als gevolg van alle bezuinigingen nauwelijks instroom

van jongeren is. ‘Het personeelsbestand moet toch een afspiegeling

VAKMANSCHAP

2013 REURING!CAFÉ

55

Op 5 november 2013, weer op de gebruikelijke locatie in Den Haag,

was het thema Zoektocht naar het vakmanschap van de overheids-

manager. Te gast waren Bas Eenhoorn, de toenmalige burgemeester

van Alphen aan den Rijn, Remko van Ooijen, programmadirecteur

VWS, en de drie genomineerden voor de titel ‘Overheidsmanager van

het Jaar’, Erik Gerritsen (Bureau Jeugdzorg Agglomeratie Amsterdam),

Maarten Schurink (gemeentesecretaris Utrecht) en Leon van Halder

(secretaris-generaal van VWS). Eén dag voor de Reuring-avond won

Van Halder de titel.

De toen kersverse winnaar vertelt: ‘We hebben het gehad over de

criteria waarom je overheidsmanager van het jaar wordt. Dat ging

om zaken als inspiratie brengen op de inhoud, het verbinden van

de verschillende opvattingen, het organiseren van een netwerk en

bereid zijn van buiten naar binnen te denken, en dienstbaar zijn aan

je politieke opdrachtgevers. Over die criteria was niet zoveel discus-

sie, het ging vooral om de vertaling naar de praktijk: waar leidt het

toe? Ik kon als voorbeeld de akkoorden in de zorgsector noemen die

minister Schippers in de maanden daarvoor had gesloten, begrippen

als netwerken en verbinden tussen verschillende partijen speelden

daarbij een belangrijke rol. Dat geldt trouwens ook voor het groteste-

denbeleid waar ik eerder bij betrokken was toen ik nog bij BZK werkte.’

Frank Veugen, onderzoeker bij de Inspectie SZW, is

sinds 2007 een soort ‘stamgast’ van het Reuring!Café

en ziet het allemaal gebeuren. ‘Toen ik tot 2009 bij de

Arbeidsinspectie in Roermond werkte, kwam ik twee

tot drie keer per jaar, meestal als ik het kon combine-

ren met een andere afspraak in Den Haag. Ik kom vaker

sinds ik bij SZW in Den Haag werk.’

Redenen om naar het Reuring!Café te komen zijn voor

hem de sfeer, de goed gekozen onderwerpen en het con-

tact met andere bezoekers. Hij roemt de manier waarop

Mark Frequin de sessies leidt. Toen de bijeenkomsten nog

in het Nutshuis werden gehouden was de zomerbarbecue

aan het eind van het seizoen een extra aanleiding om te

komen. ‘Omdat ik slechthorend ben, volg ik de bijeenkom-

sten met notities van de “buurman”. En als ik niet iemand

heb die notulen kan maken, volg ik de bijeenkomst met

Twitter op het scherm van het Reuring!Café.’

Valt er rond Reuring!Café nog wat te wensen? Veugen ziet

graag meer teksten dan alleen tweets op het scherm langs-

komen, dat helpt hem als slechthorende om het geheel

nog beter te volgen. En als thema zou hij graag een keer

het onderwerp sportsubsidiëring – en dan vooral de kwes-

tie waarom sommige gehandicaptensporten wél en andere

niet worden gesubsidieerd – behandeld willen zien.

Mark Frequin met de winnaar van de titel Overheidsmanager

van het Jaar 2013, Leon van Halder

STAMGAST

FRANK VEUGEN ROEMT DE

SFEER VAN REURING

REURING!CAFÉ

56

Het laatste Reuring!Café van 2014 stond in het teken van de vraag of het hoger onderwijs

nog wel van deze tijd is. We vroegen een aantal bezoekers naar hun Reuring-ervaring.

‘REURING SCHERPTHET DENKEN'

2014

IN THE SPOTLIGHTS

‘REURING SCHERPTHET DENKEN

Gastheer van de bijeenkomst is Hans

van der Vlist, SG van het ministerie

van OCW. De bankgasten (v.l.n.r.):

Huib de Jong (lid college van

bestuur Universiteit van Amsterdam),

Timo Kos (directeur Onderwijs- en

Studentenzaken TU Delft), Geri

Bonhof (voorzitter college van bestuur

Hogeschool Utrecht) en Tex Gunning

(ceo TNT Express).

In 2004 richtten ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken de band Wizards of AZ

op. Bedoeld als eenmalig initiatief voor een AZ-feest in Madurodam. Tien jaar later bestaat de

band nog steeds, zij het in iets andere samenstelling. In december zullen de bandleden het

afscheid van RVD-baas Henk Brons opluisteren, maar vandaag spelen ze – zoals altijd – het

dak van de Glazen Zaal. V.l.n.r. Erik den Hoedt (RVD), Jan van Blankenvoort (gepensioneerd,

voormalig SZW), Marcel van Rheeden (gepensioneerd, voormalig Defensie), bandleider Gerry

Bron (RVD), Vincent Semil op de drums (Strukton, locatie Binnenhof), Vincent van Steen

(gepensioneerd, voormalig BZK) en Jan Meijer (VWS). De Wizards eindigen vanavond met de

favoriet van Van Steen: Disco Inferno van The Trammps. ‘Normaal gesproken gaan de voetjes

nu wel van de vloer, maar vandaag niet,’ aldus Van Steen, een tikkeltje teleurgesteld.

Het laatste Reuring!Café van 2014 stond in het teken van de vraag of het hoger onderwijs

nog wel van deze tijd is. We vroegen een aantal bezoekers naar hun Reuring-ervaring.

‘REURING SCHERPTHET DENKEN'

Gastheer van de bijeenkomst is Hans In 2004 richtten ambtenaren van het ministerie van Algemene Zaken de band Wizards of AZ

op. Bedoeld als eenmalig initiatief voor een AZ-feest in Madurodam. Tien jaar later bestaat de

band nog steeds, zij het in iets andere samenstelling. In december zullen de bandleden het

afscheid van RVD-baas Henk Brons opluisteren, maar vandaag spelen ze – zoals altijd – het

dak van de Glazen Zaal. V.l.n.r. Erik den Hoedt (RVD), Jan van Blankenvoort (gepensioneerd,

voormalig SZW), Marcel van Rheeden (gepensioneerd, voormalig Defensie), bandleider Gerry

REURING!CAFÉ

57

2014

Gastheer Hans

van der Vlist.

De afgelopen twee jaar

is André Hendriksen, al bijna

29 jaar werkzaam bij de Belas-

tingdienst, veelvuldig aanwe-

zig geweest bij Reuring. ‘Het

is leuk om hier ambtenaren

van andere departementen

te tre en en te netwerken,’

vertelt hij vlak voordat het

debat van start gaat. Een col-

lega heeft er een nieuwe baan

aan overgehouden, vervolgt

Hendriksen. ‘Dus het kan ook

iets concreets opleveren.’

Hij vindt dat er altijd ‘lekker

scherp’ wordt gedebatteerd.

‘De overheid kijkt kritisch naar

zichzelf, dat is wel bijzon-

der in zo’n semipublieke

setting.’ Hendriksen heeft

Inge Boelens van Corus HR

Consultancy meegenomen als

introducee.

Voormalig ambtenaar bij de

gemeente Den Haag Ron

Woestenburg vindt de combinatie

van een informeel samenzijn

en inhoudelijke statements de

kracht van het Reuring!Café. Hij is

vandaag met Roline Veldkamp, die

bij de directie Communicatie op

het ministerie van Economische

Zaken werkt.

Alexander Blanc en Nicole Gregoire

werken bij Surfnet, de ICT-samenwerkings-

organisatie van het hoger onderwijs en onder-

zoek. Ze zijn Reuring-newbies en benieuwd

wat er vanavond komen gaat. Blanc vindt de

formule interessant. ‘Het is weer eens wat

anders, zo’n debat dat door ambtenaren wordt

georganiseerd,’ zegt hij. ‘Het is een bijeenkomst

met een leuke kwinkslag en niet zo’n seminar

met allemaal o� ciële praatjes dat de hele dag

duurt.’

Anne-Karien van den Heuvel (vanuit het ministerie van Veiligheid

en Justitie gedetacheerd bij Intermin) en Wim Stegehuis (ministerie

van Economische Zaken) hebben elkaar zojuist ontmoet. Van den

Heuvel, voor de tweede keer bij Reuring, is benieuwd naar de verhalen

van de gasten op de bank. Voor Stegehuis is het de eerste keer dat

hij bij Reuring is. ‘Ik werk bij EZ op de directie Agrokennis, dus het

onderwerp raakt direct mijn takenpakket,’ zegt hij voorafgaand aan het

debat. ‘Volgend jaar gaan we een nieuwe strategie voor het groen-

onderwijs opstellen, dus deze discussie is een schot in de roos.’ Na

afl oop is hij tevreden. ‘Mooi om zoveel verschillende visies over de

toekomst van het hoger onderwijs naast elkaar te zien. Het scherpt het

denken.’ Wat is het eerste dat hij de volgende ochtend zijn collega’s zal

vertellen? ‘Dat ze ook een keer naar Reuring moeten!’

REURING!CAFÉ

58

In mei 2014 was het onderwerp ‘moderne diplomatie’, waarbij

het onder meer over het gebruik van sociale media ging. Host

was secretaris-generaal Renée Jones-Bos van het ministerie

van Buitenlandse Zaken. ‘Het was een mooie bijeenkomst,

waar ik met veel plezier aan terugdenk. De opkomst was goed

en er was veel interactie. Zonder meer geslaagd en leuk om

aan mee te werken,’ herinnert ze zich. Te gast waren directeur

Ko Colijn van instituut Clingendael, diplomate Reina Buijs (op

dat moment tijdelijk zaakgelastigde in Nicaragua), voorzitter

Bernard Wientjes van VNO-NCW en publicist en voormalig

diplomaat Petra Stienen.

Jones-Bos vond het een mooie gelegenheid om met collega’s van

andere departementen te delen hoe BZ zich aan het aanpassen is

‘om in de complexe, snel veranderende wereld van vandaag de

Nederlandse belangen goed te kunnen blijven behartigen. Dat we

daarin veel meer de samenwerking zoeken met andere partijen,

binnen en buiten de overheid. Maar dat zo’n proces soms ook inge-

wikkeld en taai is. Omdat veranderen nu eenmaal niet vanzelf gaat,

en omdat de goede dingen die onze posten in het buitenland doen

lang niet altijd zichtbaar zijn in eigen land. Het was interessant om

te horen hoe anderen tegen BZ aankeken, dat beeld eventueel te

kunnen bijstellen, met elkaar in gesprek te zijn. Er waren kritische

opmerkingen, dat is alleen maar goed. Tegelijkertijd merkte ik ook

veel waardering voor ons werk en voor onze ambitieuze moderni-

seringsagenda. Dat inspireert om verder te gaan’.

Een gecompliceerd onderwerp kortom, dat door het Reuring!Café

toepasselijk werd ‘aangevlogen’ met het gebruik van een twitterwall.

Dat leverde diverse tweets op vanuit posten in het buitenland. ‘Soci-

ale media is geen hype, en niemand is te oud. Het is een extra com-

municatiekanaal, optimaal gebruiken,’ twitterde Yvette van Eechoud,

ambassadeur in Qatar. Laetitia van den Assum, ambassadeur in het

Verenigd Koninkrijk, bleek het in een tweet eens met een opmerking

van werkgeversvoorman Wientjes, die het ‘fundamenteel fout’ had

genoemd om ambassades te sluiten omdat ergens ontwikkelingssa-

menwerking afl oopt, zoals in Nicaragua. ‘Eens, maar ja, bezuinigin-

gen stellen ons voor lastige keuzes.’

Jones-Bos daarover: ‘We hadden een twitterwall ingezet waar een

aantal ambassadeurs live op konden meepraten. Dat had wellicht

nog meer in de discussie betrokken kunnen worden. Juist omdat wij

zo verspreid over de wereld onze mensen hebben zitten. Maar over-

all vind ik dat het concept van het Reuring!Cafe heel goed werkt.

Interactief, snel, met humor, met een gevarieerd panel en genoeg

ruimte voor vragen en observaties uit de zaal.’ Jones-Bos maakte

van de gelegenheid gebruik om de diplomatieke staf aan te spreken:

‘Ambassadeurs, laat zien wat je doet, zodat ook belastingbetalers en

politiek de relevantie zien.’ Dat daar zekere risico’s aan zitten is inge-

calculeerd. ‘Je kunt niet iedere tweet voorleggen.’

De bijeenkomst leverde meer gedenkwaardige tweets en uitspraken

op, onder meer van Petra Stienen: ‘Kopje ko� e is het meest onder-

schatte diplomatieke instrument’. En van generaal Hans Damen: ‘Is

het klasje de onbenoemde zesde K naast ko� e, kennis, kennissen,

koppelen en knokken?’

MEDIAMODERNE DIPLOMATIE

EN SOCIALE

VERDER IN 2014

TWEET VAN HANS DAMEN: ‘IS HET KLASJE DE

ONBENOEMDE ZESDE K NAAST KOFFIE, KENNIS,

KENNISSEN, KOPPELEN EN KNOKKEN?’

Achterste rij v.l.n.r. Sylvia van Oevelen, Rik

van Hooidonk, Samra Djuheric, Hugo Kiers,

Maarten van Zaane, en Damon Verhagen.

Voorste rij v.l.n.r. Jolein Klaver, Remy Reeders

en Koen Haer

PM MAAKTE EEN

VAN DEZE BIJEENKOMST

DE REURINGCREW IN 2014

ZIE BIT.LY/STORIFYBZ

STORIFY

GEMEENTENWELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?



Jantine Kriens, voorzitter van de directieraad van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

(VNG) is een keer of drie te gast geweest bij het Reuring!Café. ‘Wat ik er leuk aan vind, is dat vaak de

confrontatie wordt gezocht in een ontspannen sfeer. Zo kunnen zaken scherp worden besproken

zonder splijtend te zijn.’

Hoewel het Reuring!Café vaak onderwerpen belicht die de publieke sector in de volle breedte raken,

denkt Kriens dat het format zich goed leent om eens stil te staan bij ontwikkelingen die bij de lokale

overheid spelen. Ze hoopt dat Reuring komend jaar input kan leveren voor de visie Gemeenten op

weg naar 2020, een traject van de VNG. ‘Onze samenleving verandert

en dat heeft nogal wat consequenties voor gemeenten,’ zegt ze. ‘Meer

samenwerken en minder zelf doen. Er zal een verschuiving moeten

gaan plaatsvinden van piramide – zeg maar hiërarchie – naar horizon-

tale samenwerking.’ Daarbij zullen gemeenten ook op zoek gaan naar nieuwe manieren om maat-

schappelijk verantwoording af te leggen, vervolgt ze. Een aanverwante kwestie waar de VNG samen

met betrokkenen over nadenkt, en wat volgens Kriens heel goed past in de setting van Reuring, is de

vraag hoe de lokale democratie versterkt kan worden.

Het Reuring!Café On Tour, waarmee de Vereniging voor OverheidsManagement een aantal keren

heeft geëxperimenteerd in onder meer Utrecht, Zwolle en Den Bosch, zou hiervoor een goed concept

kunnen zijn, denkt Kriens. ‘Daarmee breng je het debat over gemeenten in 2020 het land in, daar waar

het gevoerd moet worden.’

OP WEG NAAR 2020

PITCH DOOR

JANTINE KRIENS

VOORZITTER

DIRECTIERAAD VNG

‘ZAKEN SCHERP BESPREKEN ZONDER

SPLIJTEND TE ZIJN’

REURING!CAFÉ

60

BOTSINGENWELK ONDERWERP MAG DE KOMENDE TIEN JAAR NIET ONTBREKEN?



REURING!CAFÉ

‘Een van de grootste thema’s voor de komende tien jaar wordt het managen van waardenbotsin-

gen,’ aldus Jorrit de Jong, verbonden aan Harvard Kennedy School in Boston.

‘Politiek en openbaar bestuur hebben altijd te maken met – en komen voort uit – ideeënstrijd en be-

langenstrijd. Maar de botsing tussen fundamentele waarden, en de noodzaak om tot nieuwe afwegin-

gen te komen, is zeldzamer. Politici en ambtenaren opereren doorgaans lange tijd binnen een zekere

bandbreedte; er is een evenwicht dat voortkomt uit een breed gedragen waardenafweging. Wetten

en regelgeving zijn gestolde afwegingen tussen bepaalde waarden, zoals e� ciëntie versus zorgvul-

digheid, privacy versus e� ectiviteit, en openheid versus veiligheid. Die afwegingen staan soms onder

druk, maar zelden ter discussie. Ik heb het gevoel dat de komende tien jaar veel botsende waarden

fundamenteel opnieuw afgewogen zullen moeten worden. Dat is een taak van de politiek, maar amb-

tenaren zullen daar een zeer belangrijke rol bij spelen.’ Daarbij gaat het bijvoorbeeld om discussies

over privacy, informatieveiligheid, en de gewenste e� ectiviteit van dienstverlening en handhaving, het

recht van meningsuiting en het recht op non-discriminatie en het gelijkheidsbeginsel en het verschil

dat ontstaat door decentralisatie van publieke taken.

Reuring is altijd een plek geweest waar verkend werd waar de rol en verantwoordelijkheid van ambte-

naren begint en ophoudt, vervolgt De Jong. Dat maakt Reuring volgens hem bij uitstek de plek waar

het debat over deze zaken op het scherp van de snede gevoerd moet worden. ‘In het verleden kon met

creatief ambtelijk vakmanschap nog regelmatig

een creatieve oplossing gevonden worden,’ zegt

De Jong. ‘Ik denk dat in de komende tien jaar on-

der druk van maatschappelijke, technologische

en veiligheidstechnische ontwikkelingen ingrij-

pende verschuivingen in waardenafwegingen aan de orde zullen zijn. De taak van ambtenaren is om

de samenleving in het algemeen, en politici in het bijzonder, te helpen deze afwegingen geïnformeerd,

en de Grondwet indachtig, te maken. Dat vraagt meer dan ooit een sterk bewustzijn van wat er speelt

en wat er op het spel staat. En dat is waar Reuring een bijdrage aan kan leveren.’

PITCH DOOR

JORRIT DE JONG

HARVARD KENNEDY

SCHOOL

‘DE TAAK VAN AMBTENAREN IS OM DE SAMENLEVING

IN HET ALGEMEEN, EN POLITICI IN HET BIJZONDER,

TE HELPEN DEZE AFWEGINGEN TE MAKEN’

61

VAN WAARDEN

REURING!CAFÉ

62

STAATSGEHEIMEN’HOOFD AIVD ROB BERTHOLEE HOST

BIJEENKOMST OVER VEILIGHEID

'WE STROOIEN NIET MET

2015

IN THE SPOTLIGHTS

HOOFD AIVD ROB BERTHOLEE HOST HOOFD AIVD ROB BERTHOLEE HOST

BIJEENKOMST OVER VEILIGHEID

WE STROOIEN NIET MET

Voor het tiende jaar van

het Reuring!Café staan

een aantal interessante

onderwerpen op de agenda.

In januari trapten Rob

Bertholee (AIVD) en Dick

Schoof (Nationale Coördi-

nator Terrorismebestrijding

en Veiligheid) af met een

bijeenkomst over veilig-

heid. Aan de vooravond van

het jubileumjaar spraken

we Bertholee en direct na

afl oop van de bijeenkomst

schoten we hem nog even

aan. ‘Over dit thema is vaak

veel tumult.’

Bent u al eens te gast geweest in het Reuring!Café?

‘Ik ben nog nooit gastheer geweest, maar heb wel al eens opgetreden in het

Reuring!Café. Het ging toen over digitale veiligheid [november 2012, red.]. Dat

vond ik erg leuk om te doen. Het publiek was gevarieerd én geïnteresseerd en

de bijeenkomst was goed georganiseerd.’

Was dat een reden zelf eens een onderwerp te agenderen?

‘Jazeker. De AIVD en de NCTV grijpen elke gelegenheid aan om zaken aan

Voor het tiende jaar van

het Reuring!Café staan

een aantal interessante

onderwerpen op de agenda.

In januari trapten Rob

Bertholee (AIVD) en Dick

Schoof (Nationale Coördi-

nator Terrorismebestrijding

en Veiligheid) af met een

bijeenkomst over veilig-

heid. Aan de vooravond van

het jubileumjaar spraken

we Bertholee en direct na

afl oop van de bijeenkomst

schoten we hem nog even

aan. ‘Over dit thema is vaak

veel tumult.’

mensen te verduidelijken. Er bestaan veel misverstanden over wat we doen,

ook onder ambtenaren. Dus dit is een perfecte gelegenheid om iets over ons-

zelf te vertellen.’

Na uw eerste honderd dagen in dienst van de AIVD zei u in een interview

met NRC Handelsblad dat het uw doel is de AIVD transparanter te laten

zijn. Daar past deze bijeenkomst goed in.

‘Dat klopt. Er bestaan nogal wat wilde ideeën over wat we doen. We zijn een

van de best gecontroleerde overheidsinstanties en waar we open en transpa-

rant kunnen zijn, doen we dat. De AIVD is wel geheim, maar niet geheimzinnig.

Daar past het Reuring!Café heel goed in.’

De (werk)titel van uw bijeenkomst is ‘Graag wat minder reuring (op het

gebied van veiligheid)’. Legt u eens uit.

‘Normaal gesproken wil de Vereniging voor OverheidsManagement reuring cre-

eren. Het oogmerk is, terecht, om ambtenaren aan het denken te zetten. Maar

over het thema veiligheid is vaak veel tumult, dat kan best een tandje minder.’

Maar is een openbare bijeenkomst als het Reuring!Café wel het juiste

podium om over de toch vaak geheime zaken te praten waar de AIVD en

de NCTV mee te maken hebben?

‘Dat is juist een goede plek, om de redenen die ik net al noemde. Bovendien is

het goed als ambtenaren weten wat er bij andere overheidsorganisaties speelt.

Ik geef zelf diverse lezingen en presentaties op universiteiten en ook mijn

collega’s trekken met enige regelmaat het land in om te vertellen over zaken

als terrorisme en spionage. We strooien daarbij niet met staatsgeheimen, dat

moge duidelijk zijn. Als ik een vraag krijg die ik om die reden niet kan of mag

beantwoorden, dan zeg ik dat gewoon. Ik verschuil me daar overigens niet

achter, want moeilijke vragen zal ik niet uit de weg gaan.’

Wat verwacht u van de bijeenkomst?

‘Als ik afga op mijn ervaringen in andere fora, verwacht ik absoluut discussie.

Je merkt dat veiligheid op alle fronten leeft. Ieder van ons gebruikt het internet

en kan te maken krijgen met cybercriminaliteit en -spionage, daarover kun je

al een uur vullen. Dan kunnen we het nog hebben over een actueel thema als

jihadgang en de veranderde geopolitieke verhoudingen. We hebben voldoen-

de stof om wel drie Reuring!Cafés te vullen.’

‘KEEP CALM AND

CARRY ON’De belangrijkste boodschap van initiators

Schoof en Bertholee tijdens het Reuring!-

Café over veiligheid dat 19 januari 2015

plaatsvond, is dat de overheid rustig moet

blijven als zich aanslagen voordoen zoals

een paar weken eerder in Parijs.

‘De maatschappij heeft de neiging hypes te

creëren,’ aldus Bertholee aan het begin van

het debat. ‘Maar ongeacht welke hype, de

AIVD blijft stug doorgaan met het verzame-

len van inlichtingen.’ Oftewel: ‘keep calm and

carry on’, benadrukken Schoof en Bertholee

ten overstaan van een werkelijk overvolle

Glazen Zaal. Op de bank zaten Beatrice de

Graaf (hoogleraar geschiedenis van inter-

nationale betrekkingen aan de Universiteit

Utrecht), Tjibbe Joustra (voorzitter Onder-

zoeksraad voor Veiligheid) en Vincent Böhre

(Privacy First). Bob de Graa� (hoogleraar in-

lichtingen- en veiligheidsstudies aan de Uni-

versiteit Utrecht) droeg een column voor. De

gebeurtenissen in Parijs van een paar weken

eerder gaven deze bijeenkomst behoorlijk

wat actualiteitswaarde, erkent Bertholee na

afl oop van het debat. Hij is tevreden over

het verloop ervan. ‘Het is goed dat er in zo’n

setting gediscussieerd wordt over zaken als

veiligheid en privacy.’

REURING!CAFÉ

64

VERDER IN 2015

Minister STEF BLOK voor

Wonen en Rijksdienst wijst

op de snel veranderende

samenleving wat tot gevolg

heeft dat de overheid daarin

mee moet gaan. Hij zou

mensen willen uitnodigen die

werkzaam zijn in organisaties

die snel veranderen, zoals

Philips en Google.

Voor president SASKIA

STUIVELING van de Alge-

mene Rekenkamer torent één

onderwerp er bovenuit: open

data. Het digitaal toegan-

kelijk maken van data biedt

enorme kansen voor burgers,

bedrijven maar ook voor de

overheid, meent Stuiveling.

‘Burgers kunnen meer betrok-

ken raken bij wat de overheid

doet en deze kritisch volgen

als armchair auditors, zoals

we dat noemen. Daarmee zou

je bijvoorbeeld de decentrali-

saties bijna real time kunnen

volgen.’

WIE HOSTEN

HET REURING!CAFÉ

IN 2015 NOG MEER?

Voor zover nu al bekend

treden de volgende

organisaties/personen op

als gastheer:

LEON VAN HALDER

(ministerie van VWS)

ARJAN VAN GILS

(gemeente Amsterdam)

TON ANNINK

(ministerie van SZW)

ERIK AKERBOOM

(ministerie van Defensie)

MINISTERIE VAN BZK

IKPOB

Welk onderwerp wil Van Halder

centraal stellen? Van Halder: ‘We

moeten daar nog over praten,

maar als het aan mij ligt: hoe gaan

we in Den Haag om met de grote

decentralisaties? Wat is de nieuwe

rol van de departementen, wat

betekenen de veranderingen voor

de relatie met de gemeenten? Het

gaat op dit moment vooral om de

gevolgen die de decentralisaties

hebben voor de taken en de posi-

tie van gemeenten. Dat is terecht,

maar als het eenmaal zover is,

betekent het dat wij ons als depar-

tement ook deels opnieuw zullen

moeten uitvinden. Dat vind ik een

interessant onderwerp voor een

discussie.’

OP NAAR DE VOLGENDE

TIEN JAARTer ere van het tienjarig bestaan van het Reuring!Café

hebben we zeven prominenten gevraagd welk onderwerp

het komende decennium niet mag ontbreken. Verspreid

door deze uitgave komen zij aan het woord.

REURING!CAFÉ

65

2015

PAUL ’T HART wijst

op het tanende gezag van

politici waardoor het politieke

landschap steeds meer ver-

snipperd raakt. Ambtenaren

krijgen dan met een ethisch

dilemma te maken, aldus de

wetenschapper. ‘Hoever gaan

ze mee in iets wat altijd het

politieke handwerk was, waar

ambtenaren geacht werden

zich niet mee te bemoeien?

Voor je het weet zijn ze niet

alleen bezig om politieke

randvoorwaarden te schep-

pen voor beleid, maar moeten

ze zittende bestuurders in het

zadel weten te houden.’

JANTINE KRIENS,

voorzitter van de directie-

raad van de Vereniging van

Nederlandse Gemeenten,

hoopt dat Reuring komend

jaar input kan leveren voor

de visie Gemeenten op weg

naar 2020, een traject van

de VNG. ‘Onze samenleving

verandert en dat heeft nogal

wat consequenties voor ge-

meenten,’ aldus Kriens. ‘Meer

samenwerken en minder zelf

doen. Er zal een verschuiving

moeten gaan plaatsvinden

van piramide – zeg maar

hiërarchie – naar horizontale

samenwerking.’

UITNODIGING

De Vereniging voor OverheidsManagement

(VOM) nodigt iedereen uit ook de komende

tien jaar mee te discussiëren in het

Reuring!Café. Houd de agenda in de gaten

via www.vom-online.nl.

OP NAAR DE VOLGENDE De Rotterdamse gemeentese-

cretaris PHILIPPE RAETS

hoopt dat er de komende tien

jaar onderwerpen worden

gekozen die de verschillende

bestuurslagen raken. Zowel

op de bank als in het publiek

zullen dan ambtenaren van

Rijk, gemeenten en provin-

cies aanwezig moeten zijn,

evenals experts van buiten

de overheid, vindt Raets. ‘Als

we een tijdje op de rit zijn,

zouden we op deze manier

de drie decentralisaties eens

kunnen bespreken.’

De vraag die LOES

MULDER, DG bij de Alge-

mene Bestuursdienst, graag

aan de orde zou willen stellen

tijdens een Reuring!Café is

hoe de overheid zorgvuldig

informatie kan blijven ver-

strekken in tijden van snelle

berichtgeving en sociale

media. ‘Als er bij het Rijk een

incident plaatsvindt, komt

het nieuws daarover snel naar

buiten,’ zegt Mulder. ‘Als over-

heid kun je echter niet altijd

direct reageren, want je moet

eerst de feiten checken. Doe

je dat niet, dan is er een risico

dat de minister de Kamer

verkeerd informeert. Daar

moet je rekening mee hou-

den, terwijl er tegelijkertijd

vanuit media en publiek een

stevige druk is om wel snel te

reageren. Dat is tegenwoordig

echt onderdeel van ons vak

en daarom belangrijk om

aandacht aan te besteden.’

Volgens JORRIT DE

JONG, verbonden aan

Harvard Kennedy School in

Boston, wordt het managen

van waardenbotsingen een

van de grootste thema’s voor

de komende tien jaar. ‘Dat

is een taak van de politiek,

maar ambtenaren zullen daar

een zeer belangrijke rol bij

spelen.’ Reuring is volgens De

Jong altijd een plek geweest

waar verkend werd waar de

rol en verantwoordelijkheid

van ambtenaren begint en

ophoudt. Dat maakt Reuring

volgens hem bij uitstek de

plek waar het debat over deze

zaken op het scherp van de

snede gevoerd moet worden.

PAUL ’T HART 27

STEF BLOK 40

SASKIA STUIVELING 41

LOES MULDER 50

PHILIPPE RAETS 51

JANTINE KRIENS 60

JORRIT DE JONG 61

EVALUATIE

ALS BURGER VOEL IK MIJ BESLIST BETROKKEN

BIJ WAT ZICH AFSPEELT IN DE MAATSCHAPPIJ

DUS WOON IK OP ZIJN TIJD DISCUSSIES BIJ

WAAR MEN MIJ MET EXPERTS NAAR WEET TE LOKKEN

TOCH IS ZO’N AVOND VEEL TE SAAI VOOR MIJ

IK BEN NOG NOOIT VAN UITSPRAKEN GESCHROKKEN

HET EINDIGT OOK NOOIT IN EEN POTJE KNOKKEN

MEN DRAAIT ER DIKWIJLS OM DE HETE BRIJ

ZO KABBELT ZO’N DEBAT NAAR DE FINALE:

DE BORREL, WAAR IK VAAK SPECIAAL VOOR KOM

PLOTS WORDT DE SFEER EEN UITERST AMICALE

EEN DRANKJE WERKT VAAK DOOR IN HET VERBALE

HET IS DAN OOK EEN KLEINE OPTELSOM:

WEES SLIM EN DRAAI DE VOLGORDE EENS OM

REURING!CAFÉ

66


EVALUATIE

ALS BURGER VOEL IK MIJ BESLIST BETROKKEN

BIJ WAT ZICH AFSPEELT IN DE MAATSCHAPPIJ

DUS WOON IK OP ZIJN TIJD DISCUSSIES BIJ

WAAR MEN MIJ MET EXPERTS NAAR WEET TE LOKKEN

TOCH IS ZO’N AVOND VEEL TE SAAI VOOR MIJ

IK BEN NOG NOOIT VAN UITSPRAKEN GESCHROKKEN

HET EINDIGT OOK NOOIT IN EEN POTJE KNOKKEN

MEN DRAAIT ER DIKWIJLS OM DE HETE BRIJ

ZO KABBELT ZO’N DEBAT NAAR DE FINALE:

DE BORREL, WAAR IK VAAK SPECIAAL VOOR KOM

PLOTS WORDT DE SFEER EEN UITERST AMICALE

EEN DRANKJE WERKT VAAK DOOR IN HET VERBALE

HET IS DAN OOK EEN KLEINE OPTELSOM:

WEES SLIM EN DRAAI DE VOLGORDE EENS OM

REURING!CAFÉ

66


67

REURING!CAFÉ

Het Reuring!Café wordt georganiseerd door

de Vereniging voor OverheidsManagement.

De VOM wil – samen met overheidsmanagers uit

alle bestuurslagen – bouwen aan hét podium voor

‘het vak van de ambtenaar/publiek manager’. Een

dergelijk podium kan, zeker in deze tijd, een grote

bijdrage leveren aan het debat en aan duurzame

oplossingen voor de toekomst.

Als interbestuurlijk netwerk voor overheidsmanage-

ment willen we een bijdrage leveren aan de ambities

om dwars door de bestuurslagen en door organi-

saties heen grenzeloos ervaringen uit te wisselen

over ons vak. Steeds meer collega’s zijn trots om

overheidsmanager te zijn. De VOM helpt hier gezicht

aan te geven. Door personen dicht bij het vuur direct

te benaderen, bouwen we aan een krachtig netwerk

en persoonlijke verbinding tussen de bestuurslagen.

Binnen de VOM ligt de nadruk op het organiseren

van reuring, verrassing en vernieuwing.

Een bijdrage leveren aan de VOM of aan het

Reuring!Café? Kijk op www.vom-online.nl of neem

contact op met Bureau VOM via 06-11729225 of

[email protected].

REURING

REURING!CAFÉ

2006 – 2015

10 JAAR

ISBN: 978-90-12-39471-0

REURING

REURING!CAFÉ

2006 – 2015

10 JAAR

ISBN: 978-90-12-39471-0ISBN: 978-90-12-39471-0ISBN: 978-90-12-39471-0ISBN: 978-90-12-39471-0ISBN: 978-90-12-39471-0ISBN: 978-90-12-39471-0ISBN: 978-90-12-39471-0ISBN: 978-90-12-39471-0

10 Jaar Reuring

Documents

Transcript of 10 Jaar Reuring