“Er komt een cultuur binnen…”

Cultuursensitief werken

“De Nederlandse hulpverlener kent mijn

cultuur niet…”

• Problemen met hulpverlening aan niet-westerse allochtonen (Van Bekkum 2010,).

• De andere ziektebeleving en • de andere presentatie van klachten • en verschil in verwachtingen tussen

patiënt en hulpverlener• tezamen met andere normen en

waarden,• maken de hulpverlener-patiëntrelatie

complex en minder eenduidig2

Niet-westerse patiënten….

• Kennen geen Huisartsen en doktersassistenten in hun eigen land.

• Zijn onbekend met wat de assistenten doen.• Willen hun klacht alleen aan de huisarts vertellen

Verklaringsmodel

achtergrond

sociaal-economische status

gezondheidwoonomgeving

mate van acculturatie

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

Autochtonen Turken Marokkanen Surinamers Antillianen

Mate van acculturatie

012345

Chronischeaandoeningen

Beperkingen inmobiliteit

Beperkingen inpersoonlijkeverzorging

Beperkingen iniadl

Autochtonen Turken Marokkanen Surinamers Antillianen

Chronische aandoeningen en beperkingen

Een derde van alle patiënten (polikliniek en huisarts) heeft symptomen die niet

door een ziekte verklaard kunnen worden

• Amulet tegen het boze oog uit Iran

• Heilig water uit Lourdes

• Verdrijving van kwade geest door Marokkaanse genezer

• Handoplegging door Jomanda

• Gebedsgenezing bij de pinkstergemeente

• Wintiritueel

Cultuur

Wat is cultuur eigenlijk?

“Cultuur is een collectief systeem van betekenissen en levensuitingen van een groep of gemeenschap, waarbij de leden van diezelfde groep toch verschillend met de betekenissen en uitingen kunnen omgaan”.

• Cultuur is dynamisch

• Veel verschillen binnen een cultuur

Analyse kader Figuur 3, Mensbeelden:

1. monisme

Wij zijn competenter dan zij.

Zij zijn minder competent dan

wij

Wij moeten hen vertellen hoe het moet.

(WIJ versus zij)

2. relativisme

De mens is bepaald (gedetermineerd).

De mens is bepaald, dus niet

verantwoordelijk.

De mens wordt gevormd (in de eerste levensjaren).

(wij versus zij).

3. communicatief moreel universalisme

De mens heeft gegeven de omstandigheden

een zekere mate van vrije keuze.

De mens is verantwoordelijk voor zijn eigen gedrag en is in die zin mede

verantwoordelijk voor de (wereld)gemeenschap.

De mens is in staat tot veranderen.

(wij allemaal)

Bron: Van Asperen 2003

Definitie Communicatie

• Alle gedrag dat het gedrag van anderen beïnvloedt, is communicatie.

• Het is onmogelijk om niet te communiceren.• Jezelf zijn (eerlijk)• Cultureel bewust• Geïnteresseerd in leefwereld van de ander• Leg uit waarom je iets doet• Bewust van eigen referentie kader

Voorwaarden voor effectief communicatie

• Technische voorwaarde (taal, elkaar verstaan)

• Cognitieve voorwaarde (voor elkaar aanvaardbaar intellectueel niveau, vermijd jargon)

• Interpretatieve voorwaarde (aan gebruikte woorden zelfde interpretatie toekennen)

• Affectieve voorwaarde (taal, gebaren, handelingen zelfde emotionele betekenis)

Niet doen

• Vermijd moeilijke woorden, of geef uitleg• Indien eenvoudige taal: geen gebrekkig

Nederlands praten of in telegramstijl• Behandel volwassen gesprekspartner

niet als kind• Geen vakjargon of afkortingen• Vermijd uitdrukkingen• Vermijd ja/nee vragen• Geen kinderen als tolk inschakelen• Vermijd ‘bij ons’ ‘bij jullie’ –uitsluiting,

afstand

Wel doen• Stel open vragen• Laat gesprekspartner herhalen• Vat samen• Herhaal in eigen woorden, vraag of

hij/zij dat bedoelde• Vraag om herhaling bij onbegrip• Wees concreet en duidelijk• Kijk gesprekspartner aan, en niet de tolk• Laat cliënt afspraken herhalen• Laat ‘Wij’ slaan op alle inwoners van

Nederland

Open vragen

• Open vragen stellen is een basisvaardigheid voor goede gesprekken

• Het is in sommige culturen niet beleefd om nee te zeggen. Houd hier rekening mee. Je kan dan beter open vragen stellen. 

• Geef de cliënt de gelegenheid vragen te stellen. Als u merkt dat de patiënt daar moeite mee heeft, moedig haar dan eventueel hiertoe aan. 

• Schrijf afspraken duidelijk op voor de cliënt . 

• Bedenk dat de kwaliteit van elke interventie staat of valt bij de interactie. En miscommunicatie kan je alleen wegwerken door middel van communicatie!

• Ken je eigen houding ten opzichte van multiculturaliteit en je eigen ‘cultuur’.

• De neiging om assimilatie aan dominante normen en groepen in de samenleving te prediken is groot.

• Behandel een ander zoals jijzelf behandeld wilt worden!

www.huisarts-migrant.nl Onderwerpen:

• Ziektebeelden– Hypertensie– Tropische

infecties• Sociale problemen

– laaggeletterdheid – huiselijk geweld

• Cultuur en gezondheid– Islam en gezondheid

Hadj– Vrouwelijke Genitale

Verminking• Asielzoekers / illegalen• Migrantenorganisaties• Voorlichting