1 Siddoer 4

תפילת העמידה

Opbouw van de Amida

De Amida bestaat uit drie gedeelten. De eerste drie lofzeggingen hebben als onderwerp deLofprijzing; de dertien volgende lofzeggingen handelen van de Noden van het individu enhet volk, terwijl de laatste drie Dankbetuigingen bevatten.

Overzicht העמידה Amida

Naam Onderwerp

A Loprijzingen

1 Avot אבות Aartsvaders

2 Gevoerot גבורות Machtige daden

3 Kedoesha קדושה Heiligheid

B Noden

B1a Persoonlijke geestelijke noden

4 Biena בינה Kennis

5 Tesjoeva תשובה Berouw

6 Slicha סליחה Vergeving

B1b Persoonlijke materiële noden

7 Ge'oela גאולה Verlossing

8 Refoe'a רפואה Gezondheid

9 Birkat ha-sjaniem ברכת השנים Voorspoed

B2 Noden van het Joodse volk

10 Kibboets Galoejot קיבוץ גלויות Inzameling van de diaspora

11 Birkat ha-misjpat ברכת המשפט Herstel van het rechtsbestel

2 Siddoer 4

12 Birkat ha-miniem ברכת המינים Vernietiging van de vijanden

13 Birkat ha-tsaddikiem ברכת הצדיקים Rechtvaardigen

14 Birkat Jeroesjalajim ברכת ירושלים Herstel van Jeroesjalajim

15 Birkat Davied ברכת דויד Komst van de Masjiach

B3 Samenvatting

16 Tefila תפילה Hoor ons gebed

C Dankzegging

17 Avoda עבודה Dienst aan God

18 Birkat Hoda'a ברכת הודאה Dankzegging

19 Birkat Sjalom ברכת שלום Vrede

De dertien lofzeggingen van het middengedeelte worden alleen op weekdagen gezegd. OpSjabbat en feestdagen worden ze door slechts één lofzegging vervangen omdat men opSjabbat en feestdagen niet over de noden moet praten, vanwege het feestelijk karakter vandie dagen.

Afkortingen en speciale aanduidingen:ת"עשי : [de volgende tekst te zeggen] tussen Rosj Ha-Sjana en Jom Kippoer.

in de winter, d.w.z. vanaf Sjemini Chag ha-Atseret [de volgende tekst te zeggen] : בחורף(het Slotfeest, afsluiting van Soekkot) tot het begin van Pesach..in de zomer, d.w.z. de rest van het jaar [de volgende tekst te zeggen] : בקיץ שדש דח דראש : [de volgende tekst te zeggen] op Nieuwemaansdag.שפ חסח : [de volgende tekst te zeggen] tijdens Pesach..tijdens Soekkot [de volgende tekst te zeggen] : סכות.voorzanger : חזן

ח"קו : gemeente en voorzanger.Invoegingen voor bepaalde tijden of gelegenheden zijn blauw

3 Siddoer 4

De Amida wordt in de ochtend- en middagdienst eerst zacht gezegd door de individueleleden van de gemeente, en daarna herhaald door de voorganger. In sommige gevallen wijktde tekst bij de herhaling af van de stille, persoonlijke, versie.Merk op dat de verzameling berachot begint met de inleidende woorden van allezegenspreuken, וניהינו ... לאל א י יי א תה א ברוך חא , terwijl ze allemaal afgesloten worden met dewoorden gebruikelijk aan het slot van een beracha: ... א י יי א תה א ברוך חא .

א תח יפ פת א פ חתי יש א ני דד אונישת.ך. א ל פה ית פגיד פפי חי ו

Heer, open mijn lippen, dan zal mijn mond Uw lof bekend maken.

Inleiding, Tehilliem (Ps.) 51:17

אבותוניהינו לאל א י יי א תה א ברוך חא

וניתינו, ואלהי אבוא חק, יצ פי לאלהי א הם, א ר יב לאלהי חא

דקב, ואלהי חיעא רא, יו חהנו פגבור א גדול חה א האל חה

פבים, פדים טו א ס יליון, גומל ח שע אל דכל, דקנה חה יו

א אבות, יסדי יוזוכר חחשהם, יבני יבני פל פביא גואל ומ

א בה. יב חאה ישמו וני חמ חען ילפיים ת" בעשי יל חח יכרנו . א ז

פיים א חפץ חב חח שלך שמ .פיים שפר חה חח יבס יתבנו א כ יו .פיים פהים חח לאל ינ.ך יל חמ חע :

א מגן. וניפשי חע ו שלך עוזר ומו ונישמא י, יי א תה א ברוך חא

א הם. א ר יב א מגן חא

1Gezegend bent U, Eeuwige, onze God, En God van onze voorvaderen,God van Avraham, God van JitschaqEn God van Jaäkov,Grote, geweldige, en vreeswekkende God,Allerhoogste God, die liefdevolle daden verricht, En die alles in bezit heeftEn die de trouwe daden van de aartsvaders gedenkt,En die een verlosser brengt aan hun kindskinderen,Omwille van Zijn Naam uit liefde. Gedenk ons ten leven, Koning die van het leven houdt, En schrijf ons in in “het Boek van het Leven,” Om Uwentwil, Levende God.Koning die helpt, redding brengt en beschermt.Gezegend bent U, Eeuwige,Schild van Avraham.

De eerste zegenspreuk wordtgenoemd: א אבות , de aartsvaders,genoemd in het begin וניתינו) en אבוalledrie bij naam, zoals in Sjemot

De woorden דכל דקנה חה , die alles in bezit heeft, kunnen ook vertaaldworden als: die alles heeft gemaakt (de LJG-siddoer geeft beidevertalingen alsof er twee verschillende mededelingen in het Hebreeuwsstaan, hetgeen niet het geval is); voor de term vergelijke men ויון יל שע אל

4 Siddoer 4

(Ex.) 3:15, waar Mosje de opdrachtkrijgt zich aan het volk bekend temaken als de gezonden van de Godvan de aartsvaders bij Zijnverschijning in de brandendebraambos) en aan het slot. Voor deuitdrukking, א הם א ר יב א מגן חא , vergelijkemen Bresjiet (Gen.) 15:1, א רא פתי חאל־א לך ו ל ןגן א מ פכמ י דנ וניא א א םא רם יב , חא Wees niet bangAvram, Ik ben een schild voor jou.Ook de verwijzing naar Sjemot doetGod hier kennen als de God diefunctioneert in de geschiedenis.

וניא אשרץ א ו פים א ש םי חמ ש הנה דק in Bresjiet (Gen.) 14:19. Let op het gebruik van וניהינו לאל , "onze God," hetgeen door tegenstandersvan het Jodendom is uitgelegd als "wel van ons, en dus niet vananderen," waar de betekenis alleen is het benadrukken van degezamenlijkheid, ook in het gebed; vandaar dus ook de minjan etc. Deverwijzing naar de aartsvaders is vergelijkbaar met die van Mosje toenhet volk zondigde met het gouden kalf (Sjemot 32:13) ו קא חק יצ פי יל ל ם א ה א ר יב יל חא דכר ל ר יזDe" ך א ב ב ם שה א ל א ת יע חב יש פנ ו קששר א םשדי.ך א א ב ע לאל ע ישא ר פי יל וניו "Denk toch aan uw dienaren Abraham,Isaak en Israël, aan wie u onder ede deze belofte hebt gedaan." Zoalselders gezegd, men buigt bij deze zegenspreuk, en bij de 18e, maarelders is het verboden door de rabbijnen, die geen voorstander warenvan overdreven nederigheid.

גבורותא ני, דד א לם א ילעו פגבור א תה חא

א תה, וני חא פתים ימ חחיה מוניפשי חע ילהו חרב

א הרו חח - בחורף פשיב חמששם א ג פריד חה :ומו

א טל- בקיץ פריד חה :מושסד, ונישח יב פיים ילכל חח ימ חכ

פבים, פמים חר יב חרח פתים ימ חחיה מפלים, יורופא חו פלים, יפ סומך נו

פרים, פתיר אסו ו חמא פר, א ע פלישני א נתו לאמו ימ חקים ו

יגבורות וני חב חעל ונימו.ך א כ פמי א לך, שמה ונידו פמי ו

שיה ימ חח פמית ו שלך מ ונישמא עה. יישו וניפמי חח יצ ו חמ

א כמו.ך חאב - ת"בעשי פמי פמים . א ה חרח

פמים יב חרח פיים יל חח א ריו ייצו :זוכר פתים. יל חהחיות מ א תה א מן חא לא שנ יו

א י, יי א תה א ברוך חאפתים. ימ חחיה חהמ

2U bent machtig, Heer, voor altijd.U, die de doden doet leven,Groot in het brengen van redding, Die de wind laat waaien En de regen doet vallen Die de dauw doet neerdalen,Die de levenden in stand houdt in gunst,Die de doden doet leven in frote barmhartigheid,Die degenen die vallen ondersteunt, zieken geneest,en gevangenen bevrijdt.Die Zijn trouw in stand houdt voor wie in het stof slapen.Wie is als U, Heer van de machtige daden,En wie lijkt er op U,Koning, die doetsterven en doet leven,En die redding laat ontspruiten. Wie is als U, barmhartige Vader, Die in mededogen Zijn schepselen ten leven gedenkt.U bent betrouwbaar in het laten leven van de doden.Gezgend bent U, Eeuwige,Die de doden doet leven.

5 Siddoer 4

De tweede zegenspreuk wordtgenoemd ,גבורות de machten,waarbij de macht om de doden opte wekken speciale aandacht krijgt,evenals de levenbrengende krachtdie de regen geeft. De steedsterugkerende verwijzing naar het"doen leven van de doden" heeftdeze zegenspreuk ook de naam,תחיית המתים het doen leven van dedoden, gegeven.

א טל פריד חה ,מו "die de dauw doet neerdalen," wordt in de meestAsjkenazische gemeenten niet gezegd. פיים ילכל חח ימ חכ , die "de levenden" instand houdt, kan ook vertaald worden als: die "het leven" in standhoudt. [We komen er elders op terug.] Merk op dat Gods machtbeschreven wordt als een positieve macht, waar menselijke macht vaakde macht van de destructie is.שסד ונישח , dat we met gunst vertalen, is ook determ voor hetgeen men doet voor een overledene om hem of haar eenpassende begrafenis te geven, men spreekt dan van een daad van חסדwaarlijke liefdadigheid," zo genoemd omdat u van een dode" של אמתgeen bedankje kan verwachten. Zelfs de hogepriester die nooit een lijkmocht aanraken, zelfs zijn eigen ouders niet mocht begraven, wasverplicht wanneer er niemand anders aanwezig was en hij een lijkergens aantrof deze חסד של אמת in de praktijk te brengen.

קדושהא קדוש, ימ.ך פש יו א קדוש א תה חא

א לה. ונישס ונילו.ך יל יי חה א כל יום יב פשים יקדו וא י, יי א תה א ברוך חא

שלךת"בעשי( א האל שמ א קדוש) חה חה

3U bent heilig, en Uw Naam is heilig,En heiligen prijzen U dagelijks, Sela,Gezegend bent U, Eeuwige, Heilige God (Koning).

ץ"קדושה בחזרת השא לם א בעו ימ.ך פש שאת . ינ חקדש

א מרום ישמי פב פשים אותו פדי יק שש חמ .יכשם שא.ך פבי ינ א כתוב חעל חיד : חכ

א א חמר יו שזה שאל שזה א רא א ק : יוא י א קדוש א קדוש - ח"קו יי א קדוש

א באות . יצ

יכבודו דלאימ א אשרץ א ה : א כל א תם - חזן א מ : א ברוך יאמרוילעא י- ח"קו יי יכבוד ימקומו א ברוך : פמ

א כתוב לאמר- חזן יש.ך יד א ק יברי פד יב : וא י- ח"קו יי ימלך א לם פי . ילעו

פיך א ודרלאל חה ילדר פציון .א יה יללו : חה

של.ך - לחזן יד א ג פגיד א ודור חנ ילדור ית.ך א ש יקד פחים א צ ינ ילנ חצח ו

(3 herhaling door de voorganger)Wij heiligen Uw Naam in de wereld,Zoals men die heiligt in de hoge hemelen,Zoals geschreven door Uw profeet:De een roept de ander toe en zegt:Heilig, heilig, heilig is de Eeuwige Tsevaot,Zijn Eer is de volheid van de gehele aarde.Die tegenover elkaar staan zeggen: Gezegend,Gezegend zij de Eer van de Eeuwige vanuit Zijn plaats.In Uw heilige geschriften is het volgende geschreven:De Eeuwige is Koning voor altijd,Uw God, Tsion, van geslacht tot geslacht, haleloeja.Van geslacht tot geslacht vermelden wij Uw grootheid.Tot in alle eeuwigheid verkondigen we Uw heiligheid.Uw lof, onze God, zal uit onze mondNiet wijken, nooit en te nimmer.

6 Siddoer 4

פדיש יק . חנפפינו פמ לאלהינו יבח.ך פש יו

שעד א ו א לם ילעו א ימוש . לא א קדוש יו א גדול שלך שמ פכי אל

א תה : א אא י יי א תה א ברוך חא

שלך ת"בעשי( א האל שמ א קדוש) חה : חה

Immers, U bent God, een grote en heilige Koning.Gezegend bent U, Eeuwige,De heilige God ( ת"בעשי Koning).

De derde zegenspreuk wordt de,קדושה de heiliging, genoemd,hetgeen voor zich spreekt; dezezegenspreuk, in deze vorm, magalleen gezegd worden bij minjan.Bij het reciteren van staat קדושה men met de voeten naast elkaar,daarmee de wijze van handelen vande Engelen als vermeld in Jechezk.1:7 overnemend. Bij het driemaalherhaalde א קדוש gaat men, ook driemaal, op de tenen staan.

יכבודו-א קדוש א קדוש א קדוש komt uit Jesj. 6:3. ימקומו פמ א ברוך - Jechezk. 3:12.א יה יללו ימלך - חה פי Teh. (Ps.) 146:10.

בינהוני חד חעת, א דם א א יל א תה חונן חא

א נה. פבי לאנוש של ימ חלמד וישכל. יו חה א נה פבי א עה, ית.ך ד פא וניננו מ א ח

א י, יי א תה א ברוך חאא ד חעת. חונן חה

4U gunt de mens genadig kennis,En leert aan de sterveling inzicht,Gun ons genadig kennis, inzicht en verstand,Gezegend bent U, Eeuwige,Die genadig de kennis vergunt.

De vierde zegenspreuk vraagt omובינה ,דעת kennis en begrip; beidetermen vooral veelvuldig in deWijsheidsliteratuur, Misjle (Spr.),Job.

Volgens de verstandige Rabbijnen is inzicht een eerste vereiste, want:Zonder onzicht ho kan er dan gebed zijn (Jer. Berakhot 4:3). Let er ookop dat er niet staat: geef ons, maar vergun ons. Het verkrijgen vanverstand en inzicht is een goddelijke genadem vgl koning Sjelomo, iiDivre haJamim 1:10.

תשובהונישת.ך, א ר ילתו וניפבינו א א וניבנו פשי ה

ונישת.ך, א ד וניכנו חלעבו יל וניבנו חמ א קיר יוונישני.ך. א פ יל א מה ישל א בה יתשו פב ונירנו פזי יו חהח

א י, יי א תה א ברוך חא

5Doe ons terugkeren, onze Vader, tot Uw Tora,En laat ons naderen, onze Koning, tot Uw dienst,En voer ons in complete bekering terug tot voor U,Gezegend bent U, Eeuwige,

7 Siddoer 4

א בה. יתשו פב שצה א הרו Die de bekering wenst.

De vijfde zegenspreuk vraagt omondersteuning in het betonen vanberouw, תשובה.

Zoals we elders lezen, leidt inzicht in het eigen gedrag tot berouw. Hetberouw van de overtreder wordt gewenst, niet door een harde Godheid,maar door וניפבינו א א "onze Vader," de aanduiding van God die in de Amidaalleen in deze en de volgende zegenspreuk wordt gebruikt. Menvergelijke natuurlijk het אבינו מלנו.

סליחהוניא טאנו, א ח פכי וניפבינו, א א וניא לנו, יס חלח

וניכנו, יל וניא לנו, חמ ימ חחל יענו, וניא ש א פ פכי

א תה. וניא א וניל חח יוסו פכי מוחל א י, יי א תה א ברוך חא

וניל חח. יס פל שבה יר חחנון חה חמ

6Vergeef ons, onze Vader, want wij hebben gezondigd,Schenk vergiffenis, onze Koning,Want wij begingen overtredingen,Want U schenkt vergiffenis en U vergeeft.Gezegend bent U, Eeuwige, Die genadig is en veel vergeeft.

De zesde zegenspreuk vraagt omVergiffenis; het woord סליחה betekent ook ook "smeekgebed,"vandaar dat hier op Vastendagendergelijke gebeden (סליחות) wordeningevoegd. Men lette erop dat ookhier, bij de vaststelling van dezondigheid het meervoud wordtgebruikt. "Overtreding" duidt oponjuiste handelingen als gevolg vanonkunde, zwakheid e.d., "zonde"duidt op moedwillige overtredingvan Gods wet.

De gebruikte woorden doen natuurlijk denken aan de schuldbelijdenis, .zoals die gezegd wordt in de Jom Kippoer-dienst ,על חטא

גאולהוניבנו, פרי א בה וניפרי יו וניינו, ינ א ע יב יראה ונישמ.ך, יש וני חמ חען יל א רה ימה ונילנו א א יג ו

א תה. וניא א א זק א ח פכי גואל א י, יי א תה א ברוך חא

א ראל. יש פי גואל

7Zie op onze ellende, en strijd onze strijd,En verlos ons spoedig om wille van Uw Naam,Want een sterke Verlosser bent U.Gezegend bent U, Eeuwige, Verlosser van Israel.

בתענית צבור מוסיף הש"ץוניננו, א י, ע יי וניננו, ע

וניתנו, פני יביום צום חתע

Op vastendagen voegt de voorganger toe: Antwoord ons, Eeuwige, antwoord ons, Antwoord ons op onze vastendag,

8 Siddoer 4

יחנו. וניא נ א לה א יגדו א רה א צ יב פכי וניענו, יש פר שאל שפן ונית חאל

ונישמנו, פמ ונישני.ך א פ יסתר יו חאל חת וניתנו. א נ פח ית פמ ית חע חלם פת יו חאל וניתנו, א ע יל חשיו א קרוב א נא להיה

ונימנו, יל חנח יד.ך יס א נא חח פהי יי וניננו, ונישלי.ך ע יקא רא א פנ ונישטשרם

לא חמר: שנ שש א בר א ד חכשנה, לע שא פני וניא ראו חוא יק פי ונישטשרם א יה א ה יו א מע. יש שא פני יבפרים חוא ימ חד עוד הם א רה, א צ יבעת שנה א העו א י, יי א תה, פכי חא

א קה. יוצו א רה א צ א כל עת יב פציל שדה ו חמ פוא י, יי א תה א ברוך חאא רה. א צ יבעת שנה א העו

Want we bevinden ons in grote benauwdheid, Besteed geen aandacht aan onze slechtheid, En verberg Uzelf niet voor ons, En onttrek U niet aan onze smeking, Wees toch nabij in onze smeking, Laat toch Uw gunst er zijn tot onze vertroosting, Voordat wij tot U roepen hoort U ons, Volgens hetgeen er gezegd is: Voor zij roepen antwoord Ik, Terwijl ze nog spreken, luister Ik al. Want U, Eeuwige, geeft antwoord in tijd van verdrukking, U verlost en redt op elk moment van verdrukking en nood. Gezegend bent U, Eeuwige, Die antwoord geeft in tijd van vedrukking.

Deze zegenspreuk, ,גאולה Verlossing, is waarschijnlijk inoorsprong vastgesteld ten tijde vande vervolgingen onder Antiochus.

א מע יש שא ונישטשרם.. א יה א ה יו : Jesj. 65:24; וניבנו פרי א בה וניפרי יו doet natuurlijk denken aan dewoorden א בם פרי שאת א ת יב וני חר in de toevoeging op Channoeka in het gebed חעל פסים פנ . חה

רפואהא רפא, יונ א י, יי וניאנו, א פ ירא עה, וניש א ו פנ יו וניענו פשי הוא תה, וניא א וניתנו א ל פה ית פכי

וניתינו. א כל חמכו יל א מה ישל א אה ירפו יו חהעלה

שני.ך א פ יל פמ א רצון פהי יי לאלהינו ואלהי אבותינו א י יי

א מה ישל ירפואה ימהרה יש חלח פת שש שפש שנ פים רפו חאת חה א ש חמ פמן חה

ירפו חאת חהגוף וא לה) שלה ( חלחו חלחו

שבן ( חבת) שם האם פלוני ישא ראל פי יש חאר חולי יבתוך

8Genees ons, Eeuwige, dan zullen we weer gezond zijn,Red ons, dan alleen zullen we gered zijn,Want U bent onze lof,En verleen volledige genezing voor al onze kwalen,Voeg indien gewenst een persoonlijk gebed in: Laat het toch Uw wil zijn, Eeuwige, onze God en God van onze voorvaderen, Dat U snel volledige genezing zendt Uit de hemel, genezing van de geest En genezing van het lichaam Voor de zieke (man, resp. vrouw) NN zoon (dochter) van NN (naam van de moeder) te midden van de rest van de zieken van Israel.

9 Siddoer 4

א תה. א א א מן יו חרח א מן לא שנ שלך רופא ונישמ פכי אל א י, יי א תה א ברוך חא

א ראל יש פי .רופא חולי חעמו

Want U bent God, Koning, betrouwbaar en barmhartig Arts.Gezegend bent U, Eeuwige, Genezer van de zieken van Zijn volk Israel.

De achtste zegenspreuk vraagt om .genezing ,רפואה

In sommige versies van het gebedenboek luidt de afsluitende zin: א ברוךפלים א י, רופא חו יי א תה . חא

ברכת השניםוניהינו, לאל א י יי ונילינו, א ע א ברך

דזאת א נה חה א ש שאת חהא כ שאת א בה,יו ילטו א תה א א יתבו פמיני ל

א כה- בקיץ א ר יב יותן א כה - בחרף א ר יב פל א טר א מ יותן חטל ו

א מה, א ד א הא יפני חעל ונישב.ך, פמטו וניענו יב יו חש

פנים חהטובות. א ש וניתנו חכ א נ יש א ברך וא י, יי א תה א ברוך חאפנים. א ש א ברך חה ימ

9Zegen, Eeuwige, onze God, te onzen behoeve dit jaar,En alle soorten opbrengst ervan ten goede, En geef zegen En geef dauw en regen ten zegenover de aardbodem.En verzadig ons van Uw goedheid,En zegen ons jaar als de goede jaren.Gezegend bent U, Eeuwige, Die de jaren zegent.

Letterlijk betekent de naam vandeze zegenspreuk, השנים ,ברכת "Zegen van de jaren;" in zijn vormnatuurlijk een overblijfsel uit de tijddat het succes in de landbouw ineen jaar bepaalde of het volk eenperiode van voorspoed of gebrektegemoet ging. Het verzoek omregen in de winter is natuurlijkspeciaal toegesneden op het nabijeOosten.

קיבוץ גלויותוניתנו, ילחרו א גדול א פר יבשו ית חקע

וניתינו, א גליו יל חקבץ א שא נס יווניא אשרץ. א ה ינפות וני חי חחד מ חאיר חבע חכ וניצנו יב יו חק

א י, יי א תה א ברוך חאא ראל. יש פי ידחי חעמו פנ ימ חקבץ

10Blaas op de grote Sjofar voor onze bevrijding,En hef het vaandel op om onze verstrooiden te verzamelen,En breng ons tezamen van de vier hoeken der aarde.Gezegend bent U, Eeuwige, Die de verdrevenen van Zijn volk Israel verzamelt.

10 Siddoer 4

,קיבוץ גלויות "de inzameling van deverstrooiden" is al een oudezegenspreuk, en de gedachtehieraan is al te vinden in het boekde "Wijsheid van Jezus Sirach".

ברכת המשפטא נה א בפראשו יכ וניטינו יפ א בה שו וניפשי א ה

א לה, פח ית יכ חב וניצינו יויועא חה, א נ א יגון חוא ונישמנו פמ א הסר יו

יד.ך יל חב א י, יי א תה, ונילינו חא א ע ימלוך ופמים, יב חרח שסד ו ונישח יבא פט. יש פמ וניקנו חב קיד יו חצא י, יי א תה א ברוך חא

א פט יש פמ א קה ו א ד יצ שלך אוהב ונישמא פט בעשי"ת יש פמ שלך חה ונישמ חה

11Breng onze rechters terug als voorheen,Onze raadslieden als in het begin,En verwijder van ons zorg en gezucht,En wees koning over ons, U, Eeuwige, alleen,In gunst en barmhartigheid,En behandel ons rechtvaardig in het rechtsgeding. Gezegend bent U, Eeuwige, Koning, die het recht en de gerechtigheid liefheeft. Koning van het recht.

המשפט ,ברכת "de zegen van hetrecht", ook wel geheten ,ברכת הדין "de zegen van het oordeel," vraagtom een rechtvaardige toekomst,maar verwijst tegelijkertijd ook naarhet roemrijke verleden.

א פט יש פמ שלך חה ונישמ ",wordt vrijwel steeds vertaald met "Koning van het Recht חהhetgeen een grammaticaal probleem oplevert. Blijkbaar is dit lang reedszo gevoeld want de traditie schrijft voor dat het lidwoord in שלך ונישמ חהduidelijk hoorbaar moet worden uitgesproken.

ברכת המיניםיקא וה, פת פהי ית פנים חאל פשי יל יו חל חמדתאבד, ונישר חגע יכ א עה יש א הפר א כל יוונירתו, א כ פי א רה ימה ונישבי.ך יי א כל או יו

ית חעקר א רה ימה פדים יו חהזא רה ימה פב וניפני חע יכ יו חת ית חמגר ית חשבר ו ו

ונימינו. א י יבא י, יי א תה א ברוך חא

פדים. וניפני חע ז יכ פבים ו חמ יי דא דשבר

12En laat er voor de lasteraars geen hoop zijn,En moge alle onrecht in een oogwenk verdwijnen,En laat al Uw vijanden snel vernietigd worden,En de kwaadwillenden, roei hen snel uit,En breek, werp neer, en verneder hen haastig in onze dagen.Gezegend bent U, Eeuwige, Die vijanden breekt, en kwaadwillenden neerwerpt.

de zegenspreuk tegen" ,ברכת המיניםde ketters," ook wel ,ברכת הצדוקים "de zegenspreuk tegen deSadduceeën," of המיניםק ללת , "devervloeking van de ketters," volgens

11 Siddoer 4

velen ingesteld in de tijd kort na deval van de Tweede Tempel inverband met interne strijd binnende Joodse gemeenschap. Anderenmenen dat deze tekst speciaal tegenChristenen gericht is, hetgeen zekerin de tegenwoordige tijd eenvolstrekt onjuiste gedachte is.Volgens velen is deze spreuk aan de"achttien" van het gebedtoegevoegd, waardoor nu naam enaantal zegenspreuken niet meer metelkaar in overeenstemming zijn.

ברכת הצדיקיםפדים פסי יו חעל חהח פקים פדי חעל חה חצישא ראל, פי ימ.ך בית יקני חע פז יו חעל

שהם, יפרי יפלי חטת סו יו חעל ונילינו, א ע יו שדק ונישצ יו חעל גרי חה

ונישמי.ך, א נא חרח להמו שיוניהינו, לאל א י יי

פחים יט א כל חהבו יל א כר טוב א ש יותן שמת, לא שב ימ.ך פש יב

א לם, ילעו שהם א מ פע וניקנו קיל שח פשים יויחנו. וניא ט א ב יב.ך פכי דלא נבוש יו

א י, יי א תה א ברוך חאפקים. פדי א טח חל חצ יב פמ א ען ו יש פמ

13Voor de rechtvaardigen en de vromen,En voor de ouden van Uw volk, het huis van Israel,En voor de rest van hun geleerden,En voor de oprechte bekeerlingen en voor ons --Laat toch Uw barmhartigheid opgewekt worden, Eeuwige, onze God,En geef een eerlijk loon aan allen die vertrouwenOp Uw naam, in oprechtheid,En geef ons ons deel steeds met hen ,En laten we niet beschaamd staan, want op U vertrouwen wij.Gezegend bent U, Eeuwige, Steun en toeverlaat van de rechtvaardigen.

"De Zegen voor de rechtvaardigen,"הצדיקים ,ברכת is de positievetegenhanger van de vorigezegenspreuk. In oorsprong zijn deפדים פסי de vromen in de periode van חde Makkabeeën, de ימ.ך יקני חע פז warenin oorsprong de leden van hetSanhedrin, שהם יפרי zijn סו de lerarenin Israel in de periode voorafgaande

12 Siddoer 4

aan de Makkabese tijd. Speciaal inde eeuwen direkt voorafgaande aande val van de Tweede Tempel en deopstand van Bar Kochba maakte hetJodendom zeer vele bekeerlingen.

ברכת ירושליםא תשוב, פמים יב חרח יר.ך פעי פים וני חל א ש פלירו יו

א ת, וני חביר פד ששר א כה חכא יבתו ישכון פת יוא תה יבנה או ו

א לם, ינ חין עו פב ונימינו א י יב א קרוב יבפכין. א ת א כה ילתו א רה ימה א דפוד פכסא יו

א י, יי א תה א ברוך חאפים. וניא ל א ש יירו בונה

14En keer barmhartig terug naar Uw stad Jeroesjalajim, En ga daar weer wonen zoals U hebt gezegd,En bouw haar weer op Binnenkort in onze dagen, als een eeuwig bouwwerk,En herstel de troon van David haastiglijk in haar.Gezegend bent U, Eeuwige, Bouwer van Jeroesjalajim.

ירושלים ,ברכת "De zegen overJeroesjalajim" vormde volgens velenmet de volgende Zegenspreuk inoorsprong een eenheid. Volgensdeze opvatting heeft dezeopsplitsing de negentiendezegenspreuk opgeleverd.

ברכת דוידוניפמי חח, יצ א רה חת ימה יד.ך יב א דפוד חע ונישצ חמח שאת

ונישת.ך, א ע פבישו א תרום יו חקירנו א כל חהיום. וניפוינו פק ית.ך א ע פלישו פכי

א י, יי א תה א ברוך חאא עה. יישו שרן ונישק וניפמי חח יצ חמ

15Laat de nazaat van Davied, Uw dienaar, spoedig ontspruiten,En moge zijn hoorn verhoogd worden met Uw hulp,Want op Uw hulp hopen wij iedere dag.Gezegend bent U, Eeuwige, Die de hoorn van de hulp doet ontspruiten.

",De Zegen van Davied" ,ברכת דוידgeeft vorm aan het verlangen naarde komst van de Masjieach uit hethuis van Davied.

Voor de verbinding van וניפמי חח יצ en חת יו חקירנו , vgl. Jechezq. 29:21, חביום חההוא ישא ראל פי ילבית שרן שק פמי חח יצ , חא en voor het verhogen van de hoorn vergelijkemen i Sjmoeél 2:10, פשיחו ימ שקשרן א ירם יו waar de uitdrukking direkt metפשי חח ימ verbonden is.

תפילהוניהינו, לאל א י יי ונילנו, יש חמע קו

ונילינו, א ע יו חרחם חוס

16Hoor naar onze stem, Eeuwige, onze God,Spaar ons en wees ons genadig,

13 Siddoer 4

וניתנו, א ל פפ ית שאת יבא רצון פמים ו יב חרח יו חקבל א תה, וניא א פנים יו חתחנו פפלות ית ונימ חע פכי אל שו

וניכנו, יל ונישני.ך, חמ א פ יל פמ ווניבנו. פשי ית א קם חאל רי

פפ חלת ית ונימ חע א תה שו פכי חאפמים. יב חרח ישא ראל פי ימ.ך חע

א י, יי א תה א ברוך חאא לה. פפ ית ונימ חע שו

En aanvaard barmhartig en welwillend ons gebed,Want U bent een God die gebeden en smekingen verhoort,En van bij U, onze Koning, Laat ons niet met lege handen terugkeren.Want U bent degeen die hoort naar het gebedVan Uw volk Israel in barmhartigheid.Gezegend bent U, Eeuwige, Die gebed verhoort.

De zestiende zegenspreuk heetGebed," en draagt daarmee" תפילהeen naam die ook als aanduidingvan de complete Amida gebruiktwordt. Deze zegenspreukfunctioneert als een soort extraaanbeveling aan de Eeuwige omtoch vooral acht te slaan op devoorgaande beden.

עבודהישא ראל פי ימ.ך יב חע וניהינו, לאל א י יי ירצה,

א תם, א ל פפ ית פב וונישת.ך, פביר בי יד פל א דה א העבו שאת א השב יו

ישא ראל, פי פאשי יויבא רצון, ית חקבל א בה יב חאה א תם א ל פפ ית ו

ישא ראל פי פמיד עבו חדת א ת א רצון יל פהי ית וונישמ.ך. חע

יבחול חהמועד: שדש ו דח דראש יב וניתינו, וניהינו ואלהי אבו לאל

וניפגי חע, יו חי דבא, א י יו שלה חיעא ש חמע, פי יו שצה, א ר יוי שאה, א ר יוי

א זכר פי יו א פקד, פי יו וניננו, יקדו פפ וניננו ו יכרו פז

וניתינו, יכרון אבו פז יו ונישד.ך, יב פוד חע א ד שבן וניפשי חח א מ יכרון פז יו ונישש.ך, יד א ק פעיר פים וני חל א ש יירו יכרון פז יו

17Heb welgevallen, Eeuwige, onze God, aan Uw volk Israel,En aan hun gebed,Breng de dienst naar het Heiligste in Uw huis terug,En de vuuroffers van Israel,En aanvaard welwillend hun gebeden in liefde,En laat de dienst van Uw volk Israel steeds naar wens zijn, Op Rosj Chodesj en de tussendagen: Onze God en God van onze voorvaderen, Moge opkomen en komen, naderen, Zichtbaar worden, gewenst zijn, gehoord worden, Opgemerkt worden, gedacht worden De herinnering en de gedachte aan ons, De herinnering aan onze voorvaderen. De herinnering aan de Masjieach zoon van Davied Uw knecht, De herinnering aan Jeroesjalajim Uw heilige stad,

14 Siddoer 4

ישא ראל פי ימ.ך בית א כל חע יכרון פז יו ונישני.ך, א פ יל

שסד ונישח יל ילחן ו א בה, ילטו א טה, יפלי פל יביום א שלום, יל פיים ו יל חח פמים, יל חרח ו

שדש - דח דראש יל שזה. שדש חה דח וני דראש חהשפ חסח - יל שזה. חחג חה חמצות חה

ילסכות - שזה. חחג חהסכות חהא בה, ילטו וניהינו, בו לאל א י יי ונירנו, יכ א ז

א כה, א ר יב פל ונידנו בו יק א פ ופיים. יל חח וניענו בו פשי יוהו

פמים, יו חרח א עה יישו יד חבר פב ווניננו, א ח יו חוס

וניענו, פשי יוהו ונילינו א ע יו חרחם ונינינו, ונישלי.ך עי פכי א

א תה. וניא א יו חרחום שלך חחנון ונישמ פכי אל פציון יל יב.ך יבשו ונינינו א נה עי ונישזי לח שת יו

פמים. יב חרחא י, יי א תה א ברוך חא

פציון. יל א נתו פכי יש פזיר חה חמח

De herinnering aan heel Uw volk, het huis van Israel voor U, Tot behoud, het goede, genade en gunst, Tot barmhartigheid, leven en vrede, op Deze Nieuwemaansdag. Dit Feest van Matsot. Dit Feest van Soekkot Denk aan ons, Eeuwige onze God, daarop ten goede, En breng ons daarop ten zegen in herinnering, En red ons daarop ten leven, En om wille van het woord van redding en barmhartigheid Spaar en begenadig ons, En ontferm U over ons en help ons, Immers op U zijn onze ogen gericht, Want U bent een genadige en barmhartige God en Koning.En laat onze ogen Uw terugkeer naar Tsion in ontferming zien.Gezegend bent U, Eeuwige,Die Zijn Goddelijke Aanwezigheid naar Tsion terugbrengt.

De ,עבודה "dienst," waaraan dezeZegenspreuk refereert is deTempel-dienst. Echter, tegelijkertijdwordt er gesproken van het gebed,daarmee in herinnering brengendhoezeer nu het gebed de vervangingvan de offerdienst is.

ברכת הודאהא לך, יחנו וני חנ פדים א מו

וניהינו ואלהי לאל א י יי א תה הוא, א ש חאוניתינו, אבו

שעד, א ו א לם ילעווניענו, יש פי א מגן ונייינו, צור חחא ודור, ילדור א תה הוא חא

18Wij brengen U dankOmdat U, Eeuwige, onze God en God van onze voorvaderen,Voor immer en altijdDe Rots van ons leven, het Schild van ons behoud bent,U bent dat van geslacht tot geslacht,

15 Siddoer 4

ונישת.ך, א ל פה ית ינ חספר יל.ך ו שדה ונינוונישד.ך, א י יב פרים ימסו ונייינו חה חעל חח

א לך, יפקודות וניתינו חה ישמו פנ יו חעל וניא מנו, פע א כל יום יב שש ונישסי.ך פנ יו חעל

א כל עת, יב שש ונישתי.ך יוטובו ונישתי.ך ילאו יפ פנ יו חעל פים, וניא ר רה א צ יו שקר דב וני א ו ונישעשרב

ונישמי.ך, א כלו חרח דלא פכי חהטוב, ונישדי.ך, א ס וני חתמו ח דלא פכי ימ חרחם, יו חה

א לך. וניפוינו פק א לם מעויתרו חמם פי יו א ב חרך ית פי א לם יו חעל כ

וניכנו יל ימ.ך חמ פששעד. א ו א לם ילעו פמיד א ת

א לה, ונישס ונידו.ך פיים יו דכל חה חח יושמת, לא שב ימ.ך פש שאת יללו פוי חה

א לה. ונישס וניתנו א ר יז שע יו וניתנו א ע יישו א האל א י, יי א תה א ברוך חא

ילהודות. שאה א נ יל.ך ימ.ך ו פש חהטוב

Wij danken U en wij vertellen van Uw lof,Om wille van ons leven, dat in Uw hand is overgeleverd,En om wille van onze zielen, aan U toevertrouwd,En om wille de wonderen die U dagelijks voor ons doet,En om wille van Uw wonderdaden en goedheden te allen tijde,'s-avonds, 's-morgens, en 's-middags,Goede, omdat Uw barmhartigheid niet ophoudt,Barmhartige, omdat Uw gunst niet ten einde loopt,Van oudsher hopen we op U,En om dit alles zal geprezen en verheven wordenUw Naam, onze Koning,Voortdurend voor immer en altijd,En allen die leven zullen U danken, Sela,En ze zullen waarlijk Uw Naam loven,God, onze Redding en onze Hulp, Sela.Gezegend bent U, Eeuwige,De Goede is Uw Naam en U is het aangenaam te danken.

Gemeente bij de herhaling van de Amida door de voorganger

א לך, יחנו וני חנ פדים א מווניהינו ואלהי לאל א י יי א תה הוא א ש חא

וניתינו, אבוא שר, א ב א כל לאלהי

פשית. יברא ונירנו, יוצר יצ יוא דאות יוהו יבא רכות

א קדוש, יו חה א גדול ימ.ך חה פש ילוניא תנו פיי לח שה שש חעל

וניא תנו. ימ פק חי יוונימנו, יי ית חק וניינו ו ית חח כן

וניתינו א גליו לאסוף שת יוונישש.ך, יד א ק יצרות יל חח

ונישקי.ך ישמור ח פל

Wij brengen U dankOmdat U, Eeuwige, onze God en God van onze voorvaderen,De God van alle mensen bent,Onze Schepper, de Schepper van het Begin,Zegeningen en dankbetuigingen Voor Uw grote en heilige Naam,Omdat U ons het leven hebt geschonken En ons in stand hebt gehouden.Houd U ons zo in leven en doe ons standhouden,Moge U onze verstrooiden verzamelen Naar Uw heilige voorhoven,Om Uw inzettingen te bewaren,

16 Siddoer 4

ונינ.ך, ל ןש ירצו יו חלעשות א שלם, א בב יבל יד.ך יב א ע יל ו

א לך. פדים יחנו מו וני חנ ששא חעל א דאות א ברוך אל חההופרים א כה ופו חלחנ

א קן, יר יו חעל חהפ פסים, פנ חעל חהיתשועות, יו חעל חה יגבורות, יו חעל חה

א חמות, יל פמ יו חעל חה וניתינו א ת חלאבו וניפשי א ע שש

שזה. יז חמן חה א ההם חב פמים א י חבא כה חלחנ

א גדול, דכהן א נן א ח שבן יו וניא יהו ית פת פבימי חמא ניו, א ב ישמו חנאי ו חח

א עה א ש א היר א ון א י ילכות א דה חמ ימ א ע שש יכ א חם פכי יש יל חה ישא ראל פי ימ.ך חעל חע

ונישת.ך, א ר תוונינ.ך, ל ןש ירצו א רם מחקי פבי יל חהע ופבים א ה חר ונישמי.ך יב חרח א תה יו חא

א תם, א ר א צ יבעת שהם א ל א ת יד וני חמ א ע א בם, פרי שאת א ת יב וני חר

א נם, פדי שאת א ת ינ וני חד א תם, א מ יק פנ שאת א ת ימ וני חק קא נ

פשים, א ל יב חיד חח פרים פגבו א ת וני חסיר א מ פטים, ימ חע יב חיד פבים יו חר

פרים, יטהו יב חיד פאים יטמ ופקים, פדי יב חיד חצ פעים א ש יר ו

ונישת.ך. א ר יסקי תו יב חיד עו פדים יוז א קדוש יו א גדול א ת שם וניפשי א ע יל.ך ו

ונישמ.ך, א ל יבעוא עה יתשו א ת וניפשי א ע ישא ראל פי ימ.ך יל חע ו

א לה יגדושזה. יכ חהיום חה א קן יר ופ

ונישת.ך, פביר בי יד פל ונישני.ך א ב וניא באו יו חא חחר כן

En om Uw wil te doen,En U te dienen met een volmaakt hart,Omdat wij U dankbaar zijn,Gezegend zij de God der dankbetuigingen. Voeg toe op Channoeka en Poerim: Vanwege de wonderen, vanwege de bevrijding, En vanwege de geweldige daden, en vanwege de reddingen, En vanwege de krijgsdaden, Die U gedaan hebt voor onze voorvaderen, In die dagen, in deze tijd, Voeg verder toe op Channoeka; In de tijd van Mattitjahoe zoon van Jochanan, de hogepriester, De Chasjmoneeër en zijn zonen, Toen het goddeloze Griekse koninkrijk opstond Tegen Uw volk Israel om hen de Tora te doen vergeten, En om hen de wetten die U wilt te doen overtreden, Maar U in Uw grote barmhartigheid Stond hen bij ten tijde van hun benauwdheid. U streed hun strijd, U voerde hun rechtsgeding, U voerde hun wraakneming uit, U leverde de sterken over in de hand van de zwakken, De velen in de hand van weinigen, Onreinen in de hand van reinen, Slechten in de hand van rechtvaardigen, Overtreders in de hand van Tora-beoefenaars, Voor Uzelf maakte U een grote heilige Naam in Uw wereld, En voor Uw volk Israel verleende U grote hulp En bevrijding omstreeks deze tijd. Daarna zijn Uw zonen in het Heilige van Uw huis

17 Siddoer 4

ונישל.ך, א כ שאת הי פפנו וונישש.ך, א ד יק פמ שאת פטהרו יו

ונישש.ך, יד א ק יצרות יב חח וניפליקו נרות יד פה יו וניאלו, א כה יימי חנ ישמו חנת יבעו א ק יו א גדול. ימ.ך חה פש יל יל חהלל ילהודות ו

פרים ילפו יבשו חשן יסתר שא יו יד חכי א מיר פבימי

א רה, פבי חהא שע, א הא ר א מן א ה שהם א ע חמד עלי שש יכ

דרג פמיד חלה יש יל חה פבקש פדים, ייהו א כל חה שאת יל חאבד ו

פשים, א נ יו א זקן, חטף יו חעד וני חנ חער פמ א חד, שא יביום

ישנים שדש דח וני יל א שר א ע א שה ישלו פב א שר, א ע

א לבוז. א לם א ל יש א דר, ו שדש א דח וני הוא פבים א ה חר ונישמי.ך יב חרח א תה יו חא

א צתו, שאת ע א ת וני חפיר היבתו, שאת חמח חש א ת יל וני חק קיל פק יו

דראשו, יב יגמולו א ת לו וניבו חוהשא העץ. א ניו חעל א ב שאת יו א תלו אותו יו

פבים בעשי"ת פיים טו יל חח יכתוב וונישת.ך יבפרי יבני א כל

א לה, ונישס ונידו.ך פיים יו דכל חה חח יושמת לא שב ימ.ך פש שאת יללו פוי חה

א לה. ונישס וניתנו א ר יז שע יו וניתנו א ע יישו א האל א י, יי א תה א ברוך חא

ילהודות שאה א נ יל.ך ימ.ך ו פש חהטוב

gekomen, En ze maakten Uw Tempel schoon, En ze reinigden Uw Heiligdom, En ze ontstaken de lichten in Uw heilige voorhoven, En ze stelden deze acht dagen van Channoeka in Om U te danken en te prijzen vanwege Uw grote Naam. Op Poerim In de dagen van Mordechai en Ester in de hoofdstad Sjoesjan, Toen de slechte Haman tegen hen opstond, Hij zocht te vernieteigen en te doden Te doen ondergaan alle Joden, Van jong tot oud, zuigeling en vrouwen, Op één dag, Op de dertiende van de twaalfde maand Dat is de maand Adar, en hun bezit te plunderen. Maar U, in Uw grote barmhartigheid, Hebt zijn raad verijdeld, En U hebt zijn idee verstoord, En U liet wat hij wilde op zijn eigen hoofd neerkomen, Immers men hing hem en zijn zonen aan de galg. Schrijf in voor een goed leven Alle zonen van Uw verbond.En allen die leven zullen U danken, Sela,En ze zullen waarlijk Uw Naam loven,God, onze Redding en onze Hulp, Sela.Gezegend bent U, Eeuwige,De Goede is Uw Naam en U is het aangenaam te danken.

הש"ץ אומרוניתינו, וניהינו ואלהי אבו לאל

א רה ששת חבתו ונישל ימש א כה חה א ר יב וניכנו חב א בירונישד.ך, יב ששה חע דמ יידי א בה חעל יכתו חה

פנים, דכה א ניו א ב דרן ו פפי חאה פמ א רה א האמו

De voorganger bij de herhaling van de Amida:Onze God en God van onze voorvaderen,Met de drievoudige zegen in de Tora,Opgeschreven door Uw knecht, Mosje,Uitgesproken door Aharon en zijn zonen, priesters,

18 Siddoer 4

א אמור. א כ ונישש.ך, יקדו חעם ונישר.ך. ימ יש פי יו א י יי יכ.ך שר א ב יי

א רצון קהל: פהי יי כן ונישלי.ך א ניו א א פ א י יי א יאר

א ך. ונינ ל ןש פויחא רצון קהל: פהי יי כן

א שלום. יל.ך א ישם יו ונישלי.ך א ניו א א פ א י יי א שא פיא רצון קהל: פהי יי כן

Het aan U gewijde volk, met de woorden:De Eeuwige zal u zegenen en Hij zal u bewaren,Gemeente: Zo zij Zijn wil.De Eeuwige zal Zijn gelaat over u doen oplichten En u genadig zijn.Gemeente: Zo zij Zijn wil.De Eeuwige zal Zijn blik op u richten en Hij zal u vrede geven.Gemeente: Zo zij Zijn wil.

In de ברכת הודאה, "de zegenspreukvan de dank, " danken we deEeuwige voor al zijn zegeningen.Voor Chanoeka en Poerim zijn erspeciale toevoegingen om deuitreddingen die de Eeuwige toengegeven heeft te memoreren.

א שלום יל.ך א ישם יו יכ.ך - שר א ב יי is geciteerd uit Bemidbar (Num.) 6:24-26, de priesterzegen (ברכת הכהנים).

ברכת שלוםא כה, א ר יב א בה ו א שלום טו פשים

פמים, יו חרח שסד ונישח א ו חן ונישמ.ך. ישא ראל חע פי א כל יו חעל ונילינו א ע

וניפבינו, א א וניכנו, א בירונישני.ך, א פ יבאור א חד שא יכ וניא לנו כוניא לנו, א ת וני חת א נ ונישני.ך א פ יבאור פכי

פיים וניהינו, תו חרת חח לאל א י יישסד, ונישח וני חאה חבת יו

א כה א ר יב א קה ו א ד יצ וא שלום, יו פיים יו חח פמים יו חרח

ישא ראל פי ימ.ך שאת חע א ברך יל ונישני.ך יבעי יוטוב ונישמ.ך. ישלו פב א עה א ש א כל יב א כל עת ו יב

בעשי"ת:פיים, שפר חח וניס יב

א בה, א סה טו א נ א שלום, ו חפיר יו א כה יבא ר ונישני.ך, א פ יל א כתב פנ יו א זכר פנ

ישא ראל, פי ימ.ך בית א כל חע יו יחנו וני חנ א

19Breng vrede, het goede, en zegening,Genade, gunst en barmhartigheid,Over ons en over heel Israel, Uw volk,Zegen ons, onze Vader, ons allen samen met het licht van Uw gelaat,Want in het licht van Uw gelaat hebt U ons gegevenEeuwige onze God, de Leer van het leven,En de liefde tot gunstverlening,En rechtvaardigheid en zegen En barmhartigheid en leven en vrede,En laat het goed zijn in Uw ogen Uw volk Israel te zegenen,Te allen tijde en op ieder moment, met Uw vrede.Tussen Rosj Ha-Sjana en Jom Kippoer: In het Boek van het Leven, Van Zegen en Vrede, en van Voldoende Levensonderhoud, Moge wij gedacht en ingeschreven worden voor U,

19 Siddoer 4

א שלום יל פבים ו פיים טו יל חח

א י יי א תה א ברוך חאא שלום. א ראל חב יש פי שאת חעמו א ברך ימ חה

Wij en heel Uw volk Israel, Voor een goed leven en voor vrede.Op andere dagen:Gezegend bent U, Eeuwige,Die Zijn volk Israel met vrede zegent.

De afsluitende Zegenspreuk, ברכת ,שלום "de zegenspreuk van devrede, vraagt om vrede voor heelIsrael, waarbij verwezen wordt naarde woorden van de priesterzegenuit de voorlaatste Zegenspreuk.

א רע, פני מ ילשו ינצור לאל חהי, א מה, פמיר פמ חדבר א פ חתי יש ודדם, פת פשי יפ יל חלי חנ ימ חק פל יו

שיה. יה פת דכל א פר חל א ע שכ פשי יפ יו חנונישת.ך, א ר יבתו פבי פל יפ חתח

פשי. יפ פתירדוף חנ ונישתי.ך יצו פמ יב וא עה, א ר א ע חלי פבים יש א כל חהחו יוילקל יו חק א תם א צ א הפר ע א רה ימה

ונישמ.ך, יש וני חמ חען יל א תם. עשה יב חמח חשונינ.ך, ל ןש פמי יי וני חמ חען יל עשה

ונישת.ך, א ש יקד וני חמ חען יל עשה ונישת.ך. א ר וני חמ חען תו יל עשה

ונישדי.ך, פדי יי ילצון א ח וני חמ חען י ילפני. ונינ ינ.ך חוע פמי יי א עה וניפשי הופפי ימרי פא א רצון יל יהיו פי

ונישני.ך, א פ יל פבי פל יגיון שה יופלי. יוגוא פרי א י צו יי

א מיו, ימרו פב א שלום ששה דעונילינו, א ע א שלום ששה הוא חיע

א אמן. ימרו פא יו ישא ראל, פי א כל יו חעל

Afsluitende overdenkingMijn God, behoed mijn tong voor het kwaad,En mijn lippen voor het spreken van bedrog.En laat mijn ziel stil blijven tegen hen die mij vervloeken,En laat mijn ziel ten opzicht van alles als stof zijn.Open mijn hart voor Uw Tora,En laat mijn ziel Uw geboden navolgen.En allen die kwaad tegen mij beramenVerkeer hun raad haastiglijk en breng hun gedachten in de war.Doe het om wille van Uw Naam,Doe het om wille van Uw macht,Doe het om wille van Uw heiligheid,Doe het om wille van Uw Tora,Opdat Uw beminden bevrijd worden,Geef hulp met Uw macht en verhoor mij,Laten naar Uw wil zijn de woorden van mijn mondEn de overpeinzing van mijn hart voor U,Eeuwige, mijn Rots en mijn Verlosser.Hij die vrede sticht in zijn hoge plaatsen,Moge ook vrede brengen over ons,En over heel Israel, en zeg daarop: Amen

20 Siddoer 4

פנ ונינ ינ.ך חוע פמי יי וני חמ חען .. יל Tehilliem (Ps.) 60:7; ... א רצון יל יהיו פליפי יוגוא Teh. 19:15;

ונישני.ך, א פ יל פמ א רצון פהי ייוניתינו, וניהינו ואלהי אבו לאל א י יי

ונימינו, א י יב א רה ימה פב א דש יק פמ שנה בית חה א ב פי ששונישת.ך, א ר יבתו וניקנו קיל שח יותן א אה יר פי יב יד.ך א ב א שם חנע יו

פניות. ידמו פנים חק א ש יכ א לם ו פכימי עו א י א בה חלי א עיר יו

פים, וניא ל א ש פוירו א דה ייהו ינ חחת פמפניות. ידמו פנים חק א ש יכ א לם ו פכימי עו

Laat het naar Uw wil zijnEeuwige, onze God en God van onze voorvaderen,Dat de Tempel snel in onze dagen herbouwd worde,En laat ons deel hebben aan Uw Tora,Daar willen we U met ontzag dienenAls in de dagen van weleer en in vroeger jaren.Dan zal aangenaam zijn voor de Eeuwigehet offer van Jehoeda en Jeroesjalajim ,Als in de dagen van weleer en in vroeger jaren.

א בה ... א עיר פניותיו ידמו .Mal. 3:4 חק

De uiterlijke vormen tijdens de Amida

De traditie schrijft voor dat de Amida duidelijk hoorbaar, d.w.z. voor de spreker zelfduidelijk hoorbaar, gezegd moet worden. Aangezien het daarnaast niet de bedoeling is omanderen in onze direkte omgeving te hinderen wordt het gebed fluisterend gezegd. De basishiervoor vindt men in i Sjemoeël 1:13, waar we het volgende over Channa lezen: איפהיא א נה א ם יו חח“ ,עמ חע א ש פי דלא ש הא לה יוקו ועות א נ א ה שתי א פ יש אי חרק וא בה פל שרת חעל־ שב ימ חד , “Ze bad namelijk in stilte: haar lippen bewogenwel, maar haar stem was niet te horen” (NBV). Mensen die luide hoorbaar de Amida biddenworden beschreven als kleingelovigen, omdat ze de indruk wekken dat God niet kan horenwat je zegt als je niet naar Hem schreeuwt (Sota 32b, Berakhot 31a)Zoals de naam van het gebed, Amida, aangeeft wordt het gebed staande gezegd, en wel zodat degeen die bidt zich in de richting van Jeroesjalajim keert, hetgeen bijna altijd zal zijn,met het gelaat gericht naar de Aron ha-Kodesj. In Israel richt men zich naar Jeroesjalajim,en in Jeroesjalajim naar de Tempelberg. Wanneer men echter de richting niet weet, dandient men zich met zijn hart te richten op de Vader in de Hemel (Berakhot 30a, Maim. Hil.Tefilla 5.3).De hierna genoemde bewegingen houden verband met de gedachte dat tijdens de Amidaiedere individuele Jood zich feitelijk in de tegenwoordigheid van de Eeuwige bevindt,hetgeen onder meer duidelijk wordt gemaakt door het opschrift boven de Aron ha-Kodesj invele synagogen: ,Weet voor wie je staat“ , הקב"הדע לפני מי אתה עומד לפני מלך מלכי המלכים voor de Koning van de koningen der koningen, de Heilige, gezegend zij Hij.”Wanneer men stilstaat bij het gebed dan zijn de voeten stevig naast elkaar geplaatst, men

21 Siddoer 4

staat, zo gesegd, in de houding. In het algemeen is dit natuurlijk een kwestie van respect,maar de basis voor precies deze houding vindt men in Jechezkel 1:7, waar staat שגל שר ש השהם יגלי יו חר“ ,עא רה א ש יי "en hun voeten waren rechte voeten” (SV) “hun benen waren recht”(NBV), echterwoord voor woord zoveel als “en hun voeten waren een rechte voet.” De traditioneleopvatting geeft dus een functie aan het enkelvoud שגל שר hetgeen de Nederlandse vertalers niethebben gedaan, vertaal dus liever: “en hun voeten waren als een rechte voet;” vgl. Berakhot10b.Het is de gewoonte om direkt voor het begin van het gebed en dadelijk na beëindigingervan drie stappen achterwaarts te zetten, om daarna weer naar voren te gaan. De verklaringhiervoor is gewoonlijk dat men in nederigheid t.o.v. God eerst een stapje terugdoet voorHem aan te spreken. De stapjes naar voren zijn een uiterlijke weergave van de Bijbelseaanduiding dat men God nadert voor het gebed, als Avraham deed, Bresjiet 18:23, פי םי חגש חו“ ,ע חמר דיא ש הא הם חו א ר יב ,Avraham naderde en zei;” evenals Elija, i Melachiem 18:36“ חא ב א פבי א נ א יהו חה פל וניא א ש חגש פי חוDe" ר דיא חמ ”.Elijahoe de profeet naderde en zei“ חוBij het einde van het gebed buigt men eenmaal voorover, dan eenmaal naar links dan eenmaal naar rechts, zie Orach Chajjiem 23:1. Wanneer mogelijk blijft men aan het slot van deAmida even van de eigen plaats verwijderd totdat de voorganger bij de Kedoesja, א שה יקדו , isaangeland, of bij het Avondgebed, wanneer de Amida niet herhaald wordt, totdat devoorganger bij het פדיש .is aangekomen חקTijdens het gebed bestaat de gewoonte om aan aantal keer te buigen, en wel bij het begin enhet einde van de eerste lofzegging, Avot - אבות, en eveneens tijdens het zeggen van BirkatHoda'a - ברכת הודאה, de achttiende lofzegging. Bij het woord baroech, א ברוך , buigt men deknie, bij Atta, א תה פדים ,of bij modiem , חא ,buigt men helemaal voorover, en bij de Godsnaam ,מוא י יי , richt men zich weer op.

22 Siddoer 4

De vervangende teksten voor Sjabbat en feestdagen

De vervangende teksten die op Sjabbat en feestdagen gezegd worden in plaats van delofzeggingen 4 - 16 zijn de volgende.

Sjabbat

23 Siddoer 4

De korte versie van de Amida

Talmud Bavli - Mas. Berachoth 29b

ת"ר המהלך במקום גדודי חיה ולסטים

מתפלל תפלה קצרהואיזה היא תפלה קצרה

Onze rabbijnen hebben geleerd: Iemand die door een gebied vol wilde beesten of rovers reist bidt een korte Tefilla. En wat is dan een “korte Tefilla.”

ר' אליעזר אומר עשה רצונך בשמים ממעל

ותן נחת רוח ליראיך מתחת והטוב בעיניך עשה

בא"י שומע תפלה

R. Eliezer zegt: Doe Uw wil in de hemel boven (i.e. bij de engelen die nooit straf verdienen), en geef gemoedsrust aan hen die U hier beneden vrezen, en doe wat goed is in Uw ogen (cf. Sjof. 10:15). Gezegend zijt Gij, Eeuwige, die Tefilla hoort.

ר' יהושע אומר שמע שועת עמך ישראל

ועשה מהרה בקשתם בא"י שומע תפלה

R. Josjoea zegt: Hoor de smeking van Uw volk Israel en vervul haastig hun verzoek. Gezegend zijt Gij, Eeuwige, die Tefilla hoort.

ר' אלעזר ברבי צדוק אומר שמע צעקת עמך ישראל

ועשה מהרה בקשתם בא"י שומע תפלה

R. Eleazar zoon van R. Zadok zegt:Hoor de roep van Uw volk Israel en vervul haastig hun verzoek. Gezegend zijt Gij, Eeuwige, die Tefilla hoort.

אחרים אומרים צרכי עמך ישראל מרובין

ודעתם קצרה יהי רצון מלפניך ה' אלהינו

שתתן לכל אחד ואחד כדי פרנסתו ולכל גויה וגויה די מחסורה ברוך אתה ה' שומע תפלה

Anderen zeggen: De noden van Uw volk Israel zijn vele, en hun inzicht is gering (i.e. zij weten niet wat ze moeten vragen i.v.m. hun noden). Moge het Uw wil zijn, Eeuiwge onze God, dat U aan iedereen afzonderlijk geeft naar zijn behoefte, en aan elk lichaam afzonderlijk wat eraan ontbreekt. Gezegend zijt Gij, Eeuwige, die Tefilla hoort.

אמר רב הונא הלכה כאחרים

Rav Chuna zei: de Halacha is in overeenstemming met “de anderen”.

חסד של אמתחסד של אמתחסד של אמת