Wijken van Leeuwarden

Door: Coco Kuipers, Anne-Marije Bakker, Rinse Hobma en Hidde Zijlstra 2A

1

Inhoudsopgaven

Pag. 3 Inleiding

Pag. 4-6 Camminghaburen

Pag. 7-9 Bilgaard

Pag. 10-11 Zuiderburen

Pag. 12-16 Nylân

Pag. 17-20 Binnenstad

Pag. 21-22 Oldegalileën

Pag. 23-25 Vlietzone

Pag. 26-28 Huizum

2

InleidingIn dit werkstuk willen we u iets vertellen over de wijken in Leeuwarden. Veel wijken in Leeuwarden hebben namelijk een rijke historie en veel winkels. We willen u laten zien dat Leeuwarden veel meer is dan een paar huizen en winkels in de binnenstad. Ieder persoon in ons groepje moest 2 onderwerpen van 3 pagina’s schrijven. Deze teksten zijn onderwerpen in dit werkstuk maar ook onderwerpen op de Website die nog bij het werkstuk gemaakt gaat worden. Al met al staat het werkstuk dus volledig in het thema: “Leeuwarden”

Wij hebben dit onderwerp gekozen omdat wij meer wouden weten over de wijken van Leeuwarden. In het begin kwamen we er achter dat het lastig was om genoeg literatuur te vinden over onze onderwerpen maar toch is het gelukt. In het werkstuk gaan we het over de volgende wijken hebben:

- Camminghaburen. In het stukje van de wijk Camminghaburen wordt wat verteld over de regels in de wijk, de voorzieningen en over de kunst in de wijk, maar ook is er wat te lezen over de geschiedenis van deze centraal liggende wijk.

- Bilgaard. Bilgaard is in de jaren 60 van de vorige eeuw ontstaan. De wijk heeft daarom niet een lange historie daarom zal er in dit stukje vooral wat genoemd over de woningbouw en wordt er wat meer verteld over de regenboog, een oud-kerk.

- Zuiderburen. Zuiderburen is een nieuwe wijk, daarom is er geen rijke historie. Daarom wordt er in dit stukje vooral wat geschreven over de voorzieningen die aanwezig zijn in de nieuwe wijk.

- Nylân. Nylân bestaat al heel lang maar niet zo lang als de binnenstad van Leeuwarden toch is er veel over te vertellen. In dit stukje wordt weer uitgebreid de geschiedenis besproken en de veranderingen in de voorzieningen van de wijk.

- De Binnenstad. De binnenstad is het oudste deel van Leeuwarden en ook het meest bruisende deel van Leeuwarden, daarom zal dit stukje vooral in het teken staan van de Historie. Ook worden er een paar musea genoemd die vondsten uit Leeuwarden tentoonstellen.

- Oldegalileën. De Oldegalileën heeft net zoals de binnenstad een rijke historie. De wijk is gebouwd door arbeiders voor arbeiders. Ook is het ooit een probleemwijk geweest en komen er een paar kunstenaars vandaan. Dit alles wordt behandeld in het stukje over de Oldegalileën.

- De Vlietzone. De vlietzone is vernoemd naar het Vliet, een stuk water dat door Leeuwarden liep. Veel huizen hebben hier gestaan en zijn afgebroken. In dit stukje is vooral veel te lezen over de geschiedenis maar ook over het huidige wijkpanel.

- Huizum. Huizum is meer dan 1000 jaar oud, maar ondanks deze leeftijd was het moeilijk om veel informatie te vinden over de historie van deze wijk. In dit stukje wordt dan ook verder op voorzieningen, cultuur en natuur ingegaan.

Veel leesplezier!

3

CamminghaburenCamminghaburen is in de jaren zestig bedacht omdat ze een grote bevolkingsgroei verwachten. Die groei kwam er niet, wel werden de gezinnen kleiner. In 1974 werd er een plan gemaakt voor een wijk die ongeveer vier keer zo groot zou worden als de binnenstad. In 1977 waren er toch veel bezwaren en werd het plan aangepast. Het hoofddoel was: ‘het creëren van een woonmilieu met een zeer hoge kwaliteit en een wervend karakter. Er moest veel verschil komen in Camminghaburen. Het kwam er op neer dat elke architect niet meer dan vijftig huizen mocht ontwerpen. Aangezien dat er veel geld zou gaan kosten hebben ze daar maar van af gezien. Pas in 1997 was het plan klaar en kon er gebouwd worden. In 1982 was het een top jaar er kwamen ongeveer 2000 nieuwe inwoners bij. In de wijk heb je alleen hoogbouw rondom het winkelcentrum daar heb je zo’n 300 galerijflatwoningen. In 2000 was de wijk eindelijk af. Camminghaburen ligt ten Oosten van de Anna Vondelingenweg en ten noorden van industrieterrein de Hemrik. In Camminghaburen wonen ongeveer 11.000 mensen en is hiermee de grootste wijk van Leeuwarden. Camminghaburen is gebouwd in de jaren tachtig en negentig van de twintigste eeuw. Camminghaburen is een wijk met veel groen, ruimte, grote huizen en een eigen treinstation. Naast een groot winkelcentrum, met onder andere een kapper, drogist, bakker (waar de puddingbroodjes op woensdag maar vijftig cent zijn) en een slager (die heerlijke plakjes worst meegeeft als je je vlees er hebt gekocht), heb je er ook veel basisscholen en een gezondheidscentrum. Dwars door Camminghaburen loopt het Groenesterpad. Dit pad komt uit in de Groenester een natuurgebied waar je in de zomer kunt zwemmen. In het noordelijke deel van de wijk vind je vooral grootte huizen met grootte tuinen met hier en daar een vijver of grasveld. In het zuiden van de wijk vind je veel verschillende bouwstijlen.

Een verkeersveilige wijk Het Wijkpanel Camminghaburen is zeer nauw betrokken bij de veiligheid in de buurt. Op uitnodiging van de Gemeente werd er op maandagavond 16 april een bijeenkomst georganiseerd. Op die avond is het project ‘Veilig door de buurt’ begonnen. De vertegenwoordigers van de wijkvereniging en panels werden die avond uitgelegd wat het project precies inhoud. Het doel is om de wijk verkeersveiliger te maken. De aftrap werd gedaan door de Wethouder Thea Koster. In haar toespraak zei ze bijvoorbeeld dat de gemeente al veel doet aan de verkeersveiligheid, maar dat dit zonder de hulp van de bewoners niet gaat lukken. Het project duurt tot 2013.Door dit project worden inwoners van Camminghaburen gevraagd zelf activiteiten te organiseren die helpen met een verkeersveilige buurt.

4

Kunst in CamminghaburenHet geld dat beschikbaar was voor de wijk voor de inrichting is zo ingedeeld dat er een groot deel over was voor kunst. In 1989 kwam het eerste kunstwerk tegen over het winkelcentrum werd de ‘Porta Futura’ gemaakt door Jozef van der Horst geplaatst. Een jaar later mocht Irene Fortuyn haar kunstwerk plaatsen in een iets wat verstopte groenstrook. Het kunstwerk was een bankje in de Lodewijk XVI-stijl en had als symbool: verblijven en wonen. In 1990 kon de ‘Aqua boot’ van Kazuo Katase worden geplaatst. Het is een ijzeren kom met een rand met halfronde uitsparingen. Het is een boot en een rijstkom tegelijk. Aan de ingang van Camminghaburen staat een soort van boei deze is gemaakt door Hans van Meeuwen. Aan de andere kant van Camminghaburen aan het einde van het Groenesterpad staat een grote poort deze is gemaakt door Matthijs van Dam en Peter Jansen en heet ‘De Möbiusring’. In 1994 werd het betonnen ‘huisje’ van Jan van de Pavert geplaatst. Het huisje staat bij de afslag van de Vondelingenweg naar de Grovestins. Bij de Frieseburg is in 1993 ‘de Amphibian Ovoids’ geplaatst. Het zijn twee ovalen die met elkaar zijn verbonden met een ijzeren staaf.

SportCamminghaburen heeft verschillende sportclubs. In Camminghaburen vind je onder andere voetbalverenging ‘roodgeel’ deze club is opgericht op zes juli 1921 door Andries Aarden en Sietze Romkes. Er zijn drie verschillende turn clubs in Camminghaburen obq, v&k en gvl. Ook heb je in Camminghaburen een tennis club. Tennis Club ‘de Molen’. En natuurlijk de hockeyclub van Leeuwarden: ‘M H C Leeuwarden’. Verder heb je het Kalverdijkje met daarin een zwembad en verschillende sportzalen. Er zijn verschillende fitness plekken. Zoals ‘Health club’ en ‘het sportcitadel’. Verder is er een bowlingbaan ‘de Grote Keizer’.

Samenscholingsverbod De Jongerenoverlast in Camminghaburen is sinds februari 2011 ernstig toegenomen. Daarom komt er in een groot deel van Camminghaburen een samenscholingsverbod. Een aantal groepen jongeren zorgen voor veel overlast door bijvoorbeeld luidruchtig aanwezig te zijn, erg vervelend en dreigend gedrag te vertonen, veel drank te gebruiken, de openbare ruimte te vervuilen en bewoners of voorbijgangers te pesten of de doorgang te blokkeren. De klachten en meldingen over de overlast bij het Meldpunt Overlast komen van de politie, stadstoezicht, straatcoaches en de buurt bewoners zelf. Het samenscholingsverbod geldt voor groepen van vier of meer personen die zich storend gedragen ten opzichte van andere personen in het gebied. Bij de ingangen van Camminghaburen zijn borden geplaatst waarop te zien is waar het precies geld. Er is een Plan van Aanpak gemaakt om de overlast tegen te gaan. De gemeente Leeuwarden werkt hierbij samen met de verschillende partners zoals politie, stadstoezicht, Jongerenwerk, straatcoaches, verslavingszorg Noord Nederland. Daarnaast zijn er een aantal buurtbewoners bezig met wat plannen. Het verbod geldt gedurende zes maanden vanaf 22 maart 2012 tot en met 21 september 2012. Na deze periode wordt het samenscholingsverbod geëvalueerd.

5

Scholen en peuterspeelzalen

In Camminghaburen vind je de volgende scholen en peuterspeelzalen: - CBS Dr. Algraschool: Protestants Christelijk Basisonderwijs. De dr. Algraschool is een STAP school. STAP wil zeggen Stimulering Adaptieve Processen. - OBS De Wielen; Kingmastate en Galamastins: O.b.s. "De Wielen" verzorgt het openbaar onderwijs in de wijk Camminghaburen. De school bestaat uit twee zelfstandig locaties. Elke locatie heeft een eigen missie en doelstelling.- Prof.Grewelschool VSO: Het VSO Leeuwarden is een bijzondere school, waarin de leerlingen het belangrijkst zijn. De school geeft onderwijs aan jongeren met gedragsproblemen en/ of psychiatrische problemen van 12 tot 20 jaar.RKBS De Sprong; locatie Idzerdastins: De Sprong is een katholieke basisschool. Elke vijf jaar maakt de school een terugkoppeling van de Daltonontwikkeling.

- Peuterspeelzalen Hummelstate, Windkind en Stinzenvinkjes: Op de peuterspeelzaal spelen kinderen met hun leeftijdgenoten. Ze ontwikkelen zich lichamelijk en geestelijk, spelenderwijs.

MFC CamminghastinsHet MFC Camminghastins is vanaf 15 januari 2010 het nieuwe buurthuis van Camminghaburen. Het MFC heeft veel verschillende activiteiten voor alle leeftijdsgroepen in de wijk. In het MFC is/zijn: - Vergaderzalen- Feestzalen - Biljartzaal - Restaurant - Jeugdbibliotheek- Ouderenzorg (Palet)- Speelotheek- Jeugdsoos - Wijkvereniging- Redactie Wijkmagazine Informatie link.- Filmclub Kleare kimen.

Gezondheidscentrum CamminghaburenHet gezondheidscentrum heeft veel verschillende voorzieningen op het gebied van gezondheid en welzijn. Zoals huisartsen, apotheek, fysiotherapie, algemeen maatschappelijk werk, jeugdgezondheidszorg, thuisverpleging en thuisverzorging, voedingsadvisering en dieetadvisering en logopedie.

6

Bilgaard

Bilgaard is ontstaan uit één enkele boerderij. In Bilgaard wonen vooral ouderen en allochtonen. Bilgaard was vroeger een echte probleemwijk. Het bestuur doet er alles aan om dit weer mooier en beter te maken. Het echte probleemstukje van Bilgaard is: ‘De Meenthe’. Dat is de meest oostelijke stratenhoek van Bilgaard en was vroeger een ‘no go-Area’ Een no go-Area is een gebied waar je beter niet heen kan omdat er daar vrij gevaarlijke dingen kunnen plaats vinden zoals bedreiging of zelfs moorden. Na een grote verbouwing en totale naamsverandering komt er al verbetering. De wijk ziet er nu al een stuk leefbaarder uit. Ook al zie je wel eens een vuilniszak of supermarktkarretje dat zul je in elke wijk vinden, Bilgaard zal nooit helemaal perfect worden. Wie vroeger ooit als student in een grote flat aan het water heeft gewoond. Kan zijn oude studententrekje niet meer terug vinden. Deze flat is lang geleden plat gegooid. Bilgaard is groot, met alle hoogte en diepte punten die bij een moderne stad horen. Inwijk wonen veel mensen van verschillende nationaliteiten naast elkaar en dit alles zonder dat er erg vaak problemen en ruzie ontstaan tussen buren. Er wordt veel gerenoveerd en gesloopt. Ook komen er nieuwe winkels en woningen. Bilgaard wordt steeds netter en mooier.

WoningbouwIn Bilgaard heb je een stempelstructuur. Een stempelstructuur in ontstaan in het begin van de Nederlandse woningbouw. De stempelstructuur is ontwikkeld C. M. van der Stad. Van der Stad werkte in de jaren vijftig vooral in Utrecht en Rotterdam. In veel woonwijken die na de oorlog zijn ontstaan zijn zijn ideeën terug te vinden. De stempelstructuur bestaat uit herhalingen in het ontwerp van een woonwijk. In de jaren vijftig en zestig groeide de bevolking erg snel, voor was een grootschalige oplossing voor nodig. Bilgaard werd gebouwd in 1950 er werden veel flats en hoogbouw gebouwd en af en toe wat laagbouw. Het lijkt bij een stempelstructuur net of er een stempel wordt gebruikt steeds zie je weer de zelfde soort gebouwen.

7

De regenboog Midden in Bilgaard staat een gebouw dat een heel stuk maatschappelijke geschiedenis met zich mee draagt. Het is de vroegere regenboogkerk bij de ingang van de Hooidollen die alweer jaren wordt gebruikt al wijkgebouw. Aan de buitenkant is het gebouw niet erg veel veranderd. De middenstrook van Bilgaard was bedoeld voor bijzondere functies. Alleen een wijkcentrum kwam er eerst niet. Pas in 1972 kwam het eerst noodwijkgebouw, deze was met veel te weinig kwaliteit. In de middenstrook zouden ook kerken komen. Eerst hebben hervormden en gerenoveerde gezegd om samen te werken. Ze hebben uiteindelijk ieder hun eigen weg om kerkzalen te bouwen voor zo’n 500 tot 600 gelovigen. Er ontstond een soort behoefde aan een centrum voor de gemeenschap in de wijk. Architect Ton Alberts uit Amsterdam werd in de nazomer van 1967 werd gevraagd om in samenwerking met kunstenaar Arnold Hamelberg het ontwerp te leveren. Maar het CRM was het er niet mee eens en zei dat het beslist een kerk moest worden geen gemeenschapscentrum. In 1971 kon de Regenboog, een traditionele kerk, in gebruik worden genomen. Later is het dus het Wijkgebouw geworden.

Brandweerkazerne In de strenge blokkendooswijk Bilgaard is in 1992 als een contrast een juist heel modern en opvallende brandweerpost gekomen. Deze brandweerpost was erg voorbereid op de toekomst. Alles lijkt door de scheve vormen in beweging te zijn en de kanteldeuren, waarop de nummers 1,2 en 3 staan om aan te geven dat voor drie wagens ruimte is, zijn knalrood. Het is een paniekgebouw met kwaliteit. Het is net zoals ‘de Regenboog’ erg opvallend in de wijk. De brandweerkazerne is ontworpen door Bauke Tuinstra die toen korte tijd bij de gemeente werkte. De brandweerkazerne bestaat uit het hoofdgebouw waar de wagens staan en een kleinere ruimte waarin de personeelsruimte is. Ze moesten gescheiden worden en de ontwerper heeft ze ook van vorm gescheiden. Het houtenblok (personeelsruimte) lijkt wel in de metalen garage zijn geschoven. Ze lijken dwars door elkaar heen te zitten. Het gebouw laat zien dat het helpt bij de paniek ban brand.

MondriaanbuurtEr gaan miljoenen naar de Mondriaanbuurt dit niet zonder reden. Er gaan zo’n 170 woningen tegen de vlakte. Zij maken plaats voor 143 energiezuinige woningen. De gemeente gaat niet alleen slopen en bouwen. In de wijk start ook een sociaal programma met als thema ‘Veiligheid bieden en Meedoen’. Het belangrijkste onderdeel uit dit programma is ondersteuning van buurtbewoners bij sociale problemen. Woon Friesland bouwt in Mondriaanbuurt woningen die erg energiezuinig zijn. Alle woningen krijgen allemaal een aardwarmte pomp. Het voordeel van dit systeem is dat een deel van de warmte uit de aarde wordt gehaald en dat er maar een klein deel bij verwarmd moet worden. Ook is het mogelijk om met het zelfde systeem de woningen te koelen in de zomerperiode. Dit levert een vrij grote energie besparing op voor de bewoners. Een aansluiting op het gasnet is hierdoor niet meer nodig. Dit plan is in stand gekomen na gesprekken met de bewoners. De plannen en het verbeteren van de sociale structuur krijgen veel steun. 94 procent van de bewoners is het met de plannen eens.

8

Gezondheidscentrum GOED Het gezondheidscentrum in Bilgaard wordt ook wel GOED genoemd en werd geopend op vijftien september 2006. GOED staat voor Gezondheidszorg Onder Eén Dak. In het gezondheidscentrum zit: apotheek Bilgaard, huisartsen praktijk van Manen en ten Wolde, Fysiotherapie Bilgaard en thuiszorg Het Friese Land.

WinkelcentrumHet winkelcentrum in Bilgaard is op 25 augustus 2006 voor een groot deel in vlammen op gegaan. Rond drie uur ’s nachts brak de brand uit in de bakkerij toen het automatische alarm af ging zijn er twee brandweer auto’s heen gegaan, maar al snel sloeg de brand over naar de omliggende winkels. Omdat de brand zo groot was riep de brandweer van Leeuwarden hulp in van alle omliggende brandweerkorpsen. Met achttien brandweerkorpsen uit heel Friesland werd het vuur te lijf gegaan. Zij konden helaas niet voorkomen dat een groot deel van het winkelcentrum afbrandde. De politie heeft acht woningen ontruimd wegens de hitte. Er zijn geen menselijke slachtoffers gevallen wel hebben alle dieren uit de dieren winkel de brand niet overleefd. De brand was om tien uur ’s ochtends onder controle. Op 25 augustus zijn alle tuinen schoongemaakt en is het Asbest opgeruimd. In 2010 was het gehele winkelcentrum weer herbouwd en was er een feestelijke heropening. Omdat Bilgaard een aantal veranderingen gaat krijgen wordt ook het winkelcentrum onder handen genomen.

HerstructureringMet de sloop van de Hooidollen en Jokse is de herstructurering deels al begonnen. Het verdere plan bestaat uit de versterking van de relatie met de omgeving:

- Door een verbinding met het stadscentrum en het Leeuwarder Bos die door het hart van het gebied gaat land het winkelcentrum. - Door het verbreden van de Kalksloot en de aansluiting op de Dokkumer Ee en de Bonkevaart.- Door het aanleggen van kanaaltjes die uit monde op de verbrede Kalksloot- Door fietsbruggen aan te leggen over de Kalksloot naar het Leeuwarder Bos

Ook worden er een aantal voorzieningen gesloopt. Het gaat om twee schoolgebouwen en een kerk. Voor de kerk wordt een locatie in het plan gebied gezocht. Nieuwe voorzieningen zijn er niet geplant. Wel komen er voorzieningen die te maken hebben met recreatie. Zoals een uitspanning aab het water bij een fietspad.

9

Zuiderburen

De wijk Zuiderburen ligt in het zuidoosten van Leeuwarden, om Zuiderburen heen liggen de dorpen Hempens en Tearns. Zuiderburen is een nieuwe wijk. Het eerste huis werd in 200 gebouwd. Er wonen meer dan vijfduizend mensen, en de 30% van de bewoners zijn kinderen tot 14 jaar. Zuiderburen is een ruim opgezette wijk, want Zuiderburen is maar voor een klein deel bebouwd. Zuiderburen is een veilige omgeving vooral voor jongere kinderen. Zuiderburen is ook een erg gewilde wijk, toen de wijk net begonnen was met bouwen, kochten veel mensen uit Cammingaburen een huis in zuiderburen.

Voorzieningen:

In Zuiderburen is een multifunctioneel centrum met een jeugdhonk. Het jeugdhonk is bedoeld voor jongeren tussen de 12-18 jaar, elke donderdagavond is het jeugdhonk geopend. Een aantal vrijwilligers zorgt ervoor dat er leuke activiteiten voor de jongeren komen. Ook is er een wijkvereniging die veel activiteiten organiseren zoals de Sinterklaasintocht, speurtochten, toneelavonden en nog veel meer. Er is een klein winkelcentrum in Zuiderburen. In het winkelcentrum zit een C1000, kapper, kinderopvang, snackbar en een HEMA. De HEMA is er net nieuw en zit er pas sinds dit jaar. Op Wiardaplantage zit een huisartsen zorgencentrum hier zit een apotheek, fysiotherapeut, verloskundigen en een tandheelkunde centrum. Zuiderburen heeft 2 scholen de Wynwizer en de Maximaschool. Toekomstige voorzieningen in Zuiderburen: Jeu de boules baan, waterspeelplaats/natuurspeelplaats voor kinderen. Er zijn veel speeltuintjes in Zuiderburen, in verschillende straten staat een speeltuintje. Er is een grote speeltuin in Zuiderburen die staat tegenover de Maximaschool, in die speeltuin staan 4 grote klimtoestellen ook is er een skatebaan. Ook heeft Zuiderburen een golfbaan genaamd Pitch en Putt, er wordt veel gebruik gemaakt van deze golfbaan vooral door de wat oudere bewoners in de wijk.

10

Politiepost Zuiderburen:

De gemeente Leeuwarden wil dat er meer politieposten komen in de gemeente Leeuwarden. Sinds kort is er nu dus ook politiepost in Zuiderburen. Er zijn nu meer wijkagenten ingezet omdat er regelmatig overlast is. Die overlast wordt vaak veroorzaakt door jongeren, zij hangen tot ’s avonds laat op straat en vallen anderen mensen lastig. Ook komen er regelmatig inbraken voor op huizen en auto’s, de politie adviseert daarom ook om altijd de deur op nachtslot te doen. De wijkagenten zullen regelmatig informatie op de site zetten over diverse politiezaken, zo worden de buurtbewoners goed geïnformeerd. De buurtbewoners kunnen ook altijd de nieuwsbrief van Burgernet op de website lezen, hier staat ook alle informatie in over de politiezaken in Zuiderburen en de rest van Leeuwarden.

Fruittuin in Zuiderburen:

Vorig jaar heeft de wijkvereniging een plan gemaakt om een stuk tuin te maken met fruitbomen. Het zou leuk zijn als de wijk een plek heeft met verschillende soorten fruitbomen. Iedereen die het leuk vindt om in de tuin te werken mag mee helpen aan het onderhouden van de fruitbomen. Ook de kinderen van de basisscholen zullen helpen de fruitbomen te onderhouden zo leren zij hoe een boom groeit. De fruitbomen zijn nu in aanleg en de meeste bomen zijn al gepland. De tuin ligt tegenover het Wijkcentrum Màrkant, tussen de Glinswei en het pad naar de Maximaschool. Er is een werkgroep voor de fruitbomen en iedereen die wil helpen is welkom.

Fietspad:

Er is al heel lang een plan om een fietspad te maken naar de dorpen Warten/Warga. Dit plan kan steeds niet worden uitgevoerd omdat het fietspad gemaakt moet worden op het grondgebied van Boarnsterhim. Maar per 1 januari 2014 is er een herindeling van grond en ligt het gebied waar het fietspad moet komen op het grondgebied van de gemeente Leeuwarden. Het fietspad via Zuiderburen, Hempens-Teerns, en het aquaduct Langdeel in de Waldwei. Het totale bedrag voor het nieuwe fietspad is een half miljoen, het provinciebestuur draagt 80.000 euro bij, en de gemeente Leeuwarden legt de rest van het geld bij. Ook is er net een nieuwe fietsbrug geplaatst.

11

‘t Nijlân

Historie ‘t nijlan:

Tot 1300 was het gebied waar nijlan nu ligt een deel van de Middelzee. Dat was een binnenzee het water kwam ongeveer tot de helft van Friesland. In de middeleeuwen slibde de zee dicht, en werden er polders op die plaats gemaakt. Die polders waren erg vruchtbaar. In 1952 was de Nieuwlandsweg al doorsneden door het van Harinxmakanaal. Vroeger liep die weg door het Julianapark. Een boerderij en een paar volkstuinen moesten weg gehaald worden voor het nieuwe nijlan. In 1944 werd het plan gemaakt op het van Harinxmakanaal te maken, maar door de oorlog kwam het daar niet van, wel is toen een klein stukje van de Julianalaan gebouwd. In 1948 werden er 25 Oostenrijkse huizen gebouwd. De woningnood was toen groot in Nederland, want door de oorlog was er veel verwoest. Na de oorlog was de voedselvoorziening in Nederland erg goed, en in Oosterrijk juist niet. De regering maakte een afspraak met Oosterrijk, dat Nederland voedsel zou leveren aan Oosterrijk en dat Nederland dan 800 woningen zou kregen. Die 800 woningen zijn verspreidt over heel Nederland en Leeuwarden heeft er 25 gekregen.

Luchtfoto van de West-Indische buurt in 1950/1951. De bouw van de huizen is klaar maar de huizen zijn nog niet bewoond

Plan Zuiderhoek:

In 1951 wordt een nieuw deel van nijlan gebouwd; de West-Indische buurt. In die buurt woonden veel ambtenaren, maar ook directeuren en fabrieksarbeiders. En als laatste worden de flats aan de Julianalaan gebouwd. Ook

werden er eengezinswoningen en onder-bovenwoningen aan de curacaostraat, sabastraat, bonairestraat, sintmaartenstraat en de Sint Eustatiusstraat gebouwd. Alleen de wijk zag er een beetje saai uit en dus niet echt aantrekkelijk. Leeuwarden besloot daarom ook te kijken naar aansprekende wijken, er werd door heel Nederland gekeken. Wat ze zochten vonden ze in Amersfoort, die wijk was ontworpen door stadsarchitect David Zuiderhoek. In 1957 had David Zuiderhoek had plan voor nijlan af. In 1959 en 1960 verschijnen de straten van nijlan. Zuiderhoek had inmiddels nijlanstate en 280 premiewoningen ontworpen. Het kwam niet allemaal zoals architect Zuiderhoek het zich had voorgesteld. Een belangrijk idee kon hij niet uitvoeren. Zuiderhoek had nijlan ontworpen dat een groot deel van de bewoners uitzicht kreeg op de weilanden aan de andere kant van het van Harinxmakanaal. In plaats van laagbouw had het college van B. en W. bedacht om aan de zuidkant allemaal grote haakvormige flats neer zetten, in totaal 280 woningen. En weg was het uitzicht op het platteland, de woningnood op te lossen was blijkbaar belangrijker.

12

Straatnaamgeving:

De huizen in nijlan waren nog niet eens gebouwd, of er ontstond al een rel in het gemeentehuis over de straatnamen. Na heel veel overleg en geruzie besloot het gemeentehuis de zaak weer recht te zetten. Het lijkt Van Lennep een goed idee om de straatnamen van nijlan te noemen naar bekende Leeuwarder ambachtslieden, want de stad stond vroeger bekend om zijn zilverdrijvers, koperslagers, bouwmeesten en meubelmakers. De meesten mensen konden zo een paar namen noemen, maar het college van B. en W. kende geen enkele naam. Er kwam geen besluit over de straatnamen maar er werd wel besloten dat er een adviescommissie voor het college moest komen. Toen kwam er nu een idee voor de straatnamen. Ze bedachten dat de straten ook naar de plekken waar de ambachten hun werk uitvoerden naar vernoemd kon worden. Alle commissieleden vonden het een goed idee. Zij schreven een advies naar het college met duidelijk uitleg. Ze vonden de straatnamen een goed idee, het plan werd dus uitgevoerd. De Surinamestraat werd Twijnderij, de Sebastraat werd Looierij, Sint Maartenstraat werd Leertouwerij, Sint Eustatiusstraat werd Zeilmakerij, Bonairestraat werd Blokmakerij, Arubastraat werd Wieldraaierij, Curacaostraat werd Lijnbaan. De bewoners van West Indische buurt moesten het besluit in de krant lezen, want er was nog geen tijd geweest om alle 150 hoofdbewoners een brief te sturen. Wie niet blij was met de bestaande naamverandering was het hoofd van de afdeling Bevolking, hij moest nu 150 hoofdbewoners officieel informeren, het wijzingen van 150 woningkaarten en 600 persoonskaarten en het wijzigen van de stratenkaarten in het woningregister. In de West Indische buurt is niemand die dit besluit accepteert, ze maken een protestbrief en 218 van de 220 bewoners tekenen die brief. Toch worden die zomer al de nieuwe straatnaambordjes geplaatst, en wie een nieuw paspoort of rijbewijs aanmaakt vindt daar op het ook nieuwe adres. De West Indische buurt komt in actie. Het hoofd van Bevolking denkt dat het meer tegen de ongewone namen is dan tegen het principe. Ondertussen worden alle naambordjes door jongeren vernield en de oude straatnamen plakken ze er weer op. Op 15 augustus 1959 is een gesprek met de bewoners, alle argumenten van het buurtcomité werden afgewezen. Op 18 november komt de raad weer terug op dat gesprek, er wordt van alles naar elkaar verweten. En uiteindelijk verloor de West Indische buurt alweer van het gemeentebestuur. Een half jaar later, waarin de buurt actie was blijven voeren. Kwam er goed nieuws, de fractievoorzitter van de VVD verweet het college het contact met de burgers op het spel te hebben gezet. De fractievoorzitter van de VVD kwam met een nieuw voorstel om de straatnamen terug te draaien en nieuwe namen laten te bedenken. Daar ging weer een lange discussie vooraf, maar ze wonnen. In juni 1960, precies een jaar na het collegebesluit, werd alles weer teruggedraaid. De West Indische buurt kreeg zijn oude namen weer terug en voor ’t nijlan zou een nieuw voorstel worden gemaakt. En het hoofd van Bevolking kon weer beginnen met het veranderen van 150 woningkaarten, 600 persoonskaarten en 600 ponsplaatjes.

Park in Nylân

13

De ontwikkeling van ’t Nijlan:

In 1958 is het ontwerpplan van David Zuiderhoek goed gekeurd, in 1959 zijn ze het plan uit gaan voeren. De weilanden en sloten tussen het van Harinxmakanaal en de Julianalaan moesten weg om een nieuwe woonwijk te maken. De nieuwlandsweg en de bebouwing waren weggehaald om plaats te maken voor een wegenplan volgens het ontwerp van David Zuiderhoek. Het eerste gebouw dat werd gebouwd was ook meteen een groot gebouw: nijlanstate. Het gebouw is ontworpen door David Zuiderhoek, het gebouw is vooral bedoeld voor zelfstandige wonende oudere mensen. Toen nijlanstate klaar was kwamen de etagewoningen en eengezinswoningen. Ook werden er veel scholen gebouwd; de Bijzondere Hogere Landbouwschool, de Rijks Pedagogische Akademie, een lagere Technische School, ook werden er lagere en kleuterscholen gebouwd. Er werden grote advertentie borden gemaakt om zo veel mogelijk mensen naar nijlan te laten komen. In opdracht van Patrimonium tekende architect D. Witteveen 12 flatgebouwen van steeds 4 woonlagen. Hij ontwierp ook de flats langs het van Harinxmakanaal, bijzonder aan die flats is dat ook de begane grond veel woonruimte heeft. Ook werd de Antillenflat gebouwd.

Winkels in nijlan:

In het ontwerpplan waren twee winkelcentra getekend. Bij het kruispunt Uiterdijkstraweg en Marowijnestraat en aan de Nijlansdyk. In 1960 werden eerst veel noodwinkels geplaatst, waar de bewoners heen konden voor hun voedsel. Plannen voor het winkelcentrum waren er wel, maar ze werden nog niet uitgevoerd. En in begin 1965 was er nog steeds geen enkele stap gezet om aan het winkelcentrum te beginnen. Eind 1965 neemt een andere ontwikkelingsmaatschappij de grond over. En in 1966 wordt dan eindelijk het winkelcentrum gebouwd, er wordt een supermarkt, slagerij, drogisterij, groentewinkel, textielwinkel, boekhandel, kapsalon en slijterij gebouwd. Pas in 1968 is de officiële opening van het winkelcentrum Willem Alexanderplein. De winkeliers en bewoners noemen het winkelcentrum Nijlan. De helft van de winkels is dan helaas nog leeg, en wethouder vraagt daarom ook om winkeliers uit Bilgaard hun winkel te verplaatsen naar Nijlan. In 1969 bestaat het Willen Alexanderplein 1 jaar, maar nog steeds staat meer dan de helft van de winkels leeg. Tot de jaren negentig blijft er veel leeg staan. Maar op 26 juni 1994 ontstaat er een grote brand in het winkelcentrum Willem Alexander, de brand is vermoedelijk aangestoken. Er kwam een nieuw winkelcentrum en het liep beter dan ooit te voren. Er kwamen 2 supermarkten en verschillende andere kleine winkels.

14

Zwembad Nijlan:

Het zwembad Nijlan dat voor veel plezier heeft gezorgd maar eigenlijk te duur was voor de gemeente Leeuwarden moest weg. Ook omdat het zwembad de overdekte en openluchtzwembad de kleine wielen weg moesten, werd een nieuw plan gemaakt voor een groot recreatie bad in Leeuwarden. De plannen daarvoor vielen een paar miljoen gulden duurder uit. Ze bedachten om de grond te verkopen waar toen nog het zwembad Nijlan stond. Er werden zeventig kavels verkocht en dat leverde een miljoen op. De gemeente wilde snel bouwen en in de zomer van 1989 was het zwembad Nijlan al weg. Er werden geen voorwaarden aan de verkoop van de kavels verbonden, hierdoor kwamen er veel kopers op af. De gemeente wou graag huizen met een aansprekende architectuur, hiervan kwam alleen weinig terecht. Het nieuwe gedeelte van Nijlan werd Zonneweide genoemd.

Het oude zwembad in Nylân.

Woonwagens in Nijlan:

In 1987 kwam het college van B. en W. met een plan om een woonwagenkamp te plaatsen aan de Uiterdijksterweg, daar was namelijk nog een stuk waar geen huizen stonden. Er vindt een overleg plaats met alle wijkbewoners, het overleg was bedoeld om de meningen van de bewoners te horen. De wijk bewoners hadden veel bezwaar tegen het woonwagenkamp ze hadden twee sterke argumenten: dreigende leegloop en waardevermindering van de koophuizen. De gemeente en de wijkbewoners komen samen tot het besluit dat er geen woonwagenkamp komt. Bovendien wouden de woonwagenbewoners hier ook helemaal niet wonen.

Sport en Recreatiegebied:

Na de oorlog moesten er veel nieuwe dingen gebouwd worden zo ook allemaal nieuwe sportcentrums. Er moest een geluidsbuffer komen om het geluid van de spoorbaan tegen te gaan, een wandelpark met daaraan vast een opluchtzwembad. Ook kwam er een wielerbaan, tennisbaan, atletiekbaan en een aantal voetbalvelden. Het voetbalveld waar de Zwaluwen nu speelt bestond toen ook al. Er werden ook veel speeltuinen geplaatst die deels waren ontworpen door kinderen, er werd een skatebaan gebouwd met daarom heen veel

speelweiden en een openluchttoneel. In de winter werd er vaak op de atletiekbaan een laagje water gespoten zodat er daar in de winter geschaatst kon worden.

Zo zag het recreatiecentrum van nijlan er vroeger uit

Moord in Nijlan.

15

In de nacht van 17 en 18 januari vindt er een roofmoord plaats in het café van Nijlan dat in het winkelcentrum Willem Alexander ligt. Johannes de Jong overlijdt ter plekke door twintig messteken, en een andere bezoeker raakte licht gewond. De daders worden gepakt in oktober de twee hoofdverdachten krijgen 16 en 14 jaar cel, en de derde persoon krijgt een jeugdstrafrecht.

Wijkcentrum Nijlan:

Op 4 april 1970 was de officiële opening van het wijkcentrum Nijlan, er kwamen veel mensen op af want het had immers al een jaar leeg gestaan. Al in 1963 vindt er een gesprek plaats tussen een aantal wijkbewoners en de wethouder. En ze kwamen tot het besluit dat er een winkelcentrum moest komen voor jong en oud, maar de wijkbewoners moesten een lange tijd wachten want de wethouder zocht eerst naar een tijdelijk oplossing. Na 4 jaar wachten werden de wijkbewoners een beetje ongeduldig en besloten actie te gaan ondernemen en richtten het “actiecomité Wijkcentrum Nijlan” op. Dankzij die wijkbewoners staat er nu een wijkcentrum zij hadden maar een doel: Een wijkcentrum dat in samenwerking met de bewoners het leefklimaat beter zou worden. De plaats waar het winkelcentrum was uitgezocht, het wijkcentrum moest op de hoek van de antillenweg/prinsessenweg komen, in het ontwerpplan was er op die plek al rekening mee gehouden om daar een wijkcentrum te bouwen. De kosten voor het wijkcentrum waren ongeveer 112.000 gulden, daar kwamen nog allemaal andere kosten bij. En het actiecomité kwam er achter dat dit bedrag onhaalbaar was. Er moest een alternatief worden bedacht. Dat alternatief werd begin 1969 bedacht er kwam een aanbieding van een nieuw winkelpand, er was nog geen ondernemer gevonden en zo kan de wijkvereniging dat pand huren, dit pand stond aan de Marowijnestraat 18. Deze locatie was erg geschikt als wijkcentrum, ook het bestuur vond dit een goede locatie maar ze zagen dit pand wel als tijdelijk oplossing. Dit pand bleek niet voor tijdelijk want het nieuwe pand kwam pas zestien later. Dat pand stond aan de Surinamestraat, daar werd dus het nieuwe wijkcentrum geplaatst. In het wijkcentrum werd veel vergaderd en er werden enquêtes door de wijkbewoners ingevuld over hoe het nu verder moest. Het actiecomité heeft dus erg veel werk verricht, maar niet alleen zij hebben veel werk gedaan. Het C.O.L heeft veel geholpen met het organiseren van dingen in de wijk. Er werden veel activiteiten georganiseerd, er was veel belangstelling voor activiteiten voor de oudere mensen. Op 4 april was dan eindelijk de officiële opening van het wijkcentrum. Er was een groot feest met veel activiteiten de opkomst was dan ook erg groot. De eerste jaren gingen ook erg goed maar dan tien jaar begon het bestuur zicht wel zorgen te maken. Het bezoek van vele activiteiten was erg afgenomen en er waren al een aantal clubs opgeheven. Dit kwam doordat de wijk erg veranderde. Er was namelijk nieuwbouw voor eengezinswoningen in Leeuwarden gekomen, dit waren de wijken Aldlan-Oost en Cammingaburen. Veel gezinnen met kinderen verhuisden naar die wijken. Hierdoor kwamen veel jonge mensen zonder kinderen en meer ouderen naar Nijlan. Maar de wijkvereniging ging door, en organiseerde weer een groot feest met veel activiteiten. En het is gelukt tot de dag van vandaag gaat het goed met het wijkcentrum. Heeft een club niet meer genoeg leden dan wordt er gewoon een andere club verzonnen waar weer veel nieuwe mensen op af komen. De wijkvereniging organiseert nog steeds veel activiteiten, zoals veel toernooien, kampen, het sinterklaasfeest, playbackshows en nog veel meer.

Toekomstige ontwikkelingen in Nijlan:

16

Er is vanaf 2010 een paar miljoen vrij gekomen, om de wijk te vernieuwen. De huurwoningen en appartementen worden vernieuwd. Ook zal het wijkcentrum een opknapbeurt krijgen, het is nu een van de best bezochte wijkcentra van Leeuwarden, dat wil de wijkvereniging graag zou houden. Er wordt een fietstunnel onder de Julianalaan geplaatst. Hierdoor is het veel veiliger oversteken voor de mensen in Nijlan. Ook worden de stoplichten vervangen door een turborotonde. Door deze veranderingen zal het verkeer een stuk veiliger worden.

De Binnenstad17

De binnenstad van Leeuwarden is het oudste gedeelte van Leeuwarden. De binnenstad bevat tegenwoordig de meeste winkels en uitgaansmogelijkheden.In de binnenstad staan veel oude gebouwen die stammen uit de 18e eeuw. Ook is hier de prinsentuin en de gezelligste winkelstraat van Nederland. In dit deelonderwerp wordt vooral de historie en alles daar omheen behandeld.

Ontstaan:De binnenstad van Leeuwarden ontstond toen de 3 terpen Oldehoven Nijehoven en hoek zich samenvoegden en de Middelzee tussen hun in inslibde.De binnenstad bestaat uit 2 delen, Nylân en Aldlân. Aldlân was het stuk land dat voor het inslibben van de Middelzee al bestond. Nylân stamt uit de tijd van na de dichtslibbing van de Middelzee. Aan de grachten vestigden zich marktpleinen. Kenmerken van deze pleinen zijn nog steeds te zien er staan namelijk nog steeds oude handelsgebouwen. Op de Nieuwstadt staat nu nog 'De Waag' een oud handelscentrum.Ook staan er nog grote pakhuizen en grote huizen van succesvolle handelslieden aan de grachten.

Algemene Historie:De binnenstad ontstond tussen de 3 terpen Oldehove, Nijehove en Hoek toen de Middelzee dichtslibde tussen de 3 terpen rond 1250. Doordat de belangrijke handelsroute over het water weg was verplaatsten de handelsbedrijven zich naar andere locaties. In 1435 toen de drie terpen samenvoegden kreeg Leeuwarden stadsrechten. In de gouden eeuw lieten mensen van adel een huis bouwen in Leeuwarden. De stad kreeg daardoor rijk versierde en grote huizen in de binnenstad. Ook de Nassau ‘s hadden een huis in Leeuwarden maar zij trokken in 1747 weer uit de stad. Om de stad te beschermen van indringers werd er een lang grachtenstelsel uitgelegd door en rondom het centrum van Leeuwarden. Vanaf 1700 zijn veel joden naar Leeuwarden getrokken. In 1827 begon de regering met het verbinden van Leeuwarden met de rest van het Land met lange rijkswegen. In de 2e wereldoorlog stond er een gevangenis die gebruikt werd om verzetsstrijders in vast te houden meer hier over onder het kopje Oorlog.

Winkels:De binnenstad van Leeuwarden, ook wel het centrum genoemd, staat vol met winkels. De winkels in de binnenstad zijn voor het grootste deel gevestigd in grote oude pakhuizen van de rijke handelslieden die tijdens de gouden eeuw in Leeuwarden Gevestigd waren.Veel grote winkelketens hebben zich gevestigd in Leeuwarden. Iedere vrijdag is er een markt in de stad waarop eten en kleding worden verkocht, iedere week staan her de zelfde kraampjes. Leeuwarden heeft al heel erg lang een markt. Vroeger had Leeuwarden ook al een veemarkt en een zuivelmarkt. Leeuwarden werd rijk door zijn zuivelhandel vandaar dat er ook een standbeeld van een koe in het centrum staat, Ús mem. De Veehandel is niet helemaal verdwenen, want tegenwoordig is de veehandel in het WTC expo (dat vlak buiten het historische centrum van Leeuwarden staat) gevestigd.

De waag Historisch LeeuwardenDe prinsentuin:

18

In de binnenstad van Leeuwarden bevindt zich ook een stadspark. Het park bevindt zich aan de Dokkumer Ee. In dit stukje wordt besproken over de historie en het heden van de prinsentuin, het stadspark van Leeuwarden.In 1648 wou Willem Frederick van Nassau een park aanleggen. Pas 150 jaar later, in 1795, mochten de ' gewone' burgers van Leeuwarden in dit park komen, voor die tijd was het park alleen toegankelijk voor de adel en de rijken. In die tijd was dit heel normaal. Koning Willem i zorgde voor het publiekelijk openen van het stadspark. De prinsentuin is een vaak druk bezette aanlegplaats voor boten, omdat het midden in de stad ligt. Ieder jaar vinden hier ook festivals en markten plaats. Op 4 een 5 mei is hier de dodenherdenking en het bevrijdingsfestival. In de prinsentuin staat ook een restaurant.

Kerken:Er zijn veel kerken in Leeuwarden, maar de meest mooie en oudste van deze kerken zijn de Sint-Bonifatiuskerk en de Jacobijnerkerk. Deze 2 kerken hebben beide een kerktoren en zijn nog steeds in gebruik. De Oldehove is ook een kerk, maar deze is niet meer in gebruik dus deze krijgt een eigen kopje.

De Sint-Bonifatiuskerk is een rooms-katholieke kerk vernoemd naar Bonifatius de kerk is tussen 1882 en 1884 gebouwd. Tijdens de Beeldenstorm werd ook deze kerk getroffen en werden veel beelden in de kerk kapot gemaakt. Op 3 januari 1976 brak de spits van de kerk af en deze werd in 1980 vervangen. Nu staat de kerk weer in volle glorie op zijn plek.

De Jacobijnerkerk is de oudste en meest rijkelijk versierde kerk van Leeuwarden. De kerk bevatte de grafkelder van familieleden van de Oranjes. De bouw is in 1300 begonnen en eindigde pas rond 1500. Tijdens de Beeldenstorm werd de grafkelder overhoop gehaald en vernietigd.

Oldehove:In de binnenstad van Leeuwarden staat een kerktoren genaamd de Oldehove. In dit stukje vertel ik niets over de bouw en historie van deze oude kerktoren.

De Oldehove staat op de oude terp Oldehove. De kerktoren is gebouwd op de plaats waar eerst een klein kerkje stond. Door de groeiende bevolking konden niet alle mensen van Leeuwarden meer in die kerk en wouden ze en grotere gezamenlijke kerk plaatsen. De bouw van deze kerk ging moeizaam. Er is haan hem door maar liefst 3 architecten gebouwd. De architecten hielden er geen rekening mee dat de grond waarop de Oldehove staat zwak was. Hierdoor begon het gebouw langzaam te verzakken. De Oldehove staat nog steeds scheef. Er was ook nog gepland om een grote kerkzaal te bouwen maar door de verzakkingen is dit niet doorgegaan. Toen in 2007 de bouw voor de Oldehove parkeergarage gestart werd werden resten van mensen gevonden in de grond van het plein voor de Oldehove. Dit betekend dat er ook ooit een kerkhof is geweest.

De Prinsentuin De Oldehove

Stadhuis:

19

Ook het Stadhuis van Leeuwarden staat in het historische centrum van Leeuwarden. Het gebouw aan heeft een rijke historie. In deze tekst ga ik iets vertellen over de bouwdatum en de geschiedenis.

Het stadhuis is in 1715 gebouwd door Claes Bockes Balk. En behoord tot de lijst van de mooiste monumenten in het historische Leeuwarden. Boven de ingang van het historische gebouw bevindt zich in goeden letters de volgende tekst: Pace et Justitia, wat vrede en gerechtigheid betekent. Het gebouw is gebouwd in Neoclassicistische stijl gebouwd. In 1760 werd aan de achterzijde van het gebouw de raadzaal gebouwd. In 1816 is het gebouw van buiten verbouwd en zijn de ramen vervangen naar grote glazen ruiten. In het kantoor van de Burgemeester zijn de muren bedekt met kleurrijke wandkleden die alle continenten weergeven. Het gebouw is nu vooral in gebruik voor ceremonies zoals trouwen. De gemeente en het kantoor van de burgerlijke stand is verplaatst naar Oldehoofsterplein 2.

In 2002 werd de restauratie van het stadhuis gestart en in 2005 heropende prinses margriet het gerestaureerde gebouw.

Oorlog:Tijdens de oorlog was Leeuwarden een belangrijke stad. In de stad stond een gevangenis waar verzetsstrijders in opgesloten werden. Ook was een groot deel van de inwoners Joods. In dit stukje bespreek ik iets over de inwoners en gebouwen tijdens de oorlog.

In Leeuwarden staat een oude gevangenis genaamd de Blokhuispoort. Tijdens de oorlog werd de gevangenis van Leeuwarden gebruikt om verzetsstrijders in op te sluiten. Tot 2007 was het gebouw in gebruik als gevangenis. De gevangenis is tegenwoordig in gebruik als kunstgalerie. De Blokhuispoort heeft een mooi en lang verhaal, want het gebouw stamt nog uit de 16e eeuw. De Blokhuispoort is in 1500 gebouwd Vanaf 1580 is het gebouw als gevangenis in gebruik geweest. Het gebouw heeft in die tijd niet veel ontsnappingen gehad, maar er was 1 ontsnapping die bekend is en zelfs verfilmd is. Dit is de uitbraak op 8 december 1944 toen 51 verzetsstrijders ontsnapten. De gevangenis telt 180 cellen.

Het aantal joden in Leeuwarden was voor de oorlog zeer groot. Er was een joodse school in de Binnenstad. In de oorlog werd deze school helemaal leeggehaald en uiteindelijk kwamen er geen kinderen meer op school. Ook waren er veel onderduik adressen waar joden ondergedoken zaten. Ieder jaar vinden en op verschillende plaatsen in Leeuwarden herdenkingen plaats op 4 mei. Er worden kransen gelegd bij de joodse school en in de Prinsentuin.

De oude gevangenis.

Musea:

20

Leeuwarden heeft een rijke historie en heeft dus ook musea die die rijke historie verbeelden. In dit stukje staan de musea genoemd en wat ze tentoonstellen.

Leeuwarden kent 5 grote musea dit zijn ze:-Fries museum-Natuur museum-Pier Pander museum-Verzetsmuseum (in het fries museum)-Het keramiekmuseum

Het Fries museum bevat kunstwerken en historische objecten uit heel Friesland die samen een beeld scheppen over de geschiedenis van Leeuwarden en de rest van Friesland. Ook bevindt in dit gebouw zich het verzetsmuseum. In het verzetsmuseum worden de verzetsstrijders herdacht en laten ze beelden uit de oorlog zien.In het Natuurmuseum wordt de natuur van Friesland samengevat. Je kunt hier bijna alle soorten dieren zien die in Friesland leven. Ook is er een wisselende expositieruimte waarin eens in de 3 maanden de voorstelling veranderd. Het museum is gevestigd in het 'nieuwe stads weeshuis'

Het Pier Pander Museum bevat een verzameling van objecten die gaan over de Friese beeldhouwer Pier Pander. De Friese beeldhouwer heeft veel kunstwerken gemaakt en deze zijn te bezichtigen in dit museum. Pier Pander wordt beschouwd als een van de meest succesvolle beeldhouwers van Nederland.

Het Keramiekmuseum laat alle soorten keramiek zien. Ook laat het de manier waarop Tegeltjes en schalen gemaakt worden zien. Al het mooiste keramiek van Nederland wordt in dit Nationale keramiekmuseum uitgestald.

Leeuwarden is dus een stad met veel cultuur en heeft veel musea waarin de geschiedenis van deze culturele stad weergegeven word.

Het Fries museum

21

Oldegalileën

Oldegalileën is een wijk ten noorden van de binnenstad van Leeuwarden. De wijk heeft al veel moeten doorstaan, de wijk stamt namelijk uit de 19e eeuw. In dit stukje wordt vooral de geschiedenis van de wijk besproken, want de wijk heeft een lange historie. De wijk ligt aan de Dokkumer Ee.

Geschiedenis:De wijk Oldegalileën heeft zijn naam te danken aan een mannenklooster dat zich in 1472 in Leeuwarden vestigde. Het klooster heette Galilea. In 1498 werd het klooster verhuisd naar een gebouw in de binnenstad, de locatie waar het oude klooster had gestaan stond vanaf dat moment bekend als Alde Galilee en werd later veranderd in de huidige naam Oldegalileën.

In 1862 werd er door de arbeiders vereniging eigen brood bovenal een gebied van ongeveer 1.8 hectare ten oosten van Oldegalileën aangeschaft. Die vereniging wou betaalbare huizen bouwen voor de arbeiders in Leeuwarden. De eerste huizen die werden gebouwd waren 2 huizenblokken van 8 woningen. Die huizenblokken werden in 1870 verder volgebouwd met nog 24 woningen in 1888 werd de aanleg van de wijk voltooid met de aanbouw van de laatste 16 huizen. In 1892 werd de wijk gerenoveerd en werd er straatverlichting aangelegd. In 1906 werden nog 60 huizen bijgebouwd.

In 1972 werden er nog 156 huizen gebouwd, deze huizen werden samen de wijk “Werkmanslust”. Tijdens de oorlog vielen een paar tanks gevuld met brandstof bovenop de wijk en brandden enkele huizen af. Steeds meer huisjes werden afgebroken en de wijk kwam in verval. De wijk verloor zijn goede naam en veranderde in een achterstandswijk. In de jaren 70 van de vorige eeuw werden alle gebouwen gesloopt en vervangen door nieuwe huizen. Nu is de Werkmanslust wijk een nette wijk met huizen uit de jaren 70.

Een deel van de wijk (het oosten) is de Bloemenbuurt gaan heten. De naam Bloemenbuurt is bedacht omdat er veel straten waren die naar bloemen vernoemd waren. Meer informatie over de Bloemenbuurt is ook terug te lezen in dit werkstuk.

De Noorderstadsgracht (aftakking van de Dokkumer Ee)

22

Soort woningen:De woningen die in de Oldegalileën wijk staan zijn allemaal kleine arbeiderswoningen. In de tijd toen de woningen gebouwd werden waren dit ruime huizen voor de arbeiders die in de stad werkten. In de arbeiderswoningen is ongeveer de leefruimte van 2 personen. De huizen worden dan ook weinig bewoond door jonge gezinnen.

In de Werkmanslust wijk staan overigens veel ruimere huizen. De huizen in de werkmanslust wijk stammen uit de jaren 70 van de vorige eeuw. De huizen hebben 2 slaapkamers en een zolder. De huizen zijn voornamelijk rijtjeshuizen.Veel nieuwbouw is er niet meer in de wijk, maar dit gaat veranderen. In het einde van 2012 zullen er nieuwe woningen en voorzieningen door de gemeente gebouwd worden. Ook gaat de gemeente de parken en perken aanpakken. De huizen in de Bloemenbuurt krijgen een betere isolatie en een dakkapel, door deze verbouwingen ziet de wijk er nog netter uit.

Geloof:In bijna iedere wijk is er wel een kerk, moskee of synagoge. De Oldegalileën heeft geen een van de 3. Mensen uit de Oldegalileën moeten naar een andere buurt om naar de kerk of ander geloofscentrum te gaan tegenwoordig zijn er ook geen plannen om een kerk te bouwen. De reden van het gebrek aan kerken heeft te maken met het feit dat de wijk is aangelegd door een arbeidersvereniging die alleen huizen wou bouwen. Voorzieningen waren voor hun niet heel belangrijk dat was namelijk de taak van de gemeente.

Inwoners:Mensen die in de Oldegalileën wijk wonen zijn vaak jonge stellen en oude mensen. Omdat de huizen er goedkoop en klein zijn, zijn de huizen ook geschikt als starterwoning. Met meer dan 2 personen beginnen de oude arbeiderswoningen al te klein te worden. In het gedeelte van de bloemenbuurt is overigens meer ruimte en daar wonen dan ook gezinnen.

In de grafiek die hieronder afgebeeld is, is te zien dat de bevolking in de wijk Oldegalileën sterk afneemt. De laatste jaren is de daling weer wat vlak getrokken, maar de voorspellingen zijn dat de bevolking in de wijk nog sneller zal afnemen. De gemeente wil hier wat aan doen doormiddel van het restaureren en bouwen van Woningen.

Uitgaansmogelijkheden:Omdat Oldegalileën vroeger een arbeidersbuurt was waren er ook plaatsen nodig voor de arbeiders om na het werken hun geld weer uit te geven. Daarom werd er een café gebouwd.

23

Het café genaamd Café Blauwhuis staat er nog steeds. Dit café is tegenwoordig nog steeds in gebruik. In 2010 wou een particulier bedrijf het gebouw restaureren, maar omdat er geen vergunning werd aangevraagd is dit nooit doorgegaan. Het Café ligt net zoals vele woningen van de Oldegalileën aan de Noorderstadsgracht, een vertakking van de Dokkumer Ee. Het café is een tijdje gesloten vanwege de slechte reputatie van de wijk, er waren namelijk drankproblemen in de wijk.

Vroeger waren er ook winkeltjes en een bakker in de wijk. Tegenwoordig bestaat geen een van deze bedrijfjes meer. Alle huizen waar de winkels in gevestigd waren zijn gesloopt of verbouwd tot woonhuis.

24

Het VlietGeschiedenis van de Vliet-wijkenBij de plek waar voor 1200 de wateren Fliet, Potmarge en Ee in de Middelsee uitkwamen, groeide op twee terpen om de Ee heen een handels buurt Nijehove. Met de terp Oldehove (met de oudste Leeuwarder kerk, wijd aan Sint Vitus) en nog zo'n handels buurtje in de Hoek waar het Vliet in de Ee uitkwam, werd dit de stad Leeuwarden. Net voor 1500 werd de gracht om de stad compleet dicht gegooid. Dat was ook wel nodig want in 1487 konden vijanden nog vrij makkelijk Leeuwarden inkomen en is de stad een paar jaar bezet geweest.

De oudst bekende kaart van Leeuwarden is van het jaar 1560. Toen had de stad één duidelijke buitenbuurt: om et Fliet heen; vooral aan de noordkant was al bebouwing een eind voorbij de weg naar Cambuur/ Oranjewaltsje. (Later groeide ook zo'n buurt om de Ee heen, Camstraburen en Ouwegaleën; maar in 1560 was daar nog weinig te vinden.)

Je ziet er nu niet meer van op, maar het vliet was dus van oorsprong een waterweg. De tegenwoordige straatnamen Noordvliet en Zuidvliet geven dat ook nog aan. Pas in 1970 is die waterweg dempt. Vooral het stuk het dichtst bij de stad was te smal voor de steeds groter wordende schepen. In 1895 was modernere vaarweg er al. Het Nieuwe Kanaal, de Emmakade. Groeven van de Stadsgracht naar de Greuns bij Skilkampen. Maar tot na 1945 werd Koopmans Meelfabriek aan het Noordfliet over et water bevoorraad.

Al in 1560 waren om het Vliet heen bedrijven gevestigd. op de hierboven genoemde kaart is de korenmolen te zien, waar van de stadsgracht af een pad en een opvaart heen liepen; de wijk Molenpad heeft daar zijn naam aan te danken. ook aan het Noordfliet stond in 1560 zo'n molen, maar die is al redelijk gouw weer verdwenen. De Flietsters waren van ouds geen stadsmensen, en vielen voor een deel ook buiten de stadswetten. Het stadsbestuur was daar niet zo blij mee. Het heeft nog wel zo'n 100 jaar geduurd voordat er een brug kwam tussen het Fliet en de stad volgens het bord bij de Flietster brug 1656. daarvoor moesten je over het water, of door de Hoeksterpoort.

In 1832 ging, na lange voorbereiding van kaarten tekenen en andere dingen, het kadaster van start. Van dat jaar, en in grote lijnen daarna, is een haarscherp beeld te krijgen fan de bebouwing bij et Fliet. ook de eigenaars worden genoemd, maar de huurders niet. Dat kadaster van 1832 is ook op internet te vinden op HISGIS, bijvoorbeeld via de website www.tresoar.nl.

In grote lijnen was toen nog de meeste bebouwing bij het Fliet langs. Daarachter was het in 1832 nog vooral weiland. Achter de grachtswallen vind je verschillende tuinen met zomerhuisjes van de rijkere mensen uit de stad.

boot gevuld met melkbussen in het Vliet.

25

Wel zien we hier het zelfde wat toen ook in de binnenstad heel veel aanwezig was, kleine huisjes, vaak eenkamerwoningen, aan stegen achter de grote panden bij de straten, hier dan achter et Fliet. voor een deel woonden er werknemers van bedrijven langs het Fliet. Even later in de Weerklank, nou Seeheldebuurt-west, vinden we in 1832 al het begin van het doolhof van kleine straatjes van die Weerklank. Als bedrijven vinden we verscheidene pakhuizen. daar waren graan, of vergelijkbare pakhuizen bij met altijd veel actie. tot 1940 zouden in de buurt van de Flietster brug los werklieden paraat geweest zijn, op zoek naar een klus van lossen of laden. Naast die pakhuizen waren in 1832 ook veel andere bedrijven daar gevestigd, de Weerklankse loodgieter en pottenbakkerij van Dorama en groen ververij van Suringar; verderop een gort-makerij, vaak met paardenkracht, branderij voor brandewijn plus mouterij voor de bierbrouwers, tichelwerk, dat is een stenenbakkerij die er al was in 1700, oliemolen van Looxma, 2 ‘lijmziederijen’, twee graanmolens, op Skilkampen nog twee oliemolens, dat waren toen de duurst belastte bedrijven, ‘zeemtouwerij’, touw draaierij, 2 scheepsbouwerijen, een pelmolen, een hout zaag molen, nog 3 loodgieters, de oliemolen bij Pietersburen, de Fenix, uit 1752, linnen weverij, zoutkeet, nog een pottenbakkerij van Dorama op het Zuidfliet en een van Van Gent, nog een branderij en een mouterij. De grote wind-bedrijfsmolens stonden toen tussen Pietersburen en Skilkampen.

Oostelijk van Pietersburen was bij het Zuidfliet langs geen pad. dat was zo tot de demping in 1970. De bedrijven waren alleen over het water te bereiken. later achterom via de Willem Loréstraat.

De projecten worden van ouds door ondernemers in de bouw vaak benoemd als metselaar of, zoals we al gezien hebben, door grote ondernemers. Kort na 1900 werden om het Fliet heen de eerste projecten onder de woningwet gebouwd. (Oud-)Indische buurt in 1908, Saskiabuurt direct daarna, de Eillartsstraat in 1917. Maar daarvoor waren om het Fliet heen al nieuwbouwstraten verrezen door particulier initiatief: het grootste deel van het Molenpad achter de Grachtswal waar in 1919 nog onbebouwd weiland was en westkant wiek Welgelegen. Buiten de Weerklank die na 1945 vervangen is door de Zeeheldebuurt west en de Oud-Indische buurt zijn de weilanden achter het Noordfliet een beetje later bebouwd. Het westelijk deel voor 1940, het oostelijke kort na ’45.

In de jaren 80 heeft in Leeuwarden veel stadsvernieuwing plaatsgevonden met daarin veel aandacht voor (particuliere) woningverbetering en herinrichting van de woonomgeving. Met ondersteuning van het opbouwwerk werden bewonersorganisaties opgezet, die naast belangenbehartiging in de stadsvernieuwing ook actief waren in het sociaal cultureel werk. Het initiatief lag vaak bij de bewoners.. gemeente en corporaties reageerden daarop

de woningen aan het Vliet (vroeger)

26

beschrijvingDe buurten in de Vlietzone zijn aan het verslechteren, er komt steeds meer drugshandel, zwervers in parken, huisjesmelkers, gaten in de bebouwing door het vertrek van bedrijven aan het Vliet. In het signaleringssysteem van de gemeente wordt van alles geregistreerd met een nadruk op bedreigingen van de leefomgeving en voor je het weet staat de buurt bekend als een achterstandswijk of actie wijk. Dat is wel het laatste wat je wil als wijk zijnde.

In een zelfde soort vooroorlogse schilwijk is de gemeente erg actief met grootschalige stedelijke vernieuwing. Een groot aantal van de kleine huisjes die in handen waren van huisjesmelkers en vaak bewoond door bewoners met afwijkend gedrag zullen worden gesloopt. Die groepen moeten weer ergens anders terecht. De vraag is of de Vlietzone ook de zelfde aanpak zal krijgen. Tot zover lijkt het er inderdaad op dat de Vlietzone ook zo'n behandeling zal ondergaan. Als er door de bewoners zelf niks word gedaan, dan gaat dat meestal zo. Als deze werkzaamheden zijn voltooid zal de vlietzone weer aantrekkelijker worden om er te wonen. De leefomgeving zal er nieuwer en frisser uitzien.

Wijkpanel / Stedelijke vernieuwing

net zoals vele andere wijken heeft de Vlietzone h zijn wijkpanel en zijn wijkmanager, en op de vergaderingen staan veel stukken op de agenda waarin de gemeente vraagt wat bewoners van iets vinden. Het initiatief ligt bij de gemeente die iets wil. Als de gemeente gevraagd wordt wanneer er geld is voor verbeteringen in de wijk, is het antwoord dat over tien jaar de Vlietzone aan de beurt is voor stedelijke vernieuwing als er dan nog geld is. Die vorm van stedelijke vernieuwing is nu net wat de panelleden niet willen. Deze panelleden en de opbouwwerker besluiten eens een avondje te besteden aan wat ze wel willen. De volgende besluiten zijn toen genomen.

ze nemen zelf initiatief voor een vorm van stedelijke vernieuwing die ons aanspreekt.

ze gaan zoveel mogelijke negatieve labeling omzetten in positieve, zo is een kansarme wijk een wijk met een doel, hebben werkloze buurtbewoners veel tijd om de leefbaarheid in hun buurt te verbeteren, is de wijk rijk aan mooie architectuur en de ligging is perfect

ook schakelen ze deskundigen in.

Dit idee wordt voorgelegd aan de wijk om hun steun te krijgen. Dat lukt en de werkgroep Vlietvaardig wordt opgericht met vier leden uit de vier verschillende buurten die de Vlietzone vormen. Het wijkpanel besluit het benodigde budget uit te trekken om het architecten bureau KAW uit Groningen te kunnen betalen. Deze maakt een goede analyse van de staat waarin de woningen en woonomgeving verkeren en een plan van aanpak om dit te verbeteren.

Daarnaast maakt het opbouwwerk een goede analyse van de sociale problemen, maar komt ook vooral met een aanzet om de leefbaarheid te verbeteren door het oprichten van bewonersgroepen en het samenwerken van organisaties in de wijk.

Tijdens de geplande presentatie worden de plannen en analyses gepresenteerd. De presentatie is een groot succes. Alle partijen zijn enthousiast over het idee, ook de wethouder van stedelijke vernieuwing. Maar er is nog niet genoeg geld om de plannen uit te voeren

Het Nederlands Instituut voor Duurzame Ontwikkeling wil een studie publiceren over duurzame stedelijke vernieuwing en kan een heleboel plannen van onderop goed gebruiken. Het NIDO sponsort Vlietvaardig.

27

Met dit bedrag kan de werkgroep Vlietvaardig bijeenkomsten met bewoners organiseren om een achterban te krijgen. Ze kiezen een leuke speelse benadering om bewoners te laten nadenken hoe de wijk er over 10 jaar uit moet zien. Ze zoeken steeds positieve invalshoeken om te voorkomen dat Ze in bekende klachtencultuur belanden. Dat zet verschillende activiteiten aan de gang:

Een potje van de gemeente voor milieuverbetering wordt gebruikt om het project Wenswijk te starten. Groepen van de twee basisscholen maken een mooie DVD over de toekomstwensen van de kinderen.

Het project “kunst in de wijken” sluit goed aan met de voorbereiding van een musical van en door buurt bewoners. De uitvoering is drie keer uitverkocht en wordt op DVD gezet.

Jongeren gaan aan de slag met het maken van een film over hun leefwereld. De film wordt uitgezonden op de lokale tv.

Ieder succes komt in de publiciteit. Wethouders en raadsleden noemen de aanpak van Vlietvaardig het voorbeeld van de stad.

De wethouder stedelijke vernieuwing en Grote Steden Beleid is enthousiast en besluit Vlietvaardig van het Ministerie van BiZa en een budget stedelijke vernieuwing te besteden in de Vlietzone. Dat is een bedrag van € 750.000,- waarmee de vlietzone een aardig eind mee vooruit kan.

Het logo van de Vlietzone

28

huizumGeschiedenis Huizum

Over de ouderdom van het dorp Huizum is niet echt veel duidelijkheid. Dit komt door het gebrek aan historische informatie. Wat in ieder geval wel op wijst dat Huizum erg oud is, is dat de oorspronkelijke dorpskern op een terp ligt. De eerste terpen ontstonden rond het jaar 600 voor Chr. en pas na 1100, toen de mensen met de aanleg van zeedijken begon was de aanleg van nieuwe terpen niet meer nodig. Dit wijst er op dat er dus al minimaal 900 jaar lang bewoning is geweest, en op z'n langst 2600 jaar., daargelaten of er vóór de terpentijd al sprake was van een nederzetting. De weinige bodemvondsten hebben evenmin nieuws over de ouderdom van het dorp verschaft. De eerste schriftelijke bron over Huizum is afkomstig uit 1149. Het gaat hier om een brief van Wybald. Dit was de abt van Corvey, en hij stuurde namens de "Christenen van de Parochie Lienward ten jare 1149" aan de bisschop van Utrecht een brief.

In de loop der tijden heeft het dorp allemaal verschillende soorten namen gehad, zoals Husma, Hwsmanghae, Husum en als laatste Huizum. Dit laatste betekent: "Bij de Huizen".

Een hele tijd geleden was het verkeer over water belangrijker dan over land. Zo wordt de Potmarge ergens in het jaar 900 voor het eerst genoemd. Wat we nu kennen is de Nieuwe Potmarge, dat is een verbinding tussen de zuidelijke stadsgracht van Leeuwarden en de Greuns. Bij Huizum is een aftakking naar het zuiden, de Wirdumervaart. Vroeger had de Wirdumervaart aan de noordzijde van de dorpskerk weer een aftakking naar het oosten, dit was de Oude Potmarge. Gedeelten hiervan zijn nog te zien bij de brandweerkazerne en de Holstmeerweg.

De sfeervolle dorpsstraat is in de jaren 1978 tot en met 1984 gerenoveerd met veel aangepaste nieuwbouw. Bij de afsluiting van deze opknap beurt werd bij de brug over de Wirdumervaart een standbeeld "De Tuinder" onthuld. Deze staat er ter herinnering aan de vele tuinbouwbedrijven in Huizum, die onder andere aan beide kanten van de Huizumerlaan, Badweg en Hempenserweg zaten gevestigd..

Op de dorpsterp vinden we het armhuis. Het is in 1835 gebouwd. Na 1850 werd het als dorpsweeshuis ingericht. Tijdens de Eerste Wereldoorlog diende het gebouw als opvangcentrum voor Belgische vluchtelingen. In 1928 werd het gebouw voor een groot deel verbouwd, kwamen er appartementen in en bood ruimte voor vier gezinnen.

Villa Vaartzicht is over de weg alleen bereikbaar via het veilingterrein aan de Huizumerlaan. Het gebouw ligt op het kruispunt van de Potmarge en Wirdumervaart. Deze mooie villa werd in 1874 gebouwd volgens het ontwerp van architect J.D. Bruns. In die zelfde tijd is ook het Burmaniahuis in de Nieuwstad gebouwd, het neoclassicisme.

29

Sint-Johannes de Doperkerk

Deze rooms-katholieke kerk is nog zeer jong, en is in 1934 gebouwd. Er waren al eerder voorbereidingen getroffen voor de bouw van deze kerk. Er was al een stuk land gekocht voor F20.000 met twee huizen er op. Deze huizen zijn gesloopt. De Aartsbisschop van Utrecht heeft de opdracht gegeven voor de bouw van de kerk. Het ontwerp kwam van de Rotterdammer H. P. J. de Vries. Er was nogal wat ophef rond de bouw van de kerk, want in de twee andere parochies, St. Bonifatius en St. Dominicus, stonden ook al een kerk. Door de bouw van een derde kerk in de buurt verloren de andere kerken zitplaatsen. De kerk zelf heeft niet echt een duidelijke bouwstijl. Er zijn verschillende stijlen in verwerkt. Ook in tegenstelling tot veel andere kerken staat de kerk in een zuid-noord lijn in plaats van oost-west. De kerk biedt plaats aan 800 mensen. De kerk is in een kruisvorm in gedeeld. In het midden is er plaats voor het koor en het altaar. Daarom heen zitten in de vorm van een kruis de mensen. Door glas-in-lood ramen lijkt de op het eerste gezicht eenvoudig ingerichte kerk toch stijlvol, het bezit dan ook maar een paar kunstwerken.

De Sint-Johannes de Doper kerk.

BeschrijvingHuizum wordt verdeeld in drie verschillende delen. Deze delen zijn Huizum-West, Huizum-Oost en Huizum-Dorp. De afscheiding tussen Huizum-Oosten en Huizum-West wordt gevormd door de winkelstraat de Schrans en de Verlengde Schrans. De afscheiding tussen Huizum-Oost en het oude Huizum-Dorp wordt aangegeven door de Wirdummervaart die uitmondt in de rivier de Potmarge.

Huizum Dorp is een oude dorpswijk waarin veel rust te vinden is. Aan de Tijnjedijk, een van de straten die in het dorp loopt, is een vestiging van Intratuin gevestigd. Afgelopen jaren is er gebouwd aan het vroegere Faber Haarden terrein, waar nu de nieuwbouwwijk Zuiderplantage is bebouwd. Deze woningen die in de jaren dertig stijl zijn gebouwd, waren razend snel uitverkocht. Ook heeft deze nieuwe wijk in het dorp een 52 meter hoge woontoren met daarnaast nog 2 appartementencomplexen.

Huizum-Oost is een gevarieerde wijk met de Huizumerlaan als oudste gedeelte, daarachter bevindt zich aan de ene kant het HBO-complex van de Hogeschool Van Hall Larenstein met daar aan liggend de Potmarge. Aan de andere kant bevindt zich een woonwijk met voornamelijk naoorlogse woningen. Ook is hier een nieuwbouw gebied bijgekomen in het project: Aan De Potmarge.

Tussen oost en west is er nog een stuk dat wordt ingesloten door de Oostergoweg en de Schrans. De Huizumerlaan loopt door dit gebied heen als een lint die het Dorp tot West aan elkaar verbindt. In dit gebied bevinden zich een aantal kantoorpanden en de Oude Badweg waaraan heel veel volkstuinen stonden. Deze tuinen hebben plaats gemaakt voor het Medisch Centrum Leeuwarden. Er is nog een klein stukje van de Oude Badweg over.

Huizum-West is een gewilde woonwijk die kort na het begin van de 20e eeuw ontstond. Huizum-West is opgedeeld in drie buurten - te noemen: de Hollanderwijk, de Schilderswijk en

30

de Letterkundigenwijk. De Hollanderwijk is beschermd stadsgezicht en is voornamelijk in trek vanwege de oude arbeidershuisjes. In deze buurt is weinig nieuwbouw, evenmin staan de huizen hier lang te koop.

NatuurHuizum kent veel natuur. Met drie parken is het natuurlijkste stukje Leeuwarden een prachtig gezicht.

Als eerst heb je het Abbingapark, dat is aangelegd in 1978 en is in 1979 officieel geopend. Ook heeft het een kleine kinderboerderij en een woonwagenkamp. Het park ligt naast de dorpskerk van Huizum, met daaraan liggend de Huizumer begraafplaats.

Dan is er ook nog het Julianapark, dat is aangelegd als speciaal project voor minder bedeelden, voornamelijk voor werklozen in Leeuwarderadeel. Het is een prachtig park voor wandelaars. Eenden, meerkoeten, meeuwen en waterhoentjes hebben hier hun leefgebied. Ze worden veelal gevoederd door bewoners van de wijk.

De Potmarge is een groot, uitgestrekt wandelbos dat Huizum Dorp verbindt met Achter de Hoven, een andere wijk in Leeuwarden. Het is een zeer geliefd stukje natuur om gezellig met de hond te gaan wandelen.

Er was vroeger nog een park, het Borniapark. Een groot park dat enkele jaren na de Tweede Wereldoorlog is verdwenen. Op de grond van dit park staat nu het Medisch Centrum Leeuwarden.

HuizumersHet stads dat een echte Huizumer praat is wat afwijkend van het stads dat in andere gedeeltes van Leeuwarden voorkomt. Het komt wat normaler en netjes over. Een Huizumer praat, zal je ook nooit met dou of stou aanspreken, maar gebruikt altijd jou.

SkûtsjeHet skûtsje `It Doarp Huzum` is gebouwd in 1911 op de redelijk onbekende werf De Roos en Van der Meijden aan de Dokkumertrekweg in Leeuwarden. Lodewijk Meeter, pake Loadewyk voor iedereen in de skûtsjewereld, werd in 1967 de eigenaar. Het schip lag toen in redelijk slechte toestand bij de kalkovens in Harlingen. Over de historie is weinig bekend. De 19.48 meter lange romp is sinds 1916 niet veranderd. De huidige mast daar in tegen is zeker enkele meters langer dan die uit het begin van de twintigste eeuw. Daardoor kunnen ze heel wat meer zeil kunnen hebben.. Een wedstrijdschip is nu eenmaal iets anders dan een vrachtschip.

Lange tijd is `It Doarp Huzum` eigendom geweest van `pake Loadewyk` Meeter. Vanaf toen hij de boot in 1967 kocht, kon hij rekenen op financiële hulp van de Stichting Vriendenclub It Huzumer Skûtsje. Die is in 1968 eigenaresse geworden van het skûtsje. Bij de overdracht is in en contract vastgelegd dat tijdens de SKS-wedstrijden het helmhout in handen is van een nakomeling van pake Loadewyk. Toen die in 1988 op 73 jarige leeftijd stopte, nam zijn zoon Eildert het over als schipper. Sinds 1997 is Eildert zijn zoon Loadewyk jr. de baas aan boord geweest. Vanaf 2009 was Eildert Klzn schipper, hij stopte na het seizoen 2011. Lodewijk Meeter Hzn is nu de nieuwe schipper van het skûtsje. Lodewijk is de kleinzoon van Lodewijk Sr en een zoon van Hidzer Meeter, oud schipper SKS. Op jonge leeftijd zeilde hij al bij zijn opa en later bij zijn vader.

De tijden waarin het Huizumer skûtsje overwinningen behaalde liggen ver achter ons. In 1970 en 1971 werd Loadewyk Meeter twee keer achter elkaar kampioen. In de jaren daarvoor had hij steeds in de voorste groep meegevochten. Onder de schippers Eildert Meeter en Loadewyk Meeter jr. zijn helaas geen grote successen meer behaald. Ze komen zelden in de top 10 van de 14 en eindigen meestal onder aan. Hopelijk brengt Lodewijk

31

Meeter daar verandering in.

WinkelenDe langste wijk van Leeuwarden wordt van noord naar zuid doorsneden door de Schrans. Dit is een grote winkelstraat met vooral winkels van grote ketens zoals een erg moderne Albert Heijn, Kruidvat, Action, Blokker, Expert en Scapino en veel uitzendbureaus zoals Randstad, Adecco, Content, Tempo Team en Olympia Uitzendbureau. Ook zit er een orthodontist. Veel mensen komen daar in verband met een beugel. Sinds kort zit er ook een normale tandarts op de Schrans. Deze is vanuit Warga verplaatst naar Leeuwarden. Ook zijn er kleinere winkeliers. Op 19 oktober 2011 is in Huizum-West de tweede Jumbo Supermarkt van Leeuwarden openen, deze zit aan de westzijde van de wijk tegen het spoor aan. Deze supermarkt is een voormalige Super de Boer winkel.

Huizum-Oost en het tussenliggende kantorengebied zitten de kantoren van ROC Friese Poort en PricewaterhouseCoopers een heeft een Shell Express en een fitnessstudio.

Huizum-Dorp heeft een naast het tuincentrum Intratuin, ook een Initial Hokatex vestiging, aan de overkant van de Drachtsterweg. in de wijk die er vlak naast ligt, de Wielenpôlle bevindt zich een Albert Heijn XL, de grootste vestiging van de supermarkt keten in Leeuwarden.

De Schrans tegenwoordig.

32

Bronnen:

Als bron hebben we voornamelijk het internet gebruikt. Ook zijn we naar Tresoar gegaan om boeken te lenen.

De gebruikte websites:

- www.oldegalileen.nl- www.wikipedia.nl - www.tresoar.nl - www.historischcentrumleeuwarden.nl - www.princessehof.nl - www.pierpander.nl - www.natuurmuseumfryslan.nl - www.historischcentrumleeuwarden.nl - www.blokhuispoort.nl - Earth.google.nl- www.elfstedenroute.nl - www.aandeemmakade.nl - www.vliet-zone.nl - www.leeuwarden.nl - www.skutsjesilen.nl - www.groetenuitleeuwarden.nl -

De gebruikte boeken:- De Bosatlas van Friesland- De Bosatlas (de 53e editie)- Kaart van Leeuwarden (door Falk)

33