1

©Ilah

Infobrochure Documentatiecentrum

Memo

2

Beste bezoeker,

Met dit boekje willen we u verder op weg helpen bij het vinden en ontlenen van documentatie, boeken, artikelen in ons documentatiecentrum.

In het eerste gedeelte (p.3) van dit document vindt u het reglement van het documentatiecentrum en uitleg over hoe u verschillende materialen kan ontlenen.

We hebben de boeken en artikelen per thema geplaatst en in het tweede deel (p.4) van dit boekje vindt u uitleg over de verschillende thema’s en welke boeken bij dit thema horen.

In deel drie (p.22) hebben we een selectie gemaakt van een aantal boeken opgesplitst per doelgroep. De opsplitsing ziet er als volgt uit:1. Wat is dementie? Wegwijzer naar informatie over dementie voor

mantelzorgers. (p.22)2. Omgaan met de persoon met dementie voor mantelzorgers. (p.24)3. Wat is dementie? Wegwijzer naar informatie over dementie voor

zorgverleners. (p.27)4. Begeleiden van familie voor zorgverleners. (p.29)5. Getuigenissen. (p.31)6. Kinder- en jeugdboeken over dementie. (p.33)

Tot slot geven we u nog graag in het vierde deel (p. 34) onze webgids, een overzicht van het audiovisueel materiaal, deze is alfabetisch op titel gerangschikt, en het overzicht van spelmateriaal mee.

We wensen u alvast veel opzoek- en leesgenot.

ECD Vlaams-Brabant MemoWingerdstaat 143000 Leuven016/50.29.06 – memo@dementie.be

3

Deel 1:Reglement documentatiecentrum en hoe materialen ontlenen.

Iedereen kan het documentatiecentrum raadplegen tijdens de kantooruren. Een afspraak telefonisch of per e-mail kan handig zijn om begeleiding te hebben van een medewerkster van Memo.

U registreert de materialen die u wenst te ontlenen op een leeg ontleningsdocument in de gele kaft. Deze kaft ligt op het bureau ter hoogte van de computers in het documentatiecentrum. Gelieve dit ontleningsdocument volledig in te vullen.

Boeken (max. 5 exemplaren) kan u gratis ontlenen gedurende 3 weken. DVD’s , VHS video’s, Cd-roms en didactisch spelmateriaal ontlenen kost 3

euro per stuk per 3 weken (maximale ontleenduur). Dit bedrag dient betaald te worden op het moment van ontlening bij een medewerkster van Memo of aan het onthaal van de Wingerd.

Banner ‘onthou mens’: hier wordt een waarborg van €20 aangerekend. Bij het onbeschadigd terugbezorgen, ontvangt u deze €20 terug.

Tijdschriften en artikels kan u niet ontlenen. U kan ze wel kopiëren aan 0,10 euro per kopie.

Bij ontlening per post worden portkosten en 3 euro administratie kosten aangerekend.

Bij het te laat terug bezorgen van het ontleend materiaal wordt een vergoeding aangerekend van 0,50 euro per exemplaar per week.

U kan de ontleende materialen terug afgeven bij Memo of, bij afwezigheid, aan het onthaal van De Wingerd tijdens de kantooruren.

4

Deel 2:De aanwezige literatuur rond dementie in het documentatiecentrum van

Memo

Bij alle boeken die ontleenbaar zijn in ons documentatiecentrum zal u een code zien om deze zo vlot mogelijk terug te vinden in de kast. Tevens zal telkens de rubriek erbij vermeld worden. Een voorbeeld:

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeDe Weg Kwijt : wat families zeker moeten weten over dementie

Kem VZW en ECD Vlaanderen

100 W1

Dit boek vindt u dan terug bij cijfer/rubriek 100 en u gaat op zoek naar het boek met code W1 vermeld op de rug van het boek.

Plaatsingsrubrieken van de boeken en artikelen.

a) Rubriek 100: Psychogeriatrie, dementie algemeen. Onder deze rubriek vindt u alle algemene informatie over dementie. We hanteren hier ook verdere opsplitsing in subrubrieken.

100: alle boeken die verschillende dementievormen in beeld brengt.Titel van het boek Auteur Rubriek CodeDementeren: ziekte en zorg Alkema, F.M.J. et al 100 A2Leven met dementie Blom, M. et al 100 B3De heldere eenvoud van dementie: Een gids voor de familie

Buijssen, H. 100 B7

Psychologische hulpverlening aan ouderen – deel 1: Psychiatrische problematiek

Buijssen, H. et al 700 B13

Psychologische hulpverlening aan ouderen – deel 2: Psychiatrische problematiek

Buijssen, H. et al 700 B14

De magische wereld van Alzheimer

Buijssen, H. 100 B30

Dementie zorgboek Coene, E.H. 100 C3Meten is weten: Dementie, diagnostiek en de psycholoog

Derix, M.M.A. et al 100 D3

5

Het hoofd wil niet meer: Informatie over beginnende dementie

Draulans, D. 100 D8

Vragen en antwoorden over dementie

Delameilleure H. 100 D40

Basisinformatie dementie ECD Vlaanderen 100 E1Alzheimer en andere vormen van dementie

Jonker, C.et al 100 J1

Dement zo gek nog niet: kleine psychologie van dementie

Miesen, B. 100 M1

Leidraad psychogeriatrie. Scherper zien (A).

Miesen, B. et al. 100 M3

Leidraad psychogeriatrie. Beter doen (B). Meer weten (C).

Miesen, B. et al. 100 M4

Bij Alzheimer op schoot Verstand van dementie

Miesen Bère 100 M8

Landelijk dementieprogramma Werkboek

Meerveld J et al 100 M9

Een andere kijk op dementie Rondia K en Charlot V 100 R5De huisarts en het dementieel syndroom

S.W.P.A. 100 S4

Dingske. Een beeldboek over dementie.

Sergeant, S en Verhaest, P.

100 S22

Handleiding bij het beeldboek Dingske

Sergeant, S en Verhaest, P

100 S23

Een grootouder met dementie hebben.

Steeman Els 100 S32

Wij zijn ons brein Dick Swaab 100 S39Gesprekken met Prof. Rik Vandenberghe, Warre Borgmans, Andrea Croonenberghs, Marc Van Eeghem, Luc Appermont over dementie

Vandenberghe, R. et al. 100 V11

De wondere wereld van dementie. Vanuit nieuwe inzichten omgevingszorg bieden aan dementerenden

Verbraeck, B. & van der Plaats, A.

100 V37

De Weg Kwijt : wat families zeker moeten weten over

Werkgroep thuisverzorgers

100 W1

6

dementie

110: de verschillende vormen van dementie. Onder deze rubriek vindt u informatie over volgende vormen van dementie:

o Alzheimerdementieo Vasculaire dementieo Frontaalkwabdementie: ook de ziekte van Pick en fronto –

temporale dementie.o Lewy-body dementieo Ziektegebonden dementie: dementie die kan optreden bij

ziekten als Parkinson, Huntington, Creutzfeldt-Jacob, aids, Wernicke – Korsakov.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeHet syndroom van Korsakov Arts, K. 110 A5The neuropsychiatry of Alzheimer’s disease and related dementias

Cummings,J. 110 C9

De ziekte van Alzheimer: in zeven documenten - een celpathologisch en klinisch onderzoek

Dillmann, R.J.M. et al 110 D6

Alzheimer informatiegids ISAO 110 I1Mijn oma Margriet ISAO 110 I2Alzheimer: De man , zijn leven Jürgs, M. 110 J2Grenzen aan mantelzorg Jacobs, T et al 110 J3 Verbroken verbindingen: de ziekte van Alzheimer- Deel 1 - Onstaan en verloop

Souren, L. et al 110 S2

Ziekte van parkinson Vlaeminck, M. 110 V6Brein en branie. Een pionier in Alzheimer

Van Broeckhoven, C. 110 V19

120: specifieke groepen. Volgende specifieke groepen komen aan bod:

o Jongdementieo Mentale handicapo Zintuigelijke of fysieke handicapo Andere culturen vb. allochtoneno Psychiatrische ziekte

7

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeYounger People with Dementia: a multidisciplinary approach

Baldwin, R. et al 120 B12

Dementie op jonge leeftijd: Bijzondere zorg voor een bijzondere doelgroep

Bakker, C. et al. 120 B31

Younger people with Dementia: planning, practice and development

Cox, S. et al 120 C8

Early- onset Dementia: a multidisciplinary approach

Hodges, J. R. 120 H4

Wegwijs in dementie op jonge leeftijd

Janssens, A et al 120 J4

Verstandelijke beperking en dementie. Effectieve interventies

Kerr Diana 120 K7

130: medische aspecten: over volgende thema’s kan u informatie onder deze rubriek terugvinden:

o Fysiologie, pathologieo Erfelijkheido Medicatieo Medicatie in ontwikkelingo Pijn

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeKwalitatieve geneesmiddelenzorg

Elseviers, M ed. 130 G4

140: diagnose: alle informatie over het diagnoseproces, diagnosecentra en testmateriaal.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeHandboek dementie. Laatste inzichten in diagnostiek

Jonker, Slaets, Verhey

140 J5

Meten is weten; gissen is missen Vandewoude, M. 140 V2

8

Meten is weten; gissen is missen Vandewoude, M. & Perkisas, S.

140 V53

160: de persoon met dementie: alle informatie over beleving, ziektebesef en coping. Binnen dit thema vindt u ook getuigenissen en romans over dementie.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeHet doet pijn te beseffen hoe het verder gaat

Arkesteijn ,H 160 A7

Elegie voor Iris Bayley, J. 160 B11Ik heb Alzheimer. Het verhaal van mijn vader.

Braam, S. 160 B20

Verdwaald in het geheugenpaleis: Hoe te leven met dementie, persoonlijke verhalen

Carpentier Nathalie 160 C13

Mijn gevoel Mijn leven Waarom niet delen

Declerck Marleen 160 D29

Een jaar met duizend dagen Degnaes Berit 160 D33Afscheid van Amalia Emanuels, N. 160 E3De oude koning in zijn rijk Geiger Arno 160 G3

De woestenij Harvey Samantha 160 H12Onze laatste jaren van vreugde en verdriet

Hoblitzelle Olivia 160 H13

De beleving van dementie door patiënten en hun omgeving

Koning Boudewijnstichting

160 K4

Lieve Oma Lavallé, S. 160 L1Houvast Leenders, G. et al 160 L2Listen to me Living Archive Project 160 L5Moeder is weg Als Alzheimer het leven verandert

Musschoot D 160 M6

Gestameld liedboek Mortier Erwin 160 M10Serieus nemen, vertrouwen, begrijpen: cliëntgerichte zorg

Pörtner, M. 160 P6

9

voor mensen met een verstandelijke handicapDe beleving van dementie door patiënten en hun omgeving

Salmon E e.a. 160 S29

The lived experience of older people living with early-stage dementia

Steemans, E. 160 S33

Touwtje springen met oma Ten Brink Amber 160 S40De verzonken wereld van Lucie: een Alzheimerverhaal

Vilsen, L. 160 V7

Annie Van Kooten, K. 160 V36Een vreemde kostganger in mijn hoofd. Mijn leven met alzheimer

van Rossum Evert 160 V38

Bijna is de helft van niets Van Oers 160 V41Het afscheid laat op zich wachten

Van Oers 160 V42

Anna Maria Sofia en de kleine Cor

Van de Vendel, E. 160 V51

Verdwalen met een gids: Dementie en mentorschap

Wouters, F. 160 W2

Terug naar de oorsprong Warners, I. 160 W5

b) Rubriek 200: cognitieve functies Onder deze rubriek vindt u informatie over de werking van het geheugen, stoornissen in het geheugen en training van geheugen en cognitieve functies.

Titel van het boek Auteur Rubriek Code(op)nieuw geleerd, oud gedaan. Over het leren vermogen van mensen met dementie

Dirkse, R. et al. 200 D32

Geheugenstoornissen: revalidatie en psychosociale zorg

Scheiris, J. et al 200 S11

Geheugenstoornissen bij jong en oud: onderzoek en praktijk

Thiery, E. et al 200 T3

Cognitieve training bij ouderen Vandewoude, M. 200 V48Foutloos leren bij dementie Werd, M. et al 200 W5

10

c) Rubriek 300: samenleving Onder deze rubriek vindt u informatie over de demografie, juridische aspecten, administratieve en financiële aspecten en beleids- en politieke aspecten.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeNaar een dementievriendelijke samenleving: aanbevelingen en mogelijke acties

Aelvoet 300 A6

Zorg voor dementerenden in België. Honderd vragen en antwoorden obv Qualidemonderzoek

Buntinx,J. et al 300 B21

Voorlopige bewindvoering: Een bescherming van de goederen van personen met psychische problemen

De Boodt, M. 300 D17

Over mijn lijf : bijsluiter bij de wet over de rechten van de patiënt

De Hert, M. et al 300 D18

De rechten van personen met dementie. Een praktische gids

De Rynck, P. et al. 300 D27

Dementievriendelijke gemeenten Een inspirerende gids

De Rynck P, Teller M 300 D 34

Dementie en de rechten van de patiënt

Defloor S, Nys H 300 D36

De rechten van personen met dementie. Een praktische gids

De Rynck, P.en Teller M

300 D38

Ik blijf een mens – Anders communiceren over dementie: een uitnodiging tot actie

De Rynck Patrick 300 D41

Het voorlopig bewind. KBS 300 K10Competence assessment and advanced directives for people with dementia

Nys,H 300 N4

De kost en zorg voor Alzheimerpatiënten in Vlaanderen en Europa

Pacolet, J. et al 300 P1

Wegwijs Vlaams- Brabant: nuttige informatie over provinciebestuur en provinciale administratie

Provincie Vlaams-Brabant

300 P2

11

Financiële aangelegenheden: inkomenssituatie en financiële tussenkomsten en voordelen voor personen met psychische probl.

Rochtus, K. 300 R4

De bescherming van de persoon met dementie en van zijn goederen

Reusens Florence 300 R7

Juristen en oudere personen met cognitieve moeilijkheden

Seron Xavier 300 S28

Framing en reframing: anders communiceren over dementie

Van Gorp, Vercruysse

300 V45

De zorg voor personen met dementie: perspectieven en uitdagingen

Van Audenhove e.a. 300 V46

Beslissingsbekwaamheid in de gerontopsychiatrische context

Haekens, A. 300 H1

d) Rubriek 400: Zingeving. Onder deze rubriek vindt u informatie over verliesverwerking en ethiek.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeAls ouderen rouwen. Ouderen helpen bij verlies.

Adriaensen, M-C. 400 A3

Zorg op maat van de mens. Ethisch overleg en advies in het ziekenhuis

Anckaert, L et al 400 A4

Afscheid nemen: loslaten wat dierbaar is

Boswijk-Hummel, R. 400 B5

Verstoorde rouw bij ouderen: Signalisering en hulpverlening

Buijssen, H. 400 B10

Spiritualiteit, fundament van zorg. Een spirituele audit in Vlaamse woon- en zorgcentra

Bouckaert, L. et al. 400 B23

Verlies en rouw bij dementie Gellens, C. 400 G2Aandacht voor levensvragen in de zorgpraktijk

Hansen K, van Kaam T, Mulder M

400 H14

Helpen bij verlies: een gids voor het gezin en de hulpverlener

Keirse, M. 400 K2

Ethisch omgaan met ouderen Keirse,K 400 K14Leven met gemis Handboek over rouw, rouwbegeleiding en rouwtherapie

Maes Johan 400 M7

Stemmen van de ziel Vergeten Siepel Hans 400 S26

12

waarheid van dementieAls ik troost kon zijn. Over liefde en pijn.

Vanden Abbeele, C. 400 V22

Kleur geven aan de grijze massa. Ethische vragen over dementie en euthanasie.

Van Gorp, L. 400 V27

Als de ouderdom pijn doet van den Berg M. 400 V43

e) Rubriek 500: natuurlijk netwerk Onder deze rubriek vindt u informatie over zorgbelasting mantelzorgers, sociale ondersteuning, zorgen voor jezelf.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeMijn moeder lag om 11 uur nóg in bed Buijssen, H. 500 B24Ik ben niet kwijt Bommel van, S. 500 B28Verlichting van zorg: ondersteuningsgroepen voor familieleden van dementerende

Cuijpers, P. et al 500 C7

De belasting van familieleden van dementerenden

Duijnstee, M. 500 D9

Het verhaal achter de feiten Duijnstee, M. 500 D11Aanpak van fysieke overbelasting Hautekiet, M. 500 H2Who cares? Information and support for the carers of confused people

Health Education Authority

500 H9

Dementie en regie Klingeman,C 500 K12Zorgen wij voor onze ouders zoals zij voor ons gezorgd hebben?

Mahieu, S. 500 M2

Mantelzorgers: doorbloeiers in het zorglandschap

Ons Zorgnetwerk 500 O1

Families, Illness and Disability Rolland, J. S. 500 R3Gedeelde zorg: een ideeënboek Royers, T. 500 R8Sociale kaart: Eenzaamheid bij ouderen

Seniorama 500 S38

Als je thuis zorgt voor een chronisch ziek familielid: onderzoek over de mantelzorg voor dementerende ouderen en voor psychiatrische patiënten

Spruytte, N. et al 500 S3

Expressed Emotion Spruytte, N. 500 S10Dementie: een boek voor partners Stroobants, E. 500 S12

13

Het sneeuwt in mijn hoofd. Over dementie.

Slosse, T en Van Oers, J.

500 S18

24 op 24: werkboek voor verzorgers van een dementerend familielid

Van Oers, J. 500 V4

De liefdesladder Van den Erenbeemt 500 V47

f) Rubriek 600: wonen en verblijven Onder deze rubriek vindt u informatie over: Thuis wonen Thuiszorg ondersteunende diensten Residentieel wonen en kleinschalig wonen Aangepast wonen: domotica, veiligheid, architectuur.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeKleinschalig wonen voor dementerende personen in Vlaanderen

Baeckelandt, W. (eindred)

600 B16

Handboek kwaliteitszorg in de ouderenvoorzieningen

Bulckens, L. 600 B22

Thuis in thuiszorg. Een antwoord op uw vragen.

Christelijk Ziekenfonds Leuven

600 C12

Keuzewijzer tussen thuiszorg en residentiële zorg

Deltour, B. 600 D1

Leven in het verzorgingstehuis De Vleeschouwer, C.

600 D14

Het rusthuis: leven in, kiezen voor Debosschere, A. (red)

600 D19

Kleinschalig wonen voor mensen met dementie: doen of laten?

Depla,M. et al 600 D24

Effects of the Resident Assessment Instrument on Quality of care and Quality of Life in Nursing HomesNivel

Holtkamp, C.C.M. 600 H6

Rusthuizen inspireren rusthuizen in positieve beeldvorming

Hinnekint,B. 600 H10

Het woonzorgcentrum in de 21° eeuw: een gezellige woonomgeving, zorg incl.

Koning Boudewijnstichting

600 K8

14

Technology, Ethics and Dementia. A guidebook on how to apply technology in dementia care.

Norwegian Centre for Dementia Research

600 N2

Kleinschalig wonen voor mensen met dementie

Nouws Henk 600 N3

De toegankelijkheid van de voorzieningen in de welzijns- en gezondheidssector: visies uit de praktijk, het onderzoek en het beleid

Opdebeeck, S. et al 600 O2

Thuiszorg Communicatieschrift SIT regio Brugge 600 S17Leren van veranderen. Kleinschalige zorg voor mensen met dementie

Stoelinga, B. en Talma, M

600 S19

De schat van De Bijster. Vijfentwintig jaar zorg voor mensen met dementie

Stroobants Erik 600 S21

Kleinschalig genormaliseerd wonen voor personen met dementie. Het antwoord op 101 vragen

Spruytte, N. et al 600 S24

Senioren info Stad Leuven 600 S25Architectonica. Een thuis voor mensen met dementie

Stroobants, E. en Verhaest,P.

600 S30

Het Thuiszorgideeënboek Teugels, M. 600 T1Thuis in het rusthuis Verhaest, P. 600 V5Mijn wereld het verpleeghuis van Leeuwen, P.J. 600 V14Loslaten tot leven: leven en afscheid nemen in een rusthuis

Verliefde, E. et al 600 V17

Denkbeelden over kleinschalig wonen voor mensen met dementie

van Waarde Hugo 600 V40

Zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen, hoe doet u dat?

Vassart Carine 600 V 44

Gids in de thuiszorg Werkgroep thuisverzorgers

600 W3

g) Rubriek 700: professionele zorg en organisatie Onder deze rubriek vindt u informatie over de professionele zorgverlener.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeConstructieve groepsprocessen. Werken met groepen.

De Fraeye, M. 700 D22

Leren veranderen. Een handboek voor De Caluwé, L. et al 700 D23

15

veranderkundigenCompetenties van verpleegkundigen en verzorgenden in begeleiding en zorg voor mensen met dementie.

De Maesschalck, L. et al

700 D31

Advance Care Planning: overleg tussen zorgverleners, patiënten met dementie en hun naasten

Deliens l e.a. 700 D37

Het groot werkvormenboek Dirkse – Hulscher S en Talen A.

700 D39

Waarover maak je je zorgen Vroegtijdige zorgplanning in woon- en zorgcentra

Hansen&Vanlaere 700 H13

Beweging in je brein: zestig werkvormen voor inspirerende trainingen, workshops en presentaties

Hampsink, M.Hagedoorn, N.

700 H16

Het levenseinde teruggeven aan de mensen

Keirse Manu 700 K5

Ook de laatste reis wil je samen bespreken

Keirse Manu 700 K6

Evidence-Based practice voor paramedici

Kuiper,C et al 700 K13

Voor iedereen die graag werkt Lansky, B. 700 L4Psychogeriatrie: een vak om van te houden

Miesen,B. 700 M12

Vroeger nadenken … over later Rondia K en Raeymaekers P

700 R6

Systeemgericht werken op de psychiatrische afdeling

Schouten, K. 700 S1

Dementie Zakboekje voor de professionele zorgverstrekker

Schoenmakers, B en De Lepeleire, J

700 S31

Integrerende verpleegkunde Tousseyn, A. et al 700 T2Voortdurend mis ik schakels: de begeleiding van demente bejaarden en hun familie

Van De Ven, L. 700 V1

Zorg ook voor jezelf Van Hoof, C. 700 V9Zorg en hulp voor personen met psychische problemen

Verniest, R. 700 V18

Tevredenheidsmeting bij gebruikers in gezondheids-en welzijnsvoorzieningen

VOCA 700 V33

Totaal kwaliteitsmanagement VOCA 700 V34

16

Handleiding voor het systematisch werken aan kwaliteit in gezondheids-en welzijnsvoorzieningenProcedureboek voor de ouderenzorg Van hoorebeke, F. 700 V49

h) Rubriek 800: omgang Onder deze rubriek vindt u informatie over hoe omgaan met personen met dementie. Deze rubriek wordt nog verder opgesplitst in subrubrieken:

810 communicatie

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeEen steen in je hand. Dementie bespreekbaar maken.

Deltour, B. et al. 810 D26

Taalcommunicatie met ouderen, ook in probleemsituaties

Plasschaert, L. 810 P4

Ondersteunend communiceren bij dementie

Scheres Wilma, De Rijdt Chris

810 S27

820 benaderingsvormen

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeDe Gids en de reisgenoten: Omgaan met mensen met dementie

Abrahams, J. 820 A1

Weten van vergeten: Tips en adviezen bij het omgaan met dementie

Blom, M. et al 820 B4

Dementie: Een praktische handreiking voor de omgang met Alzheimer patiënten

Buijssen, H. 820 B8

Reminiscentie: Een handleiding voor de praktijk

Buijssen, H. et al 820 B15

Reminiscence reviewed. Perspectives, evaluations, achievements

Bornat, J. (ed) 820 B19

Levensalbum Buijssen, H. et al 820 B29Humor als verpleegkundige interventie Bogers, M. 820 B32Reminiscentie voor personen met een dementie

Doucet, D. 820 D7

Dementie& depressie: perspectief op verpleegkundige interventies

Duijnstee, M.et al 820 D10

17

Herinneringen ophalen. Communicatie tussen en met ouderen

De Corte, G. 820 D21

Omgaan met dementerenden, aanbevelingen vanuit het Qualidem-project

De Lepeleire, J. Ylieff, M.

820 D25

Had ik het maar geweten Moderne dementiezorg

Dirkse Ruud en Caro Petit

820 D30

Dementie, hoe ermee omgaan? De Potter Virginie 820 D35Handig bij dementie Dirkse Ruud en

Vermeer Lenie820 D44

Ergotherapie in de gerontologie De Coninck Leen 820 D45Dementie van begrijpen naar begeleiden. Handboek

ECD Vlaanderen 820 E2.1E2.2

Ergotherapie bij ouderen met dementie en hun mantelzorgers

Graff,M et al 820 G8

Belevingsgerichte zorg in de praktijk: gewoon doen!

Hamer, A. & de Lange-Collaerd, B.

820 H15

Sprekende handen: Een methodiek voor ontmoetingsgroepen met dementerende mensen

Irik & Maijer-Kruijssen

820 I3

Dementia: The international journal of social research and practice

Keady, J. et al 820 K1

Omgaan met ziekte Keirse, M. 820 K3De Geschiedenis van mijn Hart: ‘ Theater van de herinnering’: een reminiscentiemethode in het kader van intercultureel werken….

Nelissen, H. 820 N1

The eminiscence handbook: ideas for creative activities with older people

Osborn, C. 820 O3

Waarom ik moet liegen tegen mijn demente moeder

Offermans Cyrille 820 O4

De kunst van het afstemmen: belevingsgerichte zorg: theorie en praktijk van een nieuw zorgconcept

Pool, A. et al 820 P5

Reminiscentie: Uncovering a lifetime of memories

Sheridan, C. 820 S14

Reminiscence projects for children and older people

Schweitzer, P. 820 S15

Reminiscence in dementia care Schweitzer, P. 820 S16Relationele afstemming. Timmerman, M. 820 T5

18

Presentieverrijkte verpleeghuiszorg voor mensen met dementie.Gewoon lief zijn: het maieutisch zorgconcept en het verzorgen van mensen met dementie

Van der Kooij, C. 820 V8

Een glimlach in het voorbijgaan: de ervarings- en belevingswereld van verzorgenden in zingevend perspectief

Van der Kooij, C. 820 V20

De bewoner een thuis bieden. De eerst verantwoordelijke in belevingsgerichte zorg

Van der Kooij, C. 820 V24

Handboek voor de eerst verantwoordelijke in belevingsgerichte zorg.

Van der Kooij, C. 820 V25

Mijn partner raakt de weg kwijt. Omgaan met dementie

Van Loon Jessie 820 V26

Betrokkenheid als basis voor het zorgplan

Van Der Kooij, C. 820 V30

Psychologie in de ouderenzorg. Een vak apart

Vink, M.T. et al 820 V31

Coaching voor iedereen Vandamme, R. 820 V32Het dementiecafé Van Keymeulen 820 V39Dementie, het blikveld verruimd Vermeiren,H 820 V52

830: Denkkaders: algemene theoretische kaders

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeLevenslooppsychologie Baert, V. 830 B27Psychologie is voor iedereen Diesfeldt, H. et al 830 D12Validation. Respectvol omgaan met dementerende ouderen

Feil, N. 830 F1

Dementie en psychiatrie in woord en beeld: een systematische handleiding

Hazelhof, T. et al 830 H7

Het contextuele denken. Een methodiekontwikkeling voor het welzijnswerk

Heylen, M. en Janssens, K.

830 H8

Werkboek intervisie Hendriksen, J. 830 H11Depressie in de psychogeriatrie: langs de dynamische systeem analyse

van Helden, M. et al 830 V15

19

840: Intimiteit en seksualiteitOnder deze rubriek hebben we momenteel geen boeken binnen ons documentatiecentrum.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeHet taboe doorbroken Zorgnet Vlaanderen 840 Z1

850: Problemen in omgang

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeAgressie bij ouderen: boze of broze mensen

Bouckaert, F. et al 850 B17

The ABC’s Of Behavior change:Skills for Working with Behavior Problems in Nursing Homes

Cohn, M.D. et al 850 C11

Waarom vallen ouderen Dewachtere 850 D13Fixeren of niet fixeren? Goeminne, L. et al 850 G1Agressief gedrag bij dementie Geelen, R. 850 G4Praktijkboek dementiezorg: van Achterdocht tot zwerfgedrag

Geelen, R. 850 G5

Gedrag van slag: Gedragsproblemen bij ouderen met dementie

Pot, A.M. et al 850 P3

Probleemgedrag bij demente ouderen 4:Dolen en dwalen: singnalering, preventie en aanpak

Stokes, G. 850 S5

Probleemgedrag bij demente ouderen 2: Schreeuwen en gillen: signalering, preventie en aanpak

Stokes, G. 850 S7

Omgaan met agressie Schuur, G. 850 S13De pijn van dement zijn: de belevingsgerichte aanpak van probleemgedrag

Verdult, R. 850 V12

Vrijbuiter in het verpleeghuis. Een lastige bewoner als leermeester in het loslaten.

Van der Kooij, C. 850 V23

Het demente brein: Omgaan met probleemgedrag

Van der Plaats, A. & de Boer, G.

850 V55

860/870: palliatieve zorg en euthanasie

20

Titel van het boek Auteur Rubriek CodePalliatieve hulpverlening: Handboek palliatieve zorg voor professionelen

Clara, R. et al 860 C1

Palliatieve thuiszorg: Gids voor patiënten en hun begeleiders

Clara, R. et al 860 C2

Leven naar het einde. Een handleiding voor de praktijk

De Corte, G. et al. 860 D28

Later begint vandaag Keirse,M 860 K15Het licht van afscheid Longaker 860 L3Palliatieve zorg bij personen met dementie

Lisaerde,J. & Wils M.

860 L6

Sterven, beleving verwerking begeleiding

Munnichs,J. 860 M5

Met ouderen in gesprek over levensvragen

Mulder M, Scheeres T- Feitsma

860 M11

Handboek palliatieve zorg Spreeuwenberg, C. et al

860 S9

Een nooit eindigend verhaal. Schollen, E & De Clercq, J.

860 S20

In de wachtkamer van de dood. Leven en sterven met dementie in een verkleurende samenleving

The, A. 860 T4

i) Rubriek 900: activiteiten en passiviteiten Onder deze rubriek vindt u informatie over dagelijkse activiteiten van wassen tot huishoudelijke taken en over comfortzorg.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeAnimatie. Meer dan een activiteit… Baert, V. et al. 900 B1Activiteiten voor dementerenden thuis

Bloemendal, G. et al 900 B2

Therapie met dieren Bouckaert, M. 900 B6Kokkerellen in De Wingerd Bollaerts, H. 900 B18Bikkelen, bijenwas en bakpapier. Activiteiten voor psychogeriatrische ouderen + werkbladen

Boonzaaijer, P. et al 900 B25B26

Als eten een zorg wordt… Het maaltijdgebeuren bij personen met dementie

Boerjan, S. 900 B29

Kwaliteitsvolle basiszorg: Deel 1 Constandt, C. et al 900 C4

21

Kwaliteitsvolle zorg voor dementerende ouderen : deel 2

Constandt, C. et al 900 C5

Kwaliteitsvolle zorg voor dementerende ouderen : deel 3

Constandt, C. et al 900 C6

Slikstoornissen De Maesschalck, L. 900 D2Slaapcomfort De Volder, I. et al 900 D4Waarom vallen ouderen Dewachtere 900 D13Voedingszorg: een praktische vraagbaak

De Ridder, D. 900 D20

De uitwerking en integratie van ‘relaxatie-interventies’ tijdens de dagelijkse zorg en begeleiding voor personen met dementie

Dewulf, J. 900 D42

Eten om niet te vergeten: Lekker koken voor (dementerende) ouderen

Eliëns, L. et al. 900 E5

Kien: geheugenactiviteiten voor ouderen

Gilde, M. 900 G6

Ondervoeding bij ouderen Goeminne, L. 900 G7Feeding and Swallowing disorders in Dementia

900 K9

Expo ’58: het wonderlijke feest van de fifties

Lesage, A. 900 L7

Comfortzorg Rix, P. 900 R1Comfortzorg Rix, P. 900 R2Incontinentie Stokes, G. 900 S6Etherische oliën : handboek voor aromatherapie

Vanhove, M et al 900 V10

Contact in nabijheid: snoezelen met ernstig demente bejaarden

Verdult, R. 900 V13

Snoezelen in de zorg: handboek voor de praktijk

Van Weert, J. et al. 900 V21

Een gebruikersvriendelijk huisdierenbeleid in residentiële voorzieningen voor ouderen

Van Houdt, S.et al. 900 V29

Maaltijdbegeleiding bij personen met een dementie

Vanderheyden, M. 900 V50

Muziek en bewegen bij dementie Vink, A., Erkelens H. & Meinardi, L.

900 V54

Eten en drinken bij dementie Wapenaar, J. & de Groot, L.

900 W6

22

j) Rubriek 000: Overige Onder deze rubriek vindt u alle boeken terug over het thema ouderenzorg zonder de vermelding van dementie erin.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeSuïcide en suïcidepreventie bij ouderen

Andriessen K., Bonnewyn A.

000 A8

Nog lang en gelukkig: sprookjes en de tweede levenshelft

Chinen, A. B. 000 C10

Beter met de jaren: 123 tips om te blijven werken na je vijftigste

Claus, M. 000 C14

Tot dit moment Daze, R. et al 000 D15Eenzaamheid bij ouderen Diricx, B. 000 D16Osteopathie: toepassingen in de ouderenzorg

Debouver, D. 000 D43

The aging family: New visions in Theory, Practice and Reality

Hargrave,T.D. et al 000 H5

Allochtone ouderen, senioren van bij ons

Koning Boudewijn stichting

000 K11

Evaluatie van de geriatrische patiënt Louis, A. 000 L8Diabetes in de geriatrie Pepersack,T. 000 P7Kwaliteit van leven Van Gorp, L. 000 V3Ouder worden. Het leven als antwoord

Van De Ven, L. 000 V16

23

Deel 3: Een selectie van een aantal boeken per doelgroep.

1. Wat is dementie? Wegwijzer naar informatie over dementie voor mantelzorgers.

In volgende boeken kan u, als mantelzorger, algemene informatie vinden over dementie en hoe ermee omgaan.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeDe Weg Kwijt : wat families zeker moeten weten over dementie

Kenniscentrum Mantelzorg en ECD Vlaanderen

100 W1

In dit boekje krijgen mantelzorgers een soort van 'eerste hulp bij dementie': informatie over dementie en hoe zij er op een adequate manier kunnen mee omgaan. Moeilijk hanteerbaar gedrag, kwaadheid, schuldgevoelens, de veranderende relatie, seksualiteit, voeding, … geen enkel thema gaat men uit de weg. Belangrijk is dat de auteurs dit schreven vanuit het oogpunt van de mantelzorger. Op die manier is de herkenbaarheid groot. Om wat wegwijs te geraken in de doolhof van voorzieningen en tegemoetkomingen voegden de auteurs eveneens een actueel overzicht toe van wat er bestaat en waar het te vinden is.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeDement zo gek nog niet: kleine psychologie van dementie

Miesen, B. 100 M1

Dit is een indringend boek over de psychologische kanten van dementie. Dementie is een hersenziekte waarbij de patiënt langdurig te maken krijgt met vervreemding, onmacht en ontheemding. De lezer wordt op een heldere en meeslepende manier binnengeleid in de gedachten- en belevingswereld van mensen die aan dementie lijden en in die van hun familieleden en verzorgenden.Dit boek is gebaseerd op intensief onderzoek en omgang met dementerenden, hun naasten en professionele verzorgenden. Het gaat onder meer in op het bewustzijn, ontkennen en aanvaarden van deze ziekte. Dat is een proces van verwerking dat met onzekerheid en twijfel gepaard gaat. Maar ook met veel emoties, die niet alleen op een warme en betrokken manier worden beschreven, maar ook van een kader voorzien. Daardoor kunnen ze worden verstaan en begrepen.

24

Dementerende mensen zelf, hun familie, vrienden en hulpverleners kunnen aan dit boek veel inzicht, steun en houvast ontlenen.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeVragen en antwoorden over dementie

Delameilieure Hilde 100 D40

Dementie, het roept bij mensen met beginnende dementie en hun omgeving heel wat vragen en twijfels op. Wat zij al vaak vermoedden, blijkt juist te zijn, er iets ernstigs aan de hand. Meer dan ooit hebben zij behoefte aan correcte en toegankelijke informatie over hun ziekte.Aan die behoefte wil deze publicatie tegemoet komen. Mensen met beginnende dementie en hun omgeving vinden hier basisinformatie over de ziekte. Tegelijk wordt een spoor van hoop getrokken en een perspectief op de toekomst geopend. Mensen met beginnende dementie zijn immers nog tot heel veel in staat. Ze moeten zo lang als mogelijk is zelf hun leven zin en richting te geven.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeDe heldere eenvoud van dementie: Een gids voor de familie

Buijssen, H. 100 B7

Leven met een dementerende is vaak niet gemakkelijk. Het gedrag dat hij of zij vertoont, is voor de omgeving vaak raadselachtig. De dementerende stelt voortdurende dezelfde vragen, maar weet wel goed de weg in het verre verleden. Hij wil naar huis terwijl hij thuis is; speelt met een pop maar reageert beledigt als hij als een kind wordt toegesproken; vergeet alles maar klaagt zelden over vergeetachtigheid, enzovoort. Wat de naaste omgeving het meest verwart, is dat het gedrag de vroegere voorspelbaarheid mist. Toch zit achter het vreemde gedrag een zekere logica. Twee eenvoudige dementiewetten volstaan om het dementeringsproces te begrijpen: de gestoorde inprenting en het oprollend geheugen.Dit boek beschrijft de dementie vanuit de beleving van de getroffene. Aan de hand van vele voorbeelden schetst het de wereld van de dementerende en het reikt de familie tips aan om met diens moeilijke gedrag om te gaan.

25

2. Omgaan met de persoon met dementie voor mantelzorgers.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeHad ik het maar geweten Moderne dementiezorg

Dirkse Ruud en Caro Petit

820 D30

Alleen al in Nederland hebben zo'n 300.000 mensen dementie; in België ca. 150.000. Ruim 70 procent daarvan woont gewoon thuis. De cliënt zelf heeft slechts beperkt ziekte-inzicht. Daarom is het van groot belang dat familie, vrienden en verzorgenden dit inzicht wél krijgen en hiernaar kunnen handelen. Dit boek, gebaseerd op de ervaringen van vele familieleden en deskundigen, biedt de omgeving van de patiënt thuis hulp bij de praktische aanpak, die gericht is op communicatie, het omgaan met geheugenproblemen, mentorschap bij medische en fi nanciële kwesties, activiteiten en het toepassen van nieuwe technieken (domotica). De zelfredzaamheid staat centraal.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeWegwijs in dementie op jonge leeftijd

Janssens, A et al 120 J4

Dementie komt niet alleen voor op oudere leeftijd. Ook mensen die nog relatief jong zijn, krijgen soms te maken met dementie. 'Voor ons is alles te vroeg. Ik voel me een jonge weduwe wiens partner nog leeft.' Dementie op jonge leeftijd raakt het gezin en de familie extra hard. Jonge mensen hebben vaak een grote vriendenkring, hobby's, een job, opgroeiende kinderen en vooral een hoop plannen voor de toekomst. Dat maakt het accepteren van de ziekte nog zwaarder.Dit is het allereerste Nederlandstalige boek over jongdementie. Het biedt een klare kijk op de specifieke problematiek van dementie onder de leeftijd van 65 jaar. In vergelijking met dementie op oudere leeftijd zijn de hulpvragen aanzienlijk complexer, zowel voor de familie als voor de hulpverlener. De auteurs trachten op deze vragen heldere antwoorden te geven.Thema's als diagnosestelling, oorzaken, erfelijkheid en medicatie komen uitgebreid aan bod. De lezer krijgt meer inzicht in de beleving en het veranderende gedrag van de persoon met jongdementie, doorheen het ganse traject. De manier waarop familieleden omgaan met het ziekteproces wordt eveneens belicht. Daarnaast bevat het boek concrete informatie rond uitkeringen en tegemoetkomingen, diensten voor informatie en ondersteuning, thuis- en residentiële zorg, juridische

26

aspecten en autorijden. Informatieve hoofdstukken wisselen af met indringende getuigenissen en bruikbare adviezen.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeMijn partner raakt de weg kwijt. Omgaan met dementie

Van Loon Jessie 820 V26

Tachtig procent van de 400.000 dementiepatiënten in Nederland en België woont thuis, zodat vrijwel alle zorg neerkomt op de partner. De dementerende heeft steeds meer hulp en begeleiding nodig, maar vervreemdt steeds verder van zichzelf en van zijn omgeving, dus ook van zijn partner. Partners zijn vaak geneigd zichzelf weg te cijferen, maar een dementerende kan alleen thuis blijven wonen als de partner letterlijk en figuurlijk overeind blijft. Daarom is 'zorgen voor een ander is zorgen voor jezelf ' een belangrijk thema in dit boek. Als rode draad door dit boek lopen ervaringen van partners van dementiepatiënten die vertellen over hun emoties en de manier waarop zij het dementeringsproces van hun man of vrouw beleven. Partners en andere mantelzorgers kunnen in de vele voorbeelden (h)erkenning en troost vinden. Natuurlijk komen ook de mogelijke oorzaken van dementie aan de orde. Daarnaast bevat dit boek vele tips voor het omgaan met dementerenden, waardoor het niet alleen interessant is voor directe betrokkenen, maar ook voor verzorgenden, verpleegkundigen, artsen, maatschappelijk werkenden en andere professionele hulpverleners. Voor hen biedt dit boek tevens een kijkje in het - veranderende - leven van partners van dementerenden.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeWeten van vergeten: Tips en adviezen bij het omgaan met dementie

Blom, M. et al 820 B4

Naarmate mensen ouder worden neemt de kans toe dat zij in de nabije omgeving te maken krijgen met iemand die lijdt aan dementie. Dan breekt voor velen een verwarrende, soms angstige maar bijna altijd belastende periode aan. Want het dementieproces is onomkeerbaar en verandert de ander steeds meer. Veel mensen met dementie wonen thuis en worden verzorgd door partner, naaste familie of mensen uit de directe omgeving. Al deze mensen - we noemen ze ook wel mantelzorgers - kunnen in WETEN VAN VERGETEN tips en adviezen vinden over de omgang met en de verzorging van een dementerende. De

27

adviezen hebben in de praktijk hun nut bewezen.De veranderingen die bij een dementerende optreden en de gevolgen daarvan voor het dagelijks leven en voor de verzorging komen alle in WETEN VAN VERGETEN uitgebreid aan bod. Eten en Drinken, Uiterlijke verzorging, maar ook Veiligheid en Veranderd Gedrag zijn onderwerpen die ruimschoots aandacht krijgen. Ook gaat het boek in op sociale activiteiten, zoals Bezigheden en Sociale Contacten. Tot slot is er ook een hoofdstuk gewijd aan de Financiële en Juridische aspecten waarmee eenieder die een dementerende verzorgt, te maken krijgt. Omdat al deze aspecten erg veel inspanning kunnen vergen van de verzorgende, wordt in het hele boek steeds benadrukt dat degene die voor de dementerende zorgt ook tijd en aandacht voor zichzelf nodig heeft.

Titel van het boek Auteur Rubriek

Code

Zorg ook voor jezelf Van Hoof, C. 700 V9

28

3. Wat is dementie? Wegwijzer naar informatie over dementie voor zorgverleners.

Titel van het boek Auteur Rubriek Code“Ik blijf een mens” Anders communiceren over dementie – een uitnodiging tot actie

De Rynck Patrick 300 D41

Deze adviezen en concrete tips zijn gebaseerd op een grootschalige wetenschappelijke analyse over hoe er vandaag gecommuniceerd wordt over dementie. Goede communicatie vertrekt vanuit expliciete waarden en is gebaseerd op respect, kennis en nuance.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeHandboek dementie. Laatste inzichten in diagnostiek

Jonker, Slaets, Verhey

140 J5

Sinds het verschijnen van de Richtlijn diagnostiek en farmacologische behandeling van dementie in 2005 zijn er veel ontwikkelingen gaande op het gebied van onderzoek, diagnostiek en behandeling van dementie. Het accent is meer komen te liggen op een benadering vanuit de pathologie en minder op de syndroomdiagnose.Oordelen over zogenoemde anti-alzheimermiddelen worden voortaan wetenschappelijk onderbouwd, er worden steeds meer niet-farmacologische interventies ontwikkeld en er is meer aandacht voor de behandeling en zorg van patiënten.Deze en andere ontwikkelingen hebben geleid tot dit Handboek dementie. Het is een compleet boek, dat uitgebreid aandacht besteedt aan het interdisciplinaire karakter van de zorg rondom dementie. Dit handboek bestaat uit vier delen: algemene aspecten, diagnostiek, behandeling en beleid en ziektebeelden. Mede door deze overzichtelijke indeling komen alle onderwerpen goed tot hun recht en worden ze in het juiste perspectief geplaatst. Daarnaast is alle informatie zodanig gepresenteerd, dat de informatie goed bruikbaar in de praktijk is.Handboek dementie is een aanrader voor alle professionals die in hun dagelijks werk met dementie in aanraking komen: huisartsen, medisch specialisten, klinisch geriaters, internisten-ouderengeneeskunde, ouderenpsychiaters en specialisten ouderengeneeskunde, klinisch (neuro)psychologen, (psycho)gerontologen en verpleegkundigen.Daarnaast is het boek uitermate geschikt voor studenten geneeskunde en psychologie, alsmede voor studenten van een van bovengenoemde specialismen.

29

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeDe Beleving van dementie. Een eenvoudige gids voor naasten.

Buijssen, H. 100 B9

Alzheimer is een sluipende ziekte, die niet alleen de dementerende treft. Ook de partner, kinderen en beste vrienden lijden eronder, soms zelfs nog meer da ne getroffene zelf. "De beleving van dementie" beschrijft dementie van binnenuit en geeft, mede aan de hand van korte en indringende fragmenten uit de literatuur )zowel vanuit het perspectief van de dementerende als dat van de naaste), het langzame verlies van het geheugen een stem. Het boek legt op heldere wijze uit hoe het komt dat de dementerende geleidelijk aan steeds meer de grip op zijn leven verliest.Ruime aandacht is er voor de noden en behoeften van de naaste zelf: het boek geeft praktische richtlijnen voor communicatie en omgang met de dementrende, e reikt op een warme en betrokken manier tips aan hoe de naaste - zelfs in deze moeilijke periode - kan groeien en zin kan vinden.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeWegwijs in dementie op jonge leeftijd

Janssens, A et al 120 J4

Dementie komt niet alleen voor op oudere leeftijd. Ook mensen die nog relatief jong zijn, krijgen soms te maken met dementie. 'Voor ons is alles te vroeg. Ik voel me een jonge weduwe wiens partner nog leeft.' Dementie op jonge leeftijd raakt het gezin en de familie extra hard. Jonge mensen hebben vaak een grote vriendenkring, hobby's, een job, opgroeiende kinderen en vooral een hoop plannen voor de toekomst. Dat maakt het accepteren van de ziekte nog zwaarder.Dit is het allereerste Nederlandstalige boek over jongdementie. Het biedt een klare kijk op de specifieke problematiek van dementie onder de leeftijd van 65 jaar. In vergelijking met dementie op oudere leeftijd zijn de hulpvragen aanzienlijk complexer, zowel voor de familie als voor de hulpverlener. De auteurs trachten op deze vragen heldere antwoorden te geven.Thema's als diagnosestelling, oorzaken, erfelijkheid en medicatie komen uitgebreid aan bod. De lezer krijgt meer inzicht in de beleving en het veranderende gedrag van de persoon met jongdementie, doorheen het ganse traject. De manier waarop familieleden omgaan met het

30

ziekteproces wordt eveneens belicht. Daarnaast bevat het boek concrete informatie rond uitkeringen en tegemoetkomingen, diensten voor informatie en ondersteuning, thuis- en residentiële zorg, juridische aspecten en autorijden. Informatieve hoofdstukken wisselen af met indringende getuigenissen en bruikbare adviezen.

4. Begeleiden van familie voor zorgverleners.

Titel van het boek Auteur Rubriek

Code

Mijn moeder lag om 11 uur nóg in bed

Buijssen, H. 500 B24

Stel, je werkt als verpleegkundige in een psychogeriatrisch verpleeghuis. Een vrouw vindt dat haar dementerende moeder te weinig persoonlijke aandacht krijgt. Ze zegt dat jij en je collega's haar moeder vaak te lang laten wachten voordat ze naar de wc wordt gebracht. Jij vindt deze kritiek onterecht, want je weet dat jij en je collega's jullie best doen, maar je wilt geen ruzie veroorzaken. Hoe kun je het beste reageren?Iedereen krijgt wel eens te maken met kritiek van anderen. Aan de hand van veel herkenbare situaties en levendige voorbeelden uit de zorgpraktijk legt auteur Huub Buijssen je op een beeldende manier uit hoe je het beste kunt reageren op kritiek van familieleden. Hij reikt daarvoor negen eenvoudige, effectieve strategieën aan die je in staat stellen het contact met de familieleden van je patiënten veel soepeler te laten verlopen.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeGedeelde zorg: een ideeënboek Royers, T. 500 R8

Handreiking voor het samenspel tussen zorgverleners en familieledenIn 'Gedeelde zorg: een ideeënboek' staan werkvormen om de communicatie en het samenspel tussen zorgverleners en familieleden te bevorderen. 'Gedeelde zorg' verschaft vooral werkmateriaal en tips. Het boek is gericht op iedereen die te maken heeft met familieparticipatie in zorghuizen en kleinschalig wonen.

31

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeKeuzewijzer tussen thuiszorg en residentiële zorg

Deltour, B. 600 D1

Het antwoord op de vraag 'Is thuiszorg nog langer wenselijk -haalbaar -verantwoord?' is niet zomaar te geven. Zowel bij de familieleden als bij de professionele hulpverleners is dit een emotioneel geladen problematiek en heeft men de neiging om in zwart-wit termen te spreken over thuiszorg en residentiële zorg. Daarom deze checklist. Het doel is een individueel en gezamenlijk bewustwordingsproces op gang te brengen en te ondersteunen voor iedereen die bij deze problematiek betrokken is. De checklist is opgevat als een aankruislijst: De gebruiker kan aanstippen welke elementen meespelen in zijn concrete situatie. De lijst staat stil bij vier aspecten die van belang zijn: I) Een analyse van het probleem (de 'feiten'); 2) Welke mogelijkheden of alternatieven zijn er?; 3) Het afwegen van motieven en gevoelens die meespelen; 4) Het afwegen van de onderliggende waarden. In de bijhorende handleiding worden de nodige instructies gegeven voor het gebruik van de checklist. Tenslotte is er ook nog een checklist opgenomen i. v.m. de vragen die men bij een verkennend contact zou moeten stellen.

32

5. Getuigenissen

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeGestameld liedboek Mortier Erwin 160 M10

De moeder van Erwin Mortier lijdt aan alzheimer. Ze heeft geen wilsbeschikking gemaakt en geleidelijk wordt ze door de ziekte overmeesterd. De zoon heeft dit wrede proces vastgelegd in een literair en universeel meesterstuk dat veel verder reikt dan het ziekbed van zijn moeder. Gestameld liedboek is een rauwe en tegelijk tedere elegie over ouders en kinderen, liefhebben en verlies, over afscheid nemen en herinneren.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeMoeder is weg Als Alzheimer het leven verandert

Musschoot D 160 M6

In dit boek vertelt Dirk over de strijd van zijn moeder tegen de ziekte van Alzheimer.Het was niet alleen haar strijd, maar ook die van haar kinderen, kleinkinderen, andere familieleden, vrienden en kennissen.Hoe ga je er mee om als je langzaam maar zeker jezelf verliest? Hoe gaan anderen daar mee om?Een eerlijk en daardoor ook ontroerend boek

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeIk heb Alzheimer. Het verhaal van mijn vader.

Braam, S. 160 B20

Ditmaal gaat niet journaliste Stella Braam, maar haar vader 'undercover'. Die krijgt in 2003 te horen dat hij Alzheimer heeft, de meest voorkomende vorm van dementie. Hij doet zijn dochter verslag over de veranderende wereld van de Alzheimerpatiënt.René van Neer, Stella's vader, belandt in een zorgcentrum te Maastricht. Hij zet er de boel op stelten, 'gijzelt' zijn afdeling en eist inspraak in de zorg. Hij wordt platgespoten met dubieuze medicatie en verdwijnt achter slot en grendel in een ander verpleegcentrum. 'Het stempel dementie is een vrijbrief om je burgerrechten te ontnemen', tekent Stella Braam uit zijn mond op. Zij volgt de lotgevallen van haar vader op de voet.Europa telt tegen de vijf miljoen dementerende burgers. Veel van hen worden beroofd van hun privacy, zeggenschap en vrijheid. Zij zouden immers niets meer beseffen en niets meer kunnen...Een hilarisch en onthutsend verhaal van een strijdbare Alzheimerpatiënt die in opstand komt tegen de zorg.

33

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeVerdwaald in het geheugenpaleis: Hoe te leven met dementie, persoonlijke verhalen

Carpentier Nathalie 160 C13

Onthutsend, maar achter die cijfers bevinden zich menselijke verhalen. Verhalen over ziekte, inderdaad, maar ook over dromen die nog vervuld kunnen worden, over liefde, over je niet zomaar gewonnen geven.Journaliste Nathalie Carpentier heeft een jaar lang mensen met dementie gevolgd. Hoe ontdekken ze de ziekte, hoe vernemen ze de diagnose, hoe nemen ze de draad van dat nieuwe leven op? Pakkende verhalen over zoeken naar contact als alle woorden wegvallen. Nathalie Carpentier was journaliste bij De Morgen en werkt nu bij Woestijnvis. Eerder schreef ze Het breinrapport (2006).

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeDe oude koning in zijn rijk Geiger Arno 160 G3

`Omdat mijn vader de afstand tot mijn wereld niet meer kan overbruggen, moet ik naar hem toe, schrijft Arno Geiger in dit ontroerende boek over zijn vader. Deze verliest langzamerhand de greep op zijn geheugen en geraakt in het schemergebied van de geest. De verhouding tussen vader en zoon verandert hierdoor sterk, wordt openhartig, liefdevol en speels. Ze genieten van hun wandelingen door het landschap waar ze beiden hun jeugd hebben doorgebracht. De zoon, in eerste instantie verbijsterd door de grote veranderingen, leeft op van de mysterieuze en poëtische zinnen die zijn vader soms uitspreekt. Hij leert de minder onaangename kanten kennen van wat doorgaans `dementie wordt genoemd. Hoewel er in De oude koning in zijn rijk een zwaar onderwerp centraal staat, is het een toegankelijk, poëtisch en levendig boek over een bestaan dat onverwachts waardevol is.

34

6. Kinder- en jeugdboeken over dementie.

Titel van het boek Auteur Rubriek CodeEen grootouder met dementie hebben.

Steeman Els 100 S32

Wanneer jongeren een grootouder met dementie hebben, kan dit vragen oproepen. Uit de ervaringen van deze jongeren leren we dat ze vaak niet weten hoe ze moeten reageren en vragen hebben over wat ze wel en niet kunnen doen. De inhoudsopgave bestaat uit herkenbare vragen, zoals ‘Oma kent mijn naam niet meer en denkt dat ik haar dochter ben. Hoe reageer ik?’, ‘Hoe praat ik het beste tegen opa, want wat hij zegt klopt helemaal niet?’, ‘Waarom kan mijn opa niet meer wat hij vroeger kon?’ De jongere hoeft enkel naar de vragen te kijken die hem of haar interesseren en hoeft niet de volledige brochure te lezen. De tekst is voorzien van voorbeelden om de leesbaarheid ervan te verhogen. Verder is de brochure rijk geïllustreerd met humoristische cartoons.De inleiding van het boekje richt zich ook expliciet tot de ouders. Omdat ouders voor veel jongeren een belangrijke informatiebron zijn, wordt aangeraden dat ook zij de brochure lezen. En niet alleen voor de ouders, maar ook voor hulpverleners in de thuiszorg en woon- en zorgcentra kan het boekje een handleiding zijn om jongeren te adviseren en te begeleiden in het omgaan met hun grootouder met dementie.

Titel van het boek Auteur Rubriek

Code

Lieve Oma Lavallé, S. 160 L1Oma heeft de ziekte van Alzheimer. Jeroen en zijn zus Sara vertellen in dit boek wat ze zoal meemaken met hun grootmoeder. We merken dat de kinderen dikwijls beter dan hun ouders deze situaties beheersen die soms triestig zijn en soms grappig.

Titel van het boek Auteur Rubriek

Code

Mijn oma Margriet ISAO 110 I2Dit boekje is bedoeld om ouders, familieleden en leraars te helpen bij het geven van uitleg over de ziekte van Alzheimer aan kinderen tussen de bijf en negen jaar oud. Het boekje kan door een volwassene aan het kind worden voorgelezen of samen met het kind worden gelezen om de ziekte bespreekbaar te maken en het begrip over de ziekte bij het kind te verbeteren.

35

Titel van het boek Auteur Rubriek

Code

Anna Maria Sofia en de kleine Cor

Van de Velde, E. 160 V51

Kleine Cor maakt iedere dag een wandelingetje met Anna Maria Sofia. Ze hebben een vaste route. Cor is wel klein, maar toch is hij het die op de oude Anna let. Hij weet al veel over het leven van Anne, zelfs dingen die zij vergeten is. En dat zijn er erg veel.

Deel 4: Webgids en overzicht audio – visueel materiaal.

1. Webgids

Op volgende websites vindt u ook nog nuttige informatie over dementie (maak hiervoor gerust gebruik van de computers die ter beschikking staan in het documentatiecentrum):

www.dementie.be

www.jongdementie.info

www.omgaanmetdementie.be

www.onthoumens.be

www.ecdmemo.be

www.vlaamsbrabant.be/wegwijsdementie

www.alzheimerliga.be

www.tijdwinnenopalzheimer.be

www.geheugenproblemen.be

www.moderne-dementiezorg.nl

www.alzheimernederland.nl

www.innovatiekringdementie.nl

www.vumc.nl/afdelingen/informatiedesk-dementiezorg

36

37

2. Overzicht audio – visueel materiaal

Anders dan voorheen : achterdocht, afhankelijkheid en onrust : een drieluik over dementie

[video] A1

Trimbosinstituut, 1994. - 36 minOnderscheiden met de derde prijs van de ‘Award for outstanding audio-visual production’, uitgereikt door The International Federation on Ageing in Jeruzalem, sept. 1995.Een groeiend aantal mensen van 60 jaar en ouder lijdt aan een vorm van dementie. Verreweg de meeste van hen wonen thuis en worden dagelijks door familieleden verzorgd. Soms krijgen zij daarbij hulp van een professionele instelling, maar vaak neemt de familie de taak van de verzorging alleen op zich. Daarbij worden zij geconfronteerd met gedragsproblemen die kenmerkend zijn voor dementiepatiënten, zoals achterdocht, onrust en afhankelijkheid. ”Anders dan voorheen” bestaat uit een drieluik waarin deze drie gedragskenmerken een centrale rol spelen. Een dementerende man verdenkt zijn vrouw en zoon er voortdurend van dingen achter zijn rug om te regelen. Een andere man probeert rust en veiligheid in huis te bewaren, terwijl zijn vrouw voortdurend op chaotische wijze in de weer is met het huishouden. En in het derde geval doet een oudere vrouw elke dag een niet aflatend beroep op haar dochter, die daardoor nauwelijks meer de deur uitkomt. De videoband geeft een beeld van deze problematiek en laat aan de hand van praktijkvoorbeelden zien hoe familieleden worstelen om de situatie hanteerbaar te houden. De band is gemaakt vanuit het perspectief van de familieleden.

Amanda’s Choice [video] A2

Vitaya, juni 2002. 50 min

Deze video behandelt het thema dementie op jonge leeftijd. Ook erfelijkheid komt aan bod en de standpunten van jonge kinderen.

Als ik in de war ben dan ben ik er eventjes niet CD-rom A3

2003 voor kinderen, lagere schoolleeftijd met filmfragmenten uit: ‘Mijn opa raakt de weg kwijt’Via schitterende animaties en eenvoudige teksten kunnen kinderen vanaf een jaar of 10 zelf meer informatie rondom dementie verkrijgen. Via serieuze en humorvolle interactieve beelden worden zaken aan de orde gesteld, zoals een stukje historie, welke vormen van dementie er zijn, en het omgaan met dementerende mensen.

38

Alles voor de wetenschap [DVD] A4

Canvas februari 2011 – 53 minuten

Christine Van Broeckhoven is moleculair biologe en genetica aan het Vlaams Instituut voor biotechnologie aan de universiteit van Antwerpen en baanbreker in het onderzoek naar de ziekte van Alzheimer. De documentaire focust zowel op Van Broeckhovens persoonlijke verhaal als op haar onderzoek en op de impact daarvan op ons dagelijks leven. Respect voor iemands persoonlijkheid is de drijfveer in haar onderzoek naar de oorzaak en de behandeling van de ziekte want door dementie verlies je je eigenheid, je eigen psyche.

Benjamin en de anderen [DVD + DVD-lespakket] B1

2005. – 50 min.

“Benjamin en de anderen" is een dubbel-DVD over leven met dementie. De eerste DVD laat zien hoe (ook tamelijk jonge) mensen hun leven steeds weer aanpassen aan het verloop van de dementie. Hoewel hun mogelijkheden steeds minder worden, blijven ze communiceren met de wereld om hen heen. In het lespakket vormen de veertien probleemgebieden van het Landelijk Dementie Programma de leidraad. Mantelzorgers en zorgprofessionals komen uitgebreid aan het woord. De probleemgebieden worden geillustreerd aan de hand van filmfragmenten uit de documentaire. Vervolgens kan de gebruiker kiezen voor deskundig commentaar op elk gebied. Voor het onderwijs zijn vragen ontwikkeld bij elk van de veertien probleemvelden.Meer informatie op www.benjaminendeanderen.nl

Belevingsgerichte zorg [DVD] B2

2005

DVD1 Belevingsgerichte zorg in de praktijk: gewoon doen

De DVD behandelt verschillende domeinen:Rol en relatieVerzorgingBewegenUitscheidingVoeding en stofwisselingDagbestedingSlaap en rustWondverzorging

39

DVD 2 Leren observeren en inschatten van de fase van ik-beleving bij mensen met dementie

De DVD is opgebouwd uit 3 gedeeltenHet eerste gedeelte geeft een goede indruk van de 4 fasen van de ik-beleving.Het tweede gedeelte geeft stapsgewijs aan hoe u vanaf de opname meteen belevingsgericht gaat werken en observerenHet derde gedeelte is een hulpmiddel om de karakteristiek (inschatting van de fase van ik-beleving) te kunnen maken.

Christiane, 56 jaar…heeft Alzheimer deel 1 [DVD] C1

Jan Sevenant, 2007, 15 min. Getuigenis van Christiane, 56 jaar…met Alezheimer en van haar man. Vertoond op het symposium ‘Wegwijs in dementie op jonge leeftijd, Leuven, 20 oktober 2007. Enkel in besloten kring te vertonen.

Christiane, 56 jaar…heeft Alzheimer deel 2 [DVD] C2

Jan Sevenant, 2010. 18 min. Getuigenis van Christiane, 56 jaar…met Alzheimer en van haar man. Vertoond op het minisymposium ‘een gezicht geven aan jongdementie, Vlaams Parlement, Brussel, 23 februari 2010. Enkel in besloten kring te vertonen.

De dag die in een handtas verdween [DVD] D1

Marion Kranz, 2001, 45 minMarion Kainz volgt met haar camera Frau Mauerhoff die Alzheimer heeft en in een rusthuis in Duisburg woont. Zij dwaalt door het doolhof van gangen op zoek naar haar thuis. Op indringende fluistertoon vertelt ze dat ze stilaan begint te vermoeden dat er een samenzwering bezig is tegen haar. Iedereen beweert dat ze hier woont, maar dat kan helemaal niet.

Deining [video] D2

Nicole Van Kilsdonk, 2003, 91 minTV-film over de gevolgen van de ziekte van Alzheimer op een familie (dochter en 2 kleinkinderen).

40

De stem als sleutel tot belevingsgericht contact. [DVD] D3

Expertisecentra dementie Oost-Vlaanderen.De zorg voor mensen met dementie is boeiend maar niet eenvoudig. Het is een voortdurende zoektocht naar het juiste contact. Marianne Hartmann verdiepte zich in verschillende inzichten en theorieën en creëerde hieruit een eigenzinnige methode die leidt tot een belevingsgerichte communicatie. In Frankrijk en Zwitserland kon zij deze methode met succes implementeren in de zorg voor mensen met dementie. Deze DVD laat u proeven van de bijzondere aanpak van Marianne Hartmann. Of hoe zelfs vals zingen juist kan zijn.

Dementie, zorgen voor nu en later [DVD + werkboek] D4

Groningen : HanzeConnect, 2008. – 180 min.

Familieleden, mantelzorgers hebben ondersteuning nodig bij het omgaan met het veranderde gedrag van hun naaste, de patiënt met dementie. Zij vragen daarbij van professionals vooral om praktische suggesties en voorbeeldgedrag. Daarom heeft HanzeConnect voor opleidingen op het terrein van zorg en welzijn en voor professionals/vrijwilligers, die werkzaam zijn in de praktijk, een educatief pakket over dementie gemaakt: "Dementie zorgen voor nu en later".De DVD bevat zeven gefilmde praktijkverhalen met een totale lengte van drie uur. In deze verhalen staat de behandeling, begeleiding en zorg voor mensen met dementie en hun familieleden centraal: thuis (3), binnen dagopvang en –verzorging (1), projecten kleinschalig wonen (2), verzorgings- en verpleeghuis (2).De films zijn geen instructiefilms over het werken met mensen met dementie. Ze geven inzicht in de praktijk, waarin mantelzorgers, vrijwilligers en professionals zoeken naar passende benaderingen. Daarbij worden zij geconfronteerd met allerlei dilemma’s en valkuilen.In het werkboek worden methodische en didactische aandachtspunten beschreven en werkvormen aangedragen voor het gebruik van de films bij scholing en voorlichting. Het gaat daarbij om zowel observatie- en reflectieoefeningen als om oefeningen aan de hand waarvan vaardigheden getraind kunnen worden.www.hanzeconnect.nl

41

Stem van het geheugen CD + handleiding D5

De inspiratiegids, de cd, de liedbundel en de partituren van de ‘Stem van ons Geheugen’ zijn handige instrumenten om een contactkoor in een woon- en zorgcentrum op te starten. Wie in de lokale gemeenschap wat muzikaal en organisatorisch talent heeft, kan meteen met deze instrumenten aan de slag en zal ondervinden hoe vanzelfsprekend de opstart van een contactkoor kan zijn. Heb je helemaal geen ervaring met dergelijke projecten of wil je nieuwe samenwerkingsverbanden rond de opstart van een contactkoor uittesten, dan kan je beroep op individuele coaching.

De Bank DVD D6

Een filmpje over welke problemen een persoon met dementie ervaart bij een bankbezoek. Duitstalig zonder ondertitels.

Dit is mijn leven DVD D7

En getuigenis van een vrouw met jongdementie

Een andere golflengte [video] E1

Trimbosinstituut, 1995, 25 min“Een andere golflengte” is een informatieve videoband over validation. Een manier om door woord, gebaar, oogcontact en aanraking, beter contact te maken met een dementerend familielid. Voor iemand die dement is speelt tijd geen rol meer. Situaties, mensen uit het verleden, alles kan weer boven komen. Bij de mensen uit de directe omgeving leidt dit vaak tot gevoelens van onvermogen en verlies. Pogingen de ander in de werkelijkheid terug te halen hebben dikwijls irritaties tot gevolg, waardoor de verwijdering alleen maar toeneemt.Doel van deze film is om familieleden en verzorgenden te laten zien dat het, met behulp van validation, mogelijk is om contact te maken, door als het ware over te schakelen op een andere golflengte, door af te stemmen op de innerlijke belevingswereld van de dementerende mens.

42

Zie ook de instructiefilm “Nabijheid” over verschillende technieken van validation. “Een andere golflengte” werd gemaakt in opdracht van de Stichting Validation.

Een kleinschalig verpleeghuis. E2

Daelhoven, 2003Daelhoven is een gecombineerd verpleeghuis in Soest. Er wonen 60 psychogeriatrische en 18 somatische bewoners. Daarnaast is er een afdeling revalidatie en dagbehandeling. Deze videfilm gaat over het dagelijks leven van 3 bewoners. De film geeft een beeld van het kleinschalig wonen, het verenigingsleven en de multidisciplinaire zorg. In de visie van Daelhoven staan huiselijkheid, herkenbaarheid en integrale zorg centraal.

Ex memoria[DVD - kortfilm]

E3

[2006]. – 15 min.www.exmemoriafilm.co.uk Eva, een Joodse vrouw van Poolse afkomst, verblijft in een verpleegtehuis. De film focust op de interacties met de verzorgende staf, andere bewoners, en familiebezoek. Zonder veel taal, maar met indringend beeld, laat de film iets vermoeden van hoe Eva dit beleeft. De Bradford Dementia Group ontwikkelde een vormingspakket rond de thema’s die in de film aan bod komen (kan gedownload via bovenvermelde link)

Goed bekeken [video] G1

Trimbos-instituut, 1997, 27 min. ‘Goed bekeken’ is een videoband over Video Interactie Begeleiding (VIB) bij dementerende ouderen. Een methode die verwant is aan Video Home Training, waarbij met behulp van video-opnamen bepaalde probleemsituaties worden geanalyseerd. Bij VIB wordt gekeken naar de interactie tussen een dementerende en een zorgverlener en worden de momenten van geslaagde communicatie als uitgangspunt genomen om de relatie verder te verbeteren. Aan de hand van een vijftal basisinteractieprincipes (volgen, ontvangen, instemmend benoemen, beurt verdelen, leiding geven) worden zorgverleners zich bewust van de goede communicatie-elementen in hun gedrag. In ‘Goed bekeken’ wordt de VIB-methode gedemonstreerd aan de hand van drie praktijkvoorbeelden. (…)

43

Video Interactie Begeleiding is een project dat ontwikkeld is door verpleeghuis De Hazelaar in Tilburg en de Stichting Orion uit Roermond. Meer informatie over de methode is te vinden in de handleiding ‘Video Interactie begeleiding bij dementerende ouderen.’

Gebroken Vlinder [video – DVD] G2

2001 “Gebroken Vlinder” is het verhaal van de jong dementerende vrouw Minke (geb. 1943 te Eindhoven) die sinds oktober ’98 woont binnen het verpleeghuis Grubbeveld te Maastricht.Toen Minke verhuisde naar Grubbeveld hebben haar echtgenoot Jan en hun beide zonen Eelco en Rutger een verhuisbericht verstuurd. Op dit verhuiskaartje staat Minke geportretteerd, omgeven door vlinders.De vlinder symboliseert Minke’s inhoud van leven, haar relatie met schoonheid en kunst maar evenzo de vluchtigheid van het fragiele menselijke bestaan.Middels authentiek film- en ander beeldmateriaal wordt het leven en het ziekteproces van Minke gevolgd.In het najaar van 1999 werden gesprekken gevoerd met mensen uit de direkte omgeving van Minke in heden en verleden.De samenstellers van de film spreken de wens uit dat dit persoonlijk dokument een steun en houvast mag zijn voor al degenen die getroffen zijn of worden door dementie.

Gerrit & Joke [DVD] G3

Alzheimer Nederland, 2009, 52 min.

Gerrit is 58 jaar als hij hoort dat hij aan de ziekte van Alzheimer lijdt. Samen met zijn vrouw Joke zoekt hij een manier om te leven met dementie. Aanvankelijk blijft Gerrit thuis wonen. Na verloop van tijd wordt hij opgenomen op een verpleeghuisafdeling voor jonge mensen met dementie. Vanaf het begin van zijn ziekteproces heeft Gerrit een duidelijke euthanasiewens. In de woorden van de SCEN arts een vrijwillig, duurzaam en weloverwogen verzoek. Zijn verzoek wordt echter niet opgevolgd als de strijd tegen dementie te zwaar wordt. Het bijbehorend boekje bevat tips over het werken met deze video.

Het labyrint van de vergetelheid [video] H1

Vlaamse Alzheimerliga, 1999

44

De diagnose van de ziekte van Alzheimer (ook genoemd “Dementie van het Alzheimer Type” of afgekort D.A.T.) is een eerste stap van een lange en onzekere weg die gekenmerkt is door een geleidelijke achteruitgang.Deze video probeert u uit te leggen wat hiervan de mogelijke oorzaken zijn.Ze geeft u een idee van de evolutie die de persoon met de ziekte van Alzheimer zal doorlopen. Ze toont u enkele situaties waarmee u ongetwijfeld zult geconfronteerd worden in de loop der jaren. Maar ze laat u vooral beseffen dat u er niet alleen voorstaat. Steeds meer mensen zijn begaan met de ziekte van Alzheimer.

Het zijn de kleine dingen… : afstemmen op voorkeuren en aversies van dementerende bewoners in verpleeghuizen

[met handleiding] [video]

H2

Prismant, 2000, 58 minDementerende bewoners in verpleeghuizen hebben net zoals iedereen voorkeuren en aversies omtrent de manier waarop zij benaderd willen worden. Vaak kan daar in hun geval niet rechtstreeks naar worden gevraagd.Maar het is wel belangrijk de zorg binnen verpleeghuizen daar zoveel mogelijk op af te stemmen. Daartoe is een methodiek ontwikkeld, waarmee na gestructureerd observeren van voorkeuren en aversies van dementerende bewoners naar een nieuwe benadering gezocht wordt, die beter bij hen past. Het gaat vaak om kleine dingen…Deze videofilm laat aan de hand van drie cases het werken met deze methode zien.

Het andere gezicht: geen leuke oude dag[video]

H3

Marijke Vreeburg, Nederland 1 op 12 maart 2002. Documentaire over ouderenmishandeling. In de documentaire komt onder meer een man aan het woord die de zorg voor zijn dementerende vrouw op den duur niet meer aankon en haar regelmatig een klap verkocht.

Het wordt langzaam tastbaarDVD

H4

www.zorgtalentproducties.nl [2007]

Gedurende twee jaar is het proces van invoering van belevingsgerichte zorg gefilmd, toegespitst op de medewerkers van één afdeling van een verpleeghuis.De dvd bestaat uit:

45

De hoofdfilm “Het wordt langzaam tastbaar”. Hierin wordt het beeld geschetst van de invoering van belevingsgerichte zorg op de afdeling.Implementatiemodulen: in op de doelgroep toegespitste modulen komen managers en projectgroepleden, leidinggevenden, afdelingsmedewerkers en medewerkers van (para)medische diensten aan het woord.Inhoudelijke instructie: belevingsgerichte methodiek en contactmomentenHandleiding: op de website van www.zorgtalentproducties.nl staat een handleiding voor leidinggevenden en opleiders over het gebruik van de dvd ten behoeve van het invoeringsproces in de instelling.

Intieme grenzen [video] I1

1998, 78 min.met handleiding, ISBN 90-803648-6-XDe videofilm ‘Intieme grenzen’ laat in vijf cases, praktijksituaties zien hoe er wordt omgegaan met lijfelijk contact door zorgverleners in de thuiszorg, verzorgings- en verpleeghuizen. In de interviews wordt ingegaan op de beleving ervan door de zorgverleners, cliënten en hun familie. Grensoverschrijdend gedrag komt regelmatig voor, maar hoe ga je daar mee om? Schuldgevoelens en boosheid voor de zorgverlener, welke ondersteuning kan hij vragen van collega’s en het management? Het leren omgaan met intimiteit en seksualiteit, het bewustworden van vooroordelen, eigen normen en waarden vertalen naar collega’s kunnen aan de orde komen bij de bespreking van de film.De handleiding is bedoeld voor docenten of begeleiders, die in scholingssituaties het onderwerp willen bespreken. Het bestaat uit achtergrondinformatie over de thema’s intimiteit en seksualiteit, grensoverschrijdend gedrag en het hanteren van grenzen bij deskundig zorgverlenen. Aanwijzingen voor de voorbereiding en suggesties voor de begeleiding van de discussie naar aanleiding van de casuïstiek zijn toegevoegd.

Ik ken je niet meer : dementie [video] I2

EXPERTISECENTRA DEMENTIE VLAANDEREN, 2001Met de video “Ik ken je niet meer” maak je kennis met dementerende personen en hun omgeving.Zo is er het koppel Mit en Stan, waar een van beide partners dement is. Mit staat haar echtgenoot dag in dag uit bij. Via haar man kwam ze in contact met het expertisecentrum dementie in hun buurt.De video verhaalt ook wat je kan doen als je vermoedt dat een vriend, partner of familielid dementie heeft.

46

Deze video maakt deel uit van een informatiepakket over dementie en de expertisecentra. In het pakket zit ook een begeleidende brochure en een set postkaarten met het campagnebeeld.

Iris. Her greatest talent was for life [DVD] I3

Richard Eyre (regisseur); Judy Dench, Jim Bradbent, Kate Winslet, Hugh Bonneville (acteurs)Paradiso Filmed Entertainment, cop. 2001 – 87 min. – engelstalig, nederlandse en franse ondertiteling

Naar de biografieën van haar echtgenoot John Bayley: Elegie voor Iris (Elegy for Iris, 1999) en Iris en haar wereld (Iris and her friends, 2000)John Bayley is meer dan veertig jaar getrouwd geweest met de romanschrijfster en filosofe Iris Murdoch. De laatste vier jaar van haar leven leed zij aan de ziekte van Alzheimer en verzorgde hij haar zelf. De herinneringen aan hun leven samen werden tijdens haar ziekte opgeschreven.

Jongdementie: 1000 zonnen/ Te Gek [DVD] J1

1.aflevering 1000 zonnen Het afscheid van een vrouw met jongdementie.

2.Te Gek: in de ban van de TourEen reportage over de beklimming van de Mont Ventoux door 5 personen met jongdementie

Kleinschalig wonen in de wijk.[DVD]

K1

Wiekslag Smitsveen, 2007Wiekslag is in 1999 gebouwd en biedt plaats aan 12 bewoners met dementie. Ze hebben daar allen een eigen kamer maar wonen met zijn zessen samen. Er wordt dagelijks gekookt en ook de was wordt in eigen huis gedaan. Deze videofilm gaat over het dagelijks leven. De film geeft een beeld van het kleinschalig wonen, de activiteiten en de multidisciplinaire zorg. In de visie staan huiselijkheid, herkenbaarheid en integrale zorg centraal.

Kijk nog eens goed [DVD] K2

Amanda Waring, 2007“Ik wilde deze film maken om het bewustzijn te vergroten over hoe wij oudere mensen behandelen”…

47

De film en het gedicht laten ons ervaren hoe een oudere dame haar verzorging beleeft en doet een oproep om toch vooral ook te zien wat voor mens zij is geweest voordat zij werd beperkt in haar mogelijkheden. In onze zorgzaamheid en hulpvaardigheid leggen we vaak onze eigen kwaliteitscriteria aan. Dit gecombineerd met de noodzaak om efficiënt te werken en de beperkte communicatiemogelijkheden van de oudere, verleidt ons om voor de ander te denken, in plaats van met de ander.Gebaseerd op het gedicht : Look closer / Phillis McComack; vert. Pauline van Tienhoven

Leven met Alzheimer DVD L1

Koppen XL, 15 september 2009.

Leven met Alzheimer = Mum, Dad, Alzheimer’s and Me: My Story

[DVD] L2

Uitgezonden sept. 2009 (21:25-22:00)De Britse tv-presentatrice Fiona Phillips werkt fulltime en heeft twee jonge kinderen. En daarbij zorgt zenog voor haar zieke vader Neville. Neville heeft Alzheimer. ‘Ik word vaak verscheurd doorschuldgevoelens. Mijn kinderen hebben me nodig, maar ook mijn vader kan niet zonder mij’, verwoordtze een gevoelen dat vele mantelzorgers zullen herkennen. In deze aangrijpende Koppen XL schetstFiona een beeld van hoe het is om te ‘leven met Alzheimer’…

Gebruik van de Lolly bij FTD [DVD] L3

V & VN Zorgaward 2012

Look at Me [DVD] L4

Met mij is niks mis…. [DVD] M1

NIZW, 1996, 25 min“Met mij is niks mis” is een voorlichtingsfilm. Centraal staat in deze film de relatie tussen processen in de hersenen en het gedrag en de beleving van patiënten met de ziekte van Alzheimer. Animaties verduidelijken de processen in de hersenen bij zowel gezonde mensen als bij alzheimerpatiënten in verschillende stadia van deze ziekte. We zien hoe geruisloos het netwerk van zenuwcellen in de hersenen langzaam verloren gaat. Afwisselend daarmee laat

48

de film in een aantal gedramatiseerde scènes zien hoe het gedrag van de hoofdpersoon Anneke in de loop der jaren verandert en hoe ze dat beleeft.We volgen dit ingrijpende proces en zien hoe haar man Jaap en haar dochter Monique daarmee omgaan.

Mijn opa raakt de weg kwijt Video – DVD M2

Voor kinderen2003, 24 min.In “Mijn opa raakt de weg kwijt”, vertelt Charlotte, een 10-jarig meisje, over haar dementerende opa die bij hun in huis woont.Charlotte houdt op school een spreekbeurt en ze vertelt haar klasgenootjes hoe haar opa verandert door deze ziekte en wat dit betekent voor hun gezin. Deze film belicht dementie vanuit de ogen van het kind.

Mariette DVD M3

RTBF, 2005. – 26 min.Uitzending door VRT Terzake, 2005

Christophe Reyners filmde zijn 90-jarige en demente grootmoeder in het rusthuis waar ze verblijft omdat haar man niet langer voor haar kan zorgen. Van achter zijn camera praat Reymers met haar, zij praat in de camera of in zichzelf, onsamenhangend, soms opeens helder, nu weer kinderlijk blij dan weer in-triest. Hij filmt het gevecht om haar te laten eten, haar koppigheid, haar vertwijfeling en verlorenheid, maar ook momenten van warm menselijk contact met verpleegsters. Hij filmt het laatste bezoek van haar man, die ze nu eens wel dan weer niet herkent. Mariette en haar man zijn intussen overleden.

Nabijheid [video – DVD] N1

Trimbosinstituut, 1996, 40 minHet verschil in werkelijkheidsbeleving van gedesoriënteerde demente mensen en die van hun partners, familieleden of verzorgenden, resulteert vaak in gevoelens van boosheid, verdriet, angst en machteloosheid. Om te kunnen communiceren is het dus van belang om door woord, gebaar, oogcontact en aanraking, af te stemmen op de innerlijke wereld van de dementerende.Validation is een methode die speciaal ontwikkeld is om dit te bereiken. In deze instructiefilm worden, aan de hand van vier verschillende praktijkgevallen, een aantal technieken van validation gedemonstreerd.Notities bij het kijken DVD + handboek N2

49

een uitgave van het Huis van Alijn vzw i.s.m. de Vrienden van het Huis van Alijn vzwVoor wie zich graag laat verwonderen door ontroerend schone, intieme en fascinerende beelden en verhalen. Over bijzondere glimpen uit het dagelijks leven en de dingen die (n)ooit voorbijgaan.Drie filmmakers - Lieven Debrauwer, Kadir Balci en Julien Vandevelde - doken in het filmarchief van het Huis van Alijn. Ze lieten zich in vervoering brengen door honderden familiefilms en maakten elk een nieuwe film. Deze films zijn in het museum te zien en zijn nu op DVD uitgebracht. Maar er is meer ...Zes gerenommeerde Vlaamse schrijvers - Erwin Mortier, Gerda Dendooven, Geertrui Daem, Bernard Dewulf, Christophe Vekeman en Annelies Verbeke - werden uitgenodigd om op hun beurt naar deze films te kijken en er een verhaal of gedicht bij te schrijven. Nieuwe vertellingen kwamen zo tot leven doordat persoonlijke herinneringen van de auteurs zich mengden doorheen de levens van hen die zich voor en achter de camera bewogen.

Ontregeld, een drieluik over FTD. [DVD] O1

Wolswijk videoproducties, 2007, 74 minFTD begint meestal voor het 65e jaar en is bij die groep na de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende vorm van dementie. Bij de eerste klachten wordt zelden aan deze vorm van dementie gedacht, waardoor patiënten en familie vaak onnodig lang in onzekerheid blijven. Door frontotemporale dementie (FTD) verandert het gedrag en het gevoelsleven van de patiënt. De film Ontregeld laat zien hoe het leven van 3 FTD-patiënten ingrijpend is gewijzigd en welke gevolgen dat heeft voor de mensen om hen heen.

Passiviteiten van het dagelijks leven: de 7 PDL – factoren Video P1

Interreg II-project grenzeloze zorg, 55 minHier wordt uitleg gegeven over liggen en zitten en over gewassen, verschoond, gekleed, verplaatst en gevoed worden volgend de PDL-methode. De PDL aanpak is bij uitstek geschikt voor ernstig passieve mensen die verpleegd en verzorgd dienen te worden.

Privacy, een kwestie van respect [video+ handleiding] P2

Palliatieve zorg Sint Lucas Gent, 20 minPrivacy is een gevoelig maar ook een heel breed onderwerp. Wat betekent eigenlijk recht op privacy? Deze video beoogt iedereen attent te maken op het

50

feit dat privacy te maken heeft met respect en discretie. Het is een ethische opdracht voor zorgverleners om daarover te waken.

Pluk de dag. Docureeks over het leven met dementie [DVD] P3

ECD Tandem, ECD Orion en PGN vzw, 2009, 8 reportages van 15 minuten.Met dit programma wil het Dementienetwerk Provincie Antwerpen een zo ruim mogelijk publiek sensibiliseren. Het voornaamste opzet is om personen met dementie niet langer als ‘vreemd’ te laten ervaren. Bovendien denken vele mensen over dementie als ’enkel ondraaglijk lijden’, terug ‘kinds’ worden, of leven ‘als een plant’. De opeenvolgende afleveringen tonen echter dat naast de moeilijke gevolgen van de ziekte er ook ruimte is voor rustige en gelukkige momenten. Er zijn immers wel degelijk mooie, verrassende en verrijkende contacten mogelijk met personen met dementie. Daarnaast leert de kijker ook veel over hoe om te gaan met personen met dementie. We zien hoe mantelzorgers en professionele zorgverleners elke dag opnieuw hun zorgtaak opnemen. En stilaan worden we deelgenoot van de vreugden en de lasten van deze zorg.

Pluk de dag. Aan de slag met Pluk de dag

[Vormingsmateriaal gebaseerd op Pluk de dag]

P4

ECD Tandem, ECD Orion en PGN vzw, 2011Deze doos is een vervolg en een uitbreiding op de docureeks Pluk de Dag, leven met dementie. Aan de hand van beeldmateriaal en een speelse interactiemethodiek worden dialogen tussen de deelnemers tot stand gebracht. Deze doos bevat:

DVD Pluk de Dag, docureeks over leven met dementieHandleiding Pluk de Dag dialogenPluk de Dag kaartjesMemoblok Pluk de DagFolders van Dementienetwerk Provincie Antwerpen

Ruimte voor eigen leven: privacy en bejegening in het verpleeghuis

Video + handleiding

R1

Van Hemert Producties, 1999, 63 min.

51

Dit programma biedt verpleeghuizen concrete mogelijkheden om de privacy en persoonlijke levenssfeer van bewoners verder te verbeteren. De film bestaat uit vier afzonderlijk te vertonen praktijkverhalen. Deze laten zien welke dilemma’s spelen in de bejegening van de betrokken bewoners en wat privacy en ruimte voor eigen leven voor hen betekent.

Thuis: kleinschalige woonvorm voor dementerenden Video + DVD T2

NIZW, 2004, 20 min.Filmmaker Jeanine Luxembourg heeft zich intensief ingeleefd in de levens van enkele bewoners van SIMNIA. Het resultaat van haar inspanningen is een meeslepende documentaire over het leven van dementerenden in een kleinschalige woonomgeving. In SIMNIA delen zes bewoners een huiskamer en iedere bewoner heeft zijn of haar eigen kamer. Het dagritme wordt aangepast aan de wensen van bewoners en familie. Utrecht, 8 juni 2004 - De documentaire Thuis heeft onlangs goud gewonnen bij de Sam Awards. De Sam Awards worden jaarlijks uitgereikt op het Keying into the Brain Festival, een festival voor beeldschermcommunicatie. Dit jaar waren er zeventig inzendingen. De met goud bekroonde documentaire Thuis geeft een indringend portret van dementerenden die wonen in de kleinschalige woonvorm SIMNIA in het Zeeuwse Domburg. SIMNIA biedt mensen met dementie een vernieuwende vorm van zorg waarbij de kwaliteit van leven centraal staat. De documentaire Thuis is uitgegeven bij het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn / NIZW binnen het Innovatieprogramma Wonen en Zorg (IWZ). De productie was in handen van Metropolisfilm Utrecht.

Toetanchamon DVD T2

Het levensverhaal van een persoon met dementie.

Vergeten (De keuze van Dekeyser) [video] V1

Nederland, 1994, 116 min.In de film ‘Vergeten’ wordt een portret geschetst van een viertal mensen met de ziekte van Alzheimer. Filmmakster Ireen van Ditshuyzen volgde chronologisch hun ziekteverloop over een periode van vier jaar, waardoor exact zichtbaar wordt wat de gevolgen zijn van deze vorm van dementie. Een extra probleem bij deze ziekte is dat familieleden niet bij machte zijn hulp te bieden omdat de patiënt het contact met zijn omgeving grotendeels kwijtraakt. De relatie wordt vertroebeld door teleurstelling en irritatie. Uitgangspunt van ‘Vergeten’ is ehet Amstelproject van de Vrije Universiteit. Dit project behelst

52

een onderzoek bij 4000 bejaarden naar de allervroegste verschijnselen van dementie. Aan het woord komen twee neurologen. Maar daarnaast zijn het vooral de patiënten zelf, hun partners en andere familieleden die vertellen over hun ervaringen. Duidelijk wordt, dat partners veel steun vinden bij de verpleging en bij lotgenoten.

Versnipperde gedachten : de ziekte van Alzheimer: helpen om samen te herleven

[video – DVD]

V2-V3

BRAIN CARE; PFIZERGeheugenstoornissen behoren tot de frequentste klachten bij senioren. Zij kunnen van verschillende oorsprong zijn en bovendien het begin van een dementie inluiden.Het is bewezen dat een vroege diagnose van deze dementievormen behandelingen mogelijk maakt die des te doeltreffender zijn naarmate zij in de eerste stadia van de ziekte zijn ingesteld. Het opsporen vaneen beginnende dementie is dus van groot belang.Het is in dit perspectief dat BrainCare werd opgevat. BrainCare is samengesteld uit een ploeg van huisartsen, neurologen, geriaters en psychiaters die zich bijzonder met deze ziekten bezighouden. Hun doel is het medisch korps en het grote publiek te sensibiliseren voor het vroegtijdig opsporen van dementies en te zorgen voor een praktische en objectieve informatie in dit domein.

Van binnenuit [video] V4

STICHTING Alzheimer Nederland2002, 20 minutenIn deze documentaire vertellen vier mensen met dementie over hun ervaringen en gevoelens. Wat waren de eerste verschijnselen, hoe is hen de diagnose verteld, wat betekent de ziekte voor de relatie en de omgang met andere mensen? Kan en mag je nog autorijden en hoe staat men in het leven in de wetenschap dat de dementie terrein zal winnen en men steeds minder zelf zal kunnen? Het gesprek wordt geleid door psycholoog Ad Nouws.

Voor eeuwig de jouwe Video + DVD V5 – V6

2006. - 58 minutenLasse en Ulla kennen elkaar al ruim zeventig jaar. Lasse werkte als jurist op het gemeentehuis van Stockholm, Ulla als onderwijzeres op een lagere school. Met

53

hun vijf kinderen ging de familie Rudberg er op uit met de boot. Lasse en Ulla keken halsreikend uit naar hun pensionering, ze droomden van een eigen huisje op een van de eilandjes aan de kust, waar ze in alle rust van het leven konden genieten. Maar die droom spatte uiteen toen Lasse op 69-jarige leeftijd de ziekte van Alzheimer kreeg. Filmmaker Johanna Winblad volgde het liefdespaar maar liefst negen jaar met haar camera, vanaf het moment dat Lasse’s ziekte zich voor het eerst openbaarde. Terwijl het ziekteproces voortschrijdt, en Lasse alle trekjes krijgt van een lastige Alzheimer-patiënt, blijft de keuze van Ulla voor de liefde van haar leven onvoorwaardelijk. Dwars door alle stormen van het leven blijft Ulla oog houden voor de positieve kanten, voor de dingen die ze nog samen kunnen doen. Maar uiteindelijk wordt de zorg voor haar man Ulla te veel, en moet ze Lasse loslaten.

Verdwaald in het geheugenpaleis [DVD] V7

Documentaire van Klara Van Es2010 – 90 minuten Vlaams, Nederlands gesproken, Nederlands, Engels en Frans ondertiteldEen mooie terughoudende documentaire, waarin je het vervagende geheugen waarneemt in een verloren blik, een wijkende mond, ogen die plotseling volschieten…Anita, Louise en Alice wonen op een bijzondere afdeling van een verzorgingstehuis. Hoewel ze onderling erg verschillen, hebben ze één ding gemeen: Alzheimer. Ze bevinden zich nog in de eerste fase. Ze zijn in staat om in een tamelijk normale omgeving te leven en de simpele dagelijkse bezigheden zelfstandig uit te voeren. Maar ze beseffen ook dat achteruitgang een onvermijdelijk afscheid van de groep betekent en tevens hun laatste beetje waardigheid en identiteit. De volgende fase hangt als een zwaard van Damocles boven hun hoofd: die van volledige afhankelijkheid in een gesloten afdeling.

Vergeet mij niet [DVD] V8

Film van David Sieveking2013 – 78 minuten Duits gesproken, Nederlands ondertiteldGretel lijdt aan Alzheimer. Haar zoon David keert voor enkele weken terug naar zijn ouderlijk huis om zijn vader bij te staan bij haar verzorging en maakt een portret van zijn moeder. Hij documenteert haar gestage verval, maar vertelt ook het verhaal van haar turbulente verleden als activiste voor vrouwenrechten en vrije liefde in de woelige jaren ’60. Het contrast met haar huidige situatie is scherp. David en zijn vader worstelen met schuldgevoelens als de keuze voor een verzorgingstehuis onvermijdelijk wordt. ‘Vergeet Me

54

Niet’ is een erg persoonlijke maar tegelijk universele film, ontroerend, maar ook opvallend onsentimenteel.

Wegwaaiende gedachten [DVD] W1

55

3. Overzicht didactische spelen en muziek

De bovenkamer Een educatief bordspel over dementie. Sp1

Het opzet van het spel is informatie overdragen. De Bovenkamer maakt dementie bespreekbaar op een leuke, sociale en leerrijke manier. De spelvragen werden opgesteld in samenspraak met het Expertisecentrum Dementie en specialisten terzake.

Het spelIn De Bovenkamer kruip je in de huid van een persoon met dementie. Je probeert als eerste de drie voorwerpen terug te vinden die je ergens in het rusthuis verloren bent. Door goede antwoorden te geven op vragen over dementie kan je met je pion over het speelbord bewegen. Je zoektocht gaat zo van kamer naar kamer. Probeer je tegenspelers onderweg zoveel mogelijk te hinderen. Maar pas op! Wie laatst lacht …

DoelgroepDe Bovenkamer is geschikt voor spelers vanaf 12 jaar en kan gespeeld worden met twee tot vier individuele spelers of teams van professionelen uit de rusthuis- en (thuis)verzorgingssector, studenten, mantelzorgers, vrijwilligers, geïnteresseerden … De spelvragen zijn verdeeld in een reeks voor beginners en een reeks voor spelers met meer ervaring.

Gevoelswereldspel [kaartspel] Sp2

De bedoeling van dit spel is u met anderen in gesprek te brengen over de wijze waarop u situaties, mensen of een organisatie ervaart. Als gevolg daarvan zult u niet alleen bewuster worden van uzelf, maar kunt u ook anderen beter gaan begrijpen. De centrale vraag is: Wat voel ik?Het spel bestaat uit 140 kleurrijke kaarten, verdeeld over 3 groepen:1. Prettige gevoelens. Voorbeelden zijn: blij, trots, tevreden, veilig en gesteund;2. Onprettige gevoelens. Voorbeelden zijn: boos, bezorgd, onrustig, schuldig en beledigd;3. Levensgebieden. Deze kaarten vertegenwoordigen belangrijke aspecten van ons leven, die tevens een emotionele lading hebben. Voorbeelden zijn: vrienden, gezondheid, (on)betaalde arbeid en uiterlijk.Met bovenstaande kaartengroepen kan men zowel afzonderlijk als in combinatie spelen.

Waarden- en normenspel [kaartspel + handleiding] Sp3

56

De bedoeling van dit spel is u met anderen in gesprek te brengen over waarden en normen.Het Waarden- en Normenspel bestaat uit 140 kaarten, verdeeld over 3 groepen: • Waarden - Centrale vraag: Wat is voor mij als persoon of voor ons als organisatie richtinggevend voor ons handelen? Bijvoorbeeld: rechtvaardigheid, integriteit, duurzaamheid en solidariteit.• Thema's - Geven terreinen weer waarop waarden concreet tot uitdrukking kunnen worden gebracht. Voorbeelden: leidinggeven, opvoeding, media en politiek. • Normen - Kernvraag hierbij: Welke gedragsregels zijn gewenst of ongewenst in groepen? Voorbeelden van groepsnormen: 'je moet jezelf zien te redden' en 'je mag fouten maken'. Met bovenstaande groepen kaarten kan men zowel afzonderlijk als in combinatie spelen.

De handleiding behoort bij het Waarden- en Normenspel en bevat 20 spelvormen die met het spel kunnen worden gespeeld. Voorbeelden toepassingsmogelijkheden:• bewustwording van eigen waarden en normen• samenwerken in teams• discussie over organisatiewaarden• bespreken en veranderen van groepsnormen• loopbaanplanning• coaching

Tevens bevat deze handleiding de Normenmatrix. Dit instrument (spelbord op A2-formaat) is erg nuttig bij het bespreekbaar maken van groepsnormen. U kunt hiermee nagaan welke normen wel of niet worden toegepast in een groep, en of deze normen al dan niet gewenst zijn om een groep optimaal te laten functioneren.

57

Kernwaardenspel [bordspel] Sp4

Verpleeghuis De Riethorst Stromenland maakte een overzicht van kernwaarden, die hen als organisatie typeren. De 5 kernwaarden zijn: klantgericht, kwaliteit, betrokken, verantwoordelijk en collegiaal.Om deze kernwaarden levend en concreet bij de medewerkers te maken, ontwikkelden ze dit spel. Het is opgezet als bordspel met vragen, opdrachten en stellingen, voortkomend uit de praktijk van alle medewerkers. Ze zijn dermate uitdagend opgesteld dat ze voldoende herkenbare gesprek- en discussiestof opleveren.

Het Kernwaardenspel bestaat uit 47 spelkaarten, verdeeld over de 5 kernwaarden. Het spel bevat daarnaast een speelbord, een boekje met de spelregels, 10 pionnen en 1 dobbelsteen.

Muziek:

Leen Persijn, Breekbaar vanbinnen.

Witlof Music Records, 1994. Mu1

Jessie De Caluwe, Alleen witte bloemen.

CD-boek met gedichten over afscheid, verlies en troost, samengesteld en gelezen door Jessie De Caluwe. Lannoo, 2000.

Mu2

Raf De Bruyn, Terug naar de eenvoud.

Eigen uitgave, 2009. Mu3

Raf De Bruyn, Terug naar de eenvoud 2

Eigen uitgave, 2011 Mu4