••• IIINNNVVVVVVLLLOOOOEEEDDD IIILLLLLLLEEEEEGGGGAAAALLLLEE HHHHAANNDEL OP MMMAAAARKKTTTTT KKKKKKKOOOOOOUUUUUUUDDDDDDDDDDDDDDDDDDDEEEEEEEEEEEEEEEEEEMMMMMMMMMMMMMMMMMMIIIIIDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEELLLLLLLLLLLLLLLLLLLLLEEEEEEEEEEEEEEEEEENNNNNNNNNNNN

• AAAALLLLLLLLEEESS OOOOVVVEEERRR CCCHHHHIIIILLLLLLLLEEEERRRR MMMMET KOUDDDEEMMMMIDDELL WWWWWWWAAAAAAAAAAAAATTTTTTTTTTTTTEEEEEEERRRRRRR

•••• VVVVOOOOOOOOORRRBBBEEESSSCCCHHHOOOOUUUWWWWIIIINNNNGGG OOOOPPPP VVVVSSSSKKKKK----BBBBEEEEEUURRRSSSS IIIINN UTRECCCCCCCCHHHHHHHHHHHHHTTTTTTTTTTTTTTTTTTT

113e JAARGANG NR 1 JANUARI 2020

WARMTEWISSELAARS MAKEN IN EEN

GROENE OASE

DE KNOP MOET OM.

WWW.ZETDEKNOPOM.NU

3

inhoud

Januari 2020

ADVERTEERDERSINDEX

AFPRO FILTERS 39

ALKLIMA 02

AMBRAVA 35

BITZER 48

CATEC 11

CENTERCON 11

CLIMA DIRECT 47

CLIMALIFE 07

DAIKIN (ADVERTORIAL) 24

EBM-PAPST 31

ICEFISH 23

JAARBEURS 45

KALIBRATIEBUS 06, 44

SMITSAIR 35

THERCON 04

UTC HVAC BENELUX 23

WIJBENGA 46

ZIEHL-ABEGG 15

KOUDEMIDDELSECTOR IN BAN VAN ZWARTE MARKT

12

PLANTEN ZUIVEREN LUCHT IN WISSELAARFABRIEK

16

CHILLER GEBRUIKT WATER ALS KOUDEMIDDEL

20

VSK 2020 MET ALS THEMA 'MIDDEN IN DE TOEKOMST'

26

STADSARCHIEF WORDTNUL-OP-DE-METER

36

VERDER IN DIT NUMMER:

05 REDACTIONEEL

06 NIEUWS

08 VERENIGINGSNIEUWS

32 MOBIELE KOELING IJSBAAN

40 INTERNATIONAAL NIEUWS

41 COLUMN JOSÉ KOMIN

42 INTERNATIONAAL ONDERZOEK

44 PRODUCTNIEUWS

46 COLOFON

44

ISDEsubsidie

5

redactioneel

rsUko ReindereurHoofdredacte

Ik twijfelde of deze tekst weer over de handel in illegale koudemiddelen zou

moeten gaan. Het onderwerp is namelijk behoorlijk uitgekauwd. Ondanks

dat heb ik toch besloten om het op te pakken. De reden is dat illegale han-

del nog steeds een groot probleem is en dat het onder de aandacht moet blijven.

De impact op de koudetechniek is namelijk groot en vraagt om een betere bestrij-

ding.

In het artikel op pagina 12 staat dat volgens een bron 16 procent van het totaal

aan CO2-equivalenten koudemiddel illegaal op de markt is. Volgens een andere

bron is dat goed voor 30 miljoen ton CO2-equivalent. Dat is bijna de helft van de

65 miljoen ton CO2-equivalent die als gevolg van de quotumregeling uit de markt

is genomen. Met andere woorden: de doelstelling is eigenlijk maar voor iets meer

dan de helft gerealiseerd.

Het gevolg van de enorme hoeveelheid illegaal koudemiddel in de markt is dat de

prijzen van F-gassen momenteel dalen. En dat de gemiddelde GWP-waarde van

alle koudemiddelen op de markt na een lange periode van daling nu stabiliseert.

Handelaren constateren dat de markt momenteel niet onder druk staat. Was er

geen illegale handel, dan was dat waarschijnlijk wel het geval geweest. Dan was

de noodzaak om op koudemiddelen met een lagere GWP-waarde over te stap-

pen groter en zou de HFK-afbouw sneller verlopen.

Door een nieuwe stap in de HFK-afbouw kunnen de prijzen weer gaan stijgen. Op

1 januari 2021 wordt er 18 procent van het Europese quotum aan CO2-equivalen-

ten afgehaald. De vorige keer dat er een hap uit het quotum werd genomen, was

op 1 januari 2018. De 30 procent die er toen vanaf ging, zorgde medio 2017 voor

een enorme prijsstijging van HFK’s. Hoewel de aanstaande verlaging van het quo-

tum kleiner is, kan dat scenario zich halverwege dit jaar herhalen.

In de zomer van vorig jaar had de Europese Commissie nog geen aanwijzingen

dat de smokkel van koudemiddelen de doelstellingen van de F-gassenverorde-

ning doorkruiste. Maar Brussel is inmiddels wakker geworden en beraadt zich op

maatregelen. Ook de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), die in Nederland

toezicht houdt op de naleving van de F-gassenverordening, gaat zich actiever met

de bestrijding van illegale handel bezighouden. Dat wordt tijd en ik ben benieuwd

naar de resultaten. Wij blijven de markt in gaten houden en zo lang het nodig is

over de illegale handel schrijven.

Weer iIllegalehandel

Als gevolg van de enor-me hoeveel-heid illegaal koudemiddel in de markt dalen de prijzen van F-gassen momenteel

6

nieuws

Daikin beloont beste installatieprojecten met awardIn december zijn tijdens de Daikin

Awardshow de winnaars van de vijfde

editie van de Daikin Awards bekendge-

maakt. Installateurs konden sinds april

vorig jaar projecten aanmelden, waar-

na het publiek hierop kon stemmen en

tot slot een onafhankelijke jury zich over

de inzendingen boog. In tegenstelling

tot vorig jaar maakte Daikin pas op de

avond zelf de genomineerden bekend.

De winnaars in de drie awardcategorie-

en zijn:

• Winnaar smart buildings: WKZ Totaalin-

stallateur met Elevatorhuis Rotterdam

• Winnaar innovatie: Rijndorp Klimaat met

Watertoren Hazerswoude Hoogvliet

• Winnaar comfort: Koelvisie met Hotel

Abdij de Westerburcht

In december 2020 reikt Daikin voor de

zesde keer de Daikin Awards uit. Aan-

Airconair verhuist naar nieuwe locatieAirconair, exclusief distributeur in Neder-

land van Galletti-warmtepompen, -koel-

machines, -ventilatorconvectoren en

-luchtbehandeling, is verhuisd naar een

nieuw adres. In het oude pand groei-

de het bedrijf naar eigen zeggen uit zijn

melden kan vanaf februari 2020 via

www.daikinawards.nl

Onlangs is de Sectorgids ‘Koel- en Klimaattechniek 2020’ versche-nen. Naast een overzicht van bedrijven die actief zijn in de HVAC&R-sector biedt de gids artikelen die een overzicht geven van de we-reldmarkt voor koeltechniek. De gids (PDF) kan gratis worden aangevraagd via www.koudeenluchtbehandeling.nl/sectorgids2020

SECTORGIDS 2020 KOEL- EN KLIMAATTECHNIEK 2020

jasje. Volgens de distributeur zijn met

name projecten in het kader van de

energietransitie ervoor verantwoordelijk

dat de vraag naar producten uit de Gal-

letti Groep groeit. “De explosieve groei

van de laatste twee jaar heeft deze ver-

huizing noodzakelijk gemaakt”, aldus

Airconair. Het bedrijf blijft actief vanuit

het Brabantse Fijnaart; het nieuwe be-

drijfspand is hier gelegen aan de Eerste

Kruisweg 20.

Januari 2020 7

Energie-efficiëntie is van het grootste belang! Houd u ook

rekening met de eventuele risi-co’s in uw keuze?

DE BESTE COMBINATIEPRESTATIE/VEILIGHEID

www.climalife.dehon.comBENE

LUX

GASCO

LEGO-BLOKJES WEERSTAAN -273 °C

Het is wetenschappers van de universiteit van Lancas-

ter gelukt om Lego-blokjes af te koelen tot vlak boven

het absolute nulpunt. Het onderzoek toont aan dat het

speelgoed wellicht kan worden ingezet voor de bouw

van quantumcomputers.

De onderzoekers plaatsten een Lego-poppetje en vier

Lego-steentjes in een mengkoelmachine. Deze machi-

ne weet door verhitting van een mengsel van Helium3-

en Helium4-isotopen materiaal te koelen tot temperatuur-

waarden van vlak boven het absolute nulpunt. Met de

mengkoelmachine - die speciaal voor het Britse onder-

zoek is samengesteld - kon men de Lego-stenen koe-

len tot ongeveer 1,6 milligraad (Celsius) boven het nul-

punt van -273,15 °C (0 K). Het resultaat was, zo stellen

de onderzoekers in een rapport, ‘verbazingwekkend’.

Volgens Dmitry Zmeev, hoofd van het onderzoeksteam,

bleek bij het experiment dat de ‘klikstructuur’ waarmee

kinderen Lego-blokjes op elkaar stapelen, voor ‘extreem

efficiënte isolatie bij cryogene temperaturen’ zorgt. Dat

kan volgens hem een doorbraak betekenen met betrek-

king tot de materiaalkeuze voor wetenschappelijke in-

strumenten, zoals cryogene mengkoelmachines. Uit het

experiment blijkt immers dat daarbij ABS-polymeer, het

materiaal dat voor Lego wordt gebruikt, als isolatiema-

teriaal kan worden toegepast omdat het extreem lage

temperaturen weert. Het gebruik van het 'Lego-materi-

aal' kan een aanzienlijke kostenreductie opleveren bij de

ontwikkeling en toekomstige productie van onder ande-

re quantumcomputers. De eerste stap naar gebruik van

‘Lego-materiaal’ bij de ontwikkeling van zulke machines

is volgens de onderzoekers om nieuwe thermische iso-

latie te ontwerpen en het als 3d-printmateriaal in een

mengkoelmachine toe te passen.

Beeld: Nature.com / onder Creative Commons-licentie

8

KNVvK verenigingsnieuws

POST HBO KOUDETECHNIEK VERNIEUWD

Dit voorjaar start de nieuwe opleiding van Post HBO

Koudetechniek. Deze opleiding wordt uitgevoerd door

de Stichting Post HBO Koudetechniek. Dit betreft een

intensieve samenwerking tussen NVKL, KNVvK, Frixis

(het vroegere UBF-ACA), SOK en de docenten, waar-

bij het lesmateriaal is vernieuwd. Ook bieden we gratis

huiswerkklassen aan.

VOOR WIE?

Deze opleiding leidt mensen op tot het zelfstandig kun-

nen ontwerpen, optimaliseren, handhaven en analyse-

ren van complexe koudetechnische installaties. De op-

leiding is bedoeld voor startende of ervaren engineers,

ontwerpers of projectleiders werkzaam in de koude-

techniek of aanverwante vakgebieden, zoals leveran-

ciers of opdrachtgevers.

LEERDOELEN

Na afloop kunnen de deelnemers:

• Een volledige koudetechnische installatie bereke-

nen en ontwerpen, met inbegrip van het functioneel

regeltechnisch ontwerp, mede op basis van actuele

wet- en regelgeving.

• Berekeningen uitvoeren aan de basisbegrippen van

de koudeketen. Bijvoorbeeld de samenstelling van

koudemiddelen of biochemische aspecten van

levensmiddelen, via vakken als biochemie, koude-

middelen en transport.

• Alle koudetechnische componenten ontwerpen,

specificeren en selecteren, zoals compressoren,

warmtewisselaars, regelcomponenten en apparaten

en voorzieningen.

• Het dynamisch systeemgedrag van de installatie

beoordelen.

WAAROM?

Koudetechniek speelt een belangrijke rol in onze maat-

schappij. Zo is het essentieel voor de voedselvoorzie-

ning in de wereld. Zonder koudetechniek zou de mens-

heid niet in staat zijn om in voldoende veilig en vers

voedsel op alle gewenste en noodzakelijke momenten

te voorzien. Behalve voor de voedselvoorziening is ook

op medisch vlak, voor comfort in gebouwen, bij produc-

tieprocessen, in wetenschappelijk onderzoek, etc. kou-

detechniek onontbeerlijk. Het is daarom essentieel dat

mensen worden opgeleid die in staat zijn om deze kou-

detechnische installaties te ontwerpen, optimaliseren,

handhaven, analyseren en verbeteren.

In de opleiding worden zeer veel facetten van de kou-

detechniek behandeld. Of het nu gaat om systeemtech-

niek, toepassingen, kennis van te koelen producten of

van componenten en regeltechniek. Ook actuele the-

ma’s zoals de transitie van huidige chemische koude-

middelen naar chemische alternatieven of natuurlijke

koudemiddelen worden behandeld, net als warmtepom-

pen. De opleiding is onderverdeeld in een theoretisch

en een praktisch deel. Eerst worden veel zaken in the-

orie behandeld. Deze theorie kan getoetst worden aan

een echte NH3/CO2-installatie, waarna in een afstu-

deerproject theorie en praktijk samenkomen.

TOELATINGSEISEN

De opleiding is bedoeld voor mensen met een HBO En-

gineering- of TU-diploma. Enige kennis en ervaring in

het ontwerpen van koeltechnische installaties strekt tot

de aanbeveling. Ook staat de opleiding open voor stu-

denten met een opleiding KTC, Projectleider/manager

koeltechniek of MBO-4 studenten die de Koppeloplei-

ding of de P-HIT-schakelcursus hebben afgerond.

DIPLOMA

Bij voldoende resultaat krijgt de student het Diploma

Post HBO Koudetechniek uitgereikt. De opleiding is een

door SPHBO geregistreerde post-hbo-opleiding.

DUUR, PLAATS, KOSTEN EN START

De opleiding wordt gegeven op maandagen van 13.15

uur tot 21.10 uur, in Woerden. Op twee dagen vindt de

opleiding in Ede plaats, waar het practicum wordt ge-

houden.

De opleidingskosten bedragen € 8.600,- excl. BTW.

Deze prijs is exclusief lesmateriaal á € 400,- excl. BTW,

en reis- en verblijfskosten. De opleidingsprijs kan in

twee termijnen van 50 procent worden voldaan.

De opleidingsduur is 1,5 jaar. De volgende cursus start

op 2 maart 2020, dus wees er snel bij!

MEER INFORMATIE

Ga voor meer informatie naar www.posthbokoudetech-

niek.nl, of neem contact op via het secretariaat. Dit is

telefonisch te bereiken op nummer 088–4010680, of via

een e-mail naar cursus@posthbokoudetechniek.nl.

9

NVKL verenigingsnieuws

Januari 2020

NVKL-PAVILJOEN KOUDE & WARMTETECHNOLOGIE OP VSK

GENOMINEERDEN VOOR DE KOELTROFEE BEKENDGEMAAKT

VEILIG WERKEN AAN ELEKTRA

NORMEN BRANDBARE KOUDEMID-DELEN EN CO

2 ZIJN AFGEROND

Koeltechniek is een onmisbare schakel in de energietransitie. Oplossingen

als de warmtepomp, warmteterugwinning en het gebruik van restwarmte zijn

daar een voorbeeld van. Tijdens de VSK-beurs staat de NVKL samen met elf

lidbedrijven in de koudetechniek en klimaatbeheersing op het NVKL-

paviljoen in hal 11 om dit verhaal te vertellen. Op het paviljoen beleef je als

bezoeker interactief wat koeltechniek inhoudt. Na een bezoek weet je pre-

cies wat koeltechniek voor je kan betekenen. Zo krijg je onder andere een

aantal voorbeeldcases voorgeschoteld van energiebesparende projecten

met concrete resultaten. Kijk op www.nvkl.nl/vsk-2020 voor meer informatie

en gratis toegangskaarten.

Het veilig tot stand brengen, aan-

passen en onderhouden van elek-

trische installaties is werk voor des-

kundigen. Juist om deze reden is

het belangrijk om precies te weten

wat u bij het werken aan elektrische

installaties wel en niet mag doen.

Met de arbocatalogus ‘Veilig werken

aan elektrische installaties in de in-

stallatie- en isolatiebranches’ bent u

helemaal op de hoogte.

Werken onder spanning is in de

installatie- en isolatiebranches

slechts onder uitzonderlijke voor-rr

waarden toegestaan. En als u een-

maal onder spanning werkt, moet u

er alles aan doen om de veiligheids-

risico’s van uw werk zo klein mo-

gelijk te houden. De arbocatalogus

geeft inzicht in de gevaren van wer-rr

ken met elektriciteit én in de manie-

ren waarop u risico’s kunt beperken.

Variërend van NEN 3140-eisen tot

het gebruik van isolerende laarzen,

handschoenen en overschoenen,

gezichtsbescherming en bordessen.

De door de Inspectie SZW getoets-

te arbocatalogus is in de technische

installatie- en isolatiebranches geen

vrijblijvend advies, maar bindend.

Door u te houden aan de eisen die

de catalogus aan opdrachtgevers,

leidinggevenden en uitvoerenden

stelt, werkt u dus niet alleen vei-

lig maar kunt u ook een bezoek van

de Inspectie SZW met vertrouwen

tegemoet zien. De arbocatalogus

‘Veilig werken aan elektrische in-

stallaties in de installatie- en isola-

tiebranches’ is hier te raadplegen:

www.arbotechniek.nl/arbocatalo-

gus/elektrische-installaties.

Heeft u vragen over de arboca-

talogus of wilt u weten wat Arbo-

Techniek nog meer voor u kan be-

tekenen? Neem dan contact op via

0800-8855885 (OTIB Supportdesk)

of info@arbotechniek.nl

De normen voor brandbare koudemiddelen en kooldioxide - NPR 7600 en

NPR 7601 - zijn gereed. In opdracht van de Normcommissie 341094 Koelin-

stallaties en Warmtepompen heeft de NVKL het revisietraject opgestart en

begeleid. Deze maand worden de nieuwe normen gepubliceerd. Als NVKL-

lid kunt u deze normen online benaderen. Via de portal NEN Connect heeft u

continu beschikking over de meest actuele normen en kunt u zorgeloos uw

normen beheren.

Registreer uw bedrijf via www.nvkl.nl/nen-normen. U ontvangt van NEN

Connect uw aanmeldgegevens om de normen in te zien.

Elke twee jaar reikt de NVKL de Koeltrofee uit, aan een bedrijf dat een inno-

vatie in de koude- en/of klimaattechniek heeft gerealiseerd. Bedrijven kon-

den zich tot november 2019 inschrijven voor de Koeltrofee 2020. Uit de in-

geschreven kandidaten heeft de jury drie genomineerden gekozen die hun

innovatie kunnen presenteren op de VSK van februari 2020. Dit zijn Air@

Work, Menerga Klimaattechnologie en Wagenaar Koeltechniek. Aan een

van deze drie ‘finalisten’ wordt tijdens diezelfde beurs de Koeltrofee uitge-

reikt. Ook benieuwd naar de winnaar? Kom dan op donderdag 6 februari om

15.00 uur naar het NVKL-paviljoen op de VSK. Ga naar www.nvkl.nl/genomi-

neerden-koeltrofee-2020-bekend en lees meer over de nominaties.

10

STEK verenigingsnieuws

MINIMALE AANPASSING VAN F-GASSENCERTIFICERING STEK-MODULE A

PUBLICATIE NIEUWE PRAKTIJKRICHTLIJNEN BRANDBARE KOUDEMIDDELEN EN CO

2

Rijkswaterstaat heeft de nieuwe wettelijke regeling voor F-gassencertificering vastgesteld

(BRL100 versie 2.0). Deze heeft per 1-1-2020 ook (beperkte) gevolgen voor de STEK

F-gassencertificering Module A.

GOED NIEUWS

Voor alle STEK-gecertificeerde bedrijven met Module A – F-gassen hebben we goed

nieuws. De aanpassingen zijn minimaal omdat STEK reeds vroeg heeft ingezet op kwali-

teit. De aanpassingen per 01-01-2020 zijn voor een groot gedeelte al in werking bij u.

BEWAARPLICHT EN CO2-EQUIVALENT

Er zijn slechts twee zaken die ook voor STEK-gecertificeerde bedrijven wijzigen:

• Een bewaarplicht van minimaal 5 jaar voor een kopie van het logboek incl. de werkregistraties. N.B.: de be-

waarplicht voor het logboek geldt voor alle nieuwe installaties en modificaties vanaf 01-01-2020 (bron: RWS).

• Sinds 1 januari 2020 bent u verplicht het CO2-equivalent van alle koudemiddelregistraties op de werkbon en

in de F-gassenregistratie te vermelden.

N.B.: Voor de GWP van koudemiddelen dient u uit te gaan van de tabel in bijlage 1 van EU-verordening

517/2014. Voor mengsels gaat het om bijlage 4.

U kunt BRL100 versie 2.0 downloaden in de kennisbank op www.stek.nl

Medio januari 2020 worden nieuwe Nederlandse Praktijkrichtlijnen (NPR) gepubliceerd door het Nederlands

Normalisatie Instituut (NEN).

Het betreft de:

• NPR voor toepassing van brandbare koudemiddelen in koelinstallaties en warmtepompen (NPR7600-2019)

• NPR voor toepassing van CO2 in koelinstallaties en warmtepompen (NPR7601-2019)

VEILIGHEIDS-, MILIEU- EN GEZONDHEIDSASPECTEN

Het is belangrijk dat u kennis neemt van deze nieuwe normen. Een koelinstallatie moet veilig zijn. Zowel voor de

mensen die aan of in de nabijheid van de installatie werken, als voor de mensen die wonen of aanwezig zijn in de

nabijheid van het bedrijf waar de koelinstallatie staat opgesteld. Ook mag er geen ontoelaatbare gezondheids-

en milieuschade optreden. De veiligheids-, milieu- en gezondheidsaspecten die een rol spelen bij de toepassing

van brandbare koudemiddelen (zowel natuurlijke als synthetische koudemiddelen) en CO2 worden in deze prak-

tijkrichtlijnen behandeld.

GRATIS LICENTIES

STEK stelt gratis licenties voor de NEN EN 378-2016 (deel 1 t/m 4) en de beide NPR-en ter beschikking, aan alle

STEK-gecertificeerde bedrijven (waarde ca. 250 euro).

Vraag een gratis licentie aan op www.stek.nl/nen.

PRAKTIJKRICHTLIJNEN

In de NPR-en wordt onder andere verwezen naar de NEN-EN 378-2016. Dit is de Europese norm voor veiligheids-

en milieueisen voor koelinstallaties en warmtepompen. NEN-EN 378-2 is geharmoniseerd onder de PED en Machi-

nerichtlijn. Het Besluit algemene regels voor inrichtingen milieubeheer (Activiteitenbesluit) wordt uitgewerkt in de

Activiteitenregeling. In de Activiteitenregeling of in de vergunning verwijst de wetgever voor het in werking hebben

van een koelinstallatie met koolwaterstoffen en CO2 naar voorschriften in NPR 7600 en NPR 7601.

12

koudemiddelen

KOUDEMIDDELMARKT IN DE BAN VAN ILLEGALE HANDEL

Tekst: Martijn Louws

De controle op illegale koudemiddelen door de douane laat te wensen over.

13Januari 2020

KOUDE KLIMAAT

In Brussel is men “niet tevreden over de huidige gang van

zaken ten aanzien van illegale handel”, stelt Rob Wolthuizen.

"Er wordt momenteel te weinig gedaan aan illegale handel van

koudemiddelen", zegt Henk-Jan Steenman.

14

koudemiddelen

'Niet zelden komen we koudemiddelen tegen die vervuild zijn. Ook zit in cilinders soms ander koudemiddel dan op het etiket staat'

Anné Bos verwacht dat in 2020 het gebruik van natuurlijke kou-

demiddelen als CO2, propaan en ammoniak verder toeneemt.

16

fabrieksbezoek

SIERPLANTEN ZUIVEREN LUCHT IN WARMTEWISSELAARFABRIEK

GÜNTNER OPENT NIEUWE PRODUCTIEFACILITEIT IN ROEMENIË

Tekst: Uko Reinders

17Januari 2020

KOUDE KLIMAAT

De fabriek staat vol met planten, die voor een aantrekkelij-

ke werkplek moeten zorgen en daardoor helpen bij de werving

van personeel.

Het centrum van de stad Sibiu waar Duits van oudsher een belangrijke taal is.

Dat is een van de redenen waarom Güntner er met zijn fabriek is neergestreken.

Net als in de andere productielocaties van Güntner worden ook

in de nieuwe fabriek in Sibiu warmtewisselaars gemaakt.

18

fabrieksbezoek

Deze machine zet de buizen van de warmtewisselaars iets uit

waardoor de lamellen worden vastgeklemd.

Deze machine buigt buizen. Het deel dat schuin omhoog staat,

gaat omlaag, waardoor een hoek van 360 graden ontstaat.

De eerste rollen koperen pijp en aluminium die in de fabriek worden gebruikt.

Als het goed is, zullen er velen volgen.

Jonge werknemers gaven tijdens een rondleiding

presentaties over wat er in de fabriek gebeurt.

19Januari 2020

Alles is in gereedheid gebracht voor de ontvangst van de gasten voor het opening van de nieuwe fabriek.

De openingsceremonie werd door 500 gasten bijgewoond.Een dj verzorgde met licht en muziek de officiële opening.

20

koudemiddelen

CHILLER MET LEIDINGWATER ALS KOUDEMIDDEL

R718 ALS ALTERNATIEF VOOR HFO'S, PROPAAN EN CO2

Tekst: Richard Mooi

In 2014 het eerste model getoond, op de vakbeurs Chillventa.

21Januari 2020

KOUDE KLIMAAT

NVKL-KOELTROFEE OP VSKDe eChiller is bij Menerga te zien op de installa-

tievakbeurs VSK (4 tot en met 7 februari 2020) in

de Jaarsbeurs Utrecht. De eChiller is genomineerd

voor de NVKL-Koeltrofee. De winnaar van deze

trofee wordt op de VSK bekendgemaakt.

Schematisch overzicht van de werking van de eChiller.

22

koudemiddelen

De eChiller is er in capaciteiten van 35 en 45 kW.

letscreatetogether.nl

24

Advertor ial

DE MOOISTE PROJECTEN VAN HET JAAR IN DE SPOTLIGHTS

WINNAARS DAIKIN AWARDS 2019 BEKEND

De winnaars van de vijfde editie van de Daikin Awards zijn bekend:

WKZ Totaalinstallateur, Rijndorp Klimaat en Koelvisie gingen er met

de prijzen vandoor. Al sinds april van dit jaar konden installateurs hun

projecten aanmelden. Het publiek kon stemmen. De jury kwam bij

elkaar. En uiteindelijk kwam het geheel tot een climax op 13 december:

De Daikin Awardshow in Theater Gooiland, waar de genomineerden en

winnaars bekend werden gemaakt.

D

Tekst: Christine Linneweever Foto's: Daikin

De trotse winnaars tijdens de uitreiking op de Daikin Awardshow in Theater Gooiland.

25maand 2017

Tijdens de druk bezochte Daikin Awardshow op 13 decem-

ber 2019 werden de genomineerden en winnaars van de Daikin

Awards bekendgemaakt.

26

vooruitbl ik VSK

OVERZICHT VSK 2020 MET ALS THEMA ‘MIDDEN IN DE TOEKOMST’

Tekst: Gerard Vos

BEURSINFORMATIEPlaats: Jaarbeurs in Utrecht

Website: www.vsk.nl

Data en tijden:

• dinsdag 4 februari 09.30 – 17.30 uur

• woensdag 5 februari 09.30 – 17.30 uur

• donderdag 6 februari 09.30 – 20.30 uur

• vrijdag 7 februari 09.30 – 17.00 uur

27Januari 2020

KOUDE KLIMAAT

28

vooruitbl ik VSK

GEORG FISCHER: SNELLE INSTALLATIE KOELLEIDINGENStand: Hal 7, D090Volgens Georg Fischer kunnen installateurs dank-

zij het Cool-Fit-leidingsysteem twee keer zo snel

installeren dan bij de toepassing van traditione-

le, gelaste stalen leidingen die moeten worden na-

geïsoleerd. Doordat Cool-Fit volledig is voorgeïso-

leerd, wordt tijd – en dus kosten – bespaard omdat

er geen extra team nodig is om na te isoleren aldus

Georg Fischer. Daarnaast is het systeem volgens

de leverancier aanzienlijk lichter in gewicht dan tra-

ditionele koelleidingsystemen, en dus eenvoudiger

te hanteren en te installeren op moeilijk bereikba-

re plaatsen. Bovendien kunnen lichtere constructies

worden gebruikt om het leidingsysteem aan vast te

zetten. Verbindingen worden bij het Cool-Fit-

leidingwerk eenvoudig aangebracht door middel

van elektrolassen.

CUMULUS: ADIABATISCHE BEVOCHTIGING ZIEKENHUIZENStand: Hal 11, A007Op de VSK-stand van Cumulus staat adiabatische

luchtbevochtiging centraal. Toepassing hiervan in

ziekenhuizen biedt niet alleen een comfortabel kli-

maat, maar voorkomt volgens meerdere weten-

schappelijke onderzoeken ook de verspreiding

van virussen en bacteriën. Al in 2009 heeft TNO

adiabatische installaties zonder recirculatie goed-

gekeurd voor gebruik in ziekenhuizen. Toch ma-

ken nog veel ziekenhuizen gebruik van ouderwet-

se stoomketels voor bevochtiging. Overschakelen

op adiabatische bevochtiging levert volgens Cu-

mulus zowel energie- als financiële besparingen

op, en daarnaast verkleint het de CO2-voetafdruk.

Andere voordelen die het bedrijf noemt, zijn on-

der andere:

• Lagere onderhoudskosten

• Vrij van chemische additieven zoals zilveroxide

• Nauwkeurige en stabiele regeling van de

luchtvochtigheid

• Legionellaveilig

Cumulus heeft in vier grote Nederlandse zie-

kenhuizen adiabatische systemen geïnstalleerd.

Deze systemen verminderen de CO2-uitstoot

met meer dan 4.248.000 kilo per jaar. Volgens

het bedrijf worden de installatiekosten binnen

drie jaar terugverdiend.

MW INSTRUMENTS: ROOKGASANALYSE EN GASDETECTIEStand: Hal 10, A041MW Instruments presenteert tijdens de VSK-beurs twee noviteiten: de Dräger FG4200 rookgasanalyse-

meter en de Bacharach MGS-400 gasdetectielijn.

De FG4200 van Dräger is volgens MW Instruments een van de kleinste en lichtste rookgasanalyse-

meters in de markt (258 gram). Het instrument heeft een duidelijk, hoogwaardig kleuren-touchscreen

voor een snellere en eenvoudigere bediening. De FG4200 meet rookgassen, temperatuur, gasdruk en

schoorsteentrek. Dat gebeurt met Dräger-precisie, aldus de leverancier.

De MGS-400 gasdetectielijn van Bacharach is de opvolger van de MGD-100- en MGS-150- series. Deze

gasdetectiesystemen kunnen een breed scala aan gassen detecteren en worden ingezet voor het be-

waken en beveiligen van koeltechnische machinekamers, vrieshuizen, koelcellen en verwerkingsruim-

tes, en door klanten die gasdetectie-oplossingen willen toevoegen aan een bestaand gasdetectiesys-

teem. De Bacharach MGS-400 series voeren temperatuurgecompenseerde metingen uit. Nieuw is de

beschikbaarheid van een mobiele app voor het uitlezen van actuele waardes, de historie van meetwaar-

des en (de historie van) alarmmeldingen.

INNOVATIES VAN EXPOSANTENWAT IS ER ZOAL OP DE VSK TE ZIEN?

29Januari 2020

ECR-NEDERLAND: NIEUWE PROPAAN-WARMTEPOMPStand: Hal 11, B036 en B069Op de VSK presenteert ECR-Nederland een model van de

nieuwste omkeerbare Hera lucht/water-warmtepomp, die ge-

bruikmaakt van het natuurlijke koudemiddel propaan. “De poli-

tieke boodschap is duidelijk: Nederland moet zo snel mogelijk

van het gas af”, stelt Ton Kusters, productmanager bij ECR-

Nederland. “Het is daardoor helder geworden dat de warmte-

pomp een belangrijke alternatieve oplossing is voor verwar-

men. Veel van de warmtepompen die op dit moment worden

aangeboden, zijn nog gevuld met chemische koudemiddelen,

en die leveren een negatieve bijdrage aan de CO2-uitstoot. De

Hera-warmtepomp is gevuld met het natuurlijke koudemiddel

propaan (R290), dat een GWP (Global Warming Potential) heeft

van slechts 3. De Hera is zeer energiezuinig en draagt daarom

het hoogst mogelijke energielabel, A++.”

Ook na 2020 zal de overheid steeds meer restricties opleg-

gen aan het gebruik van koudemiddelen met een hoge GWP-

waarde. Hierdoor neemt de vraag naar oplossingen met na-

tuurlijke koudemiddelen toe, stelt ECR-Nederland. De

Hera-propaanwarmtepomp is toe

te passen in bijvoor-

beeld winkels, kan-

toren en ziekenhui-

zen, en leverbaar

voor verwarmings-

capaciteiten van

35 tot 190 kW.

DAIKIN: NIEUWE RANGE BINNEN SKY AIR A-SERIESStand: Hal 7, D011Een van de systemen die Daikin op de VSK toont, is de nieuwe range binnen de Sky Air A-Series buiten-

units. De nieuwe modellen zijn volgens Daikin extra laag en compact gebouwd, en bieden met één enkel-

voudige ventilator een vermogen van 3,5 tot 25 kW. De nieuwe range is gericht op licht-commerciële toe-

passingen, en de units maken gebruik van koudemiddel R32. Dit heeft een aanzienlijk lagere GWP-waarde

dan het veelgebruikte R410A, en er is ook een kleiner volume van nodig.

Volgens de fabrikant zijn installatiegemak, flexibiliteit en prestatievermogen de speerpunten van de Sky Air

A-Series. De vernieuwde range biedt veel voordelen ten opzichte van de oude modellen, zo stelt Daikin:

• Het handvat zit op een andere plek, waardoor transport en plaatsing makkelijker is.

• Door één schroef los te draaien kun je eenvoudig bij alle onderdelen.

• De buitendelen voor de bouwgrootten 200 en 250 kunnen een leidingleng-

te tot 100 meter aan.

• Het assortiment binnendelen dat aansluitbaar is op de R32-buitendelen is

uitgebreid met het plafond(inbouw)kanaalmodel voor de bouwgrootten 200

en 250.

Dankzij het nieuwe ontwerp en het gebruik van R32 hoeven de nieuwe

units niet jaarlijks gecontroleerd te worden op koudemiddelinhoud.

Volgens Daikin leert de praktijk dat het bij 60 procent van de geïnstal-

leerde units niet nodig is om koudemiddel bij te vullen.

AQ GROUP: BESTAANDE INSTALLATIESStand: Hal 11, A016AQ Group besteedt op de VSK

volop aandacht aan het ver-

duurzamen van bestaande kli-

maatinstallaties. Denk daarbij

onder andere aan het retrofitten

van luchtbehandelingskasten

met EC-ventilatoren, het ver-

vangen van warmtewielen door

sorptierotoren, en het toevoe-

gen van warmteterugwinning als

die nog niet aanwezig is.

Verder is er in de stand van het

bedrijf aandacht voor opties

om bestaande installaties te

voorzien van adiabatische koe-

ling en milieuvriendelijke wa-

terbehandeling. Alle genoem-

de investeringen staan op de

Erkende Maatregelen Lijst. Ze

hebben volgens AQ Group 'zeer

korte terugverdientijden' en ko-

men in aanmerking voor Ener-

gie Investeringsaftrek (EIA) en/

of Vamil.

30

vooruitbl ik VSK

KSB: EFFICIËNTE CIRCULATIEPOMPENStand: Hal 8, E040Op de stand van KSB staat efficiëntie centraal. De compacte

verwarmingscirculatiepomp Calio, waarvan op de beursstand

een megavariant wordt getoond, is daar een voorbeeld van.

De Calio is een compacte circulatiepomp die zich eenvou-

dig laat installeren en in gebruik nemen. De busmotorpomp

is uitgevoerd als all-in-concept, waarbij seriematig interfa-

ces en pompfuncties zijn geïntegreerd. Dit scheelt in kosten,

en bovendien kunnen twee afzonderlijke pompen worden in-

gezet als hoofd- en reservepomp, met automatische omscha-

keling in geval van storing en tijdgestuurde pompenwisseling.

De Calio maakt met nieuw ontwikkelde software met de ener-

giebesparende Eco-Mode aanzienlijke kostenbesparingen mo-

gelijk, stelt KSB. Door de combinatie van bedieninterface, ge-

integreerd display en symbolen waarmee de bedrijfstoestand

wordt gepresenteerd, is de bediening van de Calio bovendien

zeer eenvoudig.

Een kenmerk van de nieuwste generatie

Calio S-circulatiepompen voor cir-

culatiesystemen in verwarmings-,

ventilatie- en klimaatinstallaties is

volgens KSB dat hij tot de stilste

verwarmingscirculatiepompen op

de markt behoort. Ook bij de Ca-

lio S is de bediening eenvoudig en

intuïtief; een energiezuinig LCD-

scherm toont afwisselend de be-

drijfsmodus, het actueel opgeno-

men elektrische vermogen en de

capaciteit alsmede de opvoerhoogte.

HITMA: DRUKBEWAKING EN GEBOUWAUTOMATISERINGStand: Hal 10, A041Op de Hitma-stand draait het tijdens de VSK om gebouwautomatisering en drukbewaking. Het Produal

Proxima Mesh-systeem is draadloze technologie voor moderne, intelligente gebouwen. Het is uitgerust met

ingebouwde temperatuur-, CO2- en vochtsensoren waarmee luchtcondities nauwkeurig gemeten

en geregeld kunnen worden. Door de intelligente MESH-netwerkverbinding worden

data via de kortste en meest efficiënte weg met het gebouwbeheersysteem ge-

deeld. Bij signaalverstoring schakelen de transmitters over naar een andere

frequentie. De systemen zijn volgens Hitma eenvoudiger te installeren, pro-

grammeren en beheren dan bedrade technieken.

Het ATM420 touchscreen-display voor audiovisuele over- en onderdrukbe-

waking voor cleanrooms, operatiekamers of isolatiekamers kleurt groen

als het drukverschil in orde is, en rood als er actie moet worden

ondernomen. Het display heeft een ingebouwd akoestisch alarm

met instelbare vertraging en acceptatiefunctie, een geïntegreer-

de inbouwdoos, vernieuwde firmware en een optionele Mod-

bus-uitgang voor het GBS. Het kan één of twee afzonderlijke

drukverschillen bewaken.

WESTERN AIRCONDI-TIONING: FOCUS OP KOUDEMIDDELENStand: Hal 11, B080Welke koudemiddelen bepa-

len de toekomst van ons vakge-

bied? Dat is een van de vragen

waar Western Airconditioning in

zijn stand op de VSK antwoord

op wil geven. Daarnaast wordt

aandacht besteed aan lucht/

water- en water/water-warmte-

pompen, en de watertempera-

turen die ermee kunnen worden

gerealiseerd. Zijn er al moge-

lijkheden om bestaande hoog-

temperatuur-systemen te ver-

vangen door warmtepompen, en

met welke rendementen? Ook

staan warmtepomptoepassingen

waarmee gelijktijdig verwarmd

en gekoeld kan worden centraal.

Toepassing van dit type appara-

ten kan resulteren in een hoog

rendement bij projecten waar-

in gelijktijdig warm en koud wa-

ter nodig is. Tot slot zullen op de

VSK nieuwe producten worden

gepresenteerd die het bedrijf dit

jaar gaat introduceren.

32

i jsbaan

MOBIELE MACHINES KOELEN LANGSTE KUNSTIJSBAAN

GEHUURDE KOELMACHINES MAKEN SCHAATSPLEZIER IN FLEVOPOLDER MOGELIJK

Tekst: Richard Mooi

Elke koelmachine bestaat uit uit twee onafhankelijke systemen, elk gevuld met 65 kg R134a.

33Januari 2020

KOUDE

VERHUUR AAN SCHAATSBANENVoor verhuurbedrijven van koelmachines zijn

schaatsbanen een prima aanvulling, vertelt Rem-

co Ribbers van Trane Rental Services. Ze zor-

gen ervoor dat bijna het complete jaar de bezet-

ting op orde is. Zodra de schaatsbanen de deuren

sluiten, beginnen de voorbereidingen voor de zo-

merpiek. Als het warme weer voorbij is, ontstaat

vooral in delen van Europa de wijnpiek. Koelma-

chines zijn dan nodig voor het optimaliseren van

de wijnproductie. Dat is een fase die aan Neder-

land voorbij gaat. De voorbereidingen voor het win-

terseizoen beginnen voor Ribbers in oktober, als hij

machines claimt. Vanaf dat moment legt hij ze vast

voor gebruik in Biddinghuizen. Eerst draaien ze dan

een tijdje ‘proef’ in een testopstelling in Nijkerk,

om daarna stuk voor stuk naar Flevoland te verhui-

zen. De testfase is ook nodig om de machines ge-

reed te maken voor winterbedrijf. Normaliter draai-

en de machines op het temperatuurtraject 12/7 °C,

in winterbedrijf op -10/-6 °C. Dat zorgt voor een

lage zuigdruk van zo’n 0,1 bar. De lage temperatuur

heeft ook invloed op de oliehuishouding, die in de

testfase wordt aangepast. Normaliter volgt eind no-

vember de opstart, en dat was ook in 2019 het ge-

val. Alleen bij te hoge buitentemperaturen gaan de

koelmachines later aan. Eind februari kunnen de

laatste schaatsrondjes worden gereden.

Het aantal mensen op de baan is een van de correctiefactoren

die meespelen bij het bepalen van de koellijn.

Luchtfoto van de Flevonice-baan. Rechts zijn de koelmachines

zichtbaar, omgeven door een aarden wal.

34

i jsbaan

TECHNISCHE GEGEVENS KOELMACHINESMerk en type: Trane RTAD180

Soort compressor: schroef

Koudemiddel: R134a

GWP koudemiddel: 1.430

Inhoud: 130 kg per machine

Aantal koelmachines: 13

Koelvermogen: 700 kW (totaal 9,1 MW)

Inhoud secondair systeem: 400.000 liter glycol

Toepassingsgebieden JETsystemen;

• fabriekshallen en lashallen,• magazijnen en distributiecentra,• voedselverwerkende industrie,• sporthallen en zwembaden,• concertzalen, theaters en discotheken,• multifunctionele evenementenhallen,• winkels, bouwmarkten,• atria en binnentuinen, • kantoorruimten,• scholen, klaslokalen,• horeca,• kerken.

SmitsairJETsystemen B.V.Tel. 0297-564455

Fax 0297-569296

e-mail: jetsystemen@smitsair.nl

internet: www.smitsair.nl

-JETsystemen

LUCHTDISTRIBUTIE OP MAAT• PROJECTMATIGE AANPAK • LUCHTVERDELING OP MAAT • SNELLE INSTALLATIE • LAAG ENERGIEVERBRUIK

• WEINIG TRANSPORTKANALEN NODIG • TOCHTVRIJ EN HOMOGEEN KLIMAAT • HOOGINDUCEREND SYSTEEM •

INCLUSIEF INBEDRIJFSTELLING • ONDERHOUDSVRIJ • GESCHIKT VOOR KOELING, VERWARMING EN VENTILATIE

36

nul-op-de-meter

ENERGIENEUTRALE UITBREIDING STADSARCHIEF AMSTERDAM

NIEUWE ARCHIEFLOCATIE VOLDOET AAN 'NUL-OP-DE-METER'

Tekst: Joop van Vlerken

Het nieuwe gebouw in Amsterdam-Noord, met een brede strook PV-panelen op de gevel.

37Januari 2020

KLIMAAT

DE BELANGRIJKSTE INSTALLATIECOMPONENTEN• Aansluitvermogen stadsverwarming: ca. 60 kW

• Vermogen koelmachine met warmteterugwin-

ning: ca. 60 kW (restwarmte 28kW voor naver-

warming)

• Luchtbehandelingskast algemeen: ca. 1.500 m3/h

• Luchtbehandelingskast archief primaire lucht:

ca. 2.000 m3/h

• Luchtbehandelingskast archief recirculatie lucht:

ca. 18.000 m3/h

• Ultrasoonbevochtiging: ca. 18 kg/h

• PV-panelen op dak: ca. 800 stuks, met een totaal

geïnstalleerd vermogen van 240 kWp

• PV-panelen aan gevel: ca. 300 stuks met een to-

taal geïnstalleerd vermogen van 45 kWp

“Om de luchtvochtigheid zo laag mogelijk te houden, is diepe koeling nodig”

Schematische doorsnede van de uitbreiding.

38

nul-op-de-meter

“We onderhouden het gebouw vijftien jaar en garanderen de prestaties van de installaties voor deze periode”

In de archiefruimte is 45 km aan kastplanken gerealiseerd.

In het nieuwe archief zullen weinig mensen komen.

40

internationaal nieuws

Website ‘Cool Technologies’

opnieuw gelanceerd

Schotse overtreders van F-gassenregelgeving riskeren

boete van maximaal 117.000 euro

Italiaanse regering kondigt boetes tot 100.000 euro aan

bij niet navolgen van koudemiddelregels

‘Groei in aircogebruik leidt tot mondiale milieuproblemen’

41

column

José Komin,algemeen directeur van IJskoud BV

Nu de oliebollenkruimels zijn weggeveegd en de champagnefles-

sen in de glasbak liggen, is het tijd om vooruit te kijken. We

staan aan het begin van een turbulent nieuw decennium. Je

hoeft geen glazen bol te hebben om te voorspellen dat er de komende jaren heel

veel gaat veranderen. Als installatiebranche zitten we nu al midden in de toekomst

(niet geheel toevallig het thema van de aanstaande VSK-beurs).

Onder invloed van milieu- en duurzaamheidseisen verandert er nogal wat in ons

vakgebied. Maar ook digitalisering heeft veel impact. De energietransitie, warmte-

pompen, milieuvriendelijke koudemiddelen, Internet of Things, Big Data: allemaal

ontwikkelingen die een nieuwe manier van denken en werken van ons vereisen.

Waar warmte en koude tot voor kort twee gescheiden werelden waren, vervagen

de grenzen. Spannend? Zeker. En soms ook best lastig. Maar wat mij betreft is

deze ontwikkeling vooral heel opwindend. Hij biedt ons de kans om als installatie-

branche voorop te gaan in het verduurzamen van Nederland. En omdat wij op

installatiegebied nog altijd een gidsland zijn, zelfs in het verduurzamen van de

wereld!

Op de VSK staan de beste, innovatiefste en meest ondernemende installatiebe-

drijven van Nederland zij aan zij. Laten we zorgen dat we niet alleen letterlijk zij

aan zij staan, maar ook figuurlijk. Laten we kennismaken, ideeën uitwisselen, sa-

menwerking zoeken en verbinding leggen. Laten we de handen ineenslaan en

samenwerken aan een duurzame toekomst.

Als niet-techneut in een technische wereld weet ik wat voor bijzondere dingen er

kunnen gebeuren als technische specialisten de tijd en ruimte krijgen om echt met

elkaar samen te werken. Dan ontstaan er nieuwe inzichten, nieuwe ideeën en een

nieuwe kijk op oude problemen. Laten we onszelf die tijd en ruimte gunnen. Wij

verdienen het, onze opdrachtgevers verdienen het, en de Nederlandse samenle-

ving verdient het.

Ik zie ernaar uit u allen te ontmoeten in Utrecht!

De handen ineenslaan

Laten we kennismaken, ideeën uitwisselen, samenwerking zoeken en verbinding leggen

42

INTERNATIONAAL ONDERZOEK

internationaal onderzoek

Experimenten met tweefasige drukval van ammoniak in

horizontale buizen met een kleine doorsnede

43Januari 2020

Optimale volumeverhouding voor een tweetraps-

dampcompressiesysteem met zeotroop koudemiddel

Verbeterde correlatie van hitteoverdracht tijdens

condensatie in traditionele en mini/micro-kanalen

44

productnieuws

STATISCH BALANCEERVENTIEL VOOR HVAC-INSTALLATIES

De iDroset Serie CF is een nieuwe generatie statische

balanceerventielen van Watts. Met het balanceerven-

tiel kan de vereiste stroomsnelheid in HVAC-installaties

nauwkeurig worden ingesteld en uitgelezen. De hydrau-

lische uitbalancering van verwarmings- en airconditio-

ningsystemen wordt algemeen beschouwd als één van

de sleutels tot efficiënte energiebesparing. Het in even-

wicht brengen van een verwarmings- of koelinstallatie is

noodzakelijk om warmte/koeling te verdelen naar waar

hij écht nodig is, ongeacht of het een kleine of grote in-

stallatie betreft. Het iDroset Serie CF-ventiel is volgens

Watts eenvoudig te installeren, dankzij een snelle inrege-

ling en aanpassing van het gewenste debiet. Voor het in-

stalleren en inregelen

zijn geen specifieke

trainingen of vaardig-

heden nodig, en het

gebruik van traditio-

nele meetapparatuur

is dus ook niet lan-

ger nodig. Het meest

opvallende kenmerk

van het ventiel is het multifunctionele blauwe handwiel,

dat gebruikt wordt voor het inregelen en tegelijkertijd het

daadwerkelijke debiet in realtime weergeeft.

NIEUWE LUCHTBEHANDELINGSKASTEN VOOR

BINNEN- EN BUITENOPSTELLING

Vier jaar geleden fuseerde het Spaanse Technivel met

Stulz GmbH, waarna het verder ging onder de naam

Stulz Technivel. Het bedrijf, gespecialieerd in luchtbe-

handeling, opende eind 2019 een nieuwe fabriek in Ma-

drid, voor de productie van luchtbehandelingskasten.

Met de fabrieksopening werd voor Stulz naar eigen zeg-

gen het startsein gegeven om de ClimaPac-range in de

markt te introduceren. Deze range luchtbehandelings-

kasten bestaat uit een modulaire kastopbouw met 50

standaardafmetingen. De luchtbehandelingskasten vol-

doen aan de Eurovent-certificering en ERP-normen. Ze

zijn voor zowel binnen- als buitenopstelling verkrijgbaar,

en er kan voor worden gekozen om de kasten te voor-

zien van een uitgebreide regeling met diverse opties

voor communicatie met het gebouwbeheerssysteem,

zoals BACnet, Lonmark, Modbus of web-based. Daar-

naast kunnen de luchtbehandelingskasten worden uitge-

voerd met verschillende soorten coating. De toepassin-

gen voor de ClimaPac-range zijn legio, aldus Stulz. Denk

hierbij bijvoorbeeld aan ziekenhuizen, kantoren, winkel-

centra, scholen, hotels, banken en industrie.

45Januari 2020

MIDDEN IN DE TOEKOMST

GRATIS TOEGANG? GA NAAR VSK.NL.

JE ZIET HET OP VSK

4 T/M 7 FEBRUARIJAARBEURS IN UTRECHT

NIEUWE VENTILATORTECHNOLOGIE VOOR

LUCHTBEHANDELINGSUNITS VAN SYSTEMAIR

In de Systemair-fabriek in Waalwijk worden de luchtbe-

handelingsunits HHCompact en HHFlex geproduceerd.

Systemair werkt er ook aan de doorontwikkeling van

technologie. Het aerodynamische ontwerp van de nieu-

we ventilatorschoep is hier een resultaat van. Berekenin-

gen tonen volgens Systemair aan dat de ventilator met

het nieuwe schoepenontwerp presteert als een EC-venti-

lator, maar een veel betere SFP-waarde realiseert. Uit de-

zelfde berekeningen zou blijken dat het geluidsniveau tot

5dB(A) verlaagd kan worden. Behalve een nieuwe ventila-

torschoep heeft de ventilator ook een nieuwe motor, die is

geclassificeerd in de hoogste energieklasse, IE5. Hierdoor

levert hij een grote bijdrage aan de rendementsverbetering.

Het verbeterde vermogen van de ventilator kan zelfs tot

gevolg hebben dat een kleiner formaat ventilator kan wor-

den gekozen, waardoor de luchtbehandelingsunit korter

kan worden. Zowel de ventilator als de motor zijn verkrijg-

baar in diverse afmetingen. Dit biedt meer flexibiliteit en de

mogelijkheid om exact het gewenste werkpunt te selecte-

ren voor ieder project.

De ventilatorschoepen

zijn vervaardigd van

composiet, speciaal

ontwikkeld voor deze

specifieke ventilator.

Het is sterk als staal

maar weegt aanzienlijk minder. Bovendien is dit materiaal

100 procent duurzaam, zo stelt Systemair. Volgens de fa-

brikant zijn dit de belangrijkste voordelen van het nieu-

we ventilatorontwerp:

• Minder energieverbruik

• Minder geluidsproductie

• Betere aansluiting op de ErP 2020

• Verbeterde energieklasse van de luchtbehandelings-

units, waardoor er een extra belastingvoordeel is (EIA)

• Er kan kleiner gebouwd worden, dus neemt de unit

minder ruimte in beslag

46

COLOFON

Vereniging voor Koude (KNVvK) en wordt uitgegeven door Vakmedianet.

Hoofdredacteur: Uko Reinders, ukoreinders@vakmedianet.nl / 06-46652579

Eindredacteur: Bas Roestenberg

Uitgever: Johan Schot

Accountmanager: Gejo Flierman, gejoflierman@vakmedianet.nl / 06-53227316

Vormgeving & opmaak: colorscan, www.colorscan.nl

Druk: Bariet Ten Brink

Adres: Vakmedianet, Postbus 448, 2400 AK Alphen aan den Rijn

Website RCC K&L: www.koudeenluchtbehandeling.nl

Abonnementenadministratie: klantenservice@vakmedianet.nl / 088-5840888

Abonnementen

RCC K&L verschijnt maandelijks. Jaarabonnement € 145,00. Verzendkosten buitenland €

per jaar € 30,00. Prijzen zijn exclusief btw. Op alle uitgaven van Vakmedianet zijn de€

Algemene Voorwaarden van toepassing. Die zijn te vinden op www.vakmedianet.nl.

Oplage

Door onafhankelijk accountant gecontroleerde oplage. Zie voor accountantsverklaring

van Grant Thornton www.vakmedianet.nl

Copyright

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige

vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of

op enige andere manier, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever.

© Vakmedianet 2020

Publicatievoorwaarden

Op iedere inzending van een bijdrage of informatie zijn de standaardpublicatie-

voorwaarden van Vakmedianet van toepassing. Deze staan op www.vakmedianet.nl.

Disclaimer

Alle in deze uitgave opgenomen informatie is met de grootste zorgvuldigheid

samengesteld. De juistheid en volledigheid kunnen echter niet worden gegaran-

deerd. Vakmedianet en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers

aanvaarden dan ook geen aansprakelijkheid voor schade die het directe of indi-

recte gevolg is van het gebruik van de opgenomen informatie.

ISSN 0925-630X

De volgende verenigingen zijn kennispartners van RCC K&L:

KNVVK, KONINKLIJKE NEDERLANDSE VERENIGING VOOR KOUDE

www.knvvk.nl / info@knvvk.nl

NVKL, NEDERLANDSE VERENIGING VAN ONDERNEMINGEN OP HET

GEBIED VAN DE KOUDETECHNIEK EN LUCHTBEHANDELING

www.nvkl.nl / info@nvkl.nl

STEK, STICHTING EMISSIEPREVENTIE KOUDETECHNIEK

www.stek.nl / info@stek.nl

NEKOVRI, VERENIGING VAN NEDERLANDSE KOEL- EN VRIESHUIZEN

www.nekovri.nl / info@nekovri.nl

DUTCH HEATPUMP ASSOCIATION

www.dhpa-online.nl / info@dhpa-online.nl

LUKA, NEDERLANDSE VERENIGING VAN

LUCHTKANALENFABRIKANTEN

www.luka.nl / info@luka.nl

VLA, VERENIGING VAN LEVERANCIERS VAN LUCHTTECHNISCHE

APPARATEN

www.gezondeluchtingebouwen.nl / vla@fme.nl

NEDERLANDSE KOELTECHNISCHE INDUSTRIE (NKI)

www.koelindustrie.nl / nki@fme.nl

ALWAYS IN

CONTROL WITH

KOMFOVENT

verkoop@climadirect.nl+31 (0)180 612500 climadirect.com Nikkelstraat 39 2984 AM Ridderkerk

• Brede range van 50 - 90.000 m3/h• Combinatie met Panasonic DX

systemen mogelijk• Rendementen tot 92%• Producttrainingen in praktijk

en theorie• On-site en telefonische

technische ondersteuning

BEZOEK ONS:HAL 7 STAND D105

OFFICIËEL DISTRIBUTEUR

VOLG ONS:

VOOR HS.53 .. HS.85

VOOR ECOLINE

INTELLIGENTE INTERACTIE.MAATWERK VOOR VERSCHILLENDE TOEPASSINGEN.

VARIPACK