>> Deel 2 Voorontwerp & Disseminatie -...

>> Deel 2 Voorontwerp & Disseminatie

FASE II HAALBAARHEIDSSTUDIE WARMTENET BRUGGEbesteknr. 2012/5410-13

STUDIE IN OPDRACHT VAN DE POM WEST-VLAANDEREN IN HET KADER VAN HET INTERREG IVA-PROJECT ECO2PROFIT (Grensregio Vlaanderen Nederland)

Met de financiële steun van:

TRACTEBEL ENGINEERING N.V.

DOSSIER NR.: P.4070DISCIPLINE: energie & hvacOPSTELLER(S): STS |JDQ | FCLDATUM: juli 2013REVISIE: 3

POM W EST-V LAAND EREN – HAA LBAA RH EID SSTU DIE WA RMTEN ET BRUGG E FA SEI I DE EL2 VOO RONT WE RP] 2|65

PAD: \\begntfs1.d10.tes.local\K\BE\PROJECTS\P.004070.0002_Oostende-Brugge_uitbr haalbaarheid\04 STU\42TECHN\426 ENERGIE\4. RAPPORTEN\verstuurd 20130709\Fase 2 Deel 2 Voorontwerp Brugge 201306709.docx

INHOUDSTABEL1. INLEIDING .................................................................................................................. 5

1.1 OPZET VAN DEZE STUDIE............................................................................................... 5

1.2 WAT VOORAF GING: DE INVENTARISATIE ..................................................................... 5

2. VOORONTWERP .......................................................................................................... 5

2.1 UITGANGSPUNTEN .......................................................................................................... 5

2.1.1 Normen ........................................................................................................................... 52.1.2 Referentiegetallen ........................................................................................................... 62.1.3 Parameters vast .............................................................................................................. 72.1.4 Parameters variabel ........................................................................................................ 8

2.2 BEREKENINGSWIJZE .................................................................................................... 10

2.3 INVESTERING ............................................................................................................... 11

2.3.1 Productie ....................................................................................................................... 112.3.2 Distributie ..................................................................................................................... 112.3.3 Individuele aansluiting .................................................................................................. 12

2.4 KOSTEN/BATEN ANALYSE ............................................................................................. 12

2.4.1 Jaarlijkse kosten ........................................................................................................... 122.4.2 Jaarlijkse baten ............................................................................................................. 122.4.3 Jaarlijkse opbrengst ...................................................................................................... 12

2.5 FINANCIËLE HAALBAARHEID ........................................................................................ 12

2.5.1 Terugverdientijd van de investering voor productie en distributie van het net............. 132.5.2 Terugverdientijd van de individuele aansluiting ............................................................ 142.5.3 Internal Rate of Return ................................................................................................. 15

2.6 MILIEU-IMPACT ............................................................................................................. 15

2.6.1 Restwarmte versus duurzame warmte ......................................................................... 152.6.2 CO2-kengetal restwarmte ............................................................................................. 162.6.3 Wetgevend kader .......................................................................................................... 16

2.7 REKENMODEL................................................................................................................ 17

2.7.1 Input ............................................................................................................................. 172.7.2 Output........................................................................................................................... 18

3. SENSITIVITEITSANALYSE ......................................................................................... 23

3.1 WAT IS EEN SENSITIVITEITSANALYSE? ....................................................................... 23

3.2 RESERVECAPACITEIT WARMTENET ............................................................................... 23

3.2.1 Definitie ........................................................................................................................ 233.2.2 Sensitiviteitsanalyse ..................................................................................................... 23

3.3 GROOTTE BACK-UPINSTALLATIE .................................................................................. 24


3.4 WARMTETARIEF ............................................................................................................ 25




3.5 INTRESTEN FINANCIERING........................................................................................... 27


3.6 INFLATIE ....................................................................................................................... 28


3.7 ACTUALISATIEVOET ...................................................................................................... 28


3.8 ENERGIEPRIJSSTIJGING ............................................................................................... 29


3.9 TEMPERATUURSREGIME ............................................................................................... 31


3.10 MATERIAALKEUZE ......................................................................................................... 32

3.10.1 Mogelijkheden ............................................................................................................... 323.10.2 Sensitiviteitsanalyse ..................................................................................................... 32

3.11 TYPE VAN HET DISTRIBUTIENET .................................................................................. 33

3.11.1 Mogelijkheden ............................................................................................................... 333.11.2 Sensitiviteitsanalyse ..................................................................................................... 33

3.12 INVESTERING BESTAAND NET IVBO............................................................................. 34

3.12.1 Bestaand net ................................................................................................................. 343.12.2 Sensitiviteitsanalyse ..................................................................................................... 36

4. RESULTATEN ............................................................................................................. 38

4.1 CONCLUSIES HAALBAARHEIDSSTUDIE: FASE I ........................................................... 38

4.2 VOORONTWERP ENKEL HET B-PARK AANGESLOTEN OP HET BESTAANDE NET............ 40

4.2.1 Traject .......................................................................................................................... 414.2.2 Resultaat ....................................................................................................................... 42

4.3 VOORONTWERP MET ALLE WARMTEVRAGERS AANGESLOTEN ..................................... 43

4.3.1 Traject .......................................................................................................................... 444.3.2 Overzichtstabel met verschillende vermogens Geldof ................................................... 454.3.3 Beperking door bestaande maximale diameters IVBO .................................................. 48

4.4 FINANCIËLE HAALBAARHEID VAN DE INDIVIDUELE AANSLUITING.............................. 51

4.5 OPTIMALISATIE BUITEN DE GRENZEN VAN HET BESTAANDE NET ............................... 53

4.5.1 Vergelijking van de verschillende trajecten op basis van TVT globale investering ........ 534.5.2 Meest rendabele trajecten ............................................................................................ 55

4.6 OPTIMALISATIE BINNEN DE GRENZEN VAN HET BESTAANDE NET .............................. 58

4.6.1 Vergelijking van de verschillende trajecten op basis van TVT globale investering ........ 584.6.2 Trajecten ....................................................................................................................... 60



4.7 INVLOED VAN WARMTETARIEF OP TERUGVERDIENTIJD VAN DE MEEST OPTIMALESCENARIO’S .................................................................................................................. 60

4.8 TECHNISCHE SPECIFICATIES VAN DE WEERHOUDEN ALTERNATIEVEN ....................... 61

4.9 CONCLUSIE ................................................................................................................... 62

4.10 RISICO’S ....................................................................................................................... 63

5. BIJLAGEN ................................................................................................................... 64

5.1 VOORONTWERPNOTA’S WARMTEPRODUCENTEN ......................................................... 64

5.1.1 Geldof ........................................................................................................................... 645.1.2 Genencor ...................................................................................................................... 64

5.2 VOORONTWERPNOTA’S WARMTEVRAGERS .................................................................. 64

5.2.1 Decathlon ...................................................................................................................... 645.2.2 Carrefour ...................................................................................................................... 645.2.3 Van Der Vennet............................................................................................................. 645.2.4 Gemeentehuis Sint-Andries .......................................................................................... 645.2.5 Sportcomplex De Koude Keuken ................................................................................... 645.2.6 Sportcomplex Jan Breydelstadion ................................................................................. 645.2.7 Rusthuis Regina Coeli ................................................................................................... 645.2.8 Provinciehuis Boeverbos – Filiaal I ................................................................................ 645.2.9 Provinciehuis Boeverbos – Filiaal II .............................................................................. 645.2.10 Provinciehuis Boeverbos – Filiaal III ............................................................................. 645.2.11 Provinciehuis Boeverbos – Bestuursgebouw & Administratie ........................................ 645.2.12 Provinciehuis Boeverbos – Bestuursgebouw & Conciërge ............................................. 645.2.13 Provinciehuis Boeverbos – Garage & Schrijnwerkerij .................................................... 645.2.14 Provinciaal Archief ........................................................................................................ 645.2.15 Provinciaal Zwembad Olympiabad ................................................................................ 645.2.16 Provinciale Uitleendienst/Sportdienst ........................................................................... 645.2.17 POM West-Vlaanderen .................................................................................................. 645.2.18 Provinciehuis Abdijbeke ................................................................................................ 645.2.19 Pemco ........................................................................................................................... 655.2.20 Aneca ............................................................................................................................ 655.2.21 Seagull .......................................................................................................................... 655.2.22 Psychiatrisch Ziekenhuis OLV........................................................................................ 655.2.23 Spicer Off-Highway ....................................................................................................... 655.2.24 Bombardier ................................................................................................................... 655.2.25 Bio Oil Recycling ........................................................................................................... 655.2.26 Projectontwikkeling station ........................................................................................... 655.2.27 KAM .............................................................................................................................. 65



1. INLEIDING

1.1 Opzet van deze studie

Deze studie kadert in de uitvoering van het INTERREG IVA-programma ‘Grensregio Vlaanderen-Nederland’, metname het ECO2PROFIT-project. Het project wordt onder andere gefinancierd vanuit Europa (EFRO), de ProvincieWest-Vlaanderen en het havenbestuur Brugge-Zeebrugge (MBZ). Het project ECO2PROFIT speelt in op deklimaatproblematiek en wil de CO2-voetafdruk van bedrijventerreinen reduceren door verhoging van de energie-efficiëntie en door het stimuleren van de productie van hernieuwbare energie op de bedrijventerreinen. Eén vande projectdoelstellingen is het nagaan van de haalbaarheid van restwarmtevalorisatie van bedrijven opbedrijventerreinen en deze studie naar de uitbreiding van het bestaande warmtenet in Brugge geeft daar verdereuitvoering aan.

Binnen dit kader is het de bedoeling om te onderzoeken of hernieuwbare (groene) warmte en restwarmte, dievrijkomt bij de energieproductie en die toch “verloren” is, toch niet nuttig lokaal kan gebruikt worden viaafstandsverwarming. Van belang hierbij is, te onderzoeken of en hoe productie en vraag op elkaar kunnenafgestemd worden. Met andere woorden, of er voldoende vraag in de omgeving bestaat, om die beschikbarerestwarmte te gebruiken.

Restwarmte kan in principe op verschillende manieren nuttige toepassing krijgen, bijvoorbeeld door deze warmtete leveren aan een nabijgelegen bedrijf of aan de bebouwde omgeving. Het antwoord op de vraag welketoepassing ‘de beste’ is, hangt telkens af van de locatie en omstandigheden ter plaatse. Wel is het zo dat er perspecifieke restwarmtetoepassing een aantal minimale basiscondities kunnen worden vastgesteld waaraanminstens voldaan moet zijn.Het eindproduct van deze studie zal een eerste indicatie zijn van een concreet en integraal project- eninvesteringsvoorstel, dat als bestuurlijk instrument gebruikt kan worden. Het document zal een eenduidigebeleidsbeslissing mogelijk maken.

1.2 Wat vooraf ging: de inventarisatie

Deze studie onderzoekt het technisch, economisch en ecologisch potentieel van een uitbreiding van hetwarmtenet in Brugge. De inventarisatie is het eerste deel van deze studie en is een zuivere weergave van eeneerste inzameling van informatie.De inventarisatie bestaat op zijn beurt uit 3 delen. Enerzijds een overzichtelijk samenvatting van eenliteratuurstudie over de mogelijkheden en beperkingen van diverse soorten warmtenetten; vervolgens eeninventarisatie van de bestaande nutsvoorzieningen in de ondergrond en de mogelijke hindernissen op het traject;tot slot een inventarisatie van de concrete potentiële partijen.

Alle bevindingen hieromtrent kunnen geraadpleegd worden in deel 1 van deze studie en worden in dit documentniet meer herhaald.

2. VOORONTWERP

2.1 Uitgangspunten

2.1.1 Normen

ISSO-publicatie 7 “ Grondleidingen voor warmte- en koudetransport” herzien in 2012 (1979)

ISSO-publicatie 33 “Kengetallen en Vuistregels” 1996



2.1.2 Referentiegetallen

Indien geen referentieverbruik beschikbaar was, werd met volgende waarden gerekend. Concreet werdenreferentiegetallen gebruikt voor volgende geplande warmtevragers, omdat ze nog geen gekend verbruik hebben.

Bibliotheek Sint-Andries: kantoor als referentieverbruikUitbreiding Regina Coeli, Maretak II & III: rusthuisZwembad Olympiabad Provincie West-Vlaanderen: zwembad, geschat referentieverbruik meegegevendoor S&R en in onderstaande tabel aangevuld

bestemming vermogen [W/m²] verbruik [kWh/m²] gas [€/kWh] elek [€/kWh] olie [€/kWh]

eengezinswoning E70 1081 851 0.0752 0.2002 0.0843

appartement E70 671 801 0.0752 0.2002 0.0843

kantoor E70 751 461 0.0403 0.1143 0.0843

kantoor 704 1315 0.0403 0.1143 0.0843

industrie 804 995 0.0303 0.1143 0.0843

winkel 1104 936 0.0403 0.1143 0.0843

hotel 704 4115 0.0403 0.1143 0.0843

restaurant/café 1004 3675 0.0752 0.2002 0.0843

zwembad 3005 2307 0.0303 0.1143 0.0843

sportinfrastructuur 1505 1478 0.0403 0.1143 0.0843

onderwijs 1054 1505 0.0503 0.1143 0.0843

kinderboerderij 589 3679 0.0752 0.2002 0.0843

rusthuis 807 1657 0.0353 0.1143 0.0843

ziekenhuis 8010 16510 0.0343 0.1143 0.0843

serre 6810 20710 0.0303 0.1143 0.0843

Tabel 1: Referentiekengetallen bij ontbrekende informatie

1 Richtwaarde afkomstig uit recente EPB-aangiftes TECHNUM.2 Mijnenergie.be (dd 11/2012)3 Richtwaarde uit het inventarisatiedossier (gemiddelde eenheidsprijs voor die bestemming)4 ISSO-publicatie 33 Kengetallen en vuistregels (1996)5 Senternovem Cijfers en Tabellen 20076 Energiekengetallen van de tertiaire sector in Vlaanderen 2003 – bijlage van de energiebalans Vlaanderen 20037 Richtwaarde afkomstig van de beschikbare studie voor het nieuwe zwembad in Brugge.8 Le Recknagel9 Richtwaarde naar aanleiding van plaatsbezoek.10 Richtwaarde afkomstig uit verzamelde informatie tijdens de inventarisatie (Henri Serruys ziekenhuis)



2.1.3 Parameters vast

2.1.3.1 Verbrandingswaarden

- 1 Nm³ aardgas = 10.75 kWh Eandis – Oostende: hoogcalorisch (Algerije/NZ/Rusl)- 1 l huisbrandolie = 11.53 kWh

2.1.3.2 Onderhoudskosten

- Gasketel: 4,0% investering/jaar- Warmtepomp: 2,0% investering/jaar11

- Warmtewisselaars: 0,5% investering/jaar- Leidingnet: 10.000€/km/jaar IVBO, ervaringsgegevens- Vervanging traditionele verwarmingsinstallatie (in huidig referentiescenario) na 15 jaar

2.1.3.3 Primaire energiebalans en CO2-uitstoot

- Primaire energie elektriciteit 2,58 kWep/kWe kengetallen EPB-software- Primaire energie gas 1,00 kWep/kWe kengetallen EPB-software- Primaire energie biomassa 0,60 kWep/kWe kengetallen EPB-software- Primaire energie proces afhankelijk van procestype- Kengetal CO2 elektriciteit 246 kg/MWh VITO (2010)- Kengetal CO2 gas 201 kg/MWh LNE (Handleiding monitoringplan 2008-2010)- Kengetal CO2 biomassa 0 kg/MWh kengetallen EPB-software- Kostprijs biomassa 0,035(res)/0,023(n-res) €/kWh €/kWh- CO2-kengetal van de warmte wordt op 0 kg/kWh genomen, voor verdere motivatie zie paragraaf 2.6.1

2.1.3.4 Thermische vermogenscontinuïteit

Van de meeste vragers is het geïnstalleerd vermogen gekend. Ook het maandelijks verbruik en het jaarverbruikwerden ontvangen.Om de dag-, week- en jaarcontinuïteit van het totale thermische vermogen van het net in voorontwerp te kunneninschatten, werd het volgende aangenomen:

per dag volgens grafische weergave:

Grafiek 1: thermische vermogenscontinuïteit per bestemming

11 De investering voor een warmtepomp wordt geschat op 200 tot 300% van die voor een conventionele ketel, daarmee komen we op eenabsolute onderhoudsprijs die gevoelig hoger ligt voor warmtepompen, dan voor ketels. Dit representeert ook de werkelijkheid

0%

50%

100%

1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23

verm

ogen

sbel

astin

g

Continuïteit per dagwoningen

kantoor

winkel

hotel

restaurant/café

sportinfrastructuur

onderwijs



per week volgens het specifiek gebruikerspatroon van de bestemming: residentieel, kantoor, winkel,industrie…per jaar volgens de graaddagen voor de verwarming en volcontinu voor proceswarmte, tenzij andersaangegeven.

2.1.3.5 BTW

Alle prijzen in deze studie zijn excl BTW.

2.1.4 Parameters variabel

Hieronder de weergegeven parameters die in het rekenmodel variabel zijn ingegeven. In hoofdstuk 2.7.1Sensitiviteitsanalyse wordt dieper ingegaan op de aangenomen waarde van deze parameters.

2.1.4.1 Technisch

Regime warmtenetwerkReservecapaciteit leidingennetLeidingtype staal/epoxyBack-upcapaciteit restwarmteGelijktijdigheidfactor 69%12

Pomprendement 80%Rendement back-upketel (hoge T) 88%Oppervlakte warmtestation 30 m²/MW

2.1.4.2 Financieel

Intresten financieringLooptijd financiering 15 jaarInflatieEnergieprijsstijging elek (excl. inflatie)Energieprijsstijging gas (excl. inflatie)Energieprijsstijging biom (excl. inflatie)Energieprijsstijging restwarmte (excl. inflatie)Warmtetarief tov gastariefSubsidies Producent & Distributie

1. Operationele steun ‘Groene Warmte en Restwarmte’ via het Vlaams Gewest (6€/MWh voor 10jaar). Op dit moment nog steeds niet in werking getreden aangezien de Europese instanties niettoelaten dat ondersteuning van restwarmte en groene warmte in eenzelfdeondersteuningsmaatregel gesubsidieerd zouden worden. Aangezien er op dit moment niet meerduidelijkheid over bestaat, wordt er in deze studie van uitgegaan dat zowel restwarmte alsgroene warmte voor deze steun in aanmerking zullen komen, desnoods via een aparte regeling.Jaarlijks zou hiervoor een budget van 4 Mio€ voorzien worden. Vandaag is deze subsidie aan tevragen voor installaties opgestart in 2012, 2013 en 2014. Er bestaat geen garantie dat dezesubsidie ook in 2015 en later aangevraagd zal kunnen worden.

2. Strategische Ecologiesteun (Vlaamse Overheid)= min 45% met een maximum van 1 Mio€13 steun voor een bedrijf in een periode van 3 jaar enhet totale project (alle bedrijven samen) dient minstens 3 miljoen euro te kosten.Intercommunales of overheidsbedrijven komen hier niet voor in aanmerking, enkel in rekening tebrengen voor warmtestation van bedrijven (dus niet voor IVOO of IVBO) en distributie. Deze

12 ISSO-publicatie 7 “ Grondleidingen voor warmte- en koudetransport” herzien in 2012 (1979)13 Na verschillende gesprekken met het agentschap ondernemen is het niet duidelijk welk subsidiepercentage van toepassing zal zijn, dit kanvariëren tussen 45 en 70%. De bepaling van het uiteindelijke subsidiepercentage vereist een uitgekiende juridische en technische analyse vaneen concreet voorstel. Daarom is geopteerd op het minimale mogelijke scenario in acht te nemen (worstcase), dit is 45%. Bovendien is er eenbovenlimiet van 1 Mio€.



steunmaatregel is niet combineerbaar met onderstaande Ecologiepremie Plus voor het luikproductie. De invloed ervan wordt enkel weergegeven in de conclusies, in de globaleberekeningen wordt niet standaard uitgegaan van deze steun. De steun wordt berekend op deecologische meerkost van de essentiële investeringscomponenten van de technologieën waaringeïnvesteerd wordt.

3. De Ecologiepremie Plus in het geval men niet in aanmerking zou komen voor de strategischeecologiesteun (beiden zijn in elk geval niet cumuleerbaar)= 45 of 35% al naar gelang het een KMO of GO (grote onderneming is), daar de investering ingroene warmte wordt gezien als een ‘investering ten behoeve van energie uit hernieuwbareenergiebronnen of hoogrenderende warmte-krachtkoppeling, ecoklasse A’. Momenteel staat ditnog niet op de limitatieve lijst voor de Ecologiepremie Plus aangezien er nog niemand eenaanvraag ingediend heeft om dit op deze lijst te laten zetten, maar dit zou kunnen aangevraagdworden en in deze studie wordt er van uit gegaan dat dit kan. De subsidie en de bonus wordenberekend op de ecologische meerkost van de essentiële investeringscomponenten van detechnologieën waarin geïnvesteerd wordt.

4. Eventuele verhoogde investeringsaftrek 15,5 % (referentie 201212)Intercommunales of overheidsbedrijven komen hier niet voor in aanmerking, enkel in rekening tebrengen voor warmtestation van bedrijven (dus niet voor IVOO of IVBO). De invloed ervan wordtenkel weergegeven in de conclusies, in de globale berekeningen wordt niet standaard uitgegaanvan deze steun.

5. Subsidie bedrijventerreinen: voor de aanleg van een warmtenet tijdens de reconversie van‘onrendabele bedrijventerreinen’ (brownfields, verouderde bedrijventerreinen, strategischeprojecten, …), maar ook van toepassing voor zeehavengebieden die geconfronteerd worden meteen aantal beleidsmatige knelpunten of juridische of technische problemen die hunherontwikkeling beletten. In juni 2013 wordt een nieuw subsidiebesluit verwacht metsubsidiëringpercentages die wellicht tussen 50 en 85% zullen variëren, maar aangezien daar opdit moment nog geen zekerheid over bestaat wordt er in deze studie nog gerekend met het oudesubsidiepercentage van 30% (ook al waren warmtenetten in het vorige subsidiebesluit niet perdefinitie subsidieerbaar). Het dient opgemerkt te worden dat deze subsidie wellicht enkel kanbekomen worden in het kader van een totale reconversie van een bedrijventerrein en dat eensubsidieaanvraag enkel en alleen voor de aanleg van een warmtenet wellicht niet weerhouden zalworden. Deze subsidie wordt ook enkel toegekend aan een intergemeentelijksamenwerkingsverband met rechtspersoonlijkheid, een provinciale ontwikkelingsmaatschappij,een gemeente, een autonoom gemeentebedrijf, een provincie, een universiteit, een andere doorde Vlaamse Regering daarvoor aangewezen publiekrechtelijke rechtspersoon of een ondernemingdie aantoonbaar actief is in de (her)ontwikkeling of (her)inrichting van bedrijventerreinen. Dezesubsidiëringmogelijkheid is dus enkel van toepassing op bedrijventerreinen.

Subsidies Warmtevrager1. Verhoogde investeringsaftrek 15,5% (referentie 201214)2. De ecologiepremie

= 45 of 35% al naar gelang het een KMO of GO (grote onderneming is), daar de investering ingroene warmte wordt gezien als een ‘investering ten behoeve van energie uit hernieuwbareenergiebronnen of hoogrenderende warmte-krachtkoppeling, ecoklasse A’. Momenteel staat ditnog niet op de limitatieve lijst voor de Ecologiepremie Plus aangezien er nog niemand eenaanvraag ingediend heeft om dit op deze lijst te laten zetten, maar dit zou kunnen aangevraagdworden en in deze studie wordt er van uit gegaan dat dit kan. De subsidie en de bonus wordenberekend op de ecologische meerkost van de essentiële investeringscomponenten van detechnologieën waarin geïnvesteerd wordt.

Beiden worden in rekening gebracht maar hun invloed ervan op de terugverdientijd wordt duidelijkweergegeven. Ze worden enkel in rekening gebracht voor bedrijven en niet voor intercommunales ofoverheidsbedrijven.

14 Voorlopig is er nog geen officieel percentage voor de verhoogde investeringsaftrek voor inkomstenjaar 2013 of volgende vastgelegd.



2.2 Berekeningswijze

Vanuit het traject en de individuele piekvermogens van de verschillende vragers wordt een net ontworpen,waarbij in detail de diameters en de lengte worden begroot. De bestaande diameters worden op de nieuwevermogens gecontroleerd en in grote lijnen is het bestaande net voldoende gedimensioneerd voor deuitbreidingen die worden voorgesteld.Om de investering voor de infrastructuurwerken (distributie) zo correct mogelijk in te schatten, worden deverschillende wegtypes op basis van een inventariserend plaatsbezoek ingegeven. De investering voor hetwarmtestation (productie) bestaat uit een kostprijs voor de installatie van de warmtewisselaar met collectoren,pompen en back-upketels. De bouwkundige kost van een bijgebouw wordt enkel in rekening gebracht voor debijkomende geleverde capaciteit bij de nieuwe producent. Verder kunnen in het bestaande bouwkundigewarmtestation bij IVBO nog de pompen leidingvoorzieningen voorzien worden voor 1 extra lus op de collector.Dit betekent dat enkel nieuwe technieken moeten voorzien worden, maar er geen bouwkundige uitbreidingvereist is.Moeilijker in te schatten is de financiële impact van het bestaande net van IVBO op een eventuele uitbreiding vanhet net. Indien een bijkomende producent gebruik wil maken van het bestaande warmtenet zijn enkeleverschillende scenario’s mogelijk:

1. Het bestaande warmtenet blijft eigendom van IVBO en wordt voor een jaarlijkse kost beschikbaar gesteldaan de nieuwe producent. IVBO blijft dan wel instaan voor het volledige of gedeeltelijke onderhoud vanhet net.

2. Het bestaande net wordt integraal deel van het nieuwe net dat aangelegd wordt en eigendom wordt vaneen derde partij, hier staat dan al niet een som tegenover. Het onderhoud van het net wordt van dan afniet meer door IVBO uitgevoerd, maar door die derde partij.

In het voorontwerp wordt, eenvoudigheidshalve, van de tweede mogelijkheid uitgegaan, waarbij deonderhoudskost gewogen wordt verdeeld over de jaarlijkse verkoop per producent (IVBO en Geldof). Om deverkoop van twee verschillende warmteleveranciers juridisch en financieel te organiseren, lijkt de inschakelingvan een derde partij bijna onontbeerlijk. In de sensitiviteitsanalyses wordt de invloed van de overdrachtskostprijsmeegenomen, om de invloed ervan op het eindresultaat te kunnen schatten.

Afhankelijk van het type producent en het type vrager wordt rekening gehouden met een aantal subsidies -groene warmte, strategische ecologiesteun, ecologiepremie plus en subsidieregeling infrastructuurbedrijventerreinen - waarvoor het warmtenet in aanmerking komt.

Daarna worden druk- en warmteverliezen van de leidingen en warmtewisselaars berekend, om de jaarlijkseverlieskosten en pompenergie zo correct mogelijk in te schatten. Ook de jaarlijkse onderhoudskost voor deleidingen en de centrale installatie worden hierbij opgeteld.De kosten voor de warmteproductie worden berekend op basis van de producentafhankelijke productiekost.Alles samen worden dit dan de totale jaarlijkse kosten.

De jaarlijkse baten worden berekend op basis van het warmtetarief. Omdat het gastarief voor elke individuelegebruiker verschillend is in functie van de schaal van zijn verbruik, wordt dit ingegeven als een vrij in te gevenkorting op het individuele gastarief van de verschillende gebruikers.

Het verschil tussen de jaarlijkse baten en de jaarlijkse kosten, is de jaarlijkse opbrengst. Op basis daarvan kan destatische terugverdientijd voor de investering (productie + distributie) berekend worden.Indien dan bijkomend rekening gehouden wordt met de conjunctuur, energieprijsstijgingen enfinancieringskosten kan de dynamische terugverdientijd en de IRR berekend worden.Indien de terugverdientijd niet aan de verwachtingen beantwoordt, wordt de equivalente subsidiëring en/ofbijkomende warmtevraag berekend om het geheel toch potentieel terugverdienbaar te maken.

Om de primaire energie en CO2-uitstoot te evalueren, wordt steeds vergeleken ten opzichte van hetreferentiescenario vandaag (met allemaal individuele gasgestookte verwarming én de procesenergie om derestwarmte te produceren).



Voor de individuele warmtevragers wordt in een prospectie van de volgende 15 jaar de bestaande situatie metdie van een aansluiting op het warmtenet vergeleken, dit zowel naar (her)investering, subsidies, jaarlijkse kostenen baten, CO2-uitstoot, terugverdientijd en IRR.

2.3 Investering

De investering beslaat 3 verschillende delen:1. Productie2. Distributie3. Aansluiting

Omdat deze opdracht zich niet uitspreekt over het meest gepaste business model voor het warmtenet werd detotale investering eenvoudigweg in 2 opgedeeld:

1. Investering warmtenet = productie + distributie (gedeelte leidingnet op openbaar domein)2. Investering individuele aansluiting = kostprijs warmtewisselaar en gedeelte leidingnet op privaat terrein

2.3.1 Productie

Deze investering is rechtstreeks gerelateerd aan het gevraagde piekvermogen, het vermogen beschikbarewarmte, de temperatuur van deze beschikbare warmte en het aandeel back-upcapaciteit.

1. Groene warmte/restwarmte15

2. Verhoogde investeringsaftrek3. Ecologiepremie-plus

2.3.2 Distributie

Deze investering kan gedragen worden door de producent zelf of door een eventuele derde partij. Die derdepartij kan instaan voor enkel de ter beschikkingstelling van de infrastructuur voor de warmteverdeling ofeventueel ook de handel van de warmte op zich.

Deze investering is rechtstreeks gerelateerd aan het gevraagde piekvermogen, het aandeel back-upcapaciteit ende lengte van het netwerk. Het type leiding, het aantal hindernissen en het type wegdek bepalen mee degrootteorde van de prijs. Bij de bepaling van het wegdek is steeds uitgegaan van een worst case scenario. Als erbijvoorbeeld twijfel is of de distributieleidingen al dan niet in de groene berm naast een asfaltweg kunnen, wordtgekozen voor het worst case scenario, namelijk het aanleggen van het warmtenet onder het asfalt wegdek.

Naar aanleiding van het investeringsbedrag worden volgende subsidies meegenomen:1. Strategische ecologiesteun

Deze subsidie kan enkel in rekening gebracht worden bij private investeringen, waar geeninvestering van intercommunales of andere overheidsbedrijven afkomstig is. Dit zijnuitsluitend scenario’s met kleine uitwisselingsnetten (bijvoorbeeld tussen 2 bedrijven).

2. Subsidieregeling bedrijventerreinenDeze subsidiëringmogelijkheid is dus enkel van toepassing op bedrijventerreinen.

15 In theorie is dit geen investeringssteun, maar een uitbatingssteun. Alle subsidies staan echter hier samen gekoppeld voorgesteld, om eencoherente opsomming te kunnen maken.



2.3.3 Individuele aansluiting

De investering wordt in het model gedragen door de warmtevrager zelf. Deze aansluitingskost houdt volgendekosten in:

1. leidingwerk op eigen terrein (ondergronds of in opbouw)2. de warmtewisselaar3. de eventuele vervanging van direct gasgestookte toestellen

Deze kost wordt in het model bij aansluiting meteen aangerekend. Hierdoor ontstaan soms terugverdientijdenvan meer dan 10 jaar. Een andere mogelijkheid is deze aansluitkost te verrekenen als een jaarlijkseabonnementskost, hierdoor is de investering minder drastisch en sneller terugverdienbaar voor de eindklanten.Dit verhoogt uiteraard wel de initiële investering die moet gemaakt worden door de producent of een derdepartij. Bovendien kan in dat geval ook geen aanspraak meer gemaakt worden op de Ecologiepremie-plus. In deindividuele nota’s staat de kostenflux per warmtevrager in beide formules (kapitaalinvestering versusabonnementsformule) weergegeven.Naar aanleiding van het investeringsbedrag worden volgende subsidies enkel voor de bedrijven - niet voor deoverheidsinstanties (!) - meegenomen:

1. Verhoogde investeringsaftrek: voor de verhoogde investeringsaftrek wordt rekening gehouden met eenpercentage van 15,5% (inkomstenjaar 2012). Toekomstige percentages zijn nog niet beschikbaar. Alsbelastingsvoet wordt de bovenste van 34% aangenomen.

2. Ecologiepremie +: ter waarde van 45% voor KMO’s, 35% voor GO’s, met een bovenlimiet van 1 miljoeneuro. De subsidie en de bonus worden berekend op de ecologische meerkost van de essentiëleinvesteringscomponenten van de technologieën waarin geïnvesteerd wordt.

2.4 Kosten/Baten analyse

2.4.1 Jaarlijkse kosten

De jaarlijkse kosten bestaan uit vier verschillende onderdelen:1. Warmteproductie door producent2. Warmteproductie door back-up3. Elektriciteitsverbruik voor de pompen4. Onderhouds- en beheerskosten

Deze verschillende onderdelen worden verder in detail besproken in paragraaf 2.7.2.5 Parameters mbt dejaarlijkse kosten.

2.4.2 Jaarlijkse baten

De jaarlijkse kosten bestaan uit twee verschillende onderdelen:1. Warmteopbrengst2. Subsidies groene warmte/restwarmte (operationele steun - enkel de eerste 10 jaar)

Deze verschillende onderdelen worden verder in detail besproken in paragraaf 2.7.2.6 Parameters mbt dejaarlijkse winsten.

2.4.3 Jaarlijkse opbrengst

Dit zijn de jaarlijkse baten verminderd met de jaarlijkse kosten.

2.5 Financiële haalbaarheid

De terugverdientijd is de meest aangewezen parameter om de financiële haalbaarheid van een investering in teschatten of te vergelijken met een andere investering.



Verder is ook de IRR of internal rate of return een veel gebruikte parameter om bedrijfsinvesteringen af tewegen.

2.5.1 Terugverdientijd van de investering voor productie en distributie van het net

Er worden twee verschillende terugverdientijden berekend:1. Statische terugverdientijd2. Dynamische terugverdientijd

De statische terugverdientijd is een rechtlijnige extrapolatie van de investering en de kosten zoals die vandaagvoorkomt. De dynamische terugverdientijd houdt rekening met de energieprijsstijgingen, inflatie en de devaluatievan geld met toenemende tijd. Bovendien wordt er ook rekening gehouden met de financieringskosten op basisvan de looptijd en de rentevoet van de financiering. Verdere toelichting over de invloedsfactoren op dedynamische terugverdientijd staat in paragraaf 3.5 Intresten financiering tot 3.7 Actualisatievoet.

TVTstat=(Itot-Si)/( W- K)Vergelijking 1: statische terugverdientijd

waarbijTVTstat statische terugverdientijdItot totale investering voor het warmtenet (productie en distributie)Si eenmalige subsidies bij de investeringW de totale som van alle baten = warmteopbrengst + subsidies groene warmte (rechtstreeks

verbonden aan de jaarlijkse verkoop)K de totale som van alle kosten = warmteproductiekost producent + warmteproductiekost back-up

+ elektriciteitsverbruik pomp + onderhoudskosten (productie en distributie)

TVTdyn= (Itot-Si).rfin.Tfin(Ww.(1+reg+i)t/(1+a)t+Wsgw.(1+i)t /(1+a)t) – ((Kwp+Kp).(1+ree+i)t/(1+a)t+Kwb.(1+reg+i)t/(1+a)t+Ko.(1+i)t/(1+a)t)

Vergelijking 2: dynamische terugverdientijd

waarbijTVTdyn de statische terugverdientijdItot de totale investering voor het warmtenet (productie en distributie)Si de eenmalige subsidies bij de investeringrfin de rentevoet financieringTfin de looptijd financieringt aantal jarenreg energieprijsstijging gasree energieprijsstijging elektriciteiti inflatiea actualisatievoetWw de baten van de warmteopbrengstWsgw de baten van de subsidies groene warmte (rechtstreeks verbonden aan de jaarlijkse verkoop)Kwp de warmteproductiekost producentKwb de warmteproductiekost back-upKp de kosten elektriciteitsverbruik pompKo de onderhoudskosten (productie en distributie)



Indien de terugverdientijd lager dan 25 jaar16 is, kan het warmtenet als financieel haalbaar beschouwd worden.Indien de terugverdientijd boven de 25 jaar ligt, zullen de noodzakelijke bijkomende subsidies en denoodzakelijke bijkomende warmtevraag voor het net in voorontwerp berekend worden om de potentiëleterugverdientijd terug te brengen tot 25 jaar.

In paragraaf 2.7.2.8 Parameters mbt de TVT (terugverdientijd) staat meer uitleg over de definitie en deberekening van de verschillende bovenstaande parameters.

2.5.2 Terugverdientijd van de individuele aansluiting

Voor de investering van de consument, de warmtewisselaar en het leidingwerk op eigen terrein werd er, zoalshierboven beschreven, van uit gegaan dat die investering rechtstreeks door de klant dient te gebeuren. Om dehaalbaarheid van een dergelijke investering na te gaan wordt ook hiervoor de statische terugverdientijd en deIRR berekend.Verschillende bedrijven hebben hun maximale IRR of TVT meegegeven bij inventarisatie. In de eerste fase vanhet voorontwerp worden alle vragers aangesloten. Bij verdere optimalisaties worden alle vragers uitgesloten dieniet terugverdienbaar zijn binnen de vooropgestelde termijn, of indien geen TVT is meegegeven binnen de 15jaar.

Deze terugverdientijd wordt zowel statische als dynamisch berekend.

TVTstat=(Iind-Si)/( W- K)Vergelijking 3: statische terugverdientijd

waarbijTVTind statische terugverdientijd voor de individuele aansluitingIind totale investering voor de individuele aansluiting (leidingwerk, warmtewisselaar en eventuele

aanpassing van bestaande direct gasgestookte installatie)Si eenmalige subsidies bij de investering, verhoogde investering en/of ecologiepremieW de totale som van alle besparingen = gereduceerde kost aardgasverbuik + onderhoudskost

bestaande installatie + eventuele herinvestering voor vernieuwing van de installatie (levensduurwordt op 15jaar geschat)

K de totale som van alle nieuwe kosten = totale kost warmteverbruik (nu op 80% vanaardgasverbruik) + onderhoudskost warmtewisselaarinstallatie

TVTdyn= (Itot-Si)(Wg.(1+reg+i)t/(1+a)t+Wko.(1+i)t /(1+a)t) – (Kw.(1+rew+i)t/(1+a)t+Ko.(1+i)t/(1+a)t)

Vergelijking 4: dynamische terugverdientijd

waarbijTVTdyn de statische terugverdientijdItot de totale investering voor het warmtenet (productie en distributie)Si de eenmalige subsidies bij de investeringt aantal jarenreg energieprijsstijging gasrew energieprijsstijging warmte, in deze studie gelijk genomen aan deze van gasi inflatiea actualisatievoet

16 Workshop Financiering van Warmtenetten, Warmtenetwerk Nederland, Bussum, 18/09/2012



Wg de vermeden kosten voor de individuele opwekkingsverwarmingWko de vermeden onderhoudskosten aan de bestaande individuele installatieKw de kosten voor de aankoop van de warmte via het stadsverwarmingsnetKo de onderhoudskosten aan de aansluitingsinstallatie aan het warmtenet

2.5.3 Internal Rate of Return

Aan de hand van de IRR (Internal Rate of Return) of de interne opbrengstvoet, kan de netto-opbrengst vanverschillende maatregelen in een economische context geëvalueerd worden. Concreet is de IRR de opbrengstvoetwaarbij een evenwicht tussen kosten en baten ontstaat. Dus hoe hoger de IRR, hoe rendabeler de voorgesteldemaatregel zal zijn, dus hoe interessanter de investering wordt.De numerieke berekening van de IRR volgt uit de definitie van de netto contante waarde of NPV (Net PresentValue). De NPV is de som van de actuele waarde van huidige én toekomstige baten en kosten. Daarbij worden dekosten negatief en de winsten positief in rekening gebracht. Een maatregel is dus winstgevend als de NPV groterdan nul is.

NPV=-(Itot-Si).rfin.Tfin+(Ww.(1+reg+i)t/(1+a)t+Wsgw.(1+i)t/(1+a)t)-((Kwp+Kp).(1+ree+i)t/(1+a)t+Kwb.(1+reg+i)t/(1+a)t+Ko.(1+i)t/(1+a)t)

Vergelijking 5: Netto Contante Waarde

waarbijNPV de netto contante waardeItot de totale investering voor het warmtenet (productie en distributie)Si de eenmalige subsidies bij de investeringrfin de rentevoet financieringTfin de looptijd financieringt aantal jarenreg energieprijsstijging gasree energieprijsstijging elektriciteiti inflatiea actualisatievoetiirr de opbrengstvoet (=IRR wanneer NPV gelijk is aan 0)Ww de baten van de warmteopbrengstWsgw de baten van de subsidies groene warmte (rechtstreeks verbonden aan de jaarlijkse verkoop)Kwp de warmteproductiekost producentKwb de warmteproductiekost back-upKp de kosten elektriciteitsverbruik pompKo de onderhoudskosten (productie en distributie)

2.6 Milieu-impact

2.6.1 Restwarmte versus duurzame warmte

De warmte, die vrijkomt bij elektriciteitscentrales, afvalverbrandingsinstallaties en industriële activiteiten wordtvaak als ‘restwarmte’ bestempeld. Benutting van deze warmte in plaats van lozing naar de omgeving (water oflucht) bespaart primaire energie en daarmee wordt de uitstoot van CO2 gereduceerd.Toch wordt met duurzame warmte iets anders bedoeld dan restwarmte. Bij duurzame warmte gaat het omgebruik van hernieuwbare energiebronnen zoals zon, wind, water, hout, biogas, aardwarmte…



Restwarmte komt veelal niet uit hernieuwbare bronnen en is tegenwoordig vooral het gevolg van het gebruik vanaardgas, olie, steenkool, niet-biologisch afbreekbaar afval 17 … Dat neemt niet weg dat het hergebruik heelbelangrijk is. De energiebesparing en CO2-reductie zijn bij restwarmte niet altijd gelijk. Het aftappen van warmtebij elektriciteitsopwekking met een stoomturbine gaat voor een beperkt deel ten koste van deelektriciteitsproductie. Hoe hoger de temperatuur van de afgetapte warmte, hoe groter het elektriciteitsverlies.Maar in totaal wordt er wel degelijk energie bespaard. Moderne warmtenetten kunnen werken met een lagetemperatuur, waardoor de vermindering van de elektriciteitsproductie minimaal is. Een elektrische warmtepompverbruikt ruwweg vier keer zoveel elektriciteit per Gigajoule warmte, als de aftap van warmte uit een centrale aanvermindering van elektriciteitsproductie kost, waar de elektriciteit slechts met een rendement van 20% wordtopgewekt.18

Immers om 1 kWth op te wekken met een elektrische luchtwarmtepomp met een jaargemiddelde SPF van 3,5 is0,3 kWe noodzakelijk. Diezelfde 1 kWth aan restwarmte, zou slechts 0,08 kWe opgebracht hebben bij aftap na deeerste trap van een tweetrapsturbine19.

2.6.2 CO2-kengetal restwarmte

Om de het CO2-kengetal van de restwarmte te bepalen zijn er 3 mogelijke pistes:1. de warmte beschouwen als pure restwarmte, omdat de CO2 sowieso uitgestoten wordt, of je de

restwarmte nu benut of niet2. naar analogie met de bepaling van het CO2-kengetal van elektriciteit een onderscheid maken in groene

en grijze elektriciteit (gedeelte van de bron dat hernieuwbaar is = groen, gedeelte van de bron dat niet-hernieuwbaar is = grijs)20

3. indien er een deel van de elektriciteitsproductie behouden blijft, kan er voor geopteerd worden om devrijgekomen CO2 in eerste instantie op de elektriciteit en pas nadien op de warmte af te schrijven (indienhij niet volledig op de elektriciteit kan worden afgeschreven). Zo worden voor Geldof en Genencor deCO2-kengetallen weer nul, omdat beide producenten enkel restwarmte op het net steken die parallel metelektriciteit werd geproduceerd. Het volledige CO2-gehalte van de verbranding wordt dan afgeschrevenop de elektriciteit en niet op de warmte.

Voor de verschillende producenten levert dit in de drie scenario’s dan volgende getallen op:

producent GELDOF Genencor IVBO

puur rest 0 0 0

idem elek 3 192 101

elek>warm 0 0 51Tabel 2: mogelijkheden CO2-kengetal productie

Omdat de meeste warmtenetten uit commercieel oogpunt de restwarmte benaderen als pure restwarmte, en deCO2 in principe al afgeschreven wordt door de producent van de restwarmte, is de restwarmte hier als 100%CO2-neutraal (CO2-kengetal 0 kg/MWh) verondersteld (piste 1).

Deze keuze is echter voor interpretatie en discussie vatbaar.

2.6.3 Wetgevend kader

Om een keuze te maken in de voorliggende scenario’s ontbreekt het momenteel aan een eenduidig wetgevendkader.

17 Huishoudelijk afval is voor 47,78% van biologische aard. 47,78% van de hierbij ontstane restwarmte (IVOO, IVBO, Electrawinds) is dus weluit hernieuwbare energiebron.18 De Jong K., “Warmte in de Nederlanden. Warmte- en Koudenetten in de praktijk.”, Mauritsgroen, 2de druk, september 201119 Dit wil zeggen aan een temperatuur van circa 140°C.20 De herkomst en individuele berekening van deze CO2-kengetallen is terug te vinden in de inventarisatienota’s.



Hiermee zou niet alleen een eenduidige communicatie en vergelijking van de verschillende warmtenetten kunnenontstaan, maar zou ook met een correct geïnventariseerde CO2-uitstoot in de EPB-software kunnen gewerktworden. Vandaag wordt de aansluiting op een warmtenet immers veelal negatiever gequoteerd in het E-peil alseen condenserende gasketel.

2.7 Rekenmodel

Om de haalbaarheidsstudie uit te voeren werd een rekenmodel in Microsoft Excel opgesteld, waarin deinventarisatiegegevens ingegeven kunnen worden en waarin verschillende parameters eenvoudig beïnvloedkunnen worden.

Het model bestaat uit een aantal grote luiken die hieronder kort worden toegelicht.

2.7.1 Input

2.7.1.1 Input warmteproducent

Volgende parameters dienen per producent in rekening gebracht te worden in het rekenmodel. Deze komenrechtstreeks uit de inventarisatiefase (deel 1).

- Volgnummer- Naam- Beschikbaar thermisch vermogen [MWth]

+ nuttig gebruikt aandeel voor stadsnetwerk [%]- Beschikbaar elektrisch vermogen [MWe]- Afstand aansluiting op eigen terrein [m]- Type materiaaloppervlak op eigen terrein- Energiebron warmte- Productiekost warmte [€/kWh]- Kengetal CO2-warmte [kg/kWh]- Continuïteit per dag, week, jaar [%]- Aantal draaiuren per jaar [h/jaar]- Maximale terugverdientijd / Minimale IRR

2.7.1.2 Input warmtevrager

Volgende parameters dienen per warmtevrager in rekening gebracht te worden in het rekenmodel. Deze komenrechtstreeks uit de inventarisatiefase (deel 1).

- Volgnummer- Naam- Bestemming- Te verwarmen/conditioneren oppervlakte [m²]- Aantal- Piekvermogen [MWth]- Vereist temperatuursregime [°C/°C]

voor regime boven de temperatuur van het net (in productieprocessen), wordt het vermogen en hetverbruik afgevlakt naar de maximaal leverbare temperatuur => de rest zal eigen bijstook zijn

- Referentiewarmtebehoefte (2010) [MWh]indien niet gekend wordt dit op basis van kengetallen (zie paragraaf 2.1.2) en de totale oppervlaktebegroot

- Afstand aansluiting op eigen terrein [m]- Type materiaaloppervlak op eigen terrein- Referentie energiebron- Referentie energieprijs [€/kWh]



- Referentierendement installatie [%]indien verschillende ketels => gewogen gemiddelde op basis van vermogen

- Fabricagedatum installatieindien verschillende ketels => gewogen gemiddelde op basis van vermogen

- Referentie warmteverbruik (2010) op jaar- en maandbasis [MWh]- Maximale terugverdientijd / Minimale IRR- Huidige verwarming al dan niet direct gasgestookt (dus te vervangen)

2.7.1.3 Traject

Hierin wordt het traject in detail ingegeven met het exacte aantal kilometers en hindernissen tussen deverschillende aansluitpunten. Ook het type wegdek wordt in het traject opgegeven, net als de aard en de omvangvan de hindernis.

2.7.2 Output

Onderstaand worden de verschillende parameters gedefinieerd, die aangereikt worden in de vergelijkenderesultaten verder.

2.7.2.1 Parameters mbt de producent

- Maximum capaciteit producent [MW]het maximale vermogen dat de producent naar keuze momentaan kan leveren

- Maximum aanbod producent [GWh]het maximale warmteaanbod dat de producent naar keuze jaarlijks kan leveren

- Aantal draaiuren [h]totaal aantal uur per jaar dat de installatie van de producent naar keuze zal draaien

- Productiekost restwarmte [€/kWh]de vergoeding die de producent naar keuze wil ontvangen per geleverde hoeveelheid warmte, om zijn(bijkomende) productiekosten te vergoeden, bijvoorbeeld de vermeden elektriciteitskost bij verlies vanelektriciteitsproductie

- CO2-kengetal productie [kg/kWh]de door de producent naar keuze uitgestoten hoeveelheid CO2 in kg om één kWh warmte op te wekkendeze CO2 wordt niet meegenomen in de berekening van het CO2-kengetal van de warmte !(zie 2.6.1)

2.7.2.2 Parameters mbt de vragers

- Totale piek warmtevraag [MW]het maximale vermogen dat momentaan door de producent zal moeten kunnen geleverd worden

- Dekkingsgraad [%]de verhouding van de totale piek warmtevraag op de maximale capaciteit producent, als deze kleiner isdan 100% dan wil dit zeggen dat de producent in principe niet toereikend is voor het net in hetvoorontwerp, als deze hoger is dan 100% dan is verschil van 100 – de dekkingsgraad hetcapaciteitsoverschot die de producent nog beschikbaar heeft

- Noodzakelijke back-upcapaciteit [MW]de installatiecapaciteit van de gasgestookte ketels die geïnstalleerd moeten worden om dienst te doen bijuitval of productietekort van de producent, deze wordt begroot op basis van een ingegeven percentage(zie 3.3)



- Totale energievraag (verkoop) [GWhth]de totale hoeveelheid warmte die de producent naar keuze jaarlijks moet kunnen verkopen aan devragers

- Verliezen/behoefte [%]de verhouding van de distributie verliezen langs de leidingen en aan de platenwisselaars op de totaalgevraagde behoefte, gemiddeld bedragen de leidingverliezen circa 5% (of 0,25% per kilometer) en deverliezen aan de platenwisselaars circa 2% (indien de verliezen de 10% overschrijden is het warmtenet invoorontwerp te uitgestrekt in functie van de totale energievraag)

- Totale energievraag (incl. distributieverlies) [GWhth]de totale hoeveelheid warmte die de producent naar keuze jaarlijks moet kunnen produceren, dit is desom van de verkochte hoeveelheid warmte + de verliezen onderweg (die niet verkoopbaar zijn)

2.7.2.3 Parameters mbt het leidingnet

- Totale lengte enkel [km]de totale trajectlengte van het net in voorontwerp, de totale leidinglengte is het tweevoud van detrajectlengte omdat er steeds een depart- en een retourleiding is

- Vermogen/lengte (enkel) [MW/km]een kengetal dat de verhouding van de totale piekwarmtevraag op de totale trajectlengte weergeeft, bijde referentienetten in België en in de wereld ligt deze waarde meestal rond of boven de 2 MW/km21

Hoe hoger deze waarde is, hoe rendabeler het net in voorontwerp zal zijn.Het huidige net van IVBO heeft een kengetal van 1,7 MW/km, in vakantiepark Molenheide is een netgekoppeld aan een bio-vergistingsinstallatie terug te vinden met een verhouding van 0,5 MW/km.

- Behoefte/lengte (enkel) [GWh/km]een kengetal dat de verhouding van de totale energievraag op de totale trajectlengte weergeeft, bij dereferentienetten in België en in de wereld ligt deze waarde meestal rond of boven de 2 GWh/kmHoe hoger deze waarde is, hoe rendabeler het net in voorontwerp zal zijn.Bij een realistisch net zal dit kengetal nooit meer dan een vijfvoud van het voorgaande kengetalvermogen/lengte zijn

2.7.2.4 Parameters mbt de investering

- Kostprijs investering [M€]de totale investeringsprijs, voor de productie en distributie, van het net in voorontwerp, de individueleaansluitingen (warmtewisselaar + verdeling op privaat terrein) zijn niet inbegrepen in deze kostprijs

- Investeringssubsidies [M€]de totale som van investeringssubsidies die beschikbaar worden gesteld door verschillende overhedensamen en werden meegenomen in de berekeningen

- Kostprijs incl subsidies [M€]de kostprijs investering verminderd met de investeringssubsidies, met andere woorden de werkelijke kostvoor de aanleg van het net in voorontwerp

21 In paragraaf 2.5.1 van de inventarisatienota, vinden we gemiddelde waarden van netten terug die schommelen tussen de 1,0 en 9,8MW/km, voor respectievelijk het geothermische net in Saint-Ghislain en de WKK-installatie in Louvain-la-Neuve.

In paragraaf 2.5.3 van de inventarisatienota (tabel 5), vinden we landgemiddelde waarden van netten terug die schommelen tussen de 1 en30 MW/km, voor respectievelijk Denemarken en New York.



2.7.2.5 Parameters mbt de jaarlijkse kosten

- Kostprijs warmteproductie [€]de totale jaarlijkse kost voor de productie en beschikbaarstelling van de restwarmte/groene warmte vande producent naar keuze, deze kost is rechtstreeks gerelateerd aan de eerder vernoemde productiekostrestwarmte

- Kostprijs warmteproductie back-up [€]de totale jaarlijkse kost voor de productie en beschikbaarstelling van de warmte opgewekt met degasgestookte back-upketels op de momenten dat er geen of niet voldoende restwarmte beschikbaar is,deze kost is rechtstreeks gerelateerd aan de eerder vernoemde aantal draaiuren, dekkingsgraad en dekostprijs van gas

- Kostprijs elektriciteitsverbruik pomp [€]de totale jaarlijkse kost van het elektriciteitsverbruik om de warmte rond te pompen in het net, deze kostis rechtstreeks gerelateerd aan de totale lengte, totale energievraag, het materiaal van de leidingen(epoxy heeft een lagere wandruwheid als staal, wat resulteert in een lager energieverlies bij epoxy doorminder wrijving) en de kostprijs van elektriciteit

- Kostprijs onderhoud [€]de totale jaarlijkse kost voor onderhoud van de productie-installatie en het leidingnet voor de installatieswordt deze onderhoudskost op 4% van de investering geraamd, voor het leidingnet op 10.000 €/km(bron: IVBO)

2.7.2.6 Parameters mbt de jaarlijkse winsten

- Totaal jaarlijkse warmteopbrengst [€]de totale jaarlijkse opbrengsten door verkoop van de totale energievraag aan warmte aan de vragers,deze opbrengst is rechtstreeks gerelateerd aan de totale energievraag (excl. verlies) en hetvooropgestelde warmtetarief (het warmtetarief is rechtstreeks gerelateerd aan de gasprijs en evolueertook mee in de tijd)

- Subsidies productie [€]de totale jaarlijkse opbrengsten voor de subsidies groene warmte, deze is rechtstreeks gerelateerd aande totale energievraag (excl. verlies), het subsidiebedrag (6 €/MWh) en de looptijd van de subsidie (10jaar).

2.7.2.7 Parameters mbt de jaarlijkse opbrengst

- Totaal mogelijke opbrengst [€]de totale jaarlijkse warmteopbrengst verminderd met de som van alle jaarlijkse kosten (kostprijswarmteproductie, kostprijs warmteproductie back-up, kostprijs elektriciteitsverbruik pomp, kostprijsonderhoud)

2.7.2.8 Parameters mbt de TVT (terugverdientijd)

- IRR [%]de opbrengstvoet waarbij een evenwicht tussen kosten en baten ontstaat, bekeken op 25 jaar

- Statische terugverdientijd [jaar]de tijd die verloopt tussen het moment van investeren en het moment waarop de door deze investeringveroorzaakte kasstromen gelijk zijn aan de investering, deze kasstromen worden op een statische manierberekend (dwz dat de energieprijzen stabiel blijven en er geen rekening gehouden wordt metfinancieringskosten of conjunctuur)



- Dynamische terugverdientijd [jaar]de tijd die verloopt tussen het moment van investeren en het moment waarop de door deze investeringveroorzaakte kasstromen gelijk zijn aan de investering, deze kasstromen worden op een dynamischemanier berekend (dwz dat er wel rekening gehouden wordt met energieprijsstijgingen,financieringskosten en conjunctuur)

- Nodige subsidies TVT 25jaar [%]het totaal percentage van de kostprijs investering dat nog bijkomend gesubsidieerd moet worden om eenterugverdientijd van 25 jaar te bekomen

Sextra = (I0-Si) - 25.( W- K)Vergelijking 6: nodige subsidies TVT 25jaar

waarbijSextra de nodige subsidies om de TVT onder de 25 jaar te brengenI0 totale investering voor de individuele aansluiting (leidingwerk, warmtewisselaar en

eventuele aanpassing van bestaande direct gasgestookte installatie)Si eenmalige subsidies bij de investering, verhoogde investering en/of ecologiepremieW de totale som van alle besparingen = gereduceerde kost aardgasverbruik +

onderhoudskost bestaande installatie + eventuele herinvestering voor vernieuwing vande installatie (levensduur wordt op 15jaar geschat)


- Nodige warmtevraag TVT 25jaar [MWh/jaar]de benodigde hoeveelheid bijkomende warmtevraag waarmee de totale energievraag moet vermeerderdworden om dit net om een terugverdientijd van 25 jaar te bekomen

Wextra = (I0-Si) - 25.( W- K)tw.25

Vergelijking 7: nodige subsidies TVT 25jaar

waarbijWextra de nodige warmtevraag om de TVT binnen de 25 jaar te brengenI0 totale investering voor de individuele aansluiting (leidingwerk, warmtewisselaar en

eventuele aanpassing van bestaande direct gasgestookte installatie)Si eenmalige subsidies bij de investering, verhoogde investering en/of ecologiepremieW de totale som van alle besparingen = gereduceerde kost aardgasverbruik +

onderhoudskost bestaande installatie + eventuele herinvestering voor vernieuwing vande installatie (levensduur wordt op 15 jaar geschat)


tw het warmtetarief

2.7.2.9 Parameters mbt primaire energie

- Totaal uitgespaarde primaire energie [MWhep]de totale jaarlijkse primaire energie die niet langer verstookt wordt door de aangesloten warmtevragersom te verwarmen, verminderd met de pompenergie (elektriciteit) om de warmte te transporteren, deenergie (aardgas) die de back-up verbruikt om warmte te produceren en de eventueel vermedenelektriciteitsproductie (ten koste van de gebruikte restwarmte-energie)



- Totaal uitgespaarde CO2-uitstoot [ton]het totaal aantal ton CO2 uitgestoten die minder uitgestoten wordt voor de warmteopwekking van alleaangesloten vragers (hierbij wordt de CO2 afkomstig van de pompenergie om de warmte te transporterenén de energie die de back-up verbruikt om warmte te produceren in rekening gebracht)

- Kengetal CO2 [kg/MWhth]het aantal kg CO2 dat uitgestoten moeten worden per MWh thermische warmte op de site (distributie ende aardgas back-up) voor beide scenario's (huidig referentiescenario zonder warmtenet en métwarmtenet)



3. SENSITIVITEITSANALYSE

3.1 Wat is een sensitiviteitsanalyse?

Een sensitiviteitsanalyse is een studie die in kaart brengt, welke invloed een onzekere of vrij te bepalenparameter heeft op het eindresultaat.

Om de resultaten van deze haalbaarheidsstudie te kaderen in een groter geheel, werd een sensitiviteitsanalysegemaakt voor alle parameters die van invloed zijn op het voorontwerp van het warmtenet. Zo wordt enerzijdsweergegeven hoe belangrijk de invloed van een bepaalde parameter is, anderzijds komt hiermee soms ook degrootteorde van correctheid van deze haalbaarheidsstudie aan het licht.

De sensitiviteitsanalyse is uitgevoerd op basis van het voorontwerpscenario met alle warmtevragers aangeslotenop een uitbreiding van het bestaande IVBO-net met de bijkomende capaciteit van Geldof.

3.2 Reservecapaciteit warmtenet

3.2.1 Definitie

De reservecapaciteit van het warmtenet is het extra aandeel dat bij de dimensionering van het leidingnet inrekening wordt gebracht, om toekomstige uitbreidingen mogelijk te laten. De reservecapaciteit wordt uitgedruktin een percentage ten opzichte van de huidige piekcapaciteit van het warmtenet.

3.2.2 Sensitiviteitsanalyse

Onderstaande grafiek geeft de invloed van de reservecapaciteit op de statische terugverdientijd van het net weer.Hieruit kan worden afgeleid dat de invloed van de reservecapaciteit van ondergeschikt belang is. In de literatuuren verschillende voorbeeldnetten wordt vaak gerefereerd naar een reservecapaciteit van 25%.22

22 Zie ISSO –publicatie 7 Grondleidingen voor warmte- en koudetransport.



Grafiek 2: sensitiviteitsanalyse reservecapaciteit warmtenet

3.3 Grootte back-upinstallatie

3.3.1 Definitie

De back-upinstallatie van het warmtenet is de bijkomende gasgestookte installatie die het net van warmtevoorziet indien de producent niet voldoende of geen warmte kan produceren. De grootte van de back-upinstallatie wordt hier uitgedrukt in een percentage ten opzichte van de huidige piekcapaciteit van hetwarmtenet.


Onderstaande grafiek geeft de invloed van de grootte van de back-upinstallatie op de statische terugverdientijdvan het net weer. Hieruit kan afgeleid worden dat de invloed van de back-upcapaciteit van ondergeschikt belangis. In de literatuur en verschillende voorbeeldnetten wordt vaak gerefereerd naar een back-upcapaciteit van50%.23

23 Zie ISSO-publicatie 7 Grondleidingen voor warmte- en koudetransport.

0

5

10

15

20

25

30

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

stat

isch

ete

rugv

erdi

entij

dw

arm

tene

treservecapaciteit warmtenet



Grafiek 3: sensitiviteitsanalyse capaciteit back-upinstallatie

Een warmtenet levert immers slechts enkele momenten per jaar de totale piekhoeveelheid, met name op ijskoudeochtenden tussen 7h00 en 9h00. Het vermogen komt jaargemiddeld bijna niet boven de 50% uit. Bovendien zijnhet vaak enkel de industriële klanten die een dergelijke hoge bedrijfszekerheid vereisen. Residentiële klantenkunnen vandaag evengoed tijdelijk van het aardgasnet afgesloten worden. Vandaar dat men doorgaans de back-upcapaciteit maar op 50% van het benodigde begroot, dit levert een lagere investering op. De invloed op deterugverdientijd is echter minimaal.

3.4 Warmtetarief

3.4.1 Definitie

Het warmtetarief is de eenheidsprijs die gevraagd wordt voor de verkochte warmte. Deze eenheidsprijs wordtuitgedrukt in €/kWh. Hier wordt het warmtetarief echter uitgedrukt in een kortingspercentage ten opzichte van degasprijs.Omdat bij de inventarisatie bleek dat het gastarief sterk fluctueert in functie van het jaarlijkse verbruik, werdgekozen om niet met een vast warmtetarief te werken, maar met een kortingspercentage bovenop het ‘niet-meer-dan-anders-principe’.


Onderstaande grafiek geeft de invloed van het warmtetarief (het kortingstarief op de huidige gasprijs) op destatische terugverdientijd van het net weer. Hieruit kan afgeleid worden dat de invloed van het warmtetarief vangroot belang is voor de terugverdientijd. Hoe goedkoper de warmte verkocht wordt, hoe lager de jaarlijkseopbrengsten, dus hoe minder snel de investering terugverdiend is. Van zodra de eenheidsprijs van de warmte50% onder de eenheidsprijs van het gas gaat, is de investering uitgesloten (TVT +100jaar).

0

5

10

15

20

25

30

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

stat

isch

ete

rugv

erdi

entij

dw

arm

tene

t

van het gevraagde piekvermogen

capaciteit back-upinstallatie



Grafiek 4: sensitiviteitsanalyse warmtetarief ifv globale terugverdientijd

Uiteraard heeft het warmtetarief ook een invloed op de financiële haalbaarheid van de investering aanconsumentzijde. Hoe goedkoper de warmte verkocht wordt, hoe lager de jaarlijkse kosten, dus hoe sneller deinvestering terugverdiend is.Onderstaande grafiek toont de verandering van de terugverdientijd voor de individuele aansluiting van eenconsument in functie van het warmtetarief. Bij een warmteprijs groter dan of gelijk aan de gasprijs, is deaansluiting (ervan uitgaande dat die investering door de klant gedragen wordt) nooit terugverdienbaar.

Grafiek 5: sensitiviteitsanalyse warmtetarief ifv aansluitkost

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

40%50%60%70%80%90%100%

stat

isch

ete

rugv

erdi

entij

dw

arm

tene

t

van de gasprijs

korting warmtetarief

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

40%50%60%70%80%90%100%

stat

isch

ete

rugv

erdi

entij

dw

arm

tevr

ager

van de gasprijs

korting warmtetarief



Het optimum tussen beide partijen ligt bij een warmtetarief dat ongeveer 80% is van de gasprijs, of dus 20%goedkoper.

3.5 Intresten financiering

3.5.1 Definitie

De intresten voor de financiering van het warmtenet. Deze worden enkel meegenomen in de dynamischeterugverdientijd en worden uitgedrukt in een jaarlijks percentage.


Onderstaande grafiek geeft de invloed van de intresten op de dynamische terugverdientijd van het net weer.Hieruit kan worden afgeleid dat de dynamische terugverdientijd rechtevenredig is met de intrestvoet. In de rangevan 0 tot 5% stijgt de terugverdientijd van met circa 30%.

Grafiek 6: sensitiviteitsanalyse financiering

Het is moeilijk om in te schatten aan welke intrestvoet een dergelijke investering zal geboden worden. Hier zijnveel invloedsfactoren van belang zoals de gestelde waarborg, de totale investering, de eventuele eigen inbreng,al dan niet een overheidsbedrijf, de looptijd van de financiering…In samenspraak met verschillende partijen in de huidige conjunctuur werd in dit voorontwerp rekening gehoudenmet een intrestvoet van 4% en een looptijd van 15 jaar.Een langere looptijd is niet realistisch, omdat banken steeds een debt tail van minstens 5 jaar vroeger. Dit wilzeggen dat indien de producent contracten of engagementen van 20 jaar aangaat, de bank zijn lening met eenmaximale looptijd van 15 jaar zal willen verschaffen. Zo is er bij tegenvallende baten/inkomsten nog wat margedie het risico dat de bank neemt beperkt.

0

5

10

15

20

25

30

0% 1% 2% 3% 4% 5% 6%

dyna

mis

che

teru

gver

dien

tijd

intresten financiering



3.6 Inflatie

3.6.1 Definitie

Inflatie is een algehele stijging van het algemeen prijspeil. Het gevolg van inflatie is dat men voor hetzelfde geldminder kan kopen (de koopkracht daalt). Dit wordt ook wel geldontwaarding genoemd. Inflatie wordt uitgedruktin een percentage.


Onderstaande grafiek geeft de invloed van de inflatie op de dynamische terugverdientijd van het net weer. Hieruitkan worden afgeleid dat de dynamische terugverdientijd rechtevenredig is met de intrestvoet. In de range van 0tot 3% gaat de terugverdientijd van 22 naar 34 jaar. De invloed op het eindresultaat is dus groot.

Grafiek 7: sensitiviteitsanalyse inflatie

De algemeen aangenomen prognose voor de inflatie is 1,8%.24

3.7 Actualisatievoet

3.7.1 Definitie

De actualisatievoet, ook wel discontovoet genoemd, bepaalt hoeveel men nu moet beleggen om een bepaaldbedrag te ontvangen in de toekomst. Hiermee wordt de waarde van kapitaal jaar na jaar in rekening gebracht,indien het niet in een warmtenet geïnvesteerd zou zijn. De investering moet op zijn levensduur immers minstensdat aan kapitaal opgebracht hebben. De effectieve waarde van de actualisatievoet is dus de actuele spaarrente.Hier is dit de actuele langetermijnrente, omdat men traditioneel over terugverdientijden tot 25 jaar spreekt bijwarmtenetten.De IRR is dan de actualisatievoet waarbij de netto-contante-waarde nul wordt.

24 Cijfer afkomstig van het Federaal PlanBureau, ‘Energievooruitzichten voor België tegen 2030’, November 2011

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0,0% 0,5% 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% 3,0%

dyna

mis

che

teru

gver

dien

tijd

inflatie




Grafiek 8:sensitiviteitsanalyse actualisatie

Op het ogenblik van de studie bedroeg de langetermijnrente gepubliceerd door de NBB 2,28%.25

3.8 Energieprijsstijging

3.8.1 Definitie

De energieprijsstijging is uitgedrukt in een percentage en drukt uit hoeveel de energieprijs jaarlijks zal stijgen. Deenergieprijsstijging van gas en elektriciteit hebben verschillende effecten voor gas en elektriciteit, maar depercentuele prijsstijging (in het algemeen) van gas en elektriciteit worden niet verschillend genomen.


De invloed van de energieprijsstijging op de dynamische terugverdientijd is verschillend voor gas en elektriciteit.

De invloed van de jaarlijkse gasprijsstijging op de dynamische terugverdientijd is tweeledig. Enerzijds worden dejaarlijkse kosten voor de gasgestookte back-upwarmte hoger, anderzijds is het warmtetarief rechtstreeksgerelateerd aan de gasprijs. Met een stijgende gasprijs zullen dus ook de inkomsten van het warmtenet stijgen.Onderstaande grafiek geeft de invloed van de gasprijsstijging op de dynamische terugverdientijd van het netweer. Hieruit kan worden afgeleid dat de dynamische terugverdientijd afneemt met een stijgendeenergieprijsstijging. In de range van 0 tot 10% gaat de terugverdientijd van 38 naar 15 jaar. De invloed op heteindresultaat is dus groot.

25 Langetermijnrente gepubliceerd door de Nationale Bank van België op 11/03/2013.

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0,0% 0,5% 1,0% 1,5% 2,0% 2,5% 3,0%

dyna

mis

che

teru

gver

dien

tijd

actualisatievoet



Grafiek 9: sensitiviteitsanalyse jaarlijkse energieprijsstijging gas

De invloed van de elektriciteitsprijsstijging op de dynamische terugverdientijd komt voort uit tweeinvloedsfactoren. Enerzijds zullen de jaarlijkse kosten voor het elektriciteitsverbruik van de pompen toenemen,anderzijds zal er bij producenten die een vermeden elektriciteitsproductie hebben door warmte beschikbaar testellen, een toename zijn in de jaarlijkse kosten voor de warmteproductie door de producent. Eenelektriciteitsprijsstijging resulteert voor beide invloeden dus in een negatief effect op de terugverdientijd van hetwarmtenet. Onderstaande grafiek geeft de invloed van de elektriciteitsprijsstijging op de dynamischeterugverdientijd van het net weer. Hieruit kunnen afgeleid worden dat de dynamische terugverdientijd toeneemtmet een stijgende energieprijsstijging. In de range van 0 tot 10% neemt de terugverdientijd amper een jaar toe.De invloed op het eindresultaat is dus miniem.

Grafiek 10: sensitiviteitsanalyse jaarlijkse energieprijsstijging elektriciteit

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12%

dyna

mis

che

teru

gver

dien

tijd

gasprijsstijging (incl. inflatie)

0

5

10

15

20

25

30

0% 2% 4% 6% 8% 10% 12%

dyna

mis

che

teru

gver

dien

tijd

elektriciteitsprijsstijging (incl. inflatie)



Met inbegrip van de inflatie (1,80%) wordt de globale jaarlijkse prijsstijging 3,70% voor elektriciteit en gas.26

3.9 Temperatuursregime

3.9.1 Definitie

Het temperatuursregime van het net is de combinatie van de aanvoer- en terugvoertemperatuur van het warm ofoververhit water in het net. De temperaturen worden uitgedrukt in graden Celsius (°C).De aanvoertemperatuur wordt bepaald door de specifieke vragers en producenten. Vooral hettemperatuursverschil tussen de aan- en terugvoertemperatuur heeft een invloed op de financiële en technischehaalbaarheid van het net. Hoe groter de temperatuursval over het net, hoe meer warmte er kan getransporteerdworden in eenzelfde diameter. Met andere woorden is de temperatuursval van het netwerk omgekeerd evenredigmet de diameter en dus de kostprijs van het warmtenet aangezien een grotere temperatuursval toelaat om meteen kleinere diameter te werken.


Onderstaande grafiek geeft de invloed van de temperatuursval op de dynamische terugverdientijd van het netweer. Hieruit kan, zoals verwacht, worden afgeleid dat de dynamische terugverdientijd afneemt met eenstijgende temperatuursval. De invloed op het eindresultaat is dus van relatief groot belang, dit is een essentiëleparameter die bij aanvang van het ontwerp bepaald wordt.

Grafiek 11: sensitiviteitsanalyse temperatuursval over het warmtenet

Het warmtenet van Brugge in voorontwerp heeft een regime van 120/80°C meegekregen. Enerzijds zijndergelijke hoge temperaturen van restwarmte vlot beschikbaar, anderzijds zijn er verschillende vragers dietemperaturen van 100°C en meer nodig hebben voor hun industrieel proces. Bepaalde vragers (voornamelijkstoom) hebben een nog hogere temperatuur nodig, hierbij wordt dan rekening gehouden met eenvoorverwarming van het terugvoercondensaat of het verse stadswater. De rest wordt dan bijgestookt met debestaande installatie.

26 Cijfer afkomstig van het Federaal Planbureau ‘ Economische vooruitzichten 2012-2017’, Mei 2012

0

5

10

15

20

25

30

35

40

0 10 20 30 40 50 60

dyna

mis

che

teru

gver

dien

tijd

°C

temperatuursval over het warmtenet



Het bestaande net van IVBO is gevoed op temperatuur 120/100°C. Door de temperatuursval te vergroten wordtbetracht met de bestaande diameters in de nieuwe capaciteit te kunnen voorzien. Dit zal echter niet mogelijkblijken voor een voorontwerp met alle geïnteresseerde warmtevragers aangesloten.

>> Deel 2 Voorontwerp & Disseminatie -...

Documents

Transcript of >> Deel 2 Voorontwerp & Disseminatie -...