- EXTR

A

Jellinektoen en nu

Jellinektoen en nu

Foto

: K

ees

C. K

euch

3

Modulair behandelenEen nieuwe manier van behandelen in het Jellinekhuis.

door Wencke de Wildt,Hoofd Behandeling Circuit Intensieve Behandeling

Op de Obrechtstraat worden de voorbereidingengetroffen om op een nieuwe manier de behandelin-gen uit te voeren. Deze nieuwe manier van werkenwordt “modulair behandelen” genoemd.

Modulair Behandelen betekent dat alle cliëntendie op de Obrechtstraat in behandeling komen,

een behandeling krijgen die is samengesteld uitmodulen. Een module is een onderdeel van de tota-le behandeling waarin een specifiek probleem ofklacht wordt aangepakt. Een module heeft altijd eenduidelijk doel en duurt een afgebakende periode.

Voorkomen terugval

Een module die al goed is ingeburgerd op deObrechtstraat en waar ik altijd enthousiaste reactiesvan cliënten op krijg, is bijvoorbeeld deLeefstijltraining. De module bestaat uit 12 groepsbij-eenkomsten waarin het middelengebruik centraalstaat. Doel van de leefstijltraining is het onder con-trole krijgen van het middelengebruik en het voor-komen van terugval. Een andere module is bijvoor-beeld de Sociale Vaardigheids-training. Modulenkunnen worden aangeboden in groepen (zoals indeze voorbeelden) maar ook één-op-één. Met hetmodulair behandelen willen we ervoor zorgen datelke cliënt precies die modulen krijgt aangebodendie passen bij de klachten en problemen die hij of

zij heeft. Met andere woorden: we willen de behan-deling meer “op maat ” maken. Dus niet iedereenkrijgt hetzelfde behandelingsprogramma aangebo-den, maar elke cliënt krijgt een behandeling die bestaat uit een op zijn of haar problemen toege-spitst pakket van modulen. Je zou het kunnen ver-gelijken met een vakkenpakket op de middelbareschool. Elke leerling heeft zijn eigen vakkenpakket.Een groot deel van de cliënten zal een beperktaantal modulen volgen, bijvoorbeeld 2 of 3.Wanneer er een intensievere behandeling nodig isomdat er veel klachten en problemen zijn, kan eenbehandeling uit veel meer modulen bestaan.

Bed op afspraak

Soms kan het ook nodig zijn dat een cliënt tijdelijk inde Jellinek verblijft. Een belangrijke verandering tenopzichte van de huidige situatie is dat het verblijf opde Obrechtstraat geen vaste duur meer heeft. Eenverblijf op een kamer op de Obrecht-straat kan voorkorte of langere duur zijn. Voor de een is een ver-blijf van 4 weken voldoende, terwijl de andere cliënt18 weken nodig heeft. Soms zal na een periodevan verblijf buiten de Jellinek toch weer voor eenaantal dagen een bed op de Obrechtstraat wense-lijk zijn. Dat kan voortaan. Per cliënt wordt dus

“Met andere woorden: we willen de behandeling meer ‘op maat’ maken.”

- EXTRA

5 -1-1960. Eerste klinische opvang, Linnaeusparkweg 20. Slaapzaaltje in de Kliniek Linnaeusparkweg.

0-nummer is een cliëntgestuurd project van deJellinek Cliëntenraad. De cliëntenkrant is gemaaktvoor en door (ex-) cliënten van de Jellinek.

Met dank aan:Jellinek Cliëntenraad

Redactie:Bani da Lima, Kees C. Keuch

Medewerkenden:Tony Raedecker, Wencke de Wildt,Jim Brasser, Peter Venniker

Fotoʼs fotostrip: Kees C. Keuch

Pre-press en druk:Anke BrinkmanGrafisch Buro Haarlem

Redactie 0-nummerp/a Jellinek CliëntenraadPostbus 39071001 AS AmsterdamE: nulnummer@hotmail.com

2 Van de redactie3-4 Modulair behandelen4-5 Centrum Bijzondere Tandheelkunde6-7 Het bouwproces8-10 Terugblik van een cliënt 11 Gedachten12 Spotprent van Tony Raedecker

Voor reacties en ingezonden brieven en voor toestem-ming voor het geheel of gedeeltelijk overnemen vanberichten en/of artikelen uit het 0-nummer kunt u con-tact opnemen met de redactie via ons emailadres.

2

van de redactie16 juni 2005. Na een renovatie die maandenlang heeft geduurd en nu min of meer isgerealiseerd, wordt het Jellinekhuis officieel heropend. Voor veel (ex) cliënten, en ookmedewerkers van de Jellinek, is de grondige verbouwing een ingrijpende gebeurtenisgeweest. Verhuizing naar de Vlaardingenlaan, voorlopige intrek in een krakkemikkiggebouw aan de Van Lohuizenlaan: het viel voor velen niet mee. Maar nu is het daneindelijk zover. De bedden zijn terug, hier en daar ook ʻoudʼ meubilair, het modulairbehandelen staat op het punt van beginnen; de rust kan zo langzamerhand weerterugkeren. Althans, zodra de Jellinek alle kinderziektes, die een dergelijke renovatietóch met zich meebrengt, te boven is. Met dit extra 0-nummer dragen wij graag onssteentje bij aan dit bijzondere moment: een circuitmanager, een nieuwe gebruiker vanhet gebouw, iemand die direct betrokken is geweest bij het bouwproces, een terugblikvan een cliënt en een lid van een zelfhulpgroep die als externe groep regelmatig inhet gebouw bijeenkomt, zij allen vertellen over wat de renovatie voor hen betekent.Voor de een is het vooral een blik gericht op een spannende toekomst en voor deander toch ook een bijna weemoedige terugblik. De redactie wenst directie, mana-gers, behandelaars en bovenal de cliënten een goede tijd toe in het nieuweJellinekhuis. (BdL)

c o l o f o n

i n h o u d

- 3-nummer Extra juni 2005

- EXTR

A

De CliëntenraadAl snuffelend in het archief kom je veel onverwachte zaken tegen. Zo ont-dekten wij, Hilke de Roy en Elisabeth Kools, dat de CR eind 2005 20 jaarbestaat. Uit het Jellinek jaarverslag 1986:

CLIËNTENRAAD Keizersgracht 582, Amsterdam Tel. 020 24 85 65

De Cliëntenraad van het Jellinekcentrum is eind 1985 opgericht. Dit betekent dat de raadzich nog in een ontwikkelingsfase bevindt. Met de directie zijn afspraken gemaakt, ten-einde te komen tot een samenwerkingsovereenkomst. De realisatie hiervan wordt in1987 verwacht. De voorlichting aan nieuwe cliënten begint vorm te krijgen, o.a. door deontwikkeling van voorlichtingsmateriaal. Het opzetten van afdelingsraden zal in 1987 ver-der worden uitgewerkt. Mede door bemiddeling van de Raad is een Patiënt VertrouwensPersoon voor het Jellinekcentrum aangetrokken, die in 1987 zijn werkzaamheden zalaanvangen. De in augustus 1986 gehouden eerste jaarvergadering werd door veel ledenen genodigden bezocht. Tijdens deze vergadering werd het korte termijn beleidsplan

gepresenteerd. In dezelfde maand werd de Cliëntenraad door de LandelijkePatientenraad uitgeroepen tot “Cliëntenraad van de maand”.

Het maakt nieuwsgierig naar wat er voorafgegaan is aan de oprichtingvan de Raad. Nieuwsgierig naar anekdotes of verhalen over de oprich-tingsperiode in 84ʼ-ʼ85. Maar ook, wie heeft er een bijzondere ervaringgehad met de Cliëntenraad in de eerste vijf á tien jaar van haar bestaan.Bijvoorbeeld anekdotes, verhalen, ervaringen over de verschillende loca-ties, vergaderingen en over raadsleden. Kortom de Cliëntenraad is in hetkader van haar 20 jarige bestaan op zoek naar sluimerende herinnerin-gen en verborgen verhalen van (ex)cliënten en medewerkers. Wie o wie!!

11-9-1909. Kloveniersburgwal Amsterdam. Introductie eerste zittings-uur van het Medisch Consultatiebureau voor Alcoholisme.

Vanaf 1919 op de Weteringschans 4.

2 - EXTRA

11-9-1909. Kloveniersburgwal Amsterdam. Introductie eerste zittings-uur van het Medisch Consultatiebureau voor Alcoholisme.

Vanaf 1919 op de Weteringschans 4.

4

bekeken hoe lang het verblijf op de Obrechtstraatzal duren. Ook ten aanzien van het verblijf gaan wedus meer op maat werken. Dat betekent dat hetverblijf en de behandeling als het ware losgekop-peld zijn van elkaar: als het verblijf op deObrechtstraat erop zit, kan de behandeling (demodulen) gewoon doorlopen. Angst- en depressieveklachten komen vaak voor naast verslavingsproble-matiek. We vinden het daarom belangrijk dat weook voor deze klachten goede behandeling in huishebben. We gaan dan ook behandeling bieden voordepressie en angst. In de loop van dit jaar zullenmodulen gaan starten waarin deze klachten wordenaangepakt. Zoveel flexibiliteit en behandelingsmo-gelijkheden is natuurlijk best ingewikkeld. Het is duscruciaal dat elke cliënt in overleg met de behande-laars een goede keuze maakt welke modulenonderdeel moeten zijn van de behandeling.

Dat proces start bij de aanmelding. Daar zet de tra-jectplanner met de cliënt de behandeling grofweguit. Om bij aankomst op de Obrechtstraat de behan-deling geolied te laten verlopen krijgt elke cliëntdaar een vaste behandelaar. Zo zorgen we ervoordat iedereen, zowel cliënten als medewerkers, goedoverzicht houdt over de totale behandeling. Bij destart van de behandeling op de Obrechtstraatbespreekt de behandelaar met de cliënt welke doe-len hij of zij tijdens de behandeling wil bereiken enwelke modulen daar precies voor nodig zijn. Debehandelaar heeft als taak om voor de cliënt hetoverzicht te bewaken. Daarnaast bespreekt debehandelaar met de cliënt de voortgang in debehandeling. Er wordt besproken hoe de cliënt allevaardigheden die in de verschillende modulen wor-den geleerd in de praktijk kan toepassen. En of ereventueel nog extra modulen in de behandelingnodig zijn. Met deze veranderingen hopen we meeren betere behandeling-op-maat te kunnen leverenaan cliënten!

- EXTRA

Keizersgracht 674. Voorjaar 1967. Mannenkliniek Keizersgracht 674 in gebruik.

(vervolg van pagina 5)

Voor alle (nieuwe) cliënten nog wat tips:

• neem bij 1e bezoek uw verzekeringsbewijs en TBC uitslag mee. en Kom op tijd!

• Als u niet kunt komen bel dan minstens 24 uur te voren af, anders vervallen alle vervolgafspraken.

• Schrijf al uw vragen tevoren even op een briefje, zodat u niets vergeet

• Neem gerust iemand mee ter ondersteuning als u tegen de behandeling opziet.

• Vertel de tandarts wat u belangrijk vindt, dan kan de tandarts hierop inspelen. Hoe duidelijker u hierin bent, hoe groter de kans dat u tevreden bent over de behandeling.

Op het CBT worden veel mensen behandeld. We plannende afspraken in bloktijden: om de behandeltijd beter te kun-nen indelen komen er meerdere cliënten op een tijdstip.Hierdoor kan het zijn dat u langer moet wachten. Houdthiermee rekening met andere afspraken op die dag.

Zo is dit een beetje een droog en streng stukjegeworden. Ik denk echter wel dat als iedereen hierkomt met de regeltjes al in zijn achterhoofd het alle-maal een stukje makkelijker en soepeler verloopt. Ikverwacht dat we dan hier net zo n mooie tijd tege-moet gaan als dat we de afgelopen jaren op deSarphatistraat beleefd hebben.

Ingang CBT aan de Heinzestraat. (Foto: KCK)

5- EXTRA

ideale mogelijkheid om even kort samen te vatten wie wij zijn, wat we doen en welke voorwaardendaaraan verbonden zijn. Het CBT de Jellinek biedttandheelkundige hulp aan alcohol- en drugsverslaaf-den zonder eigen tandarts welke middels een stan-daardverwijsbrief (via het CBT te verkrijgen) dooreen instelling uit de verslavingszorg naar hen zijnverwezen.

Iedere cliënt dient een ziektekostenverzekering tehebben en de uitslag van een recente TBC controle.Particuliere cliënten krijgen een nota, voor de anderenwordt toestemming aangevraagd bij de verzekeraar.Na verwerking van de verwijsbrief wordt de cliënt opde wachtlijst geplaatst, wanneer de cliënt aan debeurt is nemen wij contact op voor een eersteafspraak. Voor acute klachten is het altijd mogelijkeerder een afspraak te maken, na het oplossen hier-van gaat de cliënt terug op de wachtlijst.

Iedereen is hier tijdelijk onder behandeling. Na deintake kunnen cliënten 6 maanden behandeld wor-den. Indien hierna nog verdere behandeling binnenhet centrum noodzakelijk is moeten zij zich opnieuwlaten verwijzen.

Om dit traject zo soepel mogelijk te laten verlopenvragen wij alle verwijzers de verwijsbrief zo compleetmogelijk te laten invullen (medicatie, gezondheids-toestand, verzekeringsgegevens).(vervolg op pagina 4)

Na meer dan 25 jaar op de Sarphatistraat is hetCentrum Bijzondere Tandheelkunde (CBT) nu een vande nieuwe bewoners van de Obrechtstraat. Dat isvoor iedereen even wennen. Niet alleen de cliëntenmoeten soms even zoeken om de juiste ingang te vin-den (links om de hoek in de Heinzestraat), ook ik hebme er al een paar keer op betrapt de Metro naar hetWeesperplein te willen nemen.De nieuwe ruimte isechter zo n vooruitgang dat iedereen zich hier al snelthuis zal voelen. Voor het personeel betekent dat dater eindelijk een ruimte is waar ze even rustig eenkopje koffie kunnen drinken en een indeling die hetgemakkelijker maakt om overleg te plegen met colle-ga s. De cliënten beschikken nu over een mooie ruimewachtkamer en worden behandeld met de nieuwsteapparatuur in een stoel die ze thuis wel voor de tvzouden willen hebben staan.Wel zal iedereen er reke-ning mee moeten houden dat we nu midden in eenwoonwijk gesitueerd zijn. Wijzelf letten goed op wat erop straat gebeurt en hebben de entree zo ingericht dater minimale overlast voor de buurt is. De cliënten zul-len zich aan wat nieuwe regels moeten houden: ermag niet op de stoep rond het Centrum gerookt wor-den, maar alleen op het daarvoor ingerichte zitje voorde ingang, en op het veroorzaken van geluids- enandere overlast in de buurt wordt streng gelet.

VerwijsbriefMet alle aandacht die de opening van het nieuwepand en ons jubileum met zich meebrengt is dit een

Wat kan de tandarts voor ubetekenen? door Jim Brasser, tandarts CBT

Behandeling met de nieuwste apparatuur in een stoel die ze thuis wel voor de tvzouden willen hebben staan

Daar gaan we weer met het koffertje... Keizersgracht 674. Intake bij dokter G. Dikkenberg.

6 - EXTRA

door Peter Venniker

Toen ik in oktober 1997 als interim begonmet als opdracht om het zwaar verouderde

en onfunctionele gebouwenbestand van deJellinek in kaart te brengen en de directie teadviseren om tot een eigentijdse opzet tekomen, dacht ik dat in een klein half jaar te kunnen klaren. En eigenlijk had ik het na eenpaar maanden al bekeken. Van de 24 locatieswaren er 3 geschikt en de rest kon wat mijbetreft de gracht in. Als bouwkundige was ikgewend in steen en beton te denken en niet inmensen en daar begonnen de problemen. Bijnaelke afdeling had zijn eigen “grachten”pandje enwilde dat zo laten. Verhuizen, ho maar!

HerontwerpIn 1993 had het ministerie van VWS toestem-ming gegeven om de huisvesting van deAWBZ-gefinancierde afdelingen aan te pakkenen op de rit te zetten. Inmiddels was de grond-verwerving van de nieuwbouwkliniek vastgelo-pen en met de rest was nog niet begonnen.En dan is er licht in de tunnel. De directiebesluit te komen tot uitvoering van hetHerontwerp en in Slotervaart komt er grond vrijaan de Vlaardingenlaan. Op basis van hetHerontwerp is een inschatting te maken van denieuwe organisatiestructuur van de Jellinek enzie daar de contouren van de toekomstige huis-vesting worden zichtbaar. Met de komst van Petra van Dam in 2001 wordthet lange termijn huisvestingsplan van 1998herzien en in 2002 wordt er na felle tegenstandvan de buurt en bezuinigingen in het planbegonnen met de bouw van deVlaardingenlaan.

Renovatie JellinekhuisDe voorbereidingen voor de renovatie van hetJellinekhuis zijn inmiddels gestart en er isbesloten de bouwmassa intact te laten (niet alteveel veranderingen aan de gevels). Na een

Van de 24 locaties waren een de rest kon de gracht in

Nieuwbouw interieur Jellinekhuis, Jacob Obrechtstraat 92. Juni 2005

7- EXTRA

paar dagen op de hei met een vertegenwoordi-ging van de toekomstige teams wordt duidelijk wat er gaat gebeuren: modulair behandelen enniet meer in vaste groepen, beperkte huisvestingvoor cliënten en grote open ruimtes voor demedewerkers (het flexwerken was nog een brugte ver). Of zoals Wil Nieman het zei “we moetenhet geld in de spreekkamers en de therapieruim-tes verdienen en niet aan het bureau”.

En daarmee liggen de plattegronden eigenlijk vast:op de 2e en 3e verdieping de cliëntenruimtes(gelukkig konden we eenpersoonskamers realise-ren), op de 1e de therapieruimtes en de spreek-kamers en op de begane grond was er ruimte over.Zelfs zoveel dat het laboratorium en de tandarts erin konden en hun bouwval aan de Sarphatistraatvaarwel zouden kunnen gaan zeggen.

Het Jellinekhuis moest een sobere en zakelijkeuitstraling krijgen en door binnen letterlijk allesweg te slopen –alleen de buitenschil en de beton-constructie bleven staan- kon er een gevoel vanruimte en openheid gecreëerd worden (wat in deVlaardingenlaan node gemist wordt). In principenieuw meubilair en de cliënten en de medewer-kers zouden later –een paar maanden na inge-bruikname- zelf verdere invulling aan het interieurgaan geven, bijvoorbeeld door kleurvlakken, pos-ters, etc.

Bij het ontwerpen is uitgegaan van een opengebouw, eigenlijk een soort van hotel met neven-ruimtes en dat blijkt nu niet te werken. Het is teopen, iedereen kan overal komen. Dus cliëntenka-mers gaan op slot, de lift wordt geprogrammeerd,verdiepingen zijn niet meer zomaar bereikbaar. Inverband met de toenemende agressie en het vei-ligheidsgevoel van de medewerkers komt ercameratoezicht en de alarmering wordt uitgebreid.

Gelukkig is dit het enige belangrijke weeffoutje,voor de rest loopt alles zoals in de voorberei-

ding is gevraagd en bedacht. Je hoeft helemaalgeen verstand te hebben van verslaving; luisteren,wensen vertalen in m2 en muren, Flink eigenwijszijn en dat is het.

er 3 geschikt

“We moeten het geld in despreekkamers en de therapie-ruimtes verdienen en niet aan het bureau,”

Foto

: Kee

s C

. Keu

ch

8 - EXTRA

door Kees C. Keuch

Rondom dronken stapte ik met m n koffer in de handde Mannenkliniek voor alcoholisme binnen. De kli-niek was tot 1982 gehuisvest in het monumentalepand aan de Keizersgracht 674.

Nu ik voor de tweede keer een poging tot abstinen-tie ging proberen vond ik het mezelf waardig om

gepast afscheid te nemen van Koning Alcohol. In deVijzelstraat was toen café Midway gevestigd. Dit cafédeed recht aan z n naam, een doorgangshuis, grens-overgang, hier nam je afscheid. Met grote regelmaattrof je daar een heer, soms meerdere heren, met altijdeen koffer bij zich. Meestal staand aan de toog werdde laatste consumptie, in meervoud consumpties,ingenomen. De laatste, dat was tenminste de bedoe-ling. Ik was één van de jongste, een beginneling,zeker in de ogen van al die vijftigers.Voor mij waren het de routiniers, een bron vanlevensgeschiedenis. Eenmaal binnen werd je prettigontvangen, comfortabel in bed gestopt in het zieken-zaaltje. Dat werd toen zo daar genoemd. Later werddat in het Jellinekhuis eerste opvang en daarnaDetox; wat betekent dat woord ook al weer? Is datnet zoiets als wat ze nu CIZ noemen? Je bagage,kleding en schoenen werden achter slot opgeborgen,een pyjama, kamerjas en pantoffels, en enkele per-soonlijke dingetjes zoals een kam en tandenborstelwas voor de eerste dagen meer dan voldoende. Zeven of acht bedden, dus meestal ook dat aantalpatiënten. Ik ga niet uitleggen hoe dat voornamelijk

s nachts klonk, en geurde. Naast het bed stond eenkastje met daarop een asbak, jawel! per bed eenasbak en zo n mooie glimmend metalen kan waarinde verpleegster een oplossing roerde van siroop metveel water.Vervolgens werd je streng medegedeeldvéél te drinken. Doorspoelen dat lichaam.

4 x 100 mg. intraveneusNadat je net een paar keer om je heen hebt geke-ken verscheen daar de 1e geneesheer/arts aan hetbed en stelde de diagnose, voor zover dat nog nietgeheel duidelijk mocht zijn. Standaard 4x100mg.Librium intraveneus* per etmaal en vitamine B. Deverpleging was al voorbereid en sloot gelijk aan metde benodigde injecties. Komt u maar met uw bil.Die vitamineprik is een beetje stroperig, die moetenwe er even goed inmasseren. Al snel had ik geenenkel vooroordeel meer, dacht niet meer dat ik hetniet zou uithouden. Dacht niet meer aan weglopenals het te gek zou worden. Integendeel, rust! Dieverhalen over roze olifantjes op de muur ga je opeen gegeven moment ook nog geloven. Gewoonenkele dagen slapen, uitrusten. Dat heeft de drinkernodig de eerste dagen. Doorgaans verbleef je eendag of zes in het ziekenzaaltje. Geheel verzorgd, deverpleging altijd lief en aardig en niet te vergetenzorgzaam. De kannen met vocht vullen, schoneasbakken en minstens 1x per dag werd het bed ver-schoond. Altijd met een genoeglijke smile werd optijd de medicatie ingespoten. Het eten werd opge-diend, in die zin of je zelf het beleg op je broodwilde doen.

U bent hier niet voor de lol.

Ziekenzaaltje Keizersgracht 674. Meestal 4x100 mg librium intraveneusen vitamine B .

Kijkje op de grote slaapzaal Keizersgracht 674. Tot 198228 bedden naast en boven elkaar. Totaal 48 bedden.

9- EXTRA

Na een paar dagen als de medicatie lager wordt konje, en als nodig werd je ondersteund, onder de

douche. Het letterlijk op je eigen benen staan en lopenis wel even wennen. Na een paar dagen ben je ook welwat bijgekomen, spraakzamer en beginnen de eerstesociale contacten zich te ontwikkelen. Dan hoor je delevensverhalen, horeca stories van de kroegbazen enbarkeepers, zeehelden capriolen met of zonder escapa-des met vrouwen. Het verhaal van de wetenschappelijkmedewerker van de universiteit in Sydney (Australië)die hier bij de UVA* in Amsterdam een half jaar gestati-oneerd was, gezin in Australië tijdelijk had achter gela-ten en het wel goed uit kwam hier in Amsterdam te kun-nen uitzoeken hoever het feitelijk was gesteld met zijnalcohol afhankelijkheid. Hij werd op het werk s och-tends door z n collega s slapend in het laboratoriumaangetroffen. Gegarandeerd een BAG* van 40+. Toenhebben ze hem maar bij de kliniek afgeleverd. Hij wasvoornemens hier nu maar weer naar de AA te gaan,deed ie thuis bij moeders ook.

Saxofoonconcert

Allemaal blanke heren van wat voor soort dan ook.Toen ik er was heb ik een echte neger op zaal

mogen meemaken, en dat was lachen! Twee meter 10was deze behaarde reus en kon waanzinnig saxofoonspelen. Naast de kliniek Keizersgracht 674 is hetmuseum van Loon (nu nog), een in stijl ingericht klas-siek grachtenpand. Aan de achterkant zijn zeer grotetuinen. Het museum verhuurde zo af en toe die tuinvoor recepties. De tuin werd ingericht met kraampjes,bierpompen, lampions en zeg maar alles wat hetgezellig kan maken. Na tienen in het donker over hethek enkele flessen lenen bij de buren, dat kon je aandeze neger wel overlaten. Een goed half uur later had-den enkele heren vanuit hun bed de grootste pret watontaardde in een saxofoonconcert, keihard. Voor denacht was daar Zr. Bird, een schat van een vrouw die

s ochtends om 06.00 uur de koffie klaar had. Voor wieer al uit was. De koffieclub, we kochten onze eigen

pakken koffie, zaten dan gebroederlijk in de grotevergaderruimte van de directie ruim te filosoferen.De deur naar het balkon open, het fraaie zicht overde gracht opgevrolijkt door het tsjilpen van de vogel-tjes. Wij woonden daar op stand!

Die saxofoon werd natuurlijk ook door Zr. Birdgehoord. Met haar zaklantaarn in aanslag storm-

de ze de zaal op. Dan was Zr. Bird niet zo lief meer,ná elf uur geen lawaai meer op zaal! Getrained alseen hashhond merkte ze gelijk dat er drank binnenwas, en hoe en waar dat dan wel vandaan moestzijn gekomen. Kordaat werd er ingegrepen. Binnentien minuten was de gealarmeerde politie binnen bij

de buren en maakte abrupt een einde aan de festivi-teiten. De lampions werden gedoofd. Zeven heren oprapport, zonder pardon. En dat betekende dat je devolgende ochtend naar boven moest, naar het kan-toor van Zr. Lena Timmer (de adjunct-directrice 1948-1981) om je te verantwoorden.“U bent hier niet voorde gezelligheid” waren haar gevleugelde woorden.En straf, twee weken binnen blijven en geen week-end naar huis. Uitgesloten van de biljartcompetitie, gamaar eens nadenken waar je eigenlijk mee bezigbent. Daar kon je het voorlopig mee doen. Na het hetontgiften op de ziekenzaal verhuisde je naar de groteslaapzaal.De grote zaal beneden met 24 bedden gafelke gelegenheid tot sociaal contact, soms tot verve-lends toe. De bedden in rij naast elkaar, een aantalbedden op een vlonder dus een etage erboven.

Zwembad

In mei 1982 was het dan eindelijk zover dat denieuwe kliniek aan de Jacob Obrechtstraat in

Privéhoekje in slaapzaaltje (voor 5 heren) Jellinekhuis. 1982 Jellinekhuis geopend in 1982.

“De vrouwenkliniek werd ook in het Jellinekhuis gevestigd. Maar wel angstvallig geheel apart!”

10

gebruik kon worden genomen. Om de verhuizingvoor de patiënten zo aangenaam mogelijk te makenwerd besloten om in groepen verdeeld geleidelijkover te gaan. Niet allemaal tegelijk verhuizen naar dat spiksplinternieuwe gebouw metgrote sportzaal en zwembad. De helft zou vooruitkamp maken zoals ze dat noemen. Alle bedden en

zo moesten mee worden verhuisd en dat op ééndag, allemaal tegelijk. Dat zou vragen om moeilijk-heden. De andere helft kreeg het riante aanbod omtijdens de verhuizing maar een week helemaal naarbuiten als een soort therapeutisch reisje. Wie geenlast had van zeeziekte kon inschepen op hetJellinekschip. Volgens het verhaal was het schipeen schenking van Freddy Heineken. Een week metprachtig weer gezeild van links naar rechts over hetIJsselmeer.

Zestien kerels en twee verpleegsters op een tsjalk.In het ruim stonden de bedden. De lokale bevolkingvan de plaatsjes waar we s avonds aanmeerden ende andere vakantievierende zeilfreaks leek dit welgezellig. Zoals dat gaat kwamen de Volendammerse.a. al snel tralala met kratten bier bij ons aan dek,want daar was de pret, dachten ze. Ken dán de ver-pleegsters van de Jellinek, wilt u het schip- met dekratten bier- onmiddellijk verlaten en snel graag.Niet iedereen was het met deze beslissing eens.

Eerste opvangInmiddels was het Jellinekhuis in gebruik genomen.In het begin is de groep opgedeeld in drie zoge-noemde leefgroepen te weten A-B-C. Ziekenzaaltjewerd omgedoopt tot eerste opvang en was apartaan de andere kant van het gebouw. De slaapzaal-tjes waren kleiner en wat intiemer ingericht. Met eenbeetje fantasie kon je je eigen hoekje creëren. Elkeleefgroep had z n eigen keuken en woonkamerwelke door de bewoners zelf moest worden schoon-gehouden.

In 1985/86 heeft men dit naar nieuwe ideeën overbehandeling anders ingedeeld. Einde leefgroep A-Ben C. Dit werd nu respectievelijk Heinzegroep* enJOS*-groep. Het gebouw werd van binnen aange-past. Nieuw en even wennen was dat de vrouwenkli-niek ook in het Jellinekhuis werd gevestigd. Maarwel angstvallig geheel apart!

Weer later zijn meer veranderingen doorgevoerd.Op de JOS-afdeling werd het mogelijk dat man-

nen en vrouwen binnen dezelfde groep behandelingkregen aangeboden. Alles samen doen behalve in deslaapzaaltjes.

Terug naar het heden zien we dat in 2003 de kliniekaan de Vlaardingenlaan is geopend. Het Jellinek-huisaan de Obrechtstraat volledig intern is verbouwd eniedere bewoner ook zijn of haar eigen kamer heeft,met of zonder douche. Ook de insteek, de manier vanbehandeling wordt aanzienlijk aangepast. Maar daarkunt u elders in dit blad over lezen.

Niet lang na de verhuizing en nu het pandKeizersgracht 674 niet meer in gebruik is heeft caféMidway de deuren maar gesloten.

*Intraveneus: ingespoten in de ader, (onderhuids)*UVA: Universiteit van Amsterdam*BAG: Bloed Alcohol Gehalte*Heinze: woongroep gelegen aan de Heinzestraat*JOS: Woongroep aan de Jacob Obrechtstraat

- EXTRA

Kliniek Vlaardingenlaan 5, in gebruik vanaf januari 2003. Woonzitkamer Vlaardingenlaan met separaat glazen rooksalon.

“Volgens het verhaal was hetJellinekschip een geschenk vanFreddy Heineken.”

Foto

:Kee

sC

.Keu

ch

Fot

o:K

ees

C. K

euch

Jarenlang reed ik bijna dagelijks langs hetJellinekhuis aan de Jacob Obrechtstraat. Hetgebouw maakte een kalme, vriendelijke indruk. Ikhad geen idee van wat er zich binnen die bakste-nen muren afspeelde. Een buurt-centrum, misschien. In elk gevaleen plaats waar men cursussencreatieve vormgeving kon volgen,dacht ik. Een gebouw dat laag-drempeliger was dan de meesteopenbare gebouwen in de omge-ving. Ik kon niet vermoeden dat,jaren later, ik zelf er enkele kerenper week zou komen. Op een winteravond zo n vier jaargeleden liep ik voor het eerst doorde deur van het Jellinekhuis. Ikkeek recht in de ogen van eenjongeman die achter de balie aanhet werk was. Hij vroeg me of ikmet iemand een afspraak had.Nee, niet echt. Ik was op zoeknaar een bijeenkomst van eenzelfhulpgroep voor verslaafden.Mijn tweede pas, vandaar dat ik een beetjezenuwachtig was. Hij stelde me op mijn gemaken zei dat de bijeenkomst over een half uur zoubeginnen, maar dat hij degene die de sleutelkwam ophalen zou zeggen dat ik er was. Hoewelhij toen weer verder ging met zijn werk, en zo nuen dan z n ogen opsloeg om te volgen wat ergebeurde op een kleine t.v. op de balie, voelde ikme niet echt alleen. Ik zat op geen vijf meterafstand bij hem vandaan en wist dat hij ook zo nuen dan naar mij keek.Na die eerste, aarzelende stappen werd hetgebouw al rap een vertrouwde omgeving voorme. Zo vaak kwam ik er voor mijn bijeenkomsten.Nooit voelde ik me er onbehaaglijk. Ook niet als

ik er s avonds laat de deur op slot deed van een vergaderruimte en als laatste het gebouw verliet.En toen kwam de mededeling dat het Jellinekhuis – door ons ook gewoon de Obrechtstraat genoemd – zou worden gerenoveerd. Na de eerste paniek omdatniet zeker was waar we met onze zelfhulpgroepterecht konden, stelde een van de managers van hetJellinek ons gerust: we gingen mee naar het nieuwegebouw aan de Vlaardingenlaan. Hoewel de verga-derruimte dáár op zich heel prettig aanvoelde, stondhet regime van de beveiligingsmannen en het geslo-ten karakter van het gehele gebouw in scherp con-trast met de sfeer van de Obrechtstraat. Ik kon danook nauwelijks wachten op onze terugkeer naar hetJellinekhuis na de ingrijpende verbouwing.En het is inderdaad ingrijpend. Wég is de vriendelijk-heid, wég lijkt de helderheid van het gebouw.Nergens meer intimiteit, geborgenheid. Dat alles heeftplaatsgemaakt voor een kille zakelijkheid. De glan-zende vloer van de hal, de designbalie, de kantine-achtige opstelling van tafels, stoelen en buffet. Allesheel wijds opgezet, alsof de architect geen raad wistmet alle beschikbare ruimte. Het ademt zelfs niet desfeer van een modern kantoorgebouw, waar hetbedrijf ervoor zorgt dat (potentiële) klanten het niet

erg vinden om nog even te wach-ten voor ze aan de beurt zijn.Hier loop je zelfs de kans dat dereceptionist vergeet dat je erbént. Niet omdat deze onver-schillig is, maar gewoonweg

omdat je te ver bij hem (ofhaar) vandaan zit. Eenbevriende architectvertelde me ooit dateen gebouw goed wasontworpen als je teallen tijde wist waar jebent , waar je van-daan komt en waar jenaartoe gaat . Ik kijk

om me heen in het nieuwe Jellinekhuisen denk: het zal wel een kwestie vanwennen zijn. Maar nu kom ik er alweerenkele maanden en nog steeds voel ikde afstand die het gebouw houdt tot zijn

bewoners of gebruikers. Ondanks de pretti-ge koffiehoek, de gezellige kleine raampjes in devergader- en werkruimten, het hout van de deuren,het mooie licht. Want nog steeds voel ik dat de gan-gen wel heel erg breed zijn; nog steeds zie ik mensenverward om zich heen kijken omdat ze niet weten ofze naar links of naar rechts door de gang moeten of(hoe rampzalig!) welke deur hen leidt naar het trap-penhuis, en nog steeds straalt de receptiehal niet uitdat je hier welkom bent.Het is niet zo dat ik verlang naar het oude gebouwom nostalgische redenen. Ik besef heel goed dat hetgebouw niet meer voldeed aan de eisen van eenmoderne instelling met een flexibel behandelprogram-ma. En toch ……Het kan warmer, het kan intiemer,het kan anders. (BdL)

Ingrijpenddoor Bani da Lima

Foto

:Kee

sC

.K

euch

- EXTRA

11

de schilderijen zijn mooier!

Schat, wat is er veranderd

aan hetJellinekhuis?

gezamenlijketen in dekantine?

geen huiselijkheid meer

doorzakkenzonder straf?

terugval-analyseschrijven?

modulair behandelen?

maatwerk???