“We verliezen allemaal…”

Omgaan met verlies en rouw

in reactie hierop

Liesbeth Braem – PsycholoogCorrespondentie-adres: Ter Coutere 51, 8531 Bavikhovee-mail: liesbeth.braem@skynet.be

OVERZICHT

1. Illustraties

2. Verlies

3. Rouw

4. De hulpverlener als koorddanser

5. Een sprookje…

OVERZICHT

1. Illustraties

2. Verlies

3. Rouw

4. De hulpverlener als koorddanser

5. Een sprookje…

OVERZICHT

1. Illustraties

2. Verlies

3. Rouw

4. De hulpverlener als koorddanser

5. Een sprookje…

OVERZICHT

1. Illustraties

2. Verlies

3. Rouw

4. De hulpverlener als koorddanser

5. Een sprookje…

OVERZICHT

1. Illustraties

2. Verlies

3. Rouw

4. De hulpverlener als koorddanser

5. Een sprookje…

Het verhaal van Roza

1. Illustraties

Het verhaal van Frans en Agnes

1. Illustraties

Het verhaal van Marc Herremans

1. Illustraties

Het verhaal van Vera

1. Illustraties

VERLIES

Achterzijde van hechtingAchterzijde van hechting Unieke en persoonlijke zaakUnieke en persoonlijke zaak Verschillende soorten verliesVerschillende soorten verlies Verliescirkel (de Mönnick)Verliescirkel (de Mönnick)

2. Verlies1. Illustraties

De verliescirkel (de Mönnick)

Lichaam

School / werk

Psyche

Rel

atie

sO

uderschap

Hui

s en

ha

ard

De verliescirkel (de Mönnick)

Lichaam

School / werk

Psyche

Rel

atie

sO

uderschap

Hui

s en

ha

ard

Lichaam

De verliescirkel (de Mönnick)

Lichaam

School / werk

Psyche

Rel

atie

sO

uderschap

Hui

s en

ha

ard

Psyche

De verliescirkel (de Mönnick)

Lichaam

School / werk

Psyche

Rel

atie

sO

uderschap

Hui

s en

ha

ard

Rel

atie

s

De verliescirkel (de Mönnick)

Lichaam

School / werk

Psyche

Rel

atie

sO

uderschap

Hui

s en

ha

ard

School/werk

De verliescirkel (de Mönnick)

Lichaam

School / werk

Psyche

Rel

atie

sO

uderschap

Hui

s en

ha

ard

Ouderschap

De verliescirkel (de Mönnick)

Lichaam

School / werk

Psyche

Rel

atie

sO

uderschap

Hui

s en

ha

ard

Hui

s en

ha

ard

ROUWEN IS EEN WERKWOORDVER-WERKEN

Een bewustwordingsprocesEen bewustwordingsproces van een pijnlijke realiteitvan een pijnlijke realiteit en een aanpassingsprocesen een aanpassingsproces Verwerken = bewustworden + aanpassenVerwerken = bewustworden + aanpassen

2. Verlies1. Illustraties 3. Rouw

ROUWEN IS GEEN ZIEKTEMAAR SOMS LOOPT HET FOUT

80% tot 90% loopt goed80% tot 90% loopt goed Gecompliceerde rouwGecompliceerde rouw

symptomen van scheidingsangstsymptomen van scheidingsangst traumatische symptomentraumatische symptomen

Rouw VragenLijst (RVL)Rouw VragenLijst (RVL) www.rouw.nl/enquêtewww.rouw.nl/enquête

2. Verlies1. Illustraties 3. Rouw

ROUWEN IS GEEN ZIEKTEMAAR SOMS LOOPT HET FOUT SubcategorieënSubcategorieën

Ontkende rouwOntkende rouw Gesomatiseerde rouwGesomatiseerde rouw Uitgestelde rouwUitgestelde rouw

Niet-erkende rouwNiet-erkende rouw Relatie wordt niet erkendRelatie wordt niet erkend Verlies wordt niet als verlies erkendVerlies wordt niet als verlies erkend Verliezer wordt niet als verliezer erkendVerliezer wordt niet als verliezer erkend

2. Verlies1. Illustraties 3. Rouw

ROUWEN DOE JE NOOIT ALLEEN

Ondanks erg individueel bepaalde Ondanks erg individueel bepaalde rouwstijlenrouwstijlen

Ook een sociaal procesOok een sociaal proces Ingebed in een familiale context en cultuurIngebed in een familiale context en cultuur

2. Verlies1. Illustraties 3. Rouw

DE PERSOON VAN DE HULPVERLENER

Koorddansen tussen afstand en nabijheid

Twee benenTwee benen DOE-beenDOE-been BETEKENIS-beenBETEKENIS-been

Té nabij zijn en té afstandelijk zijnTé nabij zijn en té afstandelijk zijn

2. Verlies1. Illustraties 3. Rouw 4. Hulp

Het ABC van de zelfzorg

AandachtAandacht BalansBalans ContactContact

2. Verlies1. Illustraties 3. Rouw 4. Hulp

Missen is iets wat je voelt,als iets er niet meer is.

(Toon Tellegen)

2. Verlies1. Illustraties 3. Rouw 4. Hulp 5. Sprookje

LITERATUURKEUZE Donk, A.J; De Ridder, K. Ziek van het helpen. Maandblad Geestelijke volksgezondheid (2000), nr. Donk, A.J; De Ridder, K. Ziek van het helpen. Maandblad Geestelijke volksgezondheid (2000), nr.

55, p905-918.55, p905-918. Keirse, M. Helpen bij verlies en verdriet. Een gids voor het gezin en de hulpverlener. Lannoo (2001)Keirse, M. Helpen bij verlies en verdriet. Een gids voor het gezin en de hulpverlener. Lannoo (2001) Maes, J. Leven met gemis. Handboek over rouw, rouwbegeleiding en rouwtherapie. Zorg-Saam Maes, J. Leven met gemis. Handboek over rouw, rouwbegeleiding en rouwtherapie. Zorg-Saam

(2007).(2007). Mönnick, H.J. de (2000). Verlieskunde: handreiking voor de beroepspraktijk. Uitgeverij Elsevier, Mönnick, H.J. de (2000). Verlieskunde: handreiking voor de beroepspraktijk. Uitgeverij Elsevier,

Utrecht.Utrecht. Neimeyer R. Rouw en de zoektocht naar betekenis. Herschrijven van verhalen van verlies en rouw. Neimeyer R. Rouw en de zoektocht naar betekenis. Herschrijven van verhalen van verlies en rouw.

Tijdschrift voor familietherapie, september 2006.Tijdschrift voor familietherapie, september 2006. Polspoel, A. Wenen om het verloren ik. Over verlies en rouwen. Uitgeverij Ten Have (2003).Polspoel, A. Wenen om het verloren ik. Over verlies en rouwen. Uitgeverij Ten Have (2003). Tellegen, T. Misschien wisten zij alles. QueridoTellegen, T. Misschien wisten zij alles. Querido Van de Ven, Luc. Ouder worden. Het leven als antwoord. Davidsfonds Leuven (2004).Van de Ven, Luc. Ouder worden. Het leven als antwoord. Davidsfonds Leuven (2004). Sensibilisatie “Stilstaan bij het afscheid nemen”: draaiboek en syllabus. Netwerk Palliatieve Zorg Sensibilisatie “Stilstaan bij het afscheid nemen”: draaiboek en syllabus. Netwerk Palliatieve Zorg

Zuid-West-Vlaanderen vzw. Versiedatum november 2006.Zuid-West-Vlaanderen vzw. Versiedatum november 2006. Visietekst: Omgaan met verlies bij psychisch kwetsbare mensen. PZ H.Hart Ieper 2006. (Visietekst: Omgaan met verlies bij psychisch kwetsbare mensen. PZ H.Hart Ieper 2006. (

www.hhartieper.bewww.hhartieper.be)) www.verlieskunde.nlwww.verlieskunde.nl www.marcherremans.bewww.marcherremans.be