TaalergernissenCorrect taalgebruik is belangrijk. Nog belangrijker dan het concrete resultaat is de goede bedoeling om correct te spreken en te schrijven met in het vervolg daarvan correct te handelen en te leven.

Onderscheid je van onbetrouwbare massa door correct taalgebruik.Niet alleen de notaris, ook jij moet elk woord beoordelen voor je het uitspreekt of opschrijft.

Correct taalgebruik en de waarheid horen bij elkaar. Hip en leuk taalgebruik wijst op domheid en leugenachtigheid.Taal is er om voor een beschaafd doel te bereiken. Niet voor egotisme.

Door correct taalgebruik, nadenken over ieder woord, geeft men te kennen dat men zijn best doet om de waarheid te benaderen. Ik heb gedocumenteerde voorbeelden, positief en negatief.Ik ben bezig met een boekje over taalergernissen. Zie bijlage. U kunt daar o.a. in vinden dat ik redelijk tevreden ben over het taalgebruik van radio 1 en van de ANWB.Mijn bijdrage voor de Spraakmakersdiscussie is dat de opvatting “Taal verandert, dat hoort er bij” en “de taal is levend” een goedkope manier is om de zinvolle discussie over de functie van taal te verhinderen. Taal is een visitekaartje en nog meer dan dat: taal is een deel van je persoonlijkheid.

1 Inleiding

Eert uw vader en uw moeder. Bewaar onze cultuur en eigenheid in saamhorigheid door correcte taal. ‘Taalergernissen’ wijst u de weg naar zuivere, eerlijke en duidelijke taal. Denk na over ieder woord dat u schrijft of spreekt en laat u helpen door ‘Taalergernissen’.Dan toont u betrouwbaarheid. Zie ook het hoofdstuk over insinuaties.

Gymnasium B. Meer dan de wijsheid en de psychologie en de cultuur heb ik van de oude talen de correctheid geleerd.

Die mensen moesten alles in een keer goed zonder fout en wel overdacht opschrijven. Met geweldig accuratesse-resultaat.Griekse taal 400 jaar consequent.Grieks en Latijn foutloos met heel veel vormen. Wiskunde vormt de mens om consequent te handelen, ook in de taal. In exactheid is geen grijs gebied.

Ik schreef hierboven dat ik weinig onder de indruk was van de literaire en filosofische waarde van de Grieks en Latijn. Natuurlijk heb ik er wel iets van geleerd op dat gebied. Enkele citaten houd ik altijd in ere. Vooral wat ik in de kerk geleerd heb van Grieks en Latijn vind ik erg mooi. In het bijzonder de tekst en de Gregoriaanse melodie van de completen. Dat komt natuurlijk ook omdat ik het erg eens ben met de inhoud.

Het Duits van J.S. Bach, 1685-1750 is nog steeds goed. Handgeschreven brieven van mama, vader en mevrouw Kok, foutloos, geen overbodige toevoegingen, geen doorhalingen, betrouwbaar handschrift, betrouwbare mensen.

Ik heb drie brieven van vroeger. Een die mijn vader in de oorlogswinter aan mijn zus Lène schreef. En een brief van mijn toenmalige hospita mevrouw Kok, een gewone huisvrouw. De derde is een verzameling herinneringen door mijn moeder op hoge leeftijd opgeschreven ten behoeve van een familieboek. Die drie teksten zijn keurig geschreven, zonder fouten of doorhalingen of correcties, zonder stopwoordjes of interessante versieringen. Eerlijk, betrouwbaar werk van eerlijke en betrouwbare mensen.

Bach schreef zijn muziek in een keer foutloos op. De equivalenten van tussenwerpselen en stopwoordjes en snobismen zijn ondenkbaar in zijn muziek. Werk exact in de muziek en in de wiskunde en in de taal.

En in het gesproken woord. Ben voorzichtig en bij elk woord op zoek naar de waarheid.Omstreeks 1963 waren Pater Krekelberg, zijn naam noem ik met eerbied, en ik van de Stichting Links voorrang in vergadering. Ik was jong en wel eens een beetje onnadenkend. In zo’n geval zei pater Krekelberg dan: “Dat moet je nog eens langzaam zeggen.” Daar heb ik veel van geleerd over correct en eerlijk taalgebruik. Daarbij merk ik op dat hij bijzonder betrouwbaar, correct, eerlijk en intelligent was.En ik herinner me een dergelijk voorval, toen ik bij Philips werkte en in een vergadering ook weer eens te snel was. Bolk, een elektro-man zei: “Schrijf dat eens voor me op een briefje.” Toen hield ik verder mijn mond. Eerlijk, correct, redelijk taalgebruik, daar wordt de wereld beter van.

(Taalergernissen is niet het goede woord. Ik heb de term ergens van overgenomen. Je ergeren is net als boos worden, dat heeft geen zin en geen nut. De geëvolueerde mens laat zich leiden door zijn verstand, zijn rede en niet door zijn emoties.)

Taalergernissen illustreren de algemene vervlakking en decadentie van de maatschappij in dit twittertijdperk.

1.1 Emotie in de taalEmotie, letterlijk in beweging brengen. Dieren handelen volgens emoties. De mens heeft verstand gekregen om zijn emoties te beheersen. Dat is de rede, de redelijkheid.

Mijn eerste reactie is dat emoties niet in de taal thuis horen. Emotie en rede gaan moeilijk samen. Taal is redelijk.

Ter zijde, ik wil nooit televisiejournaal zien. De toegevoegde waarde belet mij het denken.

Dat geldt niet voor strikt persoonlijke communicatie. Oké, dat is een heel andere wereld. En het romantisch liefdeslied en de echte liefdespoëzie.

Maar voor algemeen gebruik zeg ik nog steeds: weg met de emotie. Verhef je boven conferenciers en grappenmakers en politici en populisten en twitteraars en volksmenners en bedelaars en blijf redelijk. Zie ook hoofdstukje over emotie.

1.2 BedoelingenBijbedoelingen nee, alleen de waarheid.

1.3 DoelDe taal heeft een belangrijke functie in ons denken, de geestelijke wereld. Ieder jong mens kan niet in z’n eentje alles opnieuw uitvinden. Hij wordt geholpen door twee dingen: het voorbeeld en de taal. Vanwege die belangrijke functie moet de taal effectief zijn, duidelijk en sober. Voor de duidelijkheid en om vertrouwen te wekken is er de standaardisatie. Voor zijn ontwikkeling bepaalt elk volk en elke taalgemeenschap op een zeker moment zijn standaardtaal. Iemand die nauwkeurig en consciëntieus handelt doet dat op alle terreinen. Als je een beschrijving of analyse in handen krijgt dan kun je je aan het taalgebruik een indruk vormen over de waarde en betrouwbaarheid. Het meest opvallend zijn de woordjes hier, dit en deze en de letterlijke en bedekte verdubbelingen. De woordjes hier, dit en deze wijzen naar het schrijfbureau van de auteur of naar passage in de tekst waar je momenteel naar kijkt, maar in 99% van de gevallen hebben ze geen betekenis en moeten dus weg. Ook de letterlijke en bedekte verdubbelingen hebben geen betekenis en moeten dus ook weg.Als in een mail of een brief staat ‘hierbij …’ dan is dat correct. In vrijwel alle andere gevallen moet het woord ‘hier’ weg.

en je constateert foutloos taalgebruik, dan is de kans groot dat de inhoud waardevol is. Als de spreker fouten maakt of interessant of hip wil zijn dan zal zijn inbreng overeenkomstig zijn.Aan de hand van correct taalgebruik kunt je je informatie kiezen: eerlijk en waardevol, of dom en interessant. Je bent vrij in je keuze.Dus, streef naar nauwkeurigheid in taal, vorm en inhoud, waarheidsgehalte.Denk na over elk woord. Dan wordt niet alleen jouw tekst betrouwbaarder maar word je ook zelf betrouwbaarder. Correct schrijven is ook gewetensvorming en eenpersoonsfilosofie.Een foutje is gauw gemaakt en over veel zaken is discussie mogelijk. Maar iemand die de indruk geeft dat hij de taal serieus neemt is betrouwbaar. De taal is een visitekaartje.

Maar soms weet ik niet hoe het moet. Dan bedenk ik zelf een oplossing, altijd beter dan zo maar wat opschrijven. Of de mode te volgen of te imiteren of zelfs proberen leuk of populair te zijn.Voorbeeld. Na de jaren van de verworven vrijheden van de jaren ’60 maakten de … zich meester van de opleidingen in de gezondheidszorg. Als verpleeghuisarts kreeg ik er ook mee te maken. Ik hoorde het jargon, met veel slordigheden. “Handvaten” in plaats van handvatten, en de hier-dit-en-deze-tick. Ik dacht dat ze niet goed nadachten en als ik later de inhoud overdacht dan was dat ook zo. Goeroes. Geitenwollensokken generatie. Gebakken lucht, over cursisten uitgestrooid.

1.4 BloedmaaltijdIk noem en klein voorbeeldje: Ik volgde het college over de malaria. Die wordt overgebracht door de malariamug. Het mannetje steekt niet, dat is tevreden met een beetje energie uit bloemen, zoals zoveel volwassen insecten. De vrouwelijke mug steekt wel. De professor zei: ”Ze heeft een bloedmaaltijd nodig om eitjes te leggen.” Toen hij dat zei stak ik mijn hand op om te melden dat ze minstens twee keer zou moeten steken om een ziekte over te kunnen brengen. Hij ging er niet op in en vond het flauw dat ik het college onderbrak voor iets onbelangrijks.Daar ben ik boos over. Hij scheepte mij af en beschadigde mijn goede naam terwijl hij in feite te kennen gaf zelf niet kritisch en consequent te zijn. Dertig jaar later vond ik op internet, zoekende op ‘bloedmaaltijd’ nog eens dezelfde zin: ”Ze heeft een bloedmaaltijd nodig om eitjes te leggen.” Ik was nog steeds boos. Een slordige promovendus heeft dat waarschijnlijk zo in zijn proefschrift geschreven en iedereen neemt dat kritiekloos over. Denk na over ieder woord.Dit illustreert het gebrek aan filosofie in de taal en in het dagelijks leven.

1.5 Inleiding 2Ik heb de taal redelijk goed geleerd op de lagere school. Ik kom uit Horn met 2000 inwoners waar we elkaar kenden. Het dialect was heilig, daar, toen, in onze vertrouwde, conservatieve gemeenschap met haar sociale controle. Dat dialect moest je correct spreken en anders hoorde je er niet bij. Veldwachter Korte kwam uit Weert en had dus een ander dialect, een beetje raar vonden we dat. Hij had een reden om anders te zijn en werd als zodanig geaccepteerd.

1.6 WoordgeslachtMijn lagere school. Correct. Dialect, correct, anders hoorde je er niet bij.Correct gebruik van het woordgeslacht. Dat maakt effectief gebruik van persoonlijke en bezittelijke voornaamwoorden mogelijk.

Bezig met een behandeling van psychiatrie:

Psychiatrie, empathisch dienend, systeemfout, anamnese, heteroanamnese, diagnose. culturele erfelijkheid, therapie, voorbeeld, samenvatting

Wel erg praktisch en compacter om herhalingen en alternatieve omschrijvingen te vermijden. Foute geslachten, kreupel.Lijkt wel Maleis.

Vlamingen en Zuid-Nederlanders respecteren het 'oude' woordgeslacht beter dan Noord-Nederlanders.In ons dialect werd het geslacht nauwkeurig in acht genomen. Het woord ‘meisje’ is onzijdig. Riet, mijn oudere zus van 1930, was een meisje en ‘meisje’ is een verkleinwoord en dus bij Riet past ‘het’ en ’zijn.’ Tot op de dag van vandaag duidt mijn jongere zus van 1934 haar aan met ‘het’. “Het hèèt ziene mondj kapot.” “Ze heeft pijn in haar mond.” (Wegens problemen met het kunstgebit dat niet meer functioneel te maken is.)Al tientallen jaren wordt boven de Moerdijk al ‘zij’ gezegd over een meisje en over een hond met een meisjesnaam. Minder consequent dus. Dat was over het algemeen al zo. Een jongetje uit Rotterdam dat (ja, dat) toen bij ons tijdelijk verbleef sprak over een koe al met hij en hem.Toen ik van 1952 tot 1954 in militaire dienst was constateerde ik ook vaak slordigheden met het geslacht van woorden. Ik heb er nooit aan kunnen wennen en nu nog waardeer ik correct geschreven krantenartikelen meer. Ja, die zijn er nog, hoewel steeds minder. Internet is taalkundig, en ook anderszins, voor mij een gruwel. Maar iedereen is vrij in zijn taal. Ik spreek voor mezelf als ik correcte toepassing van geslachten aanbeveel. Maar bepaal uw eigen stijl met zorg.

1.6.1 Geslachten, voornaamwoordenZelfstandige naamwoorden zijn mannelijk, vrouwelijk of onzijdig. Door het gebruik van de computer is het geslacht eenvoudig op te zoeken. Typ in Google het woord hond en kijk dan in van Dale, gratis woordenboek en constateer dat

het woord hond mannelijk is. Daarbij horen dan de voornaamwoorden: hij, hem, deze, die, zijn enzovoorts. Ook als het een vrouwelijke hond betreft. Als je: zij, haar, deze, die en haar enzovoorts wil gebruiken neem dan het woord teef. Dat is vrouwelijk. Het woord hert is onzijdig. Het, het, dit, dat, zijn

pers. vnw

pers. vnw bez. aanw

aanw

nom dat acc hier daarman hij hem zijn deze dievr zij, ze haar haar deze dieonz het het, hem zijn dit dat

Taal is een waardevol hulpmiddel voor begrip en saamhorigheid.

1.7 EtymologieZoals te lezen is op www.ety.nl/etywrdfam.html betekent dit woord de kennis van het ware. Dat spreekt mij wel aan, het ware. Kessels, mijn leraar Frans op het gymnasium, bijgenaamd de mummie, vermeldde bij elk Frans woord de Latijnse of ook soms de Germaanse afkomst en hij zei er bij dat we dat niet hoefden te weten. Maar hij zei ook dat men gemakkelijker twee dingen in verband onthoudt dan een ding enkel. Hij had gelijk. Ik ben hem dankbaar.Ik begon in de jaren '90 een etymologiepagina op internet. Mensen stelden vragen en de beantwoording daarvan, die ik in de kleine uurtjes met Pokorny uitwerkte voegde ik in woordfamilies toe aan mijn internetwoordenboek http://ety.nl/etywrdfam.html waar op 6 mei 2013 al 108998 bezoekers geweest waren.Dit was zomaar ter zijde.

2 SpelfoutenSpelfouten zijn grotendeels te voorkomen door Google te gebruiken. Foute werkwoordvormen zoals ‘het gebeurd’ worden al voldoende beschreven. Daarom wordt er hier geen aandacht aan besteed.

3 Hier, dit en deze, aanwijzingAls je het woord ‘deze’ gebruikt dan geef je een aanwijzing, naar iets bij jou. Dan moet je ook zeggen wat er met die andere(n) gebeurt.

De “hier-, dit- en deze-tic”. Een tic is een ziekte of een aanwensel met herhaaldelijk doelloze bewegingen of uitspraken.

Hier, dit en deze, gebruik die woorden te pas en vooral te onpas. Dan ben je hip en hoor je er bij.

Goede woorden, die in het woordenboek staan kunnen qua betekenis verkeerd en dus doelloos gebruikt worden. Of nog erger helemaal geen betekenis (meer) hebben. De drie woordjes ‘hier,’ ’dit’ en ’deze’ hebben door overmatig gebruik geen betekenis meer en mogen dus niet meer gebruikt worden, tenzij op de juiste plaats.Dat wil zeggen, hier, dit en deze wijzen naar het schrijfbureau van de auteur of naar passage in de tekst waar je momenteel naar kijkt, maar in 99% van de gevallen hebben ze geen betekenis en moeten dus weg. Vaak kun zo’n woordje zonder problemen gewoon weglaten of het neutrale ‘er’ ervoor in de plaats zetten.

Als er twee zaken te onderscheiden zijn dan zijn de woordjes functioneel om de tegenstellingen hier-daar, dit-dat en deze-die aan te geven.xxxDe mensen die dat doen denken niet na over elk woord en wekken de indruk dat ze ook niet goed nadenken over andere woorden en de zaken waarover het gaat. Ze zeggen maar wat. Dus mijn advies: als je intellectueel en betrouwbaar wil overkomen dan gebruik je nooit hier, dit of deze.

Spreek en schrijf correct. Het is heel eenvoudig: hier is hier, dichtbij de spreker of schrijver, daar is daar, dit is hier, dat is daar, deze is hier en die is daar.

3.1 Geitenwollen sokkenIk zie dat de geitenwollensokkenperiode al weer van internet verdwenen is. Ze staat mij nog levendig voor de geest. Op de kleuterschool moesten de kinderen al een scriptie maken over de vrouwenemancipatie. Spelling was niet belangrijk, als je het maar kon lezen, d of t, dat maakte niet uit. Tafeltjes, twee maal twee is vier, hoefden ook niet meer. Daar hebben we en hele generatie docenten, goeroes, trainers en coaches aan over gehouden. Sociaal vaardigen die niet veel anders konden dan praatjes maken. Zo kregen we als verpleeghuisartsen cursussen. De cursusleiders profileerden zich met de hier-dit-en-deze-tic. Een fragment: Je moet je niet te gauw rijk rekenen, bijvoorbeeld, een aap stak zijn hand in een opening in een boom om een appel te pakken. Maar als de appel in de hand gekneld zat kon hij die niet meer uit de boom trekken. Dat was het niveau van de cursussen, gelardeerd met de hier-dit-en-deze-tic.De goeroes hadden elkaar beloofd om daar, dat en die consequent door hier, dit en deze te vervangen als onomstotelijk bewijs van hun interessantheid.

3.2 Hij en zij enzovoortsBehalve de hier-, dit- en deze-tic en veel andere onzin leerden de geitenwollensokkengoeroes, die nog nooit een patiënt van dichtbij gezien hadden aan de ziekenverzorgsters en de verpleegsters dat ze nooit persoonlijke voornaamwoorden mochten gebruiken. Meneer en mevrouw moesten ze zeggen en schrijven.Als een ziekenverzorgster drie dingen over meneer Pieterse in het rapport moest schrijven dan moest ze drie keer letterlijk meneer Pieterse opschrijven. ‘Hij’ was taboe.

3.3 Een Beetje Droog WaterIn dat boekje van mij staan 41769 woorden en daarvan zijn 19 gevallen van deze en 29 van hier. Dat is 0,0455% en 0,0643% waarmee ik voorlopig kampioen redelijk denken ben.

3.4 ANWBDe ANWB Verkeersinformatie maakte vele jaren geleden veel fouten. Ik herinner me: “Hier ligt olie op de weg.” Ik heb hen daarop gewezen. Nu spreekt de ANWB correct. Als uitzondering hoor ik ene Dennis Mooi nog af en toe foutief ‘hier’ zeggen. Dennis, denk er aan, ik zal je scherp in de gaten houden.Op 23 oktober 2017 zei hij weer twee onverantwoord “hier”.

3.5 De treinAls de trein een station nadert dan hoort u de informatie over aankomst en overstappen.“… … We naderen station … . Hier (nee, daar) kunt u overstappen … ... . Deze (nee, die) trein vertrekt van … … “Daarna zeggen ze het goed: “Deze (inderdaad) trein gaat verder … … .”Bij het naderen van station Venlo vanuit Roermond zeggen ze de informatie over de trein naar Duitsland: “Deze trein staat recht tegenover deze trein.”Ja, natuurlijk, ik begrijp het heus wel. Maar waarom verkeerd zeggen? Het is al 40 jaar geleden dat je er de aandacht mee kon trekken.

3.6 DezeBijna elke keer dat u het woordje deze hoort of ziet is het fout. Deze vervangt dat hij zij het, hem, ze en haar, de en het lidwoord

Er zijn tenminste drie mogelijkheden om het woord, deze, fout te gebruiken. 1 Als het object niet in de nabijheid van de spreker is.2 Als ‘deze’ slaat op een onzijdig woord, bijvoorbeeld kind3 Als een persoonlijk voornaamwoord gebruikt moet worden. Dus als er niets aan te wijzen is. “… … man … … . Deze (nee, hij) werd in de ambulance … ”

Als mijn kleinkinderen van de crèche thuiskwamen gebruikten ze nog maar een woord: deze.

Deze vervangt dat hij zij het, hem, ze en haar, de en het lidwoord

4 Nu en toenDe hier-, dit- en deze-tic gaat over het fout aanduiden van de plaats.Vergelijkbaar kan men de tijdsaanduiding fout doen. Soms las ik nu bij de verleden tijd. In de Geschiedeniskalender lees ik bijvoorbeeld ten onrechte het woordje ‘nu’.

5 Zijnde“… … willen wij als team zijnde iedereen bedanken.”Zijnde betekent dat je bezig bent met zijn. Dat is iedereen altijd en overal, bezig zijn met zijn. Het woordje zijnde voegt in dit geval dus niets toe.Je kunt wel zeggen “… … team zijnde … … “ zonder als. Het is dus een contaminatie

6 Hoffelijkheid

Voor radiohoffelijkheid zie Radio Winfried Baayens.docxLaat je niet in de maling nemen.

Mevrouw Kok, een beleefde heer.Nicolien

Kinderen misbruikers altijd Mitrailleur.

7 Betrekkelijk voornaamwoord, dieFoute relatieve voornaamwoorden:… een land die …. … een plekje die ….Het hondje die ik gevonden had.

8 De hij-, zijn-, hem-, zij- en haarfobieSinds de jaren ’60 heeft een taalkundig verloren generatie zich meester gemaakt van het cursuswezen in de gezondheidszorg. Sinds die tijd mogen maatschappelijk werkers en ziekenverzorgsters die voornaamwoorden niet meer gebruiken. Ze namen (en nemen) hun toevlucht tot “de heer,“ “mevrouw,“ “… van meneer,“ “… van mevrouw,“ en het afschuwelijke “deze.“ En alle mogelijke rare kronkels.Mijn advies: doe maar gewoon, hij en zij en hem en haar.

9 Verkeerde tijdWat gebeurde of gebeurd is moet in de onvoltooid of voltooid verleden tijd geschreven en gezegd worden. De tegenwoordige tijd is voor de tegenwoordige tijd of voor de toekomst.Steeds meer wordt de tegenwoordige tijd gebuikt voor het verleden. Een gruwel voor de kritische lezer of luisteraar.

Het nieuws op Radio 1 doet het goed.Het televisiejournaal en het Historisch Nieuwsblad zijn een voorbeeld van slordigheid.De Historische Scheurkalender heeft per 2018 zijn leven weer gebeterd en doet het nu goed.

Bij Andere tijden, 24-8-2018 lees ik:Bij de Vietnamoorlog denken we vooral aan Amerika, dat aan de zijde van Zuid-Vietnam vecht tegen de Noord-Vietnamese communisten van Ho Chi Minh. Een strijd die in 1973 ten einde komt.Drie keer de tegenwoordige tijd, een keer terecht, ‘denken’.

Het Radio 1 journaal spreekt correct. In het journaal op tv wordt meestal ten onrechte de tegenwoordige tijd gebruikt. Soms wordt er willekeurig gewisseld tussen de tijden. Slordig, irritant en vaak verwarrend.Als je iemand vraagt of het tv-journaal in de tegenwoordige tijd of in de verleden tijd gepresenteerd wordt dan blijkt dat niemand het heeft opgemerkt. Men is dus niet kritisch en dat is gevaarlijk.

Als de verleden tijd niet meer gebruikt wordt verliest ook de tegenwoordige tijd zijn betekenis. We kunnen dan volstaan met de infinitivus zoals in het Maleis: “In Arnhem Jansbeek weer stromen gisteren.” Of: “In Arnhem Jansbeek nu stromen.” Of “In Arnhem morgen Jansbeek weer stromen.” De tijden geven we dan aan met nu, gisteren of morgen.Het lidwoord kan ook wel weg nu velen het woordgeslacht al niet meer kennen.

De Historische Scheurkalender van het Historisch Nieuwsblad is voor mij de kampioen slordigheid. Het kalenderblaadje van 4 mei 2017 begint met: “Koning Willem Alexander legt vandaag een krans … .” Dat is goed omdat het de bedoeling is dat je op 4 mei dat blaadje bekijkt.

Als je het blaadje omslaat staat er op de achterkant: “De oorlog is al officieel voorbij als een feestende massa Amsterdammers op 7 mei 1945 naar de Dam trekt.” De lezer op 4 mei 2017 knikt ja, de oorlog is al officieel voorbij. Totdat hij ziet: “… op 7 mei 1945 naar … .” Er staat ’is’ maar er werd dus bedoeld ’was.’ Oké, we begrijpen het wel. Voortaan vertaalt iedereen de tegenwoordige tijd maar naar de verleden tijd. ’gonst,’ zijn’, ’zit,’ ’geldt,’ ’vernederen,’ ’openen,’ ’stuift,’ … … … ’sneuvelen,’ ’raken,’ ’vallen,’ ’is, ’ … De lezer vertaalt alle werkwoorden tot hij constateert dat het woordje ’is’ niet meer vertaald moet worden. Geachte Historische Scheurkalender, Natuurlijk begrijpen we u wel, maar u maakt een slechte beurt, en temeer omdat het verleden uw aandachtsveld is. U bedient de slordige en irriteert de kritische lezer.Voorbeeld.Tegenwoordige tijd in plaats van verleden tijd. “Tussen 1957 en 1991 rollen er 3.096.099 Trabants van de band. De val van de Berlijnse muur betekent het einde voor de Trabantfabriek. Op 30 april 1991 rijdt de laatste ... naar museum ... .”Correct zou zijn: respectievelijk, rolden, betekende en reed.

10 Archaïsmen en snobisme, foute uitspraakLoop der tijd, is fout. * Loop der tijden, loop des tijds, loop van de tijd, loop van de tijden. “Te allen tijde”, zo en niet anders. Of zeg maar gewoon: altijd.Normalíter * normáliterIdealíter * ideáliterHerácles * Hérakles. De Griekse vorm met een k, De Latijnse vorm, Hercules met een c.

11 StopwoordjesGebruik geen woorden die niets betekenen of niets meer betekenen omdat ze vaak doelloos gebruikt worden

Ergens * .Toch *

Hier * Behalve dat het fout gebruikt wordt in plaats van ‘daar’ is het vaak een overbodig en irritant stopwoordje. Bij de verkeersinformatie van de ANWB hoorde ik 1x ‘daar’ en 11x ‘hier’. Het klinkt dom. Hij zou het 11 x gewoon weg kunnen laten of ‘er’ zeggen. En ook dat heeft geen betekenis. Dus weglaten die moderne onzin.Actueel: Die negatieve informatie over ANWB is oud en klopt niet meer. Hij spreekt nu 2017 foutloos correct.Op zich * Precies * Natuurlijk * Absoluut * JaBest wel * Echt niet/wel * Stukje * Zijn dingetje doen * Zijn liefhebberij of plicht doen. "zeg maar"

In de Ster-reclame: “Ga snel naar … .”

In de brieven van vader, mama en mevrouw Kok geen toevoegingen, geen zeer of erg of geweldig of verschrikkelijk of

12 Het verkeerde woordRegelmatig fout op de radio: overléggen of óverleggen.

Overléggen doe je over een plan of om een probleem op te lossen.Overlegde, heeft overlegd, om te overléggen

Of óverleggen (laten zien of geven)Bijvoorbeeld paspoort. Legt over, legde over, heeft overgelegd, om over te leggen.Doceren doet de professor. Doseren doet rijkswaterstraat als een zijweg te veel verkeer aanvoert.Op 12 december 2017 hoorde ik Jolanda van de ANWB doceren zeggen in plaats van doseren. Niet erg, met deze kleine fout er bij is de ANWB volgens mijn beoordeling nog steeds de betrouwbaarste informant.======================

Overplaatsen of overplekken?

"Plaats" wordt "plek".In 1980 is besloten dat plaats vervangen wordt door plek.Dat lukt aardig. Maar onlangs hoorde ik een radiojournalist nog het woord "plaats" uitspreken. Niet meer doen hoor! "Plek" is het nu. Dan hoor je er tenminste bij.Nu is het nog wachten op de "plekbewijzen" voor de bioscoop en de "plekkelijke politieverordening."

"Berg" wordt "bult"Dat gaat ook al goed. "bergop" en "bergaf" zijn al vervangen door "bultop" en "bultaf". Als je niet achter wil blijven gebruik nooit meer het woordje berg. Nu is het nog wachten 's Heerenbult en Bult en Dal.En welk reisburo gaat als eerste Davos een mooi "bultdorp" noemen, of "bultplek" waar je in een leuke "bulthut" kunt overnachten.Kom op, levende taal. Daar wordt de wereld beter van.

Giel Smeets

Bult i.p.v. helling.

Spugen i.p.v. spuwenWurm i.p.v. worm

13 EngelsVreemde woorden, vooral Engelse, komen steeds meer voor in kranten en in de media en in het gesproken woord. Vaak zijn ze niet nodig omdat er goede Nederlandse alternatieven zijn. Er wordt al zoveel over geschreven en gezegd dat ik er verder geen aandacht aan hoef te besteden.

14 Jargon en superjargon

Superjargon is kwalijk jargon. Jesse Klaver.

15 CharismeKijk uit voor charisma en leiderschap

16 InsinuatiesIk bedoel vage, denigrerende taalelementen die de zakelijke discussie en filosofie doodslaan.

VegetariërsProfessor de Froe over vegetarisch leven: “Vegetariers, weet u niet wat zijn? Ga er maar eens tussen zitten, dan merkt u het wel.” En een andere professor: “Vegetariërs, dat zijn mensen die menen te kunnen leven van boterballetjes met suiker.”

AlcoholAltijd de toevoeging “goed.”Waarom is een glas bier of wijn altijd een goed glas bier of wijn?

Traditionele moraal“Spruitjeslucht.” Iedereen die dit woord gebruikt is onbetrouwbaar.

Gedachtengoed. Dat woord is zo vaak gebruikt door evident hypocriete personen dat je jezelf veroordeelt tot lafaard.

Lachen tijdens radiodebat van Radio 1, Bureau Buitenland. Dat stoort de redelijke discussie. Oneerlijk, laf.

17 Fouten, domme wendingen.Het zit er aan te komen * het komt.Handvaten * handvatten.Alweer * al. Van Dalen vindt het al goed om alweer te zeggen in plaats van al. Reden is dat veel mensen dat doen. Maar het is dom om iets fout te zeggen en als veel mensen dom doen dan blijft het nog wel dom.Het gaat niet lukken, * het lukt niet.

18 TurbotaalDoe maar gewoon, dan doe je gek genoeg.Op jaarbasis in plaats van per jaar.

Schatten doet een stratenmaker als hij zand bestelt, -logen en –gogen zeggen inschatten. Zo, heb je een nieuwe fiets aangekocht?Het topje van de ijsbergHet is vijf voor twaalf.Prima kwaliteit en First selection betekenen helemaal niks als er geen seconda kwaliteit en geen second selection bestaat

19 TrappenVergrotende en overtreffende trap en zeer, erg, ontzettend en vreselijk voegen niets toe.

20 Veel woordenGeen betekenis. Met slechte bedoelingen opgeschreven, om te misleiden of te kwetsen . Zie Convenant.

21 Pleonasmen ed.

Extreem. Dat is uiterst. Extremer bestaat niet. … of de regel wel adequaat genoeg is. … uit Eenvandaag opinieonderzoek 17-8-2018, gaat over alcoholverbod <18 jaar. ++++

22 VerdubbelingenDenk goed na over elk woord. Spreek en schrijf correct. Ja, ik weet het. Het is moeilijk. Geen probleem. Doe je best en iedereen zal begrijpen dat je weldenkend en correct bent. Niemand is volmaakt. En dat hoeft ook niet.

Voorbeelden waar een verdubbeling op zijn plaats is:

… je je …: “Als je een rapport in je handen hebt kun je je een oordeel vormen …” Het eerste “je” is de nominatief, het tweede de datief.

… is is …: “Als aan de voorwaarden voldaan is is de kans op … … “

Het eerste ”is” is hulpwerkwoord, het tweede is zelfstandig werkwoord.

… dat dat …: “Ik hoop dat je begrepen hebt dat dat de laatste keer geweest is. “

Genoemd voorbeelden zijn dus strikt genomen geen verdubbelingen. Waarschijnlijk is elke echte verdubbeling ongewenst.

22.1NSIn station Arnhem hangt informatie over fietsen stallen:Dagstallen. U checkt uw fiets eenvoudig in met uw OVchipkaart en stalt uw fiets. Wanneer u uw fiets ophaalt, checkt u uw fiets uit bij de beheerder en betaalt met pin. ... ...Stallen op rekening U checkt uw fiets eenvoudig in met uw OVchipkaart ... ... en stalt uw fiets. Wanneer u uw fiets ophaalt, checkt u uw fiets uit bij de beheerder. ... ... Vanaf het moment dat u uw fiets incheckt, stalt u de eerste 24 uur gratis, na 24 uur betaalt ... ... Er staat 9 keer uw fiets. Dat is slechts twee keer nodig. In de zeven andere gevallen moet er hem staan.

Door overbodige verdubbelingen en overbodige woorden en stopwoordjes en door de woorden hier, dit en deze vervalt onze taal en gaat steeds meer lijken op primitieve talen zoals het Maleis, of Bahasa Indonesia. Stop de decadentie!Denk na over elk woord.

22.2Bedekte verdubbelingen.

Voorbeeld. ”Een hert steekt over en wordt aangereden. Het dier heeft het niet overleefd.” Correct is: ”… … . Het heeft het niet overleefd.” Dat een hert een dier is dat weten we, dus die mededeling is overbodig.

“ … … kan er mist ontstaan. Die mist trekt op.” Nee, hij trekt op. ”Die” is aanwijzend en overbodig omdat er maar over één mist gesproken wordt en mist is een overbodige verdubbeling. Gelukkig stond er niet ”Deze mist …” want dan zouden de rillingen mij over de rug gelopen hebben.

Deze: aanwijzend voornaamwoord zonder aanwijzing. ipv het.

Geachte redactie,Ik reageer op De Gelderlander 21 augustus 2017, Regio blz. 18. Kip zit klem. Ik beveel u aan om voornaamwoorden te gebruiken in plaats van zinloze, eventueel bedekte verdubbelingen. Dat kip vrouwelijk is kunt u gemakkelijk op internet opzoeken. De tekst wordt dan, kort en correct:De eigenaar van een kip keek … raar op toen hij haar … vond tussen de zonnepanelen … . Ze zat daar vast … . De gebelde brandweer redde haar. Het is voldoende als u een keer het woord kip gebruikt. Twee keer is een keer te veel. En iedereen weet dat een kip een dier is en een beestje. Dat kunt u beter weglaten. Dus een keer het woord kip en verder voornaamwoorden. HoogachtendGiel Smeets ++++ 

23 Foute vormenHandvatenDoceren als je doseren bedoeltOverléggen en óverleggenPer sé. Dat is fout. Per se, want het Latijn kent geen accenten.Mond op mond beademing, mond tot mond reclame.

Derde persoon enkelvoud zonder t.Het gebeurd, hij onderscheid, enzovoort.++++ 

24 Foute accenten

Héracles en niet Herácles. Het moet ook met een k. De c past in de Latijnse vorm Hercules.Normáliter en niet normalíter.

“Je zou er ziek van wórden.” Dat is aanstellerig.Het accent moet liggen op de hoogste betekenis, namelijk ziek. Daarmee onderscheid je van groot worden en gevangen genomen worden en blij worden, met respectievelijk de accenten op groot, gevangen en blij.In de Sprinter van Den Bosch naar Arnhem hoorde ik in de reisinformatie een vrouwenstem die Arnhém en Nijmegén uitsprak. Zij wil zich daarmee profileren en hoopt trendsetter te worden van een nieuwe hype. Voor mij zaten twee tienermeisjes en een daarvan zei het met een blij gezicht na.

Op radio 1 is Catharine Straatman kampioen aandachttrekkende accentjes. In het Radio 1 journaal: “… … zo stáát te lezen in de Telegraaf.” Daarmee maakt ze de luisteraar er op attent dat andere feiten liggen of zitten te lezen in de krant. Ja, natuurlijk, Catherine, we weten wel dat het een grapje is.En over de translink doorgespeelde reisgegevens van studenten: … aan DUO, het bedrijf áchter de OV-chipkaart kan controleren of studenten frauderen.Met het accent op achter, alsof er ook een bedrijf voor de OV-chipkaart is.“… … Engelse prins getrouwd in Windsor.” Jij dacht natuurlijk erbij of er onder, maar nee, er in.Foute accentjes. We begrijpen het toch wel. Maar toch leuk, en het trekt de aandacht. Reclamemakers weten dat en kunnen er geld mee verdienen.

Leeuwarden cúlturele hoofdstad … .. ófficiële … … Nátionale vacaturebank, … … fietsdagen

24.1HalbschlussNormaliter eindigt een zin in een kwart, of een kwint omlaag. “Ik had een lekke band en toen ben ik maar naar huis gelopen.” … … huis ge- lo- pen. … … klinkt als … … b e e e. … … Die kwart of kwint omlaag is een normale afsluiting van een zin, waarna er adem gehaald wordt.Catharine Straatman hoorde ik als eerste die kwint omlaag maken midden in de zin. Dat was dus geen afsluiting maar ik noem dat een Halbschluss.(Het einde van de muziek wordt gevormd door het slotakkoord, het tonica-akkoord. En afsluiting midden in het muziekstuk is het dominantakkoord, en dat wordt aangeduid als Halbschluss. Daar heb ik dat woord van.)

Daardoor horen we de reclame van Ziggo:“… … televisie, internet en bellen met snélheden (Halbschluss) van … per seconde”interessantheidjes. De baas van Ziggo krijgt een bonus.Voortaan moet elke reclame, die succesvol moet zijn

++++ 

25 Spreekwoorden fout.De vraag stellen is HEM beantwoorden. * De vraag stellen is haar beantwoorden. Dat hoorde ik al in 1938 van de meester. Die zei het goed. De uitzondering die regel bevestigt. Onzin. Geen enkele uitzondering bevestigt een regel. * Een uitzondering op de bevestigende regel.

Wat schetst mijn verbazing? * Wie schetst mijn verbazing?

Dansen naar de pijpen van … * Dansen naar het pijpen van …In het Middel-Nederlands woordenboek staat dat pijpen fluiten betekent. Dansen naar het pijpen van betekent dan dansen in de maat van het fluiten van …Dansen naar de pijpen van … zou betekenen dat … meer dan een pijp heeft. Niemand heeft twee pijpen, ja aan zijn broek, en zeker niemand heeft twee fluiten om tegelijk op te blazen. Dus dat is onzin. Bovendien zie ik in het Middel-Nederlands woordenboek niet dat pijp ook fluit betekent. Dus denk goed na voor dat je schrijft of spreekt: Dansen naar het pijpen van …

26 Overbodige hulpwerkwoordenHet zit er aan te komen * het komt.Het gaat niet lukken, * het lukt niet.Toen ging ik huilen, * toen huilde ik.

27 Fouten

27.1GeslachtMidas Dekkers presteert het om de hond met zij te benoemen en de kat met hij.

Hond is mannelijk. Reu en kater en hengst en kameel ook.Kat is vrouwelijk. Geit ook.Zoek op internet het woord op in een woordenboek en zie hoe het moet.

27.2Derde persoon enkelvoud zonder t.Het gebeurd, hij onderscheid, enzovoort.

28 Emotie

Seks is een taal die je zonder woorden spreekt.

29 BeeldspraakBeeldspraak is figuurlijke taal en als zodanig een stijlfiguur. Als we denken aan iets bepaalds komen daarbij andere dingen in de gedachten. Dit gebeurt vaak ...

Weg met de beeldspraak, hoog emotiegehalte.

Schieten met een kanon op een mug.

29.1Vergelijking (beeldspraak) Een vergelijking is een vorm van beeldspraak die expliciet de overeenkomst noemt tussen het onderwerp en iets anders met de woorden als, zoals of gelijk, ...Zo groen als grasZo bleek als een lijk.

30 Tautologie Tautologie is het benadrukken van een woord met een ander woord ...Vast en zeker.

31 MetafoorEen metafoor (van Lat. metaphora: overdracht) is een vorm van beeldspraak, waarbij er sprake is van een impliciete (onuitgesproken) vergelijking. Metaforen Mijn advies, gebruik geen metaforen. Ze dragen echt niet bij aan een betere wereld, ze roepen verkeerde associaties op....Stof voor de discussie aandragen.Daar zakt mij de broek van af.De keutel intrekkenOphoestenMet de billen bloot.Pluimen op zijn hoed en in de kont steken.Je best doen is net zo goed als je stinkende best doen.

En ook de volgende subjecten

31.1OorsprongGebruik zeker geen metaforen waar je de oorsprong niet van kent.In de pruimetijd. Deze uitdrukking werd terecht gebruikt voor het verblijf in de haven. De schepelingen, in vroeger tijden uitsluitend mannen, bevredigden tijdens de reis hun seksuele behoeften anaal. Dat was behelpen en ze verlangden naar de pruimetijd, in de haven waar de vrouwen bereikbaar waren.

Stront (of poep) aan de knikker. De knikker dat is de kop van de penis met voorhuid omhoog. Die uitdrukking komt uit het leger. “Hij heeft stront aan zijn knikker” wordt gezegd van een soldaat die iets bereikt heeft door de homofiele kapitein anaal te bevredigen.

Bruinwerken, het zelfde als bovenstaande.

Een bruine arm halen wordt gezegd als een soldaat bij de homofiele kapitein iets wil bereiken door hem met zijn arm anaal te bevredigen.

Emmeren. Zielige boerenknecht bevredigt zijn begeerten door op een emmer te staan en zijn penis in een geile koe te steken.

Gatboren. Twee homo’s die achter elkaar staan om zich en/of elkaar te bevredigen.

Het loopt uit de hand. Wat loopt er uit de hand? Het zaad van een masturberende man.

32 Overbodige bijvoeglijk naamwoorden en bijwoorden.

Razend snelPrecies

32.1Goed glas bier, wijn.Waarom moet er altijd het bijvoeglijk naamwoord goed bij bier of wijn gezet worden? In opdracht van de alcoholloby en ten nadele van de volksgezondheid. De voorzitter van de buurtvereniging schreef dat het een goede gewoonte was om bij de nieuwjaarsreceptie alcohol te schenken. Ik stelde voor om het woordje ‘goed’ weg te laten. Dat heb ik geweten. Mijn voorstel haalde het niet. Ik werd het lachertje van de buurt.

Verbeter de wereld door over elk woord na te denken.

33 Tussen n, spellingsonzin.

Laat Taalgenootschap Onze Taal maar kletsen. De tussen-n heeft niets met het meervoud te maken. Ze is er alleen eventueel vanwege de uitspraak. Zonnebloem, pruimetijd, koninginnesoep, pijpestrootje, vruchteloos.Koninginnensoep..Gedachtengang gedachtengangenZonnenbloemZonnenschijnGodensvruchtEllenboog

apekopapenzuurganzerecht, het recht om ganzen te houdenganzeveergeitebaard

geitekamphavermoutkoewegkonijnebergkoninginnepagekoninginnesoepSchapedreefzwanemeerzondebok

twee zelfstandig naamwoorden samengevoegd. Als de uitspraak moeilijk is komt er een e of een s of iets anders tussen.

bondsbestuur, bondgenoothuisgenoot,huizenmarktklasgenoot,landgenoot,landencompetitieAapkop, zwarte pietpakpiet zonder e en aap zonder e is moeilijk, zo niet onmogelijk.

Koninginnesoep, ChampignonsoepPaardebloemStaatsbedrijfStatenbondGedachtegoed

In godennaamWinkelsstraatkrokodillentranen, boerenkool, koninginnensoep, zonnenbloem,

34 Eén woord

Openluchtmuseum.

Toen wij in Arnhem kwamen wonen brachten we met de kinderen een bezoek aan het Open Luchtmuseum. Wij bekeken daar de lucht die in het museum tentoon gesteld was. Natuurlijk deden we dat legaal, als het luchtmuseum open was. Later zijn ze tot de jaren van verstand gekomen en heette het voortaan Openluchtmuseum. Deze naam was een goede weergave van wat de aankomende bezoeker zou kunnen verwachten.

35 Ongewenst35.1ReclameBlijf bij het onderwerp, het gewenste onderwerp. Maak geen reclame en beïnvloed niet.

35.2Keuvelen, ginnegappenBlijf bij het onderwerp. Sluit niemand uit door persoonlijke contacten met enkelingen. Houd het formeel.Bij de radio maken ze deze hinderlijke fout. Als ze denken dat luisteraar dat leuk vindt dan geven ze geen blijk van mensenkennis en beleefdheid.

35.3Geluiden, muziekSequent aan dat taal zuiver en moet zijn en aan ieder woord gedacht moet worden dan is duidelijk

Met muziek bedoel ik alles wat er ooit als muziek wordt en werd aangeduid. Afgewisseld.Gesproken woord verwacht neen geestesgesteldheid. Muziek afwisselend verstoort de persoonlijke gesteldheid. En is dus ongewenst.

Ook zijn er ondefinieerbare geluiden. Quote = citaat. Agressie.

36 Reserve, dit hoort er niet bij.Onderstaande regels heb ik uit mode_taal.doc overgenomen.Het aanjagen en volgen van de mode hoort bij groep A

30 jaar geleden luisterden onze kinderen naar ‘Kinderen voor kinderen’.Een van de liedjes ging over bont voor dieren. Iedereen was er voortaan van overtuigd dat men geen bont moest dragen.Onlangs heeft de mode weer bont gelanceerd. Bepaalde types maakten gretig gebruik van de nieuwe kans om zich te profileren en te choqueren.Spoedig sloten de meelopers zich aan en nu is bont schijnbaar weer geaccepteerd.Echter beide groepen, de voortrekkers en de meelopers, zijn er zich van bewust ze een signaal afgeven dat het hun niets kan schelen dat dieren nodeloos mishandeld worden. Ze voelen zich daar ook schuldig om. Als u het niet gelooft, dan moet u maar eens iemand aanspreken over dat bont.Als u een voortrekker treft dan zult u de agressie voelen en krijgt u geen gelegenheid uw mening te geven. Treft u een meeloper dan verzandt het gesprek in smoezen: ik vind het mooi, het is geen echt bont, of de dieren zijn toch al dood. Of ze hebben het dierenleed verdrongen en gedragen zich dan alsof ze onnozel zijn en kijken je glazig aan en begrijpen niet waar je het over hebt. U kunt ook dan niet uw mening te geven. Men onttrekt zich laf aan de discussie.Neem de proef; u krijgt ofwel agressie ofwel lafheid als reactie of u trapt in het luchtledigeOp de scholen durven de kinderen er niet over te beginnen. Doen ze dat wel dan worden ze gepest.Op dit punt kennen we hier geen vrijheid van meningsuiting.