1

Jeugdgezondheidszorg

De school als gezonde leefomgeving

Dr Brigitte De MeyArbeidsgeneesheer

20 mei 2011

2

Definitie van gezondheid

• WGO: “ gezondheid is niet louter de afwezigheid van ziekte of gebrek, maar een toestand van volledig lichamelijk, psychisch en sociaal welzijn”

• Andere meer operationele definitie: “gezond zijn betekent dat er een functioneel evenwicht is tussen

wat de mens kan (zijn capaciteit) en wat de maatschappij als gangbare eis stelt”

3

Opdracht “Arbeidsgezondheidszorg” (1)

• Definitie WHO (Wereld Gezondheidsorganisatie) en ILO (Internationale Arbeidsbureau):

‘Het bevorderen en onderhouden van de hoogste mate van lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn van de werknemer in zijn beroep’

4

Arbeidsgezondheidszorg (2)

ILO• De werknemers beschermen tegen elke bedreiging voor zijn/haar

gezondheid die uit het werk of uit de werkomstandigheden kan ontstaan of voortvloeien

• De aanpassingsmogelijkheden van de werknemer bevorderen (psychisch, fysisch en sociaal) door:– Aanpassing van het werk of de werkomstandigheden– Door de werknemer werk te geven waarvoor hij geschikt is

5

Arbeidsgezondheidszorg (3)

ILO

• Een bijdrage leveren om het hoogst mogelijke welzijnsniveau van de werknemer te bereiken en te behouden

6

Situering van de arbeidsgeneeskundeBenaming van de geneesheer

Taak van de geneesheer

Preventieve geneeskunde

• arbeidsgeneesheer Werkt preventief– Voorkoming BZ en AO– Door verbetering van de werkpost– Door informatie aan de WN

Controle-geneeskunde

• Controlerend geneesheer (gewaarborgd loon)

•Geneesheer van het FBZ

Gaat de juistheid na van de• werkongeschiktheid tgv ziekte of ongeval

• aangifte van BZ• Bepaalt het percentage van de vergoeding

Administratieve geneeskunde

• Geneesheer volksgezondheid• Geneesheer van de RVA

• Medische schifting• Let op de toepassing van de reglementering inzake werkloosheid

Curatieve geneeskunde

7

De welzijnswet (1)

Nieuwe begrip: « welzijn » behelst verschillende domeinen• arbeidsveiligheid,• bescherming van de gezondheid van de werknemer op het werk,• ergonomie,• arbeidshygiëne,• psychosociale belasting veroorzaakt door het werk waaronder

geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk, • verfraaiing van de arbeidsplaatsen,• maatregelen inzake leefmilieu

8

De welzijnswet (2)

• Uitbreiding van het toepassingsgebied:– Iedereen die werkt onder het gezag van– Leerlingen en stagiaires– Familieondernemingen

• Nieuwe accenten:Verbetering van de ‘kwaliteit’ van de arbeid en nastreven van fysisch en

psychisch welzijn

9

Arbeidsveiligheid

10

Arbeidsveiligheid

• Sobane in schoolmilieu: www. Sobane.be

Voorbeelden:

• Brandveiligheid• Machineveiligheid• Speeltuinen: veiligheid

11

Bescherming van de gezondheid

12

Ergonomie

13

Ergonomie

• Def.:Ergonomie (of human factors) is de wetenschappelijke discipline die zich bezig houdt met het begrijpen van de interactie tussen de mens en andere elementen van een systeem. Het is het beroep dat de theorie, principes, gegevens en methodes toepast om zo te ontwerpen dat het menselijk welzijn en de globale prestatie van het systeem geoptimaliseerd wordt."

• 3 specificatiedomeinen:– Fysieke: houdt rekening met de menselijke anatomie

• werkhoudingen, manueel hnateren van lasten, RSI,…– Cognitieve: bestudeert de mentale processen

• mentale belasting, mens-computer interactie, stress en training,..

– Organisatie: optimaliseren van socioeconomische processen• teamwork, ontwerpen van werkplekken en –tijden, …

14

Ergonomie

• Analyse van de (beeldscherm)werkpost• Vormingen ‘beeldschermergonomie’ en ‘rugpreventie’• Advies bij aankoop meubilair• Advies bij ontwerpen van werkposten

Ergonomie

• 1. Voeten plat op de grond2. Zithoogte: open hoek

• 3. Zitdiepte: vuist ruimte in kniekuil

• 4. Steun lage rug: boven broeksriem

• 5. Tafel op ellebooghoogte• 6. Bovenrand scherm max. op

ooghoogte• 7. Scherm: kijkafstand op

armlengte • 8. Toetsenbord: 15 cm van

tafelrand• 9. Documenthouder• 10. Haaks op venster en 2m

afstand15

Tips computeropstelling

1. Maximum 1 uur zonder pauze de computer gebruiken2. Plaats het beeldscherm haaks op het venster3. Vermijd lichtinval in beeldscherm, gebruik zonnewering4. Vermijden lichtinval in de ogen5. Plaats beeldscherm, toetsenbord en muis recht voor u6. Plaats beeldscherm op een armlengte afstand7. Bovenrand van het beeldscherm mag maximaal op ooghoogte komen8. Plaats toetsenbord op 15 cm van tafelrand9. Computermuis heeft voldoende vrije ruimte10. Verander regelmatig van houding

16

17

Geschiedenis

18

De evaluatie van drie types schoolmeubilair volgens EN 1729

19

20

Zitballen

21

Boekentas

1. De boekentas mag maximaal 10% van je lichaamsgewicht wegen

2. Een rugzak is minder belastend dan een schoudertas of boekentas

3. Draag een rugzak over beide schouders4. Gebruik een rugzak met een verstevigde rug en

compartimenten5. Steek de zwaarste spullen het dichtst tegen de rug6. De ouders helpen bij het maken van de boekentas en

controleren het gewicht7. De leerling gebruikt losbladige werkschriften8. De leerkracht maakt duidelijke afspraken over mee te nemen

boeken9. De school voorziet voldoende opbergruimte voor boeken10. De school voorziet naslagwerken in klaslokaal

22

Ergonomie

23

Arbeidshygiëne

We hebben niet op een frank gekeken om u het beste laboratorium van het land

aan te bieden voor dit project, Von Struesel, en wat blijkt: het riekt hier

sinds een week naar chocoladetaart!

24

Arbeidshygiëne

• Metingen en adviezen m.b.t.– thermisch comfort– akoestisch comfort

– luchtverversing (CO2)*

– verlichting

25

Verlichting

• Verlichtingssterkte (daglicht/ kunstlicht)• Reflecties vermijden• Contrast• lichtverspreiding

26

Verfraaiing van de arbeidsplaatsen

We moeten ons imago op te frissen om een jongere clientèle aan te trekken

27

CEMALETTIN GüZELOGLU, TURKIJE

Psychosociale aspecten van de arbeid

28

• Ontstaan van stress: onevenwicht tussen de eisen gesteld door de taak en/of sociale omgeving en de capaciteiten die men heeft om er het hoofd aan te beiden

Psychosociale belasting en Stress (1)

29

• Stressfactoren:

– Te weinig tijd– Geen duidelijke functieomschrijving– Geen erkenning of beloning voor goed functioneren– Geen mogelijkheden om klachten te uiten– Geen medewerking van superieuren, collega’s, ondergeschikten– Veel verantwoordelijkheden maar geen beslissingsbevoegdheden– Geen controle over het eindproduct– Onzekere arbeidssituatie (overnames, fusie, economische recessie,…)– Geen mogelijkheid eigen talenten te kunnen benutten– Onaangename werkomstandigheden

Stress (2)

30

• Gevolgen als de stresssituatie te lang aanhoudt:

– Arbeidsontevredenheid, prikkelbaarheid– Moeheid, slaapstoornissen– Hoofdpijn, rugpijn– Maag- en darmstoornissen– Hartkloppingen, hartritmestoornissen, hypertensie– Benauwdheid, hyperventilatie– Burn-out

Stress (3)

31

• Vlaamse leerkrachten steeds vaker ziek

– Oorzaak: toegenomen werkdruk en de gebrekkige aandacht in scholen voor welzijn op het werk (AgODi)

– Preventieprincipes: systeembenadering (techniek, organisatie vh werk, arbeidsomstandigheden, sociale relaties, omgevingsfactoren)

• Organisatie als risico

32

Definitie:• Meerdere gelijkaardige of uiteenlopende onrechtmatige

gedragingen, buiten of binnen de onderneming of instelling,• die plaats hebben gedurende een bepaalde tijd,• die tot doel of gevolg hebben dat:

– de persoonlijkheid, de waardigheid of de fysieke of psychische integriteit van een werknemer of een andere persoon waarop dit hoofdstuk van toepassing is bij de uitvoering van zijn werk wordt aangetast

– dat zijn betrekking in gevaar wordt gebracht– of dat een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende

of kwetsende omgeving wordt gecreëerd

Pesten op het werk (1)

33

Recente onderzoeksbevindingen

– Stijging van formele klachten (top van ijsberg)– Tendens ‘same-sex’ effect– Rol van concurrentie en macht als onderliggende oorzaken

Wie wordt vooral gepest?– Beginnende werknemers– Pensioengerechtigde werknemers

Pestgevoelige sectoren?– Gezondheidssector (26%)– Overheidsadministratie (23%)– Onderwijs (15%)– Horeca (7%)

Bron: eindverhandeling criminologie KULeuven van Sandra Uytterhoeven

Pesten op het werk (2)

34

• Elke feitelijkheid waarbij een werknemer of een andere persoon waarop dit hoofdstuk van toepassing is psychisch of fysiek wordt bedreigd of aangevallen bij de uitvoering van het werk.

Geweld: definitie

35

Elke vorm van ongewenst verbaal, non-verbaal of lichamelijk gedrag met een seksuele connotatie die als doel of gevolg heeft dat:

• de waardigheid van een persoon wordt aangetast• of een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of

kwetsende omgeving wordt gecreëerd

Ongewenst seksueel gedrag op het werk: definitie

36

• Psychologische gevolgen

– Aandachts- en concentratiestoornissen– Geïrriteerd of agressief reageren– Verlies van zelfvertrouwen– Angst– Depressie– Slaapstoornissen– Zelfmoord

Gevolgen OGW voor slachtoffer (1)

37

• Sociale gevolgen

– Isolatie, uitsluiting/terugtrekken uit de groep– Jobverlies

• Fysieke gevolgen

– Maag- en darmproblemen (maagzweer etc.)– Verhoogde bloeddruk– Hoofdpijn– Huidziekten

Gevolgen OGW voor slachtoffer (2)

38

• Toename en escalatie conflicten• Kliekjesvorming en polarisatie• Onaangename werksfeer• Interne communicatie?• Kwaliteits- en productiviteitsafname• Toename absenteïsme• Toename personeelsverloop• Zwak bedrijfsimago

Gevolgen OGW voor onderneming (3)

39

• Langdurig werkgerelateerd absenteïsme omwille van stress, burn-out, ongunstige werkomstandigheden (zoals OSGW)

• Extreem absenteïsme omwille van motivationele aspecten en attitude

• Relatie tussen frequent, langdurig en extreem absenteïsme en ongewenst gedrag op het werk

Absenteïsme en ongewenst gedrag

40

• Primaire preventie = voorkomen van ongewenst gedrag (i.p.v. schade)

• Nadruk op organisatorische maatregelen & aanpak

• Uitvoeren van diverse risicoanalyses (verplichting werkgever):– Risicoanalyse a priori

• Risicoanalyse a posteriori

Meer nadruk op primaire preventie

41

• Risicoanalyses:

– Risicoanalyse a priori: welke zijn de factoren die psychosociale belasting veroorzaken en welke maatregelen kan men treffen om psychosociale belasting te voorkomen?

– Risicoanalyse a posteriori: naar aanleiding van (herhaaldelijke) incident(en), formele dossiers of verklaringen in het register over geweld op het werk. Dit gaat over het opsporen van risicofactoren om de nodige maatregelen te ondernemen.

Meer nadruk op primaire preventie

42

• Inbreng van verschillende deskundigen:multidisciplinariteit

• Bedrijfsartsen• Verpleegkundigen• Epidemiologen• Ergonomen• Toxicologen• Veiligheidsingenieurs• Psychologen

Opdracht ‘Arbeidsgezondheidszorg’

43

• Bedrijfsarts staat centraal

– De mens

– Alle facetten van de arbeid

– Interface tussen beide

Opdracht ‘Arbeidsgezondheidszorg’

45

Bepalen & evalueren van risico’s

• risico’s identificeren: bepalen van de aard• risico’s analyseren: de omvang nauwkeuriger bepalen;• risico’s evalueren: een waarde/appreciatie toekennen (=vgln)• preventiemaatregelen voorstellen

93

Bepalen en evalueren van risico’s

• Risico’s identificeren: bepalen van de aard • Risico’s analyseren: de omvang

nauwkeuriger bepalen;• Risico’s evalueren: een waarde/appreciatie

toekennen (=vgln)• Preventiemaatregelen voorstellen

46

• Een risico-evaluatie is het proces waarbij gezondheids- en veiligheidsrisico’s die voortvloeien uit gevaren op de werkvloer worden geëvalueerd, met het oog op het bepalen van preventiemaatregelen

• Elke werkgever heeft de morele plicht en wettelijke verantwoordelijkheid om de veiligheid en gezondheid van werknemers in alle aspecten van het werk te garanderen.

Risico-evaluatie (1)

47

• Gevaar (hazard)– De aanwezigheid van bepaalde agentia zoals chemicaliën,

ioniserende straling, warmte, infecties, … evenals organisatorische aspecten, veiligheid

• Blootstelling– De mogelijkheid om aan een risico te worden blootgesteld

• Risico (risk)– Het risico is de kans of waarschijnlijkheid – hoog of laag – dat

iemand door deze of andere gevaren een letsel oploopt.

Risico-evaluatie (4)

49

• Participatief• Expert-evaluatie

SOBANE

Risico-evaluatie (6): methoden

50

• Gevaar (hazard):(intrinsieke eigenschap om schade te veroorzaken)

• Risico (risk): R = P x F x E(mogelijkheid tot schade) P = waarschijnlijkheid op schade

F = blootstellingsfrequentie

E = ernst van de schade, effect

Risico-evaluatie (7)Kinney methode

51

52

• Iedere 3,5 minuten sterft er iemand in de EU-27 door werkgerelateerde oorzaken.

• Iedere 4,5 seconden maakt in de EE-27 een werknemer een ongeval mee waardoor hij/zij tenminste drie werkdagen thuis moet blijven.

• Het aantal arbeidsongevallen dat leidt tot drie of meer dagen ziekteverzuim is enorm: meer dan 7 miljoen per jaar.

Waarom risico-evaluatie belangrijk is (1)

53

• 205 miljoen werknemers in Europa

• 167.000 sterfgevallen toegeschreven aan arbeidsongevallen en beroepsziekten in EU-27, waarvan:– 159.000 sterfgevallen worden toegeschreven aan beroepsziekten

• 74.000 sterfgevallen in verband met gevaarlijke stoffen op het werk (inclusief asbest)

– 7.460 dodelijke ongevallen op het werk

De getallen in deze presentatie zijn afkomstig uit ons campagneoverzicht:http://osha.europa.eu/campaigns/hw2008/campaign/campaignsummary

Waarom risico-evaluatie belangrijk is (2)

54

• Middelen om risico-evaluatie te maken:– Werkplaatsbezoeken– Informatie uit taakanalyses en arbeidsomstandigheden– Verzamelen van documentatie rond gevaarlijke producten– Resultaten van metingen (monitoring), ergonomische studies

en psychosociale enquêtes– Resultaten van de effectmonitoring tijdens de medische

onderzoeken (biomonitoring)– De analyse van de oorzaken van beroepsziekten– Overlegstructuren (CPBW, toolboxmeetings, overleg

IDPBW/EDPBW)

Middelen risico-evaluatie

55

Identify the unknown

56

• Kern van het preventiebeleid: risico’s voorkomen, bij de bron uitschakelen of verminderen

Principes en organisatie van het preventiebeleid

57

• Preventiemaatregelen– Op basis van de risicoanalyse– Prioriteitenplan

• Primaire preventie: risico’s voorkomen• Secundaire preventie: schade voorkomen• Tertiaire preventie: schade beperken

– 3 niveau’s• Organisatie• De werkpost• Het individu

Preventiemaatregelen

58

• Subjectieve risico’s: steeds grotere rol bij ontstaan van gezondheidsaandoeningen

• Deskundigen en leken: verschillende beoordeling van de risico’s

• Voor de communicatie over de risico’s is kennis van deze risicobeleving noodzakelijk

Risicoperceptie

59

• Bij een gelijkblijvend kwantitatief risico schatten leken het risico hoger in als:1. De gevolgen ernstiger zijn2. De blootstelling niet vrijwillig is3. Risico’s en gevolgen minder gekend (en begrepen) zijn4. Risico’s niet of minder goed zintuiglijk waarneembaar zijn5. De persoonlijke beheersbaarheid lager is6. Risico’s ‘man-made’ zijn7. Men er zelf geen voordeel van heeft8. Er al eerder slachtoffers gevallen zijn9. Minder vertrouwen bestaat in de verantwoordelijken10. Deskundigen niet eensgezind zijn over oorzaken en gevolgen11. Er meer (media) aandacht is

Risicoperceptie

60

• Ken de doelgroep• Ken het doel• Ken de verwachting van de doelgroep• Zorg voor vertrouwen• Zorg voor eenduidigheid• Zorg voor openheid• Houd het initiatief

Risicocommunicatie

61

• 4 risicocategorieën, bepaald door KB van 28 mei 2003: gebaseerd op bepaalde kenmerken van de werkpost

• Gebaseerd op een grondige risicoanalyse

• Daarnaast categorieën van werknemers met bepaalde persoonlijke kenmerken

Wie is onderworpen aan het gezondheidstoezicht?

62

KB. Gezondheidstoezicht 28 MEI 2003

Categorieën van toezicht

1. Veiligheidsfunctie2. Functie met verhoogde waakzaamheid3. Activiteit met welbepaald risico

1. Blootstelling aan fysische, chemische of biologische agentia

2. Risico op fysische of mentale belasting gelinkt aan1. belasting van ergonomische aard (inbegrepen

beeldschermwerk, tillen van lasten)2. of aan zwaar werk3. of aan repetitief en monotoon werk

3. Nachtwerk of ploegenarbeid1. MET bijzondere risico’s of fysische of mentale spanningen

2. ZONDER bijzondere risico’s of fysische of mentale spanningen

4. identificeerbaar risico van psycho-sociale belasting

4. Activiteit gelinkt aan voedingswaren

63

• « AANGEPAST » toezicht: Titel VIII Codex: bijzondere werknemerscategorieën en werksituaties

Hoofdstuk II: jongeren op het werk Hoofdstuk III: stagiaires

• Aparte KB’s voor:– Jongeren op het werk– Mindervalide werknemers (wet van 16 april 1963)– Werkneemsters tijdens de zwangerschap of de lactatie– Stagiaires, leerlingen en studenten– Uitzendkrachten– PWA’ers

Bijzondere categorieën

64

Jongerenarbeid

• specifiek wettelijk kader zowel inzake arbeidsovereenkomsten als inzake welzijn op het werk.

• gezondheidstoezicht :bijzondere categorie van werknemer,specifieke leeftijdsgebonden risico’s,…

• specifieke arbeidsverbanden.• de werkgever heeft dezelfde verplichtingen als ten aanzien van de

andere werknemers, o.a. risicoanalyse, preventiebeginselen, onthaal- en begeleidingsplicht,…

• verboden arbeid. • bijzondere statuut van de stagiair

65

Welzijnswetgeving:

• Art 2 van de welzijnswet van 4 augustus 1996: aantal categorieën gelijkgesteld met werknemers

• KB van 3 mei 1999 betreffende jongeren op het werk

Jongeren op het werk

66

Jongeren op het werk

Welzjnswet, art.2Worden gelijkgesteld met werknemers:

– De personen die een beroepsopleiding volgen waarvan het studieprogramma voorziet in een vorm van arbeid die al dan niet in de opleidingsinstelling gevolgd wordt

– De personen verbonden door een leerovereenkomst– De stagiaires– De leerlingen en studenten die een studierichting volgen waarvoor een

vorm van arbeid in de onderwijsinstelling wordt gevolgd

67

Jongeren op het werk

• KB jongeren, definitie jongeren:

– 15-18 jarigen, die niet meer onder de voltijdse leerplicht vallen– Leerovereenkomsten (ongeacht de leeftijd), ook stelsel werkopleiding– student-werknemers (ongeacht de leeftijd): arbeidsovereenkomst met

onderneming– Leerlingen en studenten, die vorm van arbeid verrichten in de

onderwijsinstelling

68

Jongeren op het werk

• Eerste KB rond kinderarbeid in 1884 i.v.m. ondergronds werk

• Extra bescherming: reglementering prestatie-uren, minimum leeftijden, verboden tewerkstelling in “schadelijke” werkomstandigheden

69

Specifieke kenmerken van jongeren

• Verhoogd risico op ongevallen– Gebrek aan ervaring; kunnen gevaren minder goed herkennen– Niet bewust van regels, procedures bij storingen– Emotioneel en cognitief nog niet voldoende rijp– Periode van exploratie en risicogedrag– Onhandigheid en gebrek aan coördinatie– Te groot enthousiasme, energieoverschot

• Verhoogde gevoeligheid voor chemische en fysieke agentia

• Grote verschillen in grootte en kracht

70

Jongeren op het werk

Wat moet er gedaan worden?

• Passend (klassieke risico’s) of specifiek (jongeren) gezondheidstoezicht

• Specifieke risicoanalyses voor jongeren

• Lijst met verboden activiteiten

71

Voorafgaand specifiek gezondheidstoezicht

Het voorafgaand specifiek gezondheidstoezicht is van toepassing wanneer de jongeren op het werk:

– Nachtarbeid verrichten (20- 6u)– De leeftijd van 18 jaar nog niet hebben bereikt– Een afwijking hebben gekregen om arbeid te verrichten die in

principe verboden is voor jongeren

72

• Wat moet er gedaan worden?:– Preventiemaatregelen

• Als uit de risicoanalyse blijkt dat er een probleem is– Voorlichting en begeleiding jongeren

• Over de mogelijke risico’s• Vooraleer aan het werk te stellen• In overleg met PA en comité

73

Verboden arbeid voor jongeren (1)

Wordt als gevaarlijke arbeid beschouwd: arbeid• welke de jongere, objectief gezien, lichamelijk of psychisch niet

aankunnen• waardoor de jongere blootgesteld wordt aan giftige of carcinogene

stoffen, stoffen die erfelijke genetische veranderingen veroorzaken of tijdens de zwangerschap schadelijke gevolgen hebben voor de foetus

• die blootstelling aan ioniserende stralen met zich meebrengt

74

Verboden arbeid voor jongeren (2)

• die risicofactoren voor ongevallen inhouden, specifiek gevaar voor jongenen

• die de jongere blootstelt aan extreme hitte of koude, of aan lawaai of trillingen

75

Verboden arbeid voor jongeren (3)

• Verbod in elk geval van toepassing voor agentia, werkzaamheden, plaatsen opgesomd in bijlage bij het KB

• Afwijkingen in het verbod:1. Als onontbeerlijk voor de beroepsopleiding, op voorwaarde dat:

1. Bijzijn van een ervaren werknemer2. Preventiemaatregelen gecontroleerd door de hiërarchische lijn

2. Studentwerknemer, die = of > 18 jaar1. Studierichting stemt overeen met verboden werkzaamheden2. Gemotoriseerde transportvoertuigen blijft verboden

Voorafgaand advies van PA en comité

76

Jongeren en welzijn op het werk

• Enquête bij jongeren (lln van secundair onderwijs en studenten hoger onderwijs)

– 40% vinden dat ze tijdens hun stage of vakantiewerk aan risico’s blootgesteld zijn (30% TO en 15% HO)

– 54% acht zich in staat om onveilige situaties te herkennen– 60% doet hiervoor beroep op eigen kunnen en kennen– 11% verwijst naar de lessen die ze hiervoor kregen– 77% zegt informatie over de stage te hebben gekregen

77

Jongeren en welzijn op het werk

• Enquête bij de bedrijven

• 66% van de bedrijven vindt dat de kennis van de jonge WN eerder beperkt is

• 68% vindt dat de jonge WN min of meer grote belangstelling tonen voor de informatie of de opleidingen ivm veiligheid op het werk

• 50% vindt dat de jonge WN zich minder bewust zijn van de risico’s dan de andere WN

• 60% geeft aan dat ze bij hun jonge WN al risicogedragingen hebben vastgesteld

Rol van de school!

78

Ongeval op school

• Onderzoek van het ongeval door de interne of externe preventiedienst

• Preventiemaatregelen nemen om herhaling te voorkomen• Opmaken en bijhouden van ongevallensteekkaart• Opmaken van omstandig verslag bij een ernstig ongeval• Onmiddellijke aangifte aan directie TWW van een zeer ernstig

ongeval• Aangifte aan bevoegde overheid bij sommige ongevallen

(ongevallen op speeltuigen, ongevallen met elektrische installaties, ...)

• Verwerking in maand- en jaarverslagen van de IDPBW• Kennisgeving aan comité PBW

79

Stagiaires (1)

• Definitie

« elke leerling of student die in het kader van een leerprogramma georganiseerd door een onderwijsinstelling, daadwerkelijk arbeid verricht bij een werkgever, in gelijkaardige arbeidsomstandigheden als de werknemers in dienst van die werkgever, en dit met oog op het opdoen van beroepservaring »

80

Verplichtingen van de WG (stagegever) (2)

Van de WG wordt verwacht dat hij:

• een risicoanalyse (RA) uitvoert van de werkpost;• preventiemaatregelen met mogelijk een gezondheidsbeoordeling

van de stagiair neemt;• bijzondere risico’s en maatregelen (PBM’s, medisch) aan de

werknemer (stagiair) meldt met een werkpostfiche;• aandacht heeft voor: onthaal, EHBO, opleiding en begeleiding;• instructies geeft over noodsituaties & evacuatie.

81

Stagiaires (3)

• Specifieke wetgeving– De verantwoordelijkheid voor gezondheidstoezicht ligt bij de werkgever– FBZ: tussenkomst in de kosten/uitvoering m.o. door EDPB school

• Risico-analyse• Werkpostfiche voor de onderwijsinstelling en de stagiaire• Passend of specifiek gezondheidstoezicht• Uitzondering als

– < 18 jaar en géén risico’s– enkel beeldschermwerk, ongeacht de leeftijd

82

Stagiaires (4)

• Eerste werkgever zorgt voor gezondheidstoezicht: voorafgaande gezondheidsbeoordeling

• Enkel herhaling van gezondheidsbeoordeling bij wijziging van de risico’s

• Bewijs van gezondheidsbeoordeling: FGB• Werkgever neemt maatregelen inzake onthaal en begeleiding• Voorwaarden voor tewerkstelling van de kandidaat-stagiaire in de

onderwijsinstelling

83

E.H.B.O.

• Eerste onderzoek van het slachtoffer met als doel de ernst en de fysische gevolgen van een ongeluk te beperken

• Verplichting door ondernemingen van meer dan 50 werknemers (20 werknemers van industriële ondernemingen):– Opleiding van één of meerdere hulpverleners (artikel 176 en 177 van

het ARAB)

84

E.H.B.O. en hulpverleners

• Basisopleiding van 20 uur (16u opleiding + 4 u examen)Erkend diploma industriële hulpverlener

• Jaarlijkse herscholingen

85

Interessante informatiebronnen

• www.beswic.be• www.werk.belgie.be• www.sobane.be• www.toxpro.be• www.prevent.be• www.provant.be• www.osha.europa.eu

86

Beroepsziekten

• Ziekten, die hun oorzaak vinden in de uitoefening van het beroep

• Gezondheidskosten worden verzekerd door Fonds voor de BeroepsZiekten (FBZ)

87

Wie is verzekerd?

• Werknemers met een arbeidsovereenkomst in de privé-sector

• Vakherscholing (werklozen, lichamelijk ongeschikte personen)

• Leercontracten, stagiaires, leerlingen en studenten in beroepsopleiding

• Personeelsleden van provinciale en plaatselijke overheidsdiensten

88

Wie is niet verzekerd?

• Personeel van de overheidssector*

• Personeel van de NMBS

• Militairen

• Zelfstandigen*

* Opmerking asbestfonds

89

Beroepsrisico

• Art 32 van de wet betreffende de beroepsziekten:• Een beroepsrisico bestaat als de blootstelling

– aan de schadelijke invloed inherent is aan de beroepsuitoefening– beduidend groter is dan de blootstelling van de bevolking in het

algemeen– volgens algemeen aanvaarde medische inzichten van die aard is dat zij

de ziekte kan veroorzaken

90

Beroepsziekten

• Beroepsziekte is• Een rechtstreeks maar niet plots gevolg• Van een min of meer langdurige blootstelling van een WN• Aan een fysisch, chemisch of biologisch risico of van de omstandigheden

waarin hij zijn beroepsactiviteit uitoefent

– De getroffene vertoont een objectief vast te stellen abnormale lichamelijke of psychische toestand die

• Ofwel een medische behandeling vereist• Ofwel arbeidsongeschiktheid met zich meebrengt• Ofwel het overlijden veroorzaakt

91

Beroepsziekten: open en gesloten systeem

• Gesloten systeem: lijstsysteem– Wettelijk vastgestelde (limitatieve) lijst van BZ– Werknemer moet enkel bewijs leveren van bestaan van de ziekte en de

blootstelling tijdens het werk

• Open systeem:– Werknemer moet bewijs leveren van rechtsteeks en oorzakelijk

verband tussen de ziekte en de arbeidssituatie

92

Beroepsziekten

• Lijst van de erkende beroepsziekten: 5 categorieën

1. Chemische risico’s2. Fysische risico’s3. Biologische risico’s4. Dermatologische risico’s5. Pneumologische risico’s

93

Beroepsziekten: arbeidsgerelateerde aandoeningen

• Arbeidsgerelateerde ziekten zijn ziekten die in

– art 30 en 30bis niet bedoeld worden en die,– volgens algemeen aanvaarde medische inzichten, mede kunnen

veroorzaakt worden door een blootstelling aan een schadelijke invloed die inherent is aan de beroepsuitoefening en die groter is dan de blootstelling van de bevolking in het algemeen,

– zonder dat deze blootstelling in groepen van blootgestelde personen de overwegende oorzaak van de ziekte vormt.

94

Beroepsziekten: aangifte

• Aangifte = melding van een BZ of van het vermoeden van een BZ.

• De arbeidsgeneesheer is verplicht een aangifte te doen indien hij een ziekte vaststelt die haar oorsprong vindt in het beroep.

• De arbeidsgeneesheer is ook verplicht aangifte te doen wanneer hij door een andere geneesheer op de hoogte gesteld wordt van een BZ.

95

Beroepsziekten: aangifte

• De aanvraag gebeurt door de werknemer.

• De arbeidsgeneesheer vult het medische luik in

• Het FBZ onderzoekt de gegrondheid van de aanvraag, beslist om al dan niet de BZ te erkennen en een vergoeding uit te keren

• Beslissing wordt meegedeeld aan de getroffene of rechthebbenden

• Mogelijkheid tot beroep (bij de arbeidsrechtbank)

96

Beroepsziekteverzekering

• Omvat:

– Preventie

– Schadeloosstelling

97

Beroepsziekteverzekering

• Preventie

– Primaire preventie: o.a. vaccinaties ‘Hepatitis B’ bij verplegend en verzorgend personeel

– Secundaire preventie: o.a. beschermingsmiddelen, terugbetaling van andere geneeskundige verstrekking, opgenomen in de specifieke nomenclatuur van het FBZ

– Preventieve acties– Verwijdering (tijdelijk of blijvend) uit het beroepsrisico

98

Maatregelen

• Schadeloosstelling

– Medische kosten (met inbegrip van prothesen)– Tijdelijke arbeidsongeschiktheid– Blijvende arbeidsongeschiktheid– Hulp van derden– overlijden

Vragen-bedenkingen?

99