Post on 13-May-2015
WETENSCHAPPELIJK FENOMEENONDERZOEK NAAR EERGERELATEERD
GEWELD IN BELGIË
Situering - opzet
Opdrachtgever: FOD Binnenlandse Zaken & Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen
Verkennend onderzoek
Inzicht in de aard, kenmerken, ... van het fenomeen EEG in België: psycho-sociale factoren & culturele processen
Aanbevelingen beleid en aanpak
Onderzoeksteam
Onderzoekers: Anke Van Vossole (part-time) Elli gilbert (part-time)
Promotoren: Kristel Beyens (VUB) Els Leye (UGent) Jan Snacken (VUB) Gily Coene (VUB – coördinatie)
Oktober 2010-2011
Inhoud Situatieanalyse EGG België
Literatuurstudie Interviews in diverse sectoren België (medisch, politie,
onderwijs, hulpverlening) -> casusanalyse Focusgroepen (FR/NL – minderheidsgroepen) Rondetafels, stuurgroep EEG Mechelen, werkgroep
vzw Zijn Situatieanalyse EGG Europa (Zweden, Nederland,
UK) Literatuurstudie Interviews en werkbezoeken Expert-seminarie (Aisha Gill) – studiedag
Rapport - aanbevelingen
Onderzoeksvragen
Kenmerken/vormen van eergerelateerd geweld?
Knelpunten in de aanpak? Positieve en negatieve oplossingsstrategieën? Betekenis van ‘good practices’ in het
buitenland? Relevante maatregelen en instrumenten voor
de betrokken actoren?
Geen representatieve studie van voorkomen van EEG in België
1. bevindingen: omschrijving
Definiëring van het fenomeen eergerelateerd geweld: geen algemene definitie voorhanden, vaak verschillende definiëringen
Controversieel: cultureel essentialisme – cf. ‘collectieve mentaliteit’ Ferwerda & Van Leiden
Afbakening ‘eer’: genderspecifieke ‘normen’ mbt relaties en seksualiteit
Andere vormen: bijv. bloedwraak Eer, aanzien, status: externe waardering Morele bron: positieve aspecten – geweld/moord is geen
eervol gedrag Geweld: (dreiging met) schending/verlies van ‘eer’:
voorkomen, herstellen, sanctioneren
Voorstel werkdefinitie
“de term ‘eergerelateerd geweld’ verwijst naar een continuüm van geweldsvormen waarbij het voorkomen of het herstellen van een schending van de seksuele en familiale eer - waarvan de buitenwereld op de hoogte is of dreigt te geraken – het hoofdmotief vormt. Het kan daarbij gaan om de eer van een individu, de familie of de gemeenschap en het geweld kan uitgaan of ondersteund worden door meerdere personen en gericht zijn op meerdere slachtoffers.”
Cultuur- en gendersensitieve benadering, met oog voor complexititeit & ernst van de problematiek
Voorbeelden van EGG?
Laila Achichi werd het slachtoffer van een gewelddadige ‘duiveluitdrijving’ omwille van haar homoseksuele geaardheid. Ze overleefde haar verwondingen niet (oktober 2009).
Saida Seikh weigerde een gedwongen huwelijk en had een relatie met een Belgische man. Ze werd om het leven gebracht door haar broer (oktober 2007).
Amritpal Kaur had een relatie met een jongen die niet goedgekeurd werd door haar ouders (hij was van een andere kaste). Ze werd meegenomen naar het land van herkomst en daar gedood door haar stiefvader (juni 2010)
Voorbeelden van EGG?
Marokkaanse vrouw wordt gewurgd door haar man nadat ze wil scheiden. Dader vermoedt ontrouw, voorafgaande geschiedenis van fysiek geweld in de relatie, duiveluitdrijving
Turks-Assyrisch meisje wordt jarenlang mishandeld door haar broers, het meisje rebelleert (kleding, piercings, gedrag, …), politie-interventies met weinig effect - op 18 jaar naar vluchthuis
Armeens meisje wordt verkracht door vriend, dreiging roddel gemeenschap, chantage door nieuwe vriend
Turks meisje wordt geacht te huwen met neef uit Turkije, geeft aan dit niet te willen en wordt bedreigd door broer en andere familieleden
….
2. Bevindingen: aanleidingen EEG Verzet tegen een gedwongen/gearrangeerd
huwelijk Voorhuwelijkse relaties, zwangerschap Relatie met niet door familie gekozen partner Het beëindigen van een relatie (echtscheiding) Holebiseksualiteit Buitenechtelijke relatie - het vermoeden van
ontrouw Niet voldoen aan regels mbt. kuisheid & zedig
gedrag
3. Bevindingen: vormen
Het beperken van de bewegingsvrijheid, het isoleren van personen en/of het uitoefenen van controle (vnl. ten aanzien van vrouwen of meisjes)
Het onthouden van ontwikkelingsmogelijkheden (taalcursussen, onderwijs)
Psychologisch geweld, het uiten van bedreigingen: roddels, pesterijen, doodsbedreigingen
Het wegsturen naar het land van herkomst: bij het vermoeden van een voorhuwelijkse relatie (vooral bij meisjes), naar aanleiding van ongehoorzaamheid (vooral bij jongens).
Verstoting door familie(-leden) of door de (leden van de) gemeenschap
Gedwongen huwelijken, nl. de verplichting om met een bepaalde persoon te huwen.
Fysiek geweld in alle mogelijke vormen, met moord als meest extreme vorm van fysiek geweld
4. Bevindingen: aanpak
Geen duidelijkheid omtrent te volgen aanpak – grote vraag naar informatie en vorming professionelen
5 B’s = bewustmaking, bescherming, bestraffing, begeleiding en beleid
Integraal en geïntegreerd beleid: samenwerking verschillende sectoren + minderheidsgroepen
Centralisering en uitbouw expertise Aandacht voor kwestbare groepen Toegankelijker maken/interculturaliseren
bestaand aanbod
4.1. Bewustmaking
sensibilisering eerste lijn – hulpverleners: fenomeen kaderen – onderscheid benoemen rode vlaggen/checklist + professionele vorming
+ expertise uitbouw bespreekbaarheid gemeenschappen:
taboe doorbreken – andere ingang (thema’s als seksualiteit en relatievorming)
domeinen: onderwijs, culturele sector, inburgering
verschil ts ‘eer’ en ‘geweld’: stereotiepen niet versterken – ‘eer’ duiden als positieve bron
4.2. Bescherming
Risicoscreening – taxatie: vragenlijst gevaar escalatie/veiligheid - deskundigheidsvorming
Centralisering expertise – referentiepersonen Ketensamenwerking – uitwisseling Capaciteitsuitbouw anonieme opvang
volwasssenen Specifieke voorzieningen voor jongeren Nazorg! Bemiddeling – belang van brugfiguren
(binnen – buiten)
4.3. Vervolging + begeleiding daders Straffeloosheid tegengaan
Geen indicaties noodzaak uitbreiding van wetgeving
Erkenning van daders als mogelijke slachtoffers
Daderbegeleiding
Getuigen – deskundigen in rechtszaken
4.4. beleid
Lokaal: samenwerking verschillende sectoren + gemeenschappen ketenaanpak: meldcode, uitwisseling gegevens bemiddeling: interculturele bemiddelaars - inzetten
brugfiguren Federaal/gemeenschapsniveau:
expertisecentrum - ondersteuning/advies hulpverleners – cf. actieplan
Registratiesysteem (definitie) Internationale samenwerkng: netwerking
betrokken diensten Verdere toetsing instrumenten: effectiviteit &
toepasbaarheid Belgische context Implementatie: professionele omkadering
Tot slot
Verkennend onderzoek: complexiteit inzichtelijk maken pragmatische kijk
Zorgvuldig omgaan met concept: degelijke vorming en omkadering voorzien
Culturele stereotyperingen nefast: grote verscheidenheid, aandacht voor het particuliere verhaal/context
Instrumenten en praktijken buitenland: implementeerbaarheid verder onderzoeken
Aandacht voor specificiteit sectoren, Brusselse context