Post on 23-Sep-2020
Werken met groepsplannen in het VO Naar handelingsgericht werken
Schoolpsychologencongres 2013
15 maart 2013
Arjan Clijsen
Programma workshop
Aanleiding
Doel en uitgangspunten
Ontwerpen eigen onderwijszorgroute
Handelingsgericht werken met groepsplannen
Ervaringen pilotscholen
Positie en rol psycholoog/orthopedagoog
Discussie en vragen
Aanleiding HGW met groepsplannen VO
Onvrede individuele handelingsplannen
Toename en verdichting problematiek leerlingen
Handelingsverlegenheid docenten in omgaan met
verschillen (passend onderwijs)
Meer aandacht voor talentontwikkeling
Stimuleren doel- en opbrengstgericht werken
Naar een doorgaande onderwijszorg in school
Stappen in de onderwijszorg en de
resultaten ervan meer transparant
Stelling
Werken met veelheid aan individuele handelingsplannen
is onhaalbaar en onuitvoerbaar voor docenten
HGW met groepsplannen in VO
Nog onontgonnen terrein
Zoektocht . . . . . . . .
Korte discussie
In het PO is HGW inmiddels gemeengoed en wijd verspreid.
Wat zijn verschillen in het VO waar je met HGW rekening
mee moet houden?
Doelgroep
VMBO
HAVO/VWO
Uitgangspunten
• Afstemming op onderwijsbehoeften leerlingen
• Uitgaan positieve kwaliteiten leerlingen
• Preventief
• Doel- en opbrengstgericht
• Werken met groepsplannen
• Samen met de leerling en de ouders
• Stappen zijn transparant
• Docenten en mentor zijn beslissend
• Groepsbesprekingen zijn ‘smeerolie’
• Zorgfunctionarissen: accent verschuift
van leerling- naar docentbegeleiding
Omslag in denken en handelen
Van deficit-denken
naar
handelen vanuit onderwijsbehoeften
Ontwerp = maatwerk per school
Ontwerp eigen onderwijszorgroute
Die past bij:
De visie en ambities van school
De organisatie van onderwijs en zorg
De overlegstructuur in school
De interne zorgstructuur en samenwerking met
externe partners
Basisontwerp
vakoverstijgend
GROEPSNIVEAU:
De cyclus HGW
begrijpen
waarn
em
en
pla
nn
en
realiseren
1) Groeps- overzicht
2) Signaleren leerlingen die
extra aandacht nodig hebben
3) Benoemen onderwijs- behoeften
5) Opstellen groepsplan
6) Uitvoeren en evalueren groepsplan
IHP
leerlingen
4) Clusteren
leerlingen
met
vergelijkbar
e
onderwijs-
behoeften
Vakoverstijgend
SCHOOLNIVEAU
begrijpen
waarn
em
en
pla
nn
en
realiseren
1) Groeps- overzicht
2) Signaleren leerlingen die
extra aandacht nodig hebben
3) Benoemen onderwijs- behoeften
5) Opstellen groepsplan
6) Uitvoeren en evalueren groepsplan
IHP
leerlingen
4) Clusteren
leerlingen
met
vergelijkbar
e
onderwijs-
behoeften
Vakoverstijgend
Bovenschools niveau
ZAT Extern:
SWV
Jeugdzorg
begrijpen
waarn
em
en
pla
nn
en
realiseren
1) Groeps- overzicht
2) Signaleren leerlingen die
extra aandacht nodig hebben
3) Benoemen onderwijs- behoeften
5) Opstellen groepsplan
6) Uitvoeren en evalueren groepsplan
IHP
leerlingen
4) Clusteren
leerlingen
met
vergelijkbar
e
onderwijs-
behoeften
Vakspecifiek
Vaksectie
Kernteam
Overleg met mentor
Coaching docent
begrijpen
waarn
em
en
pla
nnen
realiseren
1) Groeps- overzicht
2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben
3) Benoemen onderwijs- behoeften
5) Opstellen groepsplan
6) Uitvoeren en evalueren groepsplan
IHP
leerlingen
4) Clusteren
leerlingen met
vergelijkbare
onderwijs-
behoeften
Cyclus handelingsgericht werken
waarnemen
begrijpen plannen
realiseren
1) Evalueren groepsplan en verzamelen
leerlingengegevens in groepsoverzicht
2) Signaleren van
leerlingen met
specifieke
onderwijsbehoeften
3) Benoemen van
specifieke
onderwijsbehoeften
van leerlingen 4) Clusteren van
leerlingen met
vergelijkbare
onderwijsbehoeften
6) Uitvoeren van
het groepsplan
5) Opstellen van
het groepsplan
Stap 1 Verzamelen gegevens in groepsoverzicht
Kort en bondig invullen gegevens in groepsoverzicht
• Toetsen en leerlingvolgsysteem
• Observaties in de klas
• Analyses van werk
• Gesprek met leerling (ouders)
woensdag 27 maart 2013 Kempenhorst College 19
Groepsoverzicht
Stap 2 Signaleren leerlingen
Welke leerlingen hebben extra aandacht nodig?
Aanvinken in groepsoverzicht
Denk bijvoorbeeld aan leerlingen met:
• leervorderingen die achterblijven
• sociaal-emotionele problematiek
• problemen in werkhouding, inzet, taakaanpak,
• een grote leervoorsprong
• een eigen leerstijl
Welke criteria hanteren we in ons team?
Stap 3 - Benoemen van onderwijsbehoeften
Wat zijn de onderwijsbehoeften van
de leerlingen die gesignaleerd zijn?
Afstemmen op onderwijsbehoeften
Van denken in problemen denken in onderwijsbehoeften
Wat heeft deze leerling de komende periode (extra) nodig
om bepaalde doelen te bereiken?
Hoe kan ik mijn instructie, aanpak en/of begeleiding
afstemmen op wat deze leerling nodig heeft om deze doelen
te bereiken?
We onderscheiden:
pedagogische en didactische onderwijsbehoeften
Deze leerling heeft … • Een instructie nodig ….
• Opdrachten nodig ….
• (leer)activiteiten nodig ….
• Feedback nodig ….
• Groepsgenoten nodig ….
• Een docent nodig ….
• Een leeromgeving nodig …
• Ondersteuning nodig die …
• Ouders nodig die …
• Etc. ….
Een keuze op basis van analyse van het groepsoverzicht voor
activiteiten met de hele groep, subgroepen en/of individuele
leerlingen
Clustering moet haalbaar zijn qua klassenmanagement
De leerlingen leren van en met elkaar
Stap 4 - Clusteren leerlingen met vergelijkbare
onderwijsbehoeften
Stap 5 - Opstellen groepsplan Op basis van de onderwijsbehoeften van de leerlingen en gekozen
clustering wordt kernachtig het aanbod voor een periode gepland:
- Doelen
- Inhoud (wat)
- Aanpak (hoe)
- Organisatie
- Evaluatie
Groep: Datum: Periode:
Groep/ namen
Doel Inhoud (wat) Aanpak (hoe) Organisatie Evaluatie wijze
Basis- arrangement
Intensief arrangement (namen)
Gevorderd arrangement (namen)
Evaluatie
Stap 6 Uitvoeren en evalueren groepsplan
Uitvoeren groepsplan in de lessen
Indien nodig plan tussentijds bijstellen
Evalueren:
Zijn de doelen uit groepsplan bereikt?
Reflectie: heeft het aanbod of de aanpak gewerkt? Welke
aanpassingen zijn nodig?
Inspectie en groepsplannen
• Groepsoverzicht is onderlegger voor groepsplan
• Transparant zijn welke leerlingen extra instructie en begeleiding ontvangen hebben, met welk resultaat
• Er mag geen evaluatie van groepsplan ontbreken
Groepsbespreking
begrijpen
waarn
em
en
pla
nnen
realiseren
1) Groeps- overzicht
2) Signaleren leerlingen die extra aandacht nodig hebben
3) Benoemen onderwijs- behoeften
5) Opstellen groepsplan
6) Uitvoeren en evalueren groepsplan
HP
leerlingen
4) Clusteren
leerlingen met
vergelijkbare
onderwijs-
behoeften
Agenda groepsbespreking (kernteam)
Evalueren vorig groepsplan
Actualiseren groepsoverzicht
Signaleren leerlingen
Aanscherpen onderwijsbehoeften
Clusteren + handvatten voor nieuw groepsplan
Afspraken uitvoering groepsplan
Aanmelden leerling intern zorgoverleg
Groepsbespreking (kernteam)
Maak bespreking handelingsgericht
Voorzitter: mentor, teamleider of afdelingsleider
Aanwezig: docenten uit kernteam, lid zorgteam?
“Smeerolie van HGW”
Vakoverstijgend
Bovenschools niveau
ZAT Extern:
SWV
Jeugdzorg
begrijpen
waarn
em
en
pla
nn
en
realiseren
1) Groeps- overzicht
2) Signaleren leerlingen die
extra aandacht nodig hebben
3) Benoemen onderwijs- behoeften
5) Opstellen groepsplan
6) Uitvoeren en evalueren groepsplan
IHP
leerlingen
4) Clusteren
leerlingen
met
vergelijkbar
e
onderwijs-
behoeften
Agenda intern zorgoverleg (IZO) Analyse hulpvraag van leerling
Analyse begeleidingsvraag van mentor/docenten
Ontwikkelingsperspectief leerling
Specifieke onderwijs- en zorgbehoeften
Hoe tegemoetkomen aan ontwikkelingsperspectief
en onderwijsbehoeften leerling?
Begeleiding leerling? Begeleiding mentor/docenten?
Afstemming met ouders en met leerling
Aanmelden bij ZAT?
Maak het IZO handelingsgericht.
Koppel IZO aan de cyclus HGW.
Ervaringen: succesfactoren
Schoolleiding stimuleert, motiveert en faciliteert
Stuurgroep
Visie met draagvlak en gedeelde ambities
“Gewoon beginnen”
Starten met een gemotiveerd team
Draaiboek waarin stappen uitgewerkt staan
Externe begeleider
Goede communicatie in school
Professionalisering on the job
Efficiënte administratie en registratie (ICT)
Kennis delen met andere scholen
Ervaringen: knelpunten
Visie en ambitie formuleren kostte veel tijd
Omslag in denken en handelen heeft tijd nodig
Ouders en leerlingen nog onvoldoende betrokken
Langdurig proces van leren
Klassenmanagement bij omgaan met verschillen
Geringe overlegmogelijkheden in school
Moeilijk in te passen in huidige registratiesystemen,
zoals Magister
De opbrengsten
“De leerling
staat centraal
niet de
methode”
“In één
oogopslag heb je
de hele groep in
beeld”
“Werken met
groepsplannen zorgt
voor meer
instructietijd en
effectieve leertijd”
“meer rust door een
betere
klassenorganisatie”
Resultaten
Meer afstemming op onderwijsbehoeften
Meer aandacht voor factoren die de ontwikkeling en
het leren van leerlingen stimuleren en belemmeren
Meer focus op talenten van leerlingen
Gezamenlijke taal in school
Meer overleg en samenwerking tussen docenten
Duidelijke zorgstructuur: transparante stappen
Accentverschuiving van leerlingbegeleiding naar
docentbegeleiding
Discussie
Wat betekent dit voor mijn positie en rol als
schoolpsycholoog of orthopedagoog?
Welke kansen en mogelijkheden zie ik?
Rol psycholoog of orthopedagoog
Passend onderwijs gebeurt in de klas
Accent verschuift:
van leerlingbegeleiding naar docentbegeleiding
Onderwijsservicecentrum (OSC)
Mentor en docenten staan centraal: cyclus HGW
Wat zijn hun ondersteuningsvragen?
OSC van school (psychologen en orthopedagogen)
Consultatie en coaching van mentoren en docenten
Producten KPC Groep
Handreiking mentoren en docenten
Draaiboek invoering onderwijszorgroutes
Onderzoeksrapportage
www.onderwijszorgroutesvo.nl
a.clijsen@kpcgroep.nl
Vragen of meer informatie
a.clijsen@kpcgroep.nl
www.onderwijszorgroutesvo.nl