Welkom

Moderator:

Albert Hulshoff

Op Locatie:

De Scheg, Deventer

Aschwin Lankwarden

ESCo’s

9.40 uur Menukaart Prestatiecontracten en het Erasmus Contract

Door: Marc Hopman, AT Osborne

10.10 uur GebiedsESCo Plaspoelpolder

Door: Bart van de Velde, APPM

& Gijs Schuurhuis, UrbanisatorPlaspoelpolder

10.45 uur Netwerken

11.30 uur Einde

kennisplatform over duurzaam bouwen

Missie

“Kennis is het enige dat je kunt

vermenigvuldigen door het te delen”

Duurzaam Gebouwd Op LocatieErasmus Universiteit & Menukaart Prestatiecontracten

21 mei 2014

Marc Hopman – Senior Consultant

AT OSBORNE

www.atosborne.nl

10

AT Osborne

Huisvesting en Vastgoed

InfrastructuurGebiedsontwikkelingen Milieu

Organisatie & Huisvestingsadvies

Gezondheidszorg

Projectmanagement

Bouwkosten-management

Infrastructuur & Mobiliteit

Projectbeheersing

Gebiedsontwikkeling

Milieu &Omgeving

Interim executivesLegal &Contracting

AT Osborne Academy

Legal Interim executives

Multidisciplinair bureau

Werkt aan oplossingen voor

ruimtelijke vraagstukken

Met 150 adviseurs en managers

Legal & contracting

Interim executives

11

12

Hoofdkantoor AT Osborne, Eerste Duurzame Rijksmonument met Energieprestatie contract

Afspraak Triodos en AT Osborne: Samen verduurzamen

Energiebesparing wordt bij de vaste huursom opgeteld

De kosten moeten in balans zijn

Geen All-in huurcontract, rekening energie ligt bij huurder

Voorbeeld:

Huidig

Huur: Energie:

€180,- € 40,-= € 220,-

Nieuw

Huur: Energie:

€190,- € 30,-= € 220,-

13

Energieprestatie contract

Erasmus aanbesteding en prestatiecontract

Menukaart Prestatiecontracten

Vragen

INHOUD

14

EnergieprestatiecontractKenmerken contract

Wat is een energieprestatiecontract?

Afspraken met een commerciële partij om energiebesparende maatregelen te realiseren in het voordeel van beide partijen.

Een goed contract is:

Transparant en helder

Goed beheersbaar

Communicatiemiddel

Omvat besparingsprikkels

15

EnergieprestatiecontractVertrekpunt

Ingebruikfase

0 jaar 5 jaar 10 jaar 15 jaar 20 jaar 25 jaar 30 jaar 35 jaar 40

jaar

Bouwfase

Gebouw-gebonden (45%)

Organisatie- en gedrags-

gebonden (55%)

Energiekosten

16

EnergieprestatiecontractWelke prestaties?

A. Klanttevredenheid• Overall• Klimaat• Dienstverlening

B. Duurzaam beheer• Elektriciteit / m2• Warmte (gas) / m2• Stadswarmte / m2

C. Optimale kosten / kwaliteit• Onderhoudskosten / m2• Energiekosten / m2• Status installaties• Storingen

D. Binnenklimaat• Temperatuur• CO2 concentratie• Verlichtingsterkte• Geluidsniveau

E. Innovatie• Vernieuwing• Revisiegegevens

Optimaal beheer enonderhoud op basis vanprestaties

Bron: RVO.nl

17

INHOUD

Energieprestatie contract

Erasmus aanbesteding en prestatiecontract

Menukaart Prestatiecontracten

Vragen

Opbouw prestatiecontract

Overeenkomst

Uitvoerende partij Opdrachtgever

Opbouw prestatiecontract

Overeenkomst

Algemene Bepalingen

WerkomschrijvingEnergie prestatiecontract

Erasmus Contract

De Getallen

BVO circa 195.000 m2

Gemiddelde omvang € 1.500.000 - €2.000.000,- per jaar

Studenten circa 23.000

Medewerkers circa 2.600

Erasmus Contract

Innovatief

1 perceel W&E&B inclusief terreininstallaties

Duur 5 jaar met optie tot verlenging 2x5 jaar (totaal 15 jaar)

Samenwerking

Ontzorgen, aantoonplicht bij de uitvoerende partij op basis van SCB gedachte

MJOP opgenomen

Storingen afgekocht

Behalen energieprestatie opgenomen

Functioneel beheer op basis van ontwerpcondities van de installaties

ESCo-gedachte verwerkt

WKO-installaties worden toegevoegd tijdens looptijd contract

Erasmus Contract

Innovatief

Beschikbaarheid ruimtes

Gebruikersbeleving

Klanttevredenheid

Bonus / malus regeling

Aanbestedingsproces

Niet openbare Europese Aanbesteding

Voorselectie

Inschrijfleidraad

Selectie naar 5 inschrijvers

Tijdens deze fase wordt het contract verder uitgewerkt

Gunningsfase

Concept contract wordt toegestuurd inclusief bijlagen

Beoordelen aanbiedingen en PVA’s

24

EnergieprestatiecontractVoor- en nadelen

Voordelen

Bewustwording

Financiële prikkel om te verbeteren

Nieuwste technische ontwikkelingen

Meer inzicht door registratie en rapportages

Ontzorging

Samenwerking

Duurzame en up-to-date vastgoedportefeuille

Nadelen

Leerproces / groeitraject

Contractmanagement

Beperkte ervaring met contractvorm

25

INHOUD

Energieprestatie contract

Erasmus aanbesteding en prestatiecontract

Menukaart Prestatiecontracten

Vragen

26

Huisvestingsketens

Huurder – verhuurder

Inzet Platform Duurzame Huisvesting: opheffen split incentive

Bestaande instrumenten:

Leidraad Greenlease

Greenlease Menukaart

Greenlease Dashboard

27

Huisvestingsketens

Opdrachtgever – uitvoerende partij

Exploitatiefase – afspraken maken over beheer, onderhoud, energiebesparende maatregelen, financiering en samenwerking

28

Menukaart Prestatiecontracten

Klankbordgroep met platformleden

Relevante literatuur gebruikt:

ISSO, NEN, ISO, RgdBOEI

Gemaakt door

Marc Hopman en Albert Hulshoff

www.platformduurzamehuisvesting.nl

29

Opbouw Menukaart Prestatiecontracten

De start

30

31

32

33

34

INHOUD

Energieprestatie contract

Erasmus aanbesteding en prestatiecontract

Menukaart Prestatiecontracten

Vragen

35

Vragen?

www.atosborne.nl

Stichting Urbanisator Plaspoelpolder

Locatie & eigenschappenPlaspoelpolder, Rijswijk

Opgave Plaspoelpolder

Leegstand op de kantorenmarkt

Monofunctioneel gebied

Imago

Urbanisator Actieprogramma

Informeren & Inspireren

Aanjagen & Initiëren

(her)Ontwikkelen

Verduurzamen

Innovatief verduurzamen op de Plaspoelpolder

Eind 2012, ThemabijeenkomstDuurzaamheid

Cofinanciering provincie Zuid-Holland & gemeente Rijswijk

Binnen twee weken op 50.000+ m2

Proces van gebiedspionieren

Vertrouwensbasis

Community Plaspoelpolder

41

Welkom bij APPM

‘Nederland mooier maken’

• 60 Project- en procesmanagers• Kantoren in Hoofddorp, Zoetermeer en Breda

Vakgebieden• Ruimte & Vastgoed• Infrastructuur & Mobiliteit• Water & Groen• Energie & Klimaat

Achtergrond• Bart van de Velde – Stedelijke Economie

DWA

‘Goed rentmeesterschap is een opdracht’

• Ca. 100 medewerkers• Kantoren in Bodegraven, Amsterdam, Ede en

Rijssen (nieuw)

Werkgebieden• Installatie- en energietechniek• Van het eerste initiatief tot de exploitatiefase

Waarom een energiezuinige

Plaspoelpolder?

43hoofddorp breda zoetermeer

Urgentie:

Toename leegstand

In 2020 zijn energieneutrale

panden de standaard

Stijging energiekosten

Eisen ten aanzien van

milieuprestatie worden

aangescherpt (energielabels,

milieuwet, etc.)

Activiteitenbesluit Milieubeheer

Volgens het Activiteitenbesluit Milieubeheer zijn

bedrijven en instellingen verplicht om

energiebesparende maatregelen te nemen met

een terugverdientijd van 5 jaar of minder (bij

energieverbruik van 50.000 – 200.000 kWh).

Waarom een energiezuinige

Plaspoelpolder?

45hoofddorp breda zoetermeer

Kans:

Hogere huurprijs

Hogere verhuurbaarheid

Hogere vastgoedwaarde

Aanzienlijke verbetering arbeidsproductiviteit en afname ziekteverzuim

Organiserend vermogen in het gebied

Betrokkenheid Gemeente, Provincie, Urbanisator, Shell en Rijksoverheid

Voordelen collectieve aanpak

46hoofddorp breda zoetermeer

Energie geen core business:

meeliften op gezamenlijke

aanpak

Behoefte aan ontzorging

Synergievoordelen

Betere business case door meer

mogelijkheden

Gebiedsbelang: je bent er niet

met een duurzaam pand

De GebiedsESCo

48hoofddorp breda zoetermeer

• Collectief verduurzamen op een

bedrijven- of kantorenterrein

• Benutten energiebesparingen voor

verdere verduurzaming

• Organiseren van vehikel voor:

• Implementeren van maatregelen

• Garanties op energiebesparing

• Facilitering van financiering

• Monitoren energieverbruik

• Aansturen onderhoudspartijen

• Contractmanagement

Budgetneutraal?

49hoofddorp breda zoetermeer

Budgetneutraal op basis van een ‘Business as

Usual-lijn’.

(Hetgeen dat je sowieso al zou uitgeven aan

energieverbruik en onderhoud en vervanging

van installaties).

50hoofddorp breda zoetermeer

Hoe werkt een ESCO?

Vier tredes van

verbeteren energieprestatie

51hoofddorp breda zoetermeer

1. Reductie energiebehoefte

2. Benutting vrijkoming energie

3. Gebruik duurzame

energiebronnen

4. Efficiënt gebruik fossiele

bronnen

GebiedsESCo Plaspoelpolder

52hoofddorp breda zoetermeer

Grootste bedrijventerrein van Rijswijk: 350

bedrijven en 14.000 werknemers

Bij veel bedrijven/kantoren energie(kosten)-

besparingen haalbaar tot wel 30%, met

relatief beperkte inspanningen en

investeringen

Bedrijven gericht op corebusiness:

besparingsmogelijkheden blijven veelal

liggen

Entiteit nodig voor ontzorging, met kennis

van zaken

GebiedsESCo Plaspoelpolder

53hoofddorp breda zoetermeer

Doel: concrete verduurzaming en

collectieve besparing op Plaspoelpolder

Ten minste 40.000 m2 BVO aan deelname

Besparing uit quick wins inzetten voor

verdere verduurzaming

Opstarten GebiedsESCo

54hoofddorp breda zoetermeer

1. Benaderen bedrijven

2. Organiseren bijeenkomsten

3. Uitvoeren energiescans

4. Uitgeven energielabels

5. Opzetten business cases

6. Opzetten collectief business plan

7. Oprichten GebiedsESCo

Opstarten GebiedsESCo

55hoofddorp breda zoetermeer

Financiering vanuit Provincie Zuid-Holland

(nr. 1 aanvraag!), Gemeente Rijswijk, St.

Urbanisator

Gratis deelname bedrijven voorfase

GebiedsESCo (op voorwaarde dat bedrijven

ook meedoen)

56hoofddorp breda zoetermeer

Uitkomsten Scans

Brons: Minimaal scenario met korte

terugverdientijden.

Zilver: Combinatie van

gebouwgebonden maatregelen en

duurzame elektriciteitsopwekking.

Goud: Maximale besparingen door

gebouwgebonden maatregelen,

duurzame elektriciteitsopwekking en

gebruik restwarmte

Platina: Energieneutraal gebouw

Brons, zilver, goud of platina?

57hoofddorp breda zoetermeer

Het gaat vastgoedeigenaren niet

alleen om korte

terugverdientijden

Behoud van bestaande huurder

Aantrekken van (hoogwaardige)

nieuwe huurder

Visie op pand in 2020

Emotionele historie met pand

Maatregelen

58hoofddorp breda zoetermeer

Brons

Collectieve inkoop energie

Tegengaan verspilling (optimaliseren verwarming, betere afstelling, etc.)

Verlichting

Powermanagement

Zilver

Zonnepanelen

Goud

Benutten restwarmte Shell en Datacentrum

Platina

Grootschalig duurzame opwek

Innovatieve toepassingen (n.t.b.)

Resultaten scans

Reductie CO2-uitstoot

– Brons: 330 ton per jaar (2,2 miljoen autokilometers bij 150 gram per km)

– Zilver: 560 ton per jaar (3,7 miljoen autokilometers bij 150 gram per km)

– Goud: 870 ton per jaar (5,8 miljoen autokilometers bij 150 gram per km)

59

Totaal investering besparing etvt (jaar) energiebeparing totaal

BRONS € 300.930 € 95.952 3,1 17%

ZILVER € 920.130 € 130.137 7,1 28%

GOUD € 1.990.730 € 223.647 8,9 45%

60

Garanties op besparingen?

Prestatieafspraken

Energieprestatiecontracten

Coöperatie met als leden: vastgoedeigenaren,

Urbanisator, evt. DWA en APPM

Eigenaar A Eigenaar B Eigenaar ... Eigenaar Z

DWA en APPM als uitvoerders van de

taken van de coöperatie

61hoofddorp breda zoetermeer

Vervolgstappen

62hoofddorp breda zoetermeer

Vervolgstappen:

Collectief besluit over business case

Aanstellen vraagbaak voor vragen oprichten coöperatie en afsluiten EPC’s

Besluit deelname ESCoPlaspoelpolder

(Laten) opstellen van statuten

Inschrijven in Handelsregister

Oprichten rechtspersoon

Nieuwe GebiedsESCo’s?

63hoofddorp breda zoetermeer

Uithoorn

Noord-Holland-Noord

Provincie Noord-Brabant

Provincie Gelderland

Gemeente Leiden

Gemeente Westland

?

12 juni: Seminar op de Plaspoelpolder

Vragen?

64hoofddorp breda zoetermeer

Hoe gaan we om met split incentive?

Hoe gaan we om met (verwachte) leegstand?

Hoe krijgen we financiers aan boord?

Hoe generen we budget voor extra energiescans?

Hoe gaan we om met nieuwe toetreders?

Dank voor uw aanwezigheid

Graag het evaluatieformulier invullen!

Agenda6 juni – DGOL Zorgvastgoed – Den Bosch

18 juni – DGOL Renovatie – Rosmalen