e 1O1-jarige Keilson, diein Bussum woont, was

l-, n ons land tot voor kortwijwel onbekend. Hij schreefonbekend. Hij schreefna de oorlog een klein aantalboeken die zowel in het Duits alsin het Nederlands verschenen.Eerst was er in 1947 Kwnödicin Moll (Komedie in mineur) enin 1959 kwam daar Der Tod desWiàersathns ofiarel In de ban vonde wgenstandr bij.

De Wereld Draait DoorDat laatste boek la,rram in augus-tus vorig jaar onder de aandachtvan een toonaangevende critica inAmerika, Francine Prose, die heteen groot meesterwerk noemde.Prompt werd Keilson door de media in Nederland onthaald als eeatronrechte veryeten schrijver.Zelfleek hij daar anders over tedenkeq,g@ige,4jsonr€rstoor-bare optreden in hèt teleffiËpb-gramma De l4/e r eld Dr aait D o or. D e1O1-jarige relativeerde de plot-§cf[eggem oI, een in&ukwek-kerftlè-manfur-

Is Hans Keilson eefl grcotschrijver? Wat is eigenlijk erngroot schrijvefl Is dat iemand dieals een beeldhouwer geweldigezinnen maakt, of is dat iemandmetideeënertoe doen?

Of 'In de ban van de tegenstan-der' een meesterwerk is, weet ikniet, ik heb het boek nog nietgelezen. Ik dacht, ik begin maareens met Komedie in mineur, diekorte novelle die vlak na de oor-log, truaalf jaar eerder dan hetgrote werk dat nu zoveel stofdoetopwaaien, verscheen.

Komedie in Mineur neemt jemee naar een huis in Nederland,in oorlogstijd. Het huis wordtbewoond door een sympathiekechpaar'Wim' en 'Marie'. Opeen dag krijgen zij het verzoekeen onderduiker in huis te ne-men. De manier waarop Keilsondeze waag bij zijn hoofdpersona-ges neerlegt, is in al zijn eenvoudvrij typerend voor deze schrijver:'Wim en Marie waren geen bangemensen. Toen zij het besluit na-men om iemand bij zich te ver-bergen, hadden zij het risico datzij daarmee op zich namen, tot op

PauzeAls je erop let, doet de maniervanschrijven van Keilson wat ouder-lvets aan. Het is alsofopa vertelt:'Wim en Marie waren geen bangemensen'. Die wat uitleggerige ma-nier van schrijven kom je vakertegen in het boek. Als er een stiltevalt in een gesprek, wordt dit ex-pliciet vermeld: ' 'regent het?' Zeluisterden. 'Nee - goddank niet.'Pauze."

Even verder weer: (...)''Denkje dat we gauw horen hoe hetverder gegaan is? Yast wel, mis-schien morgen aL' "Toch Tslanroog?Pauze."

,.:.'_,7ar-,[W"q€_r$rq:pqr4e,,gqyoo-a_

opschrijven, dat zouden weini§eigeatijdse schrijvers doen. l,essis more, dat is een behoor[ikdwingtrlde stiÈegel in de mederne literatuur, en ook show,don't teIL Dus als je een stiltewilt beschrijven, schrijf dan geea'pauze', maar maak de stilte voel-baar door een regelwit te laten, ofdoor een interieur te beschrijvennadat iemand iets heeft gezegd.Zo maak je impliciet voelbaar dathet stil is, wantje toont dat er alletijd is om rond te kijken.

Keilson zondigt tegen die regels door gewoon 'pauze' op teschrijven. Ookelders zijn zijn dia-logen niet altijd even geladen metbetekenis - het is allemaal zeer al-ledaags en het klinkt gedateerd;het ruikt naar de jaren'50.

Maar toch heeft dit boek mijiets geleerd; namelijk dat eengoed boek meer is dan een strakgesneden vorm -dat een goedschrijver geen mooie stijl nodigheeft om toch volkomen te over-tuigen.

OnÍroertBij Keilson gaat het om karakter.Hoe gaan Wim en Marie om metde verantwoordelijkheid die zenemen, door een ander mens teverzorgen, terwijl dat voor de

Marie en Wim hebben geentijd om tot een held uit te groeien.Uiteindelijk zorgt de afloop vandeze vertelling ervoor, dat ookde lezer zichnietmeerbuiten hetverhaal om kan bewegen en mee-gezogen wordt in de situatie vaneen onderduiker, overgeleverdaan de menselijkheidvan een an-der.

Komedie in Mineur is dus naaresthetische maatstaven geen bij-zonder boek, maar wie het daar-om niet s6s a31s6haffen, begaateen vergissing. Kefuon gaat opeen heel a1der€ rnanieÍ Om methet mrlogwerledea d:n andereNederlandse schrijvers. Bij hemgeen irihilisme, zoals bij WillemFrederik Hermans, maar een kijkop men§en die verwachtingwolis, treurend om kr,vetsbaarheid,en vol mededogen- Keilsons meu-se[ zijuyastberaden.

Het stilistische argument tegen ditboek, dat het allemaal nietzo geweldig gebeeldhouwd is opgeschreven, zouje overigens ookkunnen weerleggen met de op-merking dat 'Komedie in Mineur'eigenlijk historische letterkundeis. Je moet het lezen als een relictuit een andere tijd, niet als eenhedendaags taalkunstwerk. Voorwie zich dat realiseert, heeft hetboek een veel krachtiger effectdan de meeste hedendaagse ro-mans die over de Tlveede Wereld-oorlog worden geschreven.

Is Keilson een groot schrijver?Is Komedie in Mineur een sterkboel0 Dit boek heeft mij iets geleerd over literatuur, maar ookover men§en en ten slotte heefthet boek me verplaatst in eenandere tijd. Komedie in Mineuris dus in meerdere opzichten eenaanrader. Wat bij deze schrijverbovendien opvalt en zelfs ont-roert, is het mensbeeld dat hijkiest, het fenomenale inlevings-vennogen dat hij toont en waarhij zijn lezer toe oproept.

III

Ben rran de Venn: Een síezraarlirlltr,nínNeil

GeillustreerdUit§;Walburl

Els Florijn l

Ontroerendese meisjes inrUi§.Mozaïek

De Bijbel iloniI(rnswerllala

PrachtigverzteenfraaioverUitg.KokIGrr

AndÉ Tloost Goeile aarilellHemekelnop

Goed verzorgde geschenkboe§rsten, vergezeldvan sfeervolle folUitg. Ark MediaAmsterdam, € 7.

F. Ledegang:OrígenesAchtergronden, theologie en tekUitg. Kok Kampen € 17.50.

zekere hoogté tafu èffi;iiiffi :=voor ogen - voor zover je een ri- derduiker, die zich Nico noemt, N.a.y. Hons Ker7§,on Konedie ia *sico a priori inschatten kan. Im- om met de aftrankelijke positie neur,VanceflrcpAmsbrdoÍ4znmers, het valt onder de categorie waarin zijn situatie hem dwingl? Oorspronl<dijketitelanuitgave:Kom'verrassing'en die is uu eenmaal Die vragen werkt hij uit op een dicinMoll,Q3rcrido,AmsterdomllAnietvantevorenteberekenen iËï'tf'1Ï#ï:ilË:i1:r"" kiis:73'e5'

!1