Zin en onzin van

technologische toekomstbeelden

dr.ir. Martijntje Smits, Amersfoort 24 mei 2016

•

Opinie & Debat pagina 18

pagina volledig tonen

Pagina

The Future of Homes

“Het elektriciteitsnetwerk van de toekomst”

The Future of Farming

The Future of technology

Eeuwig leven?

“Mensen kunnen dankzij de inzet van medische technieken die celschade repareren meer dan 1000 jaar oud worden”

(8 juli 2011, lezing voor de Royal

Institution of Great Britain)

Aubrey de Grey,

gerontoloog en bioinformaticus

Universiteit van Cambridge

Wat belooft techniek?

• Veiligheid

• Gemak

• Efficiency

• Gezondheid

• Voedsel, water

• Entertainment

• Ontspanning

• Snelheid

• Hygiëne

• Status

• Gezelschap

“Instrumenteel goed”

• Genot, Lust, Plezier

• Vrijheid

• Afwezigheid van pijn

• Rust

• Schoonheid, perfectie

• Wijsheid

• Zelfrealisatie

• Rechtvaardigheid

• Goed, deugdzaam leven

Het intrinsieke goed

Geluk

The Future of technology

“…geluk en blijheid zijn niet in onze smartphone of op social media te vinden. Een familie die bijna nooit samen eet, of tijdens het eten niet met elkaar praat en naar de tv kijkt of op hun telefoon zit, is bijna geen familie.` De paus zit zelf ook op social media.

Robots als dreiging?

Bill Gates (2014): `Yes, robots really are about to take your jobs`

Bill Gates (2015) `I am scared of robots and concerned about the future of AI’

Voorspellen is moeilijk..

Voorspellen is moeilijk..

“De Amerikanen hebben de telefoon nodig, maar wij niet. Wij hebben meer

dan genoeg postbodes.”

Sir William Preece, chef-ingenieur van de

British Post Office in 1876

“De telefoon is een prachtige uitvinding. Op een dag zal elke stad er

eentje hebben.”

Burgemeester van een Amerikaanse stad in 1876

Voorspelling, wens of belofte?

• Morgen sneeuwt het

• Ik zal het boek morgen terugbrengen

• Morgen is er appeltaart

• Slimme technologie zal je leven verlengen

Voorspelling, wens of belofte?

• Morgen sneeuwt het voorspelling (passief)

• Ik zal het boek morgen terugbrengen belofte (actief)

• Morgen is er appeltaart ? (wie?)

• Slimme technologie zal je leven verlengen profetie?

(wie?)

• Profetie: wil invloed uitoefenen

op de toekomst “actieve voorspelling”

The Future of Education

January 13, 2006 The Future of technology

Albert Robida, 1882 : “Het verlaten van de opera in het jaar 2000”

Fontein van de eeuwige jeugd - Lucas Cranach, 1546

1516

1568-1639 1478-1535

Traditionele tijd moderne tijd

Tijd is cyclisch proces

Toekomst en lot liggen vast

Dus je kunt (indien je bevoorrecht bent), de toekomst voorspellen, maar je kunt haar niet maken

Religie: Verlossing en Doem in het ‘hiernasmaals’

Tijd is grenzeloos

gaat eindeloos door op een lijn

De toekomst is onbepaald en onzeker; een onontdekt gebied;

(zoals overzeese kolonies)

Maakbaarheid:

“You can make your own future” (m.b.v. kennis, wetenschap)

Lot in eigen hand:

Utopia & Dystopia

n

Francis Bacon

New Atlantis

1627

Utopia bereiken door middel van technische vooruitgang

"happy are the people of Bensalem"

sociale en technische utopieën

Sociale Utopie:

geluk door

maatschappijhervorming

Technische Utopie:

geluk door technische

vooruitgang

Utopia Dystopia

Plastics Nanotech “Door plastics is de mens op

de drempel van een tijdperk van overvloed,

Waarin we , zoals een tovenaar bijna elke behoefte kunnen vervullen uit slechts koolstof, water en lucht”

"Nanotechnology herschept Moeder Natuur, atoom voor atoom !"

(advertentie Nanotech Report, 2000)

“Nano-machines zullen technologie en economie radicaal veranderen en een wereld van mogelijkheden scheppen. Ze zijn machines van overvloed"

(Eric Drexler, Engines of Creation, 1986)

(E. Slosson, journalist, 1922)

Plastic dystopia Nanophobia

“..the ecosphere is increasingly cluttered with plastic objects nearly infinite in their shape and size”

(Bioloog Barry Commoner, 1971)

"millions of small monsters will inhabit our

bodies, rapidly multiplying themselves and

annihilating life on earth on the long term"

(Prince Charles, The Guardian,

UK News, April 28, 2003)

Waarom komen beloftes van techniek vaak niet uit?

Besparing-> meer gebruik

Nieuwe behoeften

Verschuivende normen

Nieuwe onveiligheid

“Ik heb zoveel vertrouwen dat mettertijd ook de ontwikkeling van kernenergie ons zal laten zien dat er zoveel mogelijkheden zijn.. dat ik geen enkele aarzeling heb nu die reactoren te helpen oprichten ….”

Minister J. Den Uijl van EZ in 1966

Snelle kweekreactor Kalkar

‘Failed Future’ Kalkarcentrale

• 1967: raming- 300 miljoen DM

• 1979: 6500 miljoen DM

• 1986: 10 miljard DM ( factor 33)

• 1992: 1 DM

S

n

e

l

l

k

w

e

e

k

r

e

a

c

t

o

r

K

a

l

k

a

r

Beter doormodderen?

Mythe van Frankenstein: “Forgetfulness”

• We verwaarlozen de condities waaronder technologie functioneert

• Techniek moet worden ‘opgevoed’, ‘getemd’

January 13, 2006 The Future of technology