2

1. Probleemstelling

Regelmatig krijg je op school papieren mee naar huis. Als je ze gewoon in je agenda steekt heb je een grote kans ze kwijt te spelen. Ken jij een oplossing?

………………………………………………………………. ………………………………………………………………. ……………………………………………………………….

Een agendaklem is een goed idee, uit welke materialen kunnen we zo een klem vervaardigen?

- ……………………………………………………………… - ……………………………………………………………… - ………………………………………………………………

Opdracht Zoek een voor- en nadeel van elk materiaal.

- ………………………………………. voordeel: …………………………………………… nadeel: ……………………………………………..

- ………………………………………. voordeel: …………………………………………..

nadeel: …………………………………………….

- ……………………………………… voordeel: ………………………………………… nadeel: ……………………………………………

3

2. Woordzoeker

In dit projectje gaan we een aantal nieuwe woorden leren kennen, zoek ze al eens op in onderstaande woordzoeker. Opdracht

Zoek de volgende woorden horizontaal, verticaal en diagonaal.

agendaklem, kunststof, hout, metaal, voorspoiler,polymeren,

monomeren, bakeliet, polyester, aardolie,transport, milieu,

recycleren, transparant, thermoplast,thermoharder, elastomeer,

afval, materiaal, spuitgieten

g m i t i z i e t h e r m o p l a s t z

x j g t r w a a r d o l i e o n q r l e

c b m r j a t h e r m o h a r d e r g w

c q i a h x n k e l a s t o m e e r y x

t n l n c i i s k u n s t s t o f k g d

e g i s z o e a p u b o i e g o v z v d

s v e p g g v s g a q z h l l w n p y s

m r u o o h u o p e r l w g m m j r v k

p e d r k l o t o u n a t d a b t n n q

o c t t m l y u g r i d n c y k n d p g

l y a a r m b e t m s t a t b x d e h x

y c c f a z l a s a o p g k e n b q e p

m l t c v l o m k t w n o i l i j q c p

e e x j v a q v y e e q o i e e c c p n

r r e w i h l y r r l r b m l t m b r p

e e j d m y q p d i v i g o e e e r x t

n n m o i u v d o a g b e e w r r n v d

e r h g r v d c p a k x y t e r e m f c

c w d u t r a m i l f z r m p m t n x b

b f d b p x p e g v z i m q c i w t d v

4

3. Kunststof

Wij maken onze agendaklem in kunststof. Vandaag de dag zijn kunststoffen niet weg te denken uit onze maatschappij: ze maken ons leven makkelijker, schoner, veiliger, handiger en aangenamer.

Het verbruik van plastics neemt voortdurend toe. Kunststoffen kunnen tegenwoordig heel wat traditionele grondstoffen vervangen, zoals metalen, hout, aardewerk, glas en natuurvezels.

Opdracht Geef drie voorwerpen die vroeger uit traditionele grondstoffen gemaakt werden, maar nu dikwijls van kunststof zijn.

………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………

De auto is een goed voorbeeld van een product waarin tegenwoordig heel wat plastic is verwerkt.

Opdracht Bekijk onderstaande foto’s eens goed en probeer te achterhalen uit welke materialen de onderdelen vervaardigd zijn.

Wielen: 1914: …………………… 1950: …………………….. 2005: ………………….

Spiegels: 1914: …………………… 1950: …………………….. 2005: ………………….

Bumper: 1914: …………………… 1950: ……………………... 2005: …………………..

1914 1950 2005

5 www.fedichem.be

Een auto omvat tegenwoordig zo’n 5000 onderdelen, waarvan er ongeveer 1700 uit kunststof vervaardigd zijn. Hierdoor is de massa met ca. 40 % verminderd bij gelijkblijvend volume. Opdracht

Een race wagen heeft nog meer onderdelen in kunststof, welke? 1. …………………………………………… 2. …………………………………………….. 3. …………………………………………… 4. …………………………………………….. 5. …………………………………………… 6. …………………………………………….. 7. ……………………………………………

Onderstaande tele-geleide speelgoedwagen bestaat nagenoeg volledig uit plastic, weet je ook waarom? …………………………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………..

luchthapper dakspoiler

achterlichten

achterbumper

wielen zijspoiler koetswerk

voorspoiler

lichten

voorruit

6

4. Geschiedenis van de kunststoffen

1862 Plastic producten werden voor het eerst vervaardigd in 1862, uit plantaardige stoffen. Cellulosevezels werden in de vorm van watten behandeld met salpeterzuur, wat “celluloid” opleverde. Dit werd gebruikt voor de productie van versieringen, mesheften, dozen, manchetten en kragen. 1909 Uit een nieuw ontdekte grondstof, koolteer, vervaardigde men in 1909 een nieuw plastic onder de naam ‘bakeliet’. Vanwege zijn eigenschappen als isolator voor elektriciteit was het uitermate geschikt voor bijvoorbeeld stopcontacten en schakelkasten. Het werd ook gebruikt voor de kasten van de eerste radio’s. In het begin van de eeuw verwierven de scheikundigen geleidelijk aan een inzicht in de betrokken chemische processen, wat het onderzoek naar nieuwe materialen sterk versnelde. In de jaren dertig werden voor het eerst plastics vervaardigd op basis van aardoliederivaten. Hieruit ontstonden polystyreen, acrylaatpolymeren en polyvinylchloride. Aanvankelijk was het nog een probleem nuttige toepassingen te bedenken voor de nieuw ontdekte kunststoffen. 1928 “Nylon” werd ontdekt in 1928 en werd op industriële schaal geproduceerd vanaf het einde van de jaren dertig. Het werd vervaardigd in de vorm van lange vezels, die men kon spinnen, weven of breien. 1940-1950 De productie en fabricage van andere kunststoffen zoals polyetheen, polyurethaan, polyesters, siliconen, epoxyharsen,… namen in omvang toe in de jaren veertig. In de vijftiger jaren kwamen hier dan nog polypropeen en polycarbonaten bij. Heden Er bestaan nu meer dan 30 soorten plastics waarmee alledaagse gebruiksvoorwerpen vervaardigd worden.

7

Opdracht Zoek eens op wie de uitvinder was van het bakeliet. Geef ook zijn geboorteland en geboortedatum. Naam: ………………………………………………………………….. Land: ……………………………………………………………………. Geboren: ……………………………………………………………….

Je leerde nu een aantal kunststoffen kennen met heel moeilijke namen, hieronder vind je ook hun afkorting en toepassingen.

Naam Afkorting Toepassing Polyvinylchloride PVC betaalkaarten, poppen, koffers, …

Polyester PET frisdrankflessen, krimpfolie, textielgaren

Polypropyleen PP folie, koord, tuinmeubels, … Polystyreen PS keukengerief, potjes, piepschuim, …

Polyamide (nylon) PA visdraad, snaren voor tennisraketten, … Polyethyleen PE flessen, vuilzakken, verpakkingen, …

Plexiglas PMMA lichtreclame, vliegtuigruiten, aquarium, …

5. Zelf een kunststof maken

De kunststof die we gaan maken is ontstaan in 1904 in Duitsland. De naam ervan is “kunsthoorn” en is een thermoharder.

Benodigdheden: Een halve liter melk, een beetje azijn, een steelpan, een lepel, een filterdoek, een kookvuur, vormpjes.

Werkwijze: a. Verwarm de melk op het vuur zonder ze te laten koken. b. Voeg er twee eetlepels azijn aan toe en roer goed, in de

melk ontstaat een rubberachtige massa. c. Giet de melk door het filterdoek (eventueel een oude

keukenhanddoek), de dikkere massa blijft erin. Pers het filterdoek goed uit, zodat enkel de massa overblijft.

d. Het restproduct dat je nu hebt, kun je in een vorm persen en laten uitharden.

Na enkele dagen heb je het eindproduct: kunsthoorn. Vroeger werden er knopen en gespen van gemaakt.

8

6. Eigenschappen van kunststoffen

Vandaag de dag neemt kunststof een centrale plaats in bij al je activiteiten. Je eerste speelgoed, een kinderwagen, een mp3-speler, computerdiskettes, voedingsmiddelenverpakking, reizen met de auto of het vliegtuig, nieuwe kunstgewrichten of kunsthartkleppen ingeplant krijgen: allemaal ondenkbaar zonder plastic. Waarom wordt plastic zo veelvuldig gebruikt? 1. Risicovrij en hygiënisch a. kunststof geleidt geen elektriciteit Opdracht Noem een aantal toepassingen van deze eigenschap, thuis en op school.

……………………………………………….. ……………………………………………….. ………………………………………………..

b. kan transparant gemaakt worden Heel wat plasticsoorten die worden gebruikt voor de verpakking van voedingsmiddelen zijn transparant. Waarom verhoogt dit de veiligheid? ………………………………………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………………… c. plastic breekt en roest niet Opdracht Waarom is dit veiliger voor mens en dier? …………………………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………..

9

2. Licht en handig

Opdracht Verklaar waarom het gebruik van plastic flessen in een lijnvliegtuig een jaarlijkse vermindering van de bedrijfskosten van € 7500 kan opleveren. ……………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………

Weetje Als we in de toekomst kijken, valt het te verwachten dat ultralichte voertuigen van kunststof gemaakt kunnen worden, zelfs de motor, de transmissie en de assen.

Opdracht Als je in het warenhuis moet kiezen tussen een plastic en een papierenzak, wat kies je dan? ………................................................... Stel een lijst op van de voordelen van de plastic en de papieren zakken bij het vervoer van fruit en groenten.

Plastic zakken Papieren zakken

Weetje De begrippen plastic en kunststof worden nog al eens door elkaar gebruikt. Voor alle duidelijkheid: plastic is afkomstig van de Engelse benaming “thermoplastic” (thermoplast). In het alledaagse taalgebruik wordt “plastic” als synoniem voor kunststof gebruikt.

10

7. Milieu

Spijtig genoeg is het voordeel dat kunststof niet roest of rot ook zijn grootste nadeel. Voorwerpen uit kunststof hebben ook maar een beperkte levensduur, na verloop van tijd worden ze afval.

De natuur weet geen raad met deze op kunstmatige wijze gemaakte kunststoffen. Ze kunnen niet afgebroken worden zoals plantaardige en dierlijke producten.

Weetje Op dit ogenblik bestaan er reeds kunststoffen die wel biologisch afbreekbaar zijn. Het probleem is echter de prijs.

1. Het afvalprobleem Het kunststofverbruik neemt toe, maar houdt dit in dat ook de hoeveelheid kunststof afval toeneemt? Hoewel de verpakkingen zo’n 60% van het huisvuil in Europa uitmaken, neemt het plastic afval hiervan slechts 7% in gewicht voor zijn rekening.

11

2. Afvalbeheer Vermindering aan de bron en hergebruik zullen niet kunnen voorkomen dat er altijd afval zal zijn. Om dit afval te beheren zijn er hoofdzakelijk drie methodes:

3. Recyclage Recyclage is een interessante mogelijkheid op voorwaarde dat we bewust zijn van onze verantwoordelijkheid.

Sorteren door de consument. Ophaling door de lokale overheid of een bedrijf. Sorteren van de verschillende soorten kunststof in een

sorteerbedrijf. Schoonmaken om etiketten, verontreinigingen en inhoud te

verwijderen. Verwerking om er nieuwe producten van te maken.

Het is belangrijk dat de verschillende soorten kunststof van bij het begin van de recyclage gesorteerd worden.

Opdracht Waarom hebben gesorteerde kunststoffen waarschijnlijk een hogere waarde en nut dan het gemengd afval? ………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………….

kunststofafval

Recyclage Verbranding

met

energieterugwinning

Storten

12

Om het recycleren te vergemakkelijken is elk voorwerp uit kunststof voorzien van een label.

8. Realisatie

1. Materiaal Het materiaal dat we voor onze agendaklem gebruiken is polycarbonaat en deze kunststof onderscheidt zich van andere kunststoffen door haar optische zuiverheid in combinatie met een zeer grote sterkte. Het plat basisstuk voor de vervaardiging van onze agendaklem wordt gevormd door spuitgieten en is verkrijgbaar in drie kleuren. Opdracht Zoek eens op wat spuitgieten is. …………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………

13

2.Werkwijze

a. Aftekenen schuine lip. Materiaal: stift – meetlat

b. Verwarmen en plooien schuine lip. Materiaal: lijnbuiger

c. Verwarmen en plooien van de rechte hoek. Materiaal: lijnbuiger en winkelhaak.

Opgepast Verwarm het plaatje steeds met de inkepingen naar boven. De onderzijde moet het warmste zijn want die moet uitrekken (dus langer worden) bij het plooien.

d. Verwarmen en plooien van de schuine hoek. Materiaal: lijnbuiger.

20

14

Opgepast Na het plooien van een hoek moet je deze even vasthouden tot het materiaal is afgekoeld. Het materiaal moet eerst terug uitharden om zijn vorm te behouden.

9. Beroepen & studierichtingen

Er zijn vele interessante beroepen waar men met kunststoffen te maken krijgt. Schrijf er eens drie op (groepswerk).

- ………………………………………………………… - ………………………………………………………… - …………………………………………………………

www.vkc.be

Opdracht : Kleef hieronder drie afbeeldingen van beroepen die iets met kunststof te maken hebben. Welke richtingen op school (of een andere school) kan je volgen om één van bovenstaande beroepen te kunnen uitoefenen? ……………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………….

http://www.vkc.be/

15

10. Evaluatie

Hieronder vind je een evaluatiefiche, geef jezelf een beoordeling en zet een kruisje onder een gezichtje.

Ik ken er alles van en kan zo de leerkracht zijn plaats innemen.

Ik weet er veel van, mits een beetje oefenen gaat het zeker nog beter. Ik weet voldoende om me uit de slag te kunnen trekken,

veel oefenen is de boodschap.

Het kan veel beter, ik deed mijn best niet of moet eens met de leerkracht praten over een extra oefening.

Ik kan de technische

tekening van de

agendaklem lezen.

Ik kan kunststof

verwarmen en plooien.

Ik kan op de computer een

etiket maken.

Ik kan enkele beroepen die

met kunststof te maken

hebben opnoemen.

Opmerkingen leerkracht:

16

Moeilijk woordje

Woordverklaring

11. Moeilijke woorden

Moeilijke woordjes die je niet begrijpt schrijf je in de eerste

kolom. Daarna zoek je met de ganse groep in een woordenboek

of op het internet naar een verklaring, je bevindingen schrijf

je in een groene kleur in de verklaringskolom. Woordjes die

dan nog niet gevonden zijn leggen we voor aan de ganse klas en

verduidelijken we in een zwarte kleur.