Kadastraal minuutplan 1811 - 1832 Topografische Militaire Kaart 1830 - 1850

Topografische Militaire Kaart 1850 - 1864Topografische Militaire Kaart 1852

Type Park S/M

Adres Beilerstraat, Assen

Architect huis niet bekend (1906 door G. Stel)

Architect park L.P. Roodbaard

Jaar voor 1822 (brieven van Jan Haack Oosting aan zoon Johannes

Bieruma Oosting)

Omstreeks 1823 (R.M.R.)

Opdrachtgever Jan Haack Oosting

Uitvoering vermoedelijk Ottolander uit Boskoop

Betaling -

Huidige eigenaar -

Reconstructie -

Tekening Drents Archief GAA, P20-1

Archief HCL; 185 familiearchief Cats en Bieruma Oosting

Drents Archief; 0361 familie Oosting en aanverwante geslachten

Literatuur - Aa, van der, A.J., Het aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden

- Battjes, J., Brink, E., De historische atlas van Assen, 2009

- Battjes, J., ‘Het landgoed De Eerste Steen’, in: Asser historisch

tijdschrift (4), 1994

- Bos, J., Huizen van stand. Geschiedenis van de Drentse havezaten en

andere herenhuizen en hun bewoners, 1989

- Boschma, C., e.a., Lucas Pieters Roodbaard, architect van

buitengoederen, 1979

- Gras, H., (red.), Geschiedenis van Assen, 2000

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard (1782-1851).

Een tuinarchitect met schildersogen, 1999

- Mulder-Radetzky, R.L.P., L.P. Roodbaard. Tuinen van de Friese adel, 1992

- Mulder-Radetzky, R.L.P., ‘Roodbaard, Lucas Pieters (1782-1851), in:

Bos, J., Foorthuis, W., (red.), Drentse biografieën, (4), 1993

- Oldenburger-Ebbers, C.S., ‘De geschiedenis van tuinen, parken en

buitenplaatsen in Drenthe’, in: Ons Waardeel, (91/6), 1991

DE EERSTE STEEN (DENNENOORD)

- Oldenburger-Ebbers, C.S., De tuinengids van Nederland. Bezoekersgids

en vademecum voor tuinen en tuinarchitectuur in Nederland, 1989

- Oldenburger-Ebbers, C.S., Backer, A.M., Blok, E., Gids voor de

Nederlandse tuin- en landschapsarchitectuur, deel Noord, 1995

Lijst van Afbeeldingen - Drents Archief AG07049 1947-1949

- Drents Archief AG07047 1895-1900

Historie

De Eerste Steen werd door Jan Haack Oosting in 1789 gesticht. Zijn zoon Hendrik Jan Oosting

(burgemeester van Assen van 1831-1856) breidde het bezit uit. Bovendien wijzigde hij de naam in

Dennenoord.

De werkzaamheden van Roodbaard aan de Eerste Steen zijn bekend uit de briefwisseling tussen

Jan Haack Oosting en zijn zoon Johannes Bieruma Oosting in de periode rond 1820-1825. De

schoonvader van Johannes Bieruma Oosting, Pieter Cats, had op 1820 het buiten Oranjestein

aangekocht. In de correspondentie tussen vader en zoon Oosting wordt ingegaan op de verbouwing

van het huis en de tuin. Jan Haack Oosting toont hierin grote interesse voor de werkzaamheden van

Roodbaard. Uit diverse delen van de brieven blijkt Roodbaard voor J.H. Oosting geen onbekende

te zijn:

(...) de bomen in mijn hof en overal bloeyen uitmuntend: alles staat schoon. Mijn wandelingen na de

Eerste Steen zijn niet zooveel als bevorens; zij vermoeyen mij ook meer. Heeft Roodbaart U buiten

naar genoegen voldaan? Zijn oude vader is deze nagt overleden. Hij was hoor ik 80 jaaren oud;

gelijk ook zijne weduwe is (...).HCL, 185, 9; brief 4 mei 1822

Opvallend in deze brief van Jan Haack aan zijn zoon, is dat hij al op de morgen na het overlijden

van Pieter Harms Roodbaard hier kennis van heeft genomen. Daarnaast wordt in deze brief de

Eerste Steen genoemd. In een brief van 31 mei 1822 volgt een aanvullende beschrijving van de

aanleg bij de Eerste Steen:

(...) Gisteren heb ik met de jongste van Heiden en Riemsdijk, etc. die avond tot 9 uuren aangenaam op

de Eerste Steen gepasseert. De wandelwegen in het grote bos en verder in de environs zijn, benevens

meerdere genietingen des verkwikkende buitenlevens ook hier, gelijk op en om Oranjestein, geheel

niet schaars. (...)HCL, 185, 9; brief 31 mei 1822

Uit deze brieven spreekt het grote vermoeden dat Roodbaard voor zijn werkzaamheden aan

Oranjestein de aanleg bij de Eerste Steen heeft voltooid. De familie Oosting vormde zowel in Assen

als in Friesland (Leeuwarden en Oranjewoud) belangrijke opdrachtgevers

De periode waarin Roodbaard werkzaam was aan de Eerste Steen is echter niet met volledige

zekerheid te stellen. In het archief van de familie Oosting (Drents Archief) bestaan er van de periode

1833 - 1835 beplantingslijsten en betalingen aan arbeiders die wijzen op een concentratie van

werkzaamheden in een periode van ruim 10 jaar na het eerder genoemde jaartal van aanleg. Bij

deze betalingen wordt echter nergens de naam Roodbaard genoemd. Het is een mogelijkeheid dat

Roodbaard in verschillende fases werkzaam is geweest aan de aanleg bij de Eerste Steen.

Interpretatie ontwerp

Wanneer we inzoomen op de tekening valt een aantal zaken op. Allereerst is dit de aanwezigheid

van een – min of meer kronkelende – middenas. Vanaf het huis zijn aan weerskanten van de

middenas twee verschillende perken ontworpen. Deze worden in de aanleg gevolgd door een

afgeronde vijverpartij, met daarachter een ronde perk. Beiden bevinden zich exact in het middenpunt

van het huis. Na de ronde perk zien we wederom twee verschillende perken aan weerszijden van

de as, waarna aan de rechterzijde nog een langgerekte ovalen perk volgt.

Vanuit dit geheel van as en perken loopt een aantal paden naar buiten. Onduidelijk is of dit bij de

door Roodbaard ontworpen aanleg hoort. Aan de linkerzijde hebben deze paden een kronkelig

verloop, en komen bijeen in een lus. Aan de rechterzijde lijkt nog sprake te zijn van een formele

aanleg, met daarbij een rechte waterloop. Dit is niet van de hand van Roodbaard.

Behalve aan de kronkelige paden en grillig vormgegeven perken, kunnen we Roodbaards hand ook

herkennen in het aanwezige reliëf.

Beplanting

De beplantingslijsten in het Drents Archief laten een grote hoeveelheid van berken, elzen, eiken, fijne

dennen, Canadese populieren, beuken en klaverzaad zien.

Bouwwerken

Zoals op de foto zichtbaar is, heeft er een prieel gestaan in de tuin. Op de tekening van de Eerste

Steen staat eveneens een prieel afgebeeld. De plek komt echter niet overeen. Het is mogelijk dat de

ruimtelijke situatie om het prieel in de loop der jaren aangepast is.

Ruimtelijke context

De Eerste Steen ligt aan de rand van het Asserbos. De tekening toont zelfs nog een deel van het

Sterrenbos. Het geheel is gelegen in de stedelijke omgeving van Assen. De gronden die tot het

landgoed behoorden bestonden uit heidevelden, die onder meer beplant werden met dennen en

eiken.

De gronden van de Eerste Steen (of Dennenoord) zijn samengevoegd met nieuw aangekochte

gronden tot het landgoed Port Natal. Van dit landgoed zijn in de twintigste eeuw delen verkocht en

opnieuw ingericht.