Post on 31-Mar-2016
description
Symposium VOVZ 2011
Vereniging voorOogheelkundige
Verplegingen
Zorgverlening
VOVZ postbus 7861 1008 AB AMSTERDAM
23e symposium Oogheelkundige zorg, 1 november 2011, Congrescentrum VU, AmsterdamProgramma
Dagvoorzitter: Mw. T. van der Linden
Registratie en ontvangst
Welkom en opening door de penningmeester van de VOVZ Mw. F. van Rijssen
Duale beperkingen (slechthorend en slechtziend, en verstandelijke beperkingen en slechtziendheid) en depressiviteit Dhr. G.H.M.B. van Rens
Endotheeltransplantatie van de cornea:we gaan vooruitDhr. M.J.W. Zaal
Sight Risk, wat is mijn risico om macula degeneratie te krijgen Mw. M. Gast
Koffie / thee pauze en standbezoek
Van cavia tot paard, van zalm tot walrus? Dhr. M.H. Boevé
Diabetische retinopathieMw. G. Postma
Cataract. Diagnostiek en behandeling Dhr. N.E. de Vries
Lunch en standbezoek
Van de ooglidchirurgie in een notendopMw. R. Kalmann
Het acute rode oogDhr. K. Mansour
Pauze koffie / thee en standbezoek
De Trabectome, een doorbraak in de behandeling van glaucoom?Dhr. H.G. Lemij
Komt dat zien, komt dat horen Dhr. J.E.E. Keunen
Afsluiting door de penningmeester van de VOVZMw. F. van Rijssen
DrankjeGrand Café The Basket
Door omstandigheden vervalt de voor-dracht van Dr. R. Kalmann. Hiervoor komt in de plaats: Dhr. J. Jansen, apotheker Oogziekenhuis Rotterdam“Oogdruppels”
Pagina 2 Symposium VOVZ 2011
Welkom en opening
Welkom en opening
Mw. F. van Rijssen,penningmeester van de VOVZ
oedemorgen dames en heren,
Met veel plezier heet ik u allen, die naar ons 23e Symposium zijn geko-men, van harte welkom.Ook dit jaar zijn we op de ons zo ver-trouwde plek “Het congrescentrum van de Vrije Universiteit” te Amster-dam.Een bijzonder woord van welkom is ervoor Mevr. Völker-Dieben. Zij is altijd zeer betrokken bij onze vereniging.En ook Mevr. Van der Lee, oud-voor-zitter van de VOVZ, willen wij van harte begroeten.
De oogheelkundige zorg is nog steeds volop in beweging en binnen die zorg-keten zijn veel disciplines betrokken.De VOVZ wil een sterke beroepsver-eniging zijn en zich profileren in het streven naar hoogwaardige oogheel-kundige patiëntenzorg.
Dit kan het bestuur niet alleen.Wij hebben hierbij uw hulp nodig.
Als u zich vandaag aanmeldt als lid, bedraagt de contributie het eerste jaar 15 euro in plaats van 25 euro en daarbij ontvangt u ons nieuwe welkomstgeschenk.Ook kunnen wij u in onze stand informatie geven als u zich op welke manier dan ook verdienstelijk wilt maken voor de VOVZ.Onze Nieuwsbrief, die 3x per jaar uitkomt, schreeuwt om interessantekopij maar ook een plek in het bestuur kan een optie zijn.
In onze stand ligt ook het nieuwe beleidsdocument, waar heel wat uurtjes werk in zit, maar waar we dekomende jaren weer mee vooruit kunnen.
Na al deze informatie is het tijd om aan ons 23e Symposium te beginnen.De Symposiumwerkgroep, bestaande uit de dames Ingrid Groenewegen, Els
G
Gutker en Tinie van der Linden, heeft ook dit jaar boeiende onderwerpen met een grote variatie voor u weten te vinden die een bijdrage aan uw kennis leveren.
De afgelopen jaren kregen optometristen en orthoptisten scholingspunten als ze dit Symposium bezochten.Vol trots kunnen we zeggen, dat dit jaar het Symposium is geaccrediteerd door de Accreditatiecommissie van het Kwa-liteitsregister V&V.
Op een dag als deze mogen we niet voorbij gaan aan de grote bereidheid van de sprekers die hun voordrachten houden. De planning van hun spreekuren moet anders en sommigen sluiten zelfs de O.K. om hier aanwezig te kunnen zijn. Als u in de pauzes een bezoek aan de stands van de firma’s en verenigingen brengt, ziet u de nieuwste ontwikkelingen op uw vakgebied.
Een bezoek aan hun stands bevelen wij van harte aan. Mede door hun aanwezig-heid is het mogelijk geweest deze dag aan u te presenteren.
Informatieverstrekking staat vandaag centraal, maar er is ook ruimte om te netwerken en te ontspannen bijvoor-beeld tijdens de lunch of bij het drankje na afloop van het Symposium.
Ik wens u namens het bestuur van de VOVZ een fijne, leerzame dag en geef graag het woord aan onze dagvoorzitter Mevrouw Tinie van der Linden.
Pagina 3Symposium VOVZ 2011
In het bijzonder danken wij:
Ergra Low Vision, instituut voor oogzorg. Ergra verzorgt al jarenlang het inschrijvingsgeschenk voor alle deelnemers aan het symposium.
Voor alle donaties, sponsoring en actieve participatie van zovelen is de VOVZ u zeer erkentelijk.
Sponsors:Stichting Blinden-PenningAllergan BV
Actieve participatie:Bartiméus ZeistBausch & LombDorc Nederland BVErgra Low VisionHaags KunstogenlaboratoriumLaméris Ootech B.V.Lohmann & Rauscher B.V.O.O.G. low vision en optometrieMedical Workshop BVMultideeFirma Oculenti ContactlenzenRockmed B.V.Simovision Synga Medical BVThéaPharmaUrsapharm Benelux B.V.Viziris: MD-vereniging, Glaucoomvereniging en Ooglijn
Het VOVZ-symposium 2011werd georganiseerd door desymposiumwerkgroep.
Deze bestond uit:
Ingrid Groenewegen, VUmc, AmsterdamEls Gutker, VUmc, AmsterdamTinie v.d. Linden, Oogziekenhuis Rotterdam
Het volgende VOVZ-symposiumwordt gehouden op6 november 2012Congrescentrum VU, Amsterdam
Welkom en opening
Pagina 4 Symposium VOVZ 2011
Duale beperkingen
Dhr. G.H.M.B. van Rens
Achtergrond
• In 2004, is door de Nederlandse oogartsenvereniging (NOG) een richtlijn opgesteld wie, wanneer en hoe
mensen met een visuele beperking te verwijzen voor
revalidatie
• Onderzoek na het verschijnen van die richtlijn toonde
aan dat de oogartsen zich weinig aan die richtlijn
gelegen lieten, gemiddeld werd slechts 40% verwezen
Optometrie / low vision specialist
• Werkzaam in firma’s, winkels, ziekenhuizen en revalidatiecentra
• Veel kennis van hulpmiddelen
• Naar schatting 2/3 van alle hulpvragen opgelost
• Let op: monodisciplinaire hulpverlening
• Soms is meer of andere hulp nodig
Multidisciplinaire revalidatiecentra voor
slechtzienden in Nederland
Revalidatie bij visuele beperkingen
• Regionale centra,
multidisciplinair
• Low vision specialisten (optometristen),
monodisciplinair
Opbouw Nederlandse bevolking
Inleiding
aantallen
Mensen met een visuele beperking
• De Nederlandse bevolking (16.500.000 inwoners) telde in 2005 ongeveer 298.000 mensen met een visuele beperking, 75.881 blinden en 222.525 slechtzienden
Keunen JJE, Verezen CA, Imhof SM, Rens GHMB van, Asselbergs MB, Limburg JJ: Toename in de vraag naar oogzorg in Nederland
2010-2020. Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 2011;155(41):1828-1833. • In 2020 zullen 354.000 mensen slechtziende of blind zijn!
• 94% van alle mensen met een visuele beperking zijn oudere volwassenen (> 50 jaar)
• In Nederland worden zowel revalidatie bij slechtziendheid als de benodigde hulpmiddelen betaald door de ziektekostenverzekering of de AWBZ
• Iedere dag op uw spreekuur of in uw kliniek!
Inhoud presentatie
• Grootte van het probleem: Aantallen
• Revalidatie en hulpmiddelen
• Richtlijn “Visusstoornissen”
• Duale beperkingen (slechtziende en slechthorend)
• Verstandelijke beperkingen
• Depressiviteit
Deze voordracht is mede mogelijk
gemaakt door subsidies van:
• Zorg Onderzoek Medische Wetenschappen (ZonMw), programma
InZicht Society
• Stichting Nederlands Oogheelkundig Onderzoek
• Nederlands Oogheelkundig Gezelschap (NOG)
• Disclosure: Wij hebben geen enkel financieel belang
Duale beperkingen (slechtziendheid en slechthorendheid), slechtziendheid en verstandelijke beperkingen en
depressiviteit
Ger van Rens, Hilde Vreeken en Ruth van Nispen Afdeling oogheelkunde VUmc Amsterdam en Elkerliek ziekenhuis
Helmond
Duale beperkingen
Pagina 5Symposium VOVZ 2011
Take away message
• Nieuwe richtlijn “Visusstoornissen” is sinds 10-10-2011 geldend, ook u moet er wat mee
• De richtlijn is onderwerp van de kwaliteitsvisitatie
• Visitatiecommissie kan vragen hoe u omgaat met
verwijzing naar hulpverlenende instanties voor
slechtzienden
• Commissie kan vragen hoe de afspraken zijn voor
mensen met een verstandelijke beperking
Depressiviteit
• Ruim 1/3 van alle mensen met een visuele beperking heeft last van depressieve gevoelens
• Indien u bij uw contacten met een patiënt signalen
van depressiviteit opvangt, maak dit bespreekbaar of communiceer dat met de oogarts
• Depressiviteit gaat veelal gepaard met een grote
lijdensdruk; en behandeling is mogelijk
• Depressiviteit staat behandeling vaak in de weg!
Verstandelijke beperking
• Er is veel verborgen slechtziendheid en blindheid onder mensen met een verstandelijke beperking
• Hoe groter de verstandelijke beperking, hoe groter de kans op een (ernstige) visuele beperking
• Aparte Down-spreekuren (minder patiënten, combi’s met orthoptie en overlegmoment met andere behandelaars)
• Plan patiënten met een verstandelijke beperking op een rustig moment en zo nodig dubbele afspraak
• Neem speciale voorzorgsmaatregelen bij ingreep bij patiënt met verstandelijke beperking bv:
- “als eerste” - Verzorgende, ouder of vertrouwenspersoon mee naar inleiding, en
aanwezig bij wakker worden
- “als eerste” bij nacontrole of “met voorrang”
Slechthorenden
• Zorg voor wachtplaats direct bij deur waar onderzoek plaatsvindt
• Informeer onderzoeker dat de patiënt slecht hoort
• Geeft informatie op een (akoestisch) rustige plaats
• Denk nog eens extra aan schriftelijke informatie wat
betreft het ziektebeeld en de behandeling!
Toegankelijkheid
• Vraag advies aan revalidatie instelling en patiënten vereniging
• Duidelijke bewegwijzering
• Toegankelijke balie, ook voor slechthorenden!
• Geef de patiënt duidelijk instructies
• Contrasten in wachtkamer
• Juiste verlichting (niet te donker, niet verblindend)
• Vermijd rommel op de vloeren
• Zichtbare benummering onderzoekskamers
Vragen
• Hoe goed is de (poli)kliniek oogheelkunde waar u werkt voor slechtzienden/blinden (mensen met een
duale beperking) te vinden?
• Hoe goed is uw (poli)kliniek voor deze doelgroep
toegankelijk?
• Weet u, uw TOA/optometrist/orthoptist/oogarts dat
de patiënt die zodadelijk op het spreekuur komt een
(duale) beperking heeft?
Visuele beperkingen en gehoorstoornissen
(duale beperkingen)
• Naar schatting 30.000 – 35.000 55-plussers hebben een gecombineerde slechtziend-/slechthorendheid.
• Enorme consequenties voor het functioneren van de patiënt en de kwaliteit van leven
• Ook bij het bezoek aan de oogarts heeft een duale beperking consequenties
• De eerste die de patiënt met een duale beperking ziet in de praktijk is de assistente
Nieuwe richtlijn
• April 2011 is de nieuwe richtlijn “ visusstoornissen” door de leden van het NOG aangenomen
• Sinds 10 oktober op de website NOG gepubliceerd
• In deze richtlijn zijn een aantal nieuwe hoofdstukken opgenomen. Onder andere:
• Visuele beperkingen en gehoorstoornissen (duale beperkingen)
• Visuele beperkingen en verstandelijke beperkingen
• Visuele stoornissen en depressie
apr 04-mei 04 dec 04-jan 05 dec 05-jan 06 feb 08-mei 08
Perc
enta
ge v
erw
ezen
0
20
40
60
80
Utrecht
Deventer
Nijmegen
Eindhoven
Totaal
Duale beperkingen
Pagina 6 Symposium VOVZ 2011
1. Aantrekkingskracht door variabele reflecties van licht
2. Helder zicht door een hoge lichtdoorlaatbaarheid
3. Scherp beeld door een optimale bundeling van lichtstralen
4. Stabiele lichtbreking door een vaste vorm
Biologische eigenschappen van de cornea bijzonder en functioneel
Het hoornvlies (cornea)
Endotheeltransplantatie van de cornea we gaan vooruit!
Presentatie
Inleiding
Hoornvliestransplantatie
Posterieure lamellaire technieken
Endotheeltransplantatie van de cornea we gaan vooruit!
Michel JW Zaal, VU medisch centrum, OMC Zaandam
Conclusie
Houd rekening met mensen met
een beperking bij de
behandeling en bij de inrichting
van uw (poli)kliniek en uw
afspraken
Endotheeltransplantatie van de cornea: we gaan vooruit
Dhr. M.J.W. Zaal
Endotheel-transplantatie van de cornea:we gaan vooruit
Pagina 7Symposium VOVZ 2011
Eigenschappen van de cornea specificaties
– Diameter: ↔ 11-12 mm , 10-11 mm
– Dikte: 0.52 mm centraal, 0.65 perifeer
– Radius oppervlak: 7.8 mm (6.7-9.4)
– Lichtbrekend vermogen: 40-47 D
Eigenschappen van de cornea
endotheel: geen celdeling
Eigenschappen van de cornea
M. van Bowman / voorste stroma: zeer sterk
Corneastroma parallele vezels op microniveau
•
Anatomie van de cornea gelaagde structuur
Scherp beeld in licht en schemer
cornea en lens
Stralende ogen als blikvangers
een glasheldere cornea
Lichtreflecties door volmaakt glad oppervlak
Endotheel-transplantatie van de cornea:we gaan vooruit
Pagina 8 Symposium VOVZ 2011
PKP risico op afstoting Perforerende corneatransplantatie
“Penetrating keratoplasty”
Levend hoornvlies in transportmedium
Corneatransplantatietechnieken
• Perforerend
– Alle lagen (PKP)
• Lamellair
– Voorste lagen (anterior: DALK)
– Achterste lagen (posterior: PLK)
Endotheel-transplantatie van de cornea:we gaan vooruit
Pagina 9Symposium VOVZ 2011
Lamellaire corneatransplantatie basisgedachte
Verwijdering pathologische weefsel
Behoud gezonde weefsel
Number of clinics and surgeons
0
10
20
30
40
50
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
num
ber
tx center surgeon
Corneatransplantatie concentratie in centra
NOTR data 2009: E Pels, corneabank Amsterdam
0%
20%
40%
60%
80%
100%
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
PKP DALK PLKP PLKP laser ALKP mushroom other
Corneatransplantatie lamellaire versus perforerende techniek
NOTR data 2009: E Pels, corneabank Amsterdam
Netherlands Organ Transplant Register (NOTR)
Endotheel-transplantatie van de cornea:we gaan vooruit
Pagina 10 Symposium VOVZ 2011
Corneatransplantaten bij Keratoconus
DALK OD versus PKP OS
Indicaties DALK
Keratoconus
Stromale dystrofieën
Postinfectieus
Trauma
Diversen
Keratoplastiek met Femtosecond laser een stap voorwaarts?
Perfect tissue match?
sutureless keratoplasty?
Femtosecond laser assisted PLK
ALLEEN LASER
TopHat
Mushroom
Standaard
Zigzag
Christmas Tree
Zig square
Corneatransplantatie Posterieure Lamellaire Keratoplastiek (PLK)
DSEK / DSAEK DMEK
Corneatransplantatietechnieken Anterieure Lamellaire Keratoplastiek
ALK met microkeratoom USA-DALK Big- bubble DALK Conventionele ALK
Endotheel-transplantatie van de cornea:we gaan vooruit
Pagina 11Symposium VOVZ 2011
Posterieure Lamellaire Keratoplastiek we gaan vooruit!
Safety first
Safe, simple and effective (R. Sundmacher)
If technology is master, you can reach disaster faster (J. Worst)
Nieuwe operatietechniek
Melles GJR. Ophthalmol 2000;10:1850-1856
Tillett CW Am J Ophthalmol 1955: 31:530-533
Troebel hoornvlies Fuchs
Indicaties PLK
Endotheeldystrophie
Fuchs
Trauma (oogoperatie)
Diversen
Corneatransplantatie bij Keratoconus DALK versus PKP
Endotheel-transplantatie van de cornea:we gaan vooruit
Pagina 12 Symposium VOVZ 2011
Descemet membraan transplantatie technisch (nog) moeilijker
PLK 04-10-2011
OD diameter: 8,75 mm 1 dag postoperatief
PLK Descemet Membrane Automated Endothelial Keratoplasty (DSE(A)EK)
versus
Descemet Membrane Endothelial Keratoplasty (DMEK)
DSEK / DSAEK DMEK
05-10-2011
Visus: 1,0
PLK 23-11-2010 Patiënt B OS diameter 8,75 mm
24-08-2011
PLK 02-11-2010 Patiënt A OD
Complicatie Loslating lamel
PLK manuele procedure prepareren donorweefsel (manueel)
• Niet-perforerende snede, kunstmatige voorste oogkamer
• Dissectie eerste laag corneastromalagen (50%)
• Incisie midperiferie, diep stromaal (Melles techniek)
• Dissectie tweede laag (ongeveer 0.1 mm stroma blijft)
• Markering geometrisch centrum
• Uitstansen lamel (trepaan 9.0 mm Hanna punchblok).
• Plaatsen cornealamel in Busin glide.
DSAEK bij corneaendotheeldystrophie
de huidige standaard
• Microkeratoom:
– kostbare techniek, risico’s, gecompliceerd
– Open vragen:
• dikte cornealamel?
• timing: voor / tijdens OK, in oogbank?
Geen interface bij PKP
fundusreflex egaal en helder
Fundusreflex na PLK interface “haze”: aantasting optische kwaliteit
Endotheel-transplantatie van de cornea:we gaan vooruit
Pagina 13Symposium VOVZ 2011
Oculaire risicofactoren
• LMD in een oog
• Zachte drusen
• Pigmentveranderingen in de macula
• Lage Macula pigment dichtheid
• Hypermetropie
• Iriskleur
• Staar opera2e in verleden
Dagelijkse prak2jk
• Mijn zus ziet slecht en zegt dat ik mijn
ogen ook moet laten controleren
• Er is niets meer te doen aan de
slechtziendheid van mijn vader. Moet
ik mijn ogen ook laten controleren?
• Macula degenera2e zit in de familie.
Wat is mijn risico?
LMD en blindheid
Macula degenera2e veroorzaakt de meeste
onomkeerbare netvlies schade
Sightrisk
Wat is mijn risico
om
macula degenera2e te krijgen?
Myran Gast
23e Symposium Oogheelkundige Zorg
1 november 2011
DSEK versus DMEK
Operatietechniek
– Safe:DSEK: minder verlies donorweefsel en heroperaties
– Simple: DSEK: met microkeratoom of manueel
– Effective: DMEK: interface minder storend: hogere visus
DSEK: langere endotheelsurvival?
Take home message
– De tijd staat niet stil, we gaan vooruit!
Posterieure Lamellaire Keratoplastiek DSEK versus DMEK
Price 2009: resultaten DMEK: n=60
• Verlies donormateriaal 8%
• DMEK: hogere visus t.o.v. DSEK (korte follow-up).
• Loslating (partieel) posterieure lamel in DMEK: 63%: extra OK
• Endotheelcelverlies 30% +-20% 3 maanden
Price M et al. Ophthalmology 2009;116: 2361-2368. Descemet’s Membrane Endothelial Keratoplasty; prospective multicenter study of visual and refractive outcomes and endothelial survival
Posterieure Lamellaire Keratoplastiek DSEK versus DMEK
Ham 2009: resultaten DMEK bij Fuchs: n=50
• Falen DMEK: secundair DSEK nodig n=10
• Hoge visus ≥0.8 bij n=30
• Endotheelcelverlies aanzienlijk:
Ham et al. Eye 2009: 23(10):1980-8. Descemet membrane endothelial keratoplasty (DMEK) for Fuchs endothelial dystrophy: review of the first consecutive cases.
Sight Risk, wat is mijn risico om macula degeneratie te krijgen
Sight Risk, wat is mijn risico om macula degeneratie te krijgen Mw. M. Gast
Pagina 14 Symposium VOVZ 2011
Goed om te weten
• De soNware van Sightrisk kan gemakkelijk bijgewerkt
worden
• En is dus al2jd up to date omdat de laatste
onderzoeksresultaten verwerkt worden
www.sightrisk.nl
• Gemakkelijk herkennen en visueel maken van
de risicofactoren voor LMD, waar iemand zelf
invloed op kan uit oefenen
Risico
Risico definities:
< 10% Erg laag risico
10 - 25% Laag risico
26 - 50% Middelmatig risico
51 - 70% Hoog risico
> 70% Erg hoog risico
Hoe ziet dit er dan uit?
Twee curven
• Risicoprofiel van
55 jaar t/m 100 jaar (Groen)
• Geop;maliseerde curve;
als alle beïnvloedbare risico factoren op2maal zijn bv
niet roken, goed dieet en
evt. toevoeging van een
voedingssupplement (blauw)
Krach2g middel in het
gevecht tegen LMD
• In een ideale wereld zouden alle risicofactoren en combina2es daarvan
moeten worden onderzocht
• Echter is dit prak2sch gezien erg moeilijk en 2jdrovend
(aantal combina2es mogelijk ligt op meer dan 612 biljoen)
• Met Sightrisk kan je in 3 minuten alle risicofactoren in het model ze^en
en een individueel risicoprofiel maken
Eigen invloed
• Sight risk geeN een heldere
boodschap
• Men kan zelf invloed
uitoefenen op de
ontwikkeling van LMD
• Door het nemen van
weloverwogen beslissingen
Risico profiel • Beantwoorden van vragen over levenss2jl en familie
geschiedenis
• Elke risicofactor wordt afgewogen tegen de literatuur
• Zo verkrijgt men zijn/haar persoonlijke risico op het
ontwikkelen van AMD
Sight Risk
• Alle LMD risicofactoren zijn in een wiskundig model
gezet
• I.s.m oogartsen, wetenschappers, optometristen,
wiskundigen, natuurkundigen en sta2s2ci
Onderzoek
• Alle risicofactoren zijn door ongeveer 300 gepubliceerde
wetenschappelijke ar2kelen onderbouwd
Niet oculaire risicofactoren
• LeeNijd
• Roken
• Familiaire rela2e
• Voeding
• Geslacht
• Etniciteit
• Overgewicht
• Blootstelling aan zichtbaar licht *
• Cholesterol*
• Hoge bloeddruk*
(* laatste 3 zijn niet onomstotelijk bewezen)
Sight Risk, wat is mijn risico om macula degeneratie te krijgen
Pagina 15Symposium VOVZ 2011
Doorlopend onderzoek
• In het Waterford, Ins2tute of
Vision Research wordt er
doorlopend onderzoek gedaan
naar de effecten van
voedingssupplementen in de
preven2e van LMD
Vragen?
Hartelijk dank voor jullie aandacht
MOST1 studie
Resultaat
• Grootste verandering waargenomen bij proefpersonen die weinig macula
pigment centraal in de macula bezi^en
• Dit was al na 2 weken zichtbaar in de MOPD me2ngen
• Conclusie van dit onderzoek is, dat een voedingssupplement met MZ het
macula pigment het snelste opbouwt, daar er individuen zijn die de
conversie van L→MZ niet kunnen maken
2 groepen
• 1 groep met vroege kenmerken van LMD
• 1 groep zonder LMD
Beide groepen nemen dagelijks een voedingssupplement met alle 3 de macula
pigmenten (7.3 mg L, 0.8mg Z en 7.3mg MZ) voor een periode van 8 weken
MOST 1 study
• Eerste studie die onderzoekt wat het effect is van het
innemen van een voedingssupplement met alle 3 de
natuurlijke macula pigmenten
(luteine, zeaxanthine en meso‐zeaxanthine)
op de op2sche dichtheid van het macula pigment en het
bloedserum
Het laatste nieuws
• MOST 1 study (Meso‐zeaxanthin Ocular Supplementa2on Trial)
• Waterford: Ins2tute of
Vision Research
Sight Risk, wat is mijn risico om macula degeneratie te krijgen
Pagina 16 Symposium VOVZ 2011
Van cavia tot paard, van zalm tot walrusDhr. M.H. Boevé
e dierenarts van vroeger was een duizendpoot. Hij (vrouwen waren ernog maar nauwelijks) moest alles weten en kunnen. Van vaccineren totverlossen, van het geven van voedings-adviezen tot het maken en interpre-teren van röntgenfoto’s, van interne geneeskunde tot oogheelkunde. Dit is natuurlijk een onmogelijke opgaaf. Er zijn teveel verschillende diersoor-ten met ieder hun eigen problematiek en de ziektekundige kennis neemt, ook bij dieren, al lange tijd explosief toe. Ook de hedendaagse diereigenaar verlangt een hoge kwaliteit. Daarom hebben de Faculteit der Diergenees-kunde van de Universiteit Utrecht en de KNMvD in de jaren ‘90 van de afgelopen eeuw het initiatief genomen dierenartsen tot specialist te gaan opleiden, net als dat in de “humane” geneeskunde al het geval was.
Vanaf de vroege jaren ’90 bestaat er naast de Nederlandse registratie van diergeneeskundige specialisten ook een Europese die door de European Board of Veterinary Specialisation wordt geregeld. Dit is de koepelor-ganisatie van de zogenaamde “Colle-ges”, organisaties die per specialisme registreren.
Op dit moment is er een zestiental diergeneeskundige specialismen. Een deel hiervan is tot één diersoort of tot een groep diersoorten beperkt (bijvoorbeeld chirurgie van het paard, vogelgeneeskunde), andere specialisa-ties zijn zogenaamd “diersoort over-schrijdend” (voorbeelden: pathologie, microbiologie en oogheelkunde). Zo is er voor de oogheelkunde het Euro-pean College of Veterinary Ophthal-mologists (ECVO).
Europawijd bestaat een aantal erken-de opleidingen die volgens hetzelfde stramien werken. Na te zijn opgeleiddoet de candidaat het Europese examen.
Geregistreerde specialisten moeten elke vijf jaar, op basis van een aantal aspecten van hun beroepsuitoefening, heraccreditatie aanvragen om hun registratie te kunnen behouden.
Deze voordracht is bedoeld om een casuïstische inkijk te geven in de we-reld van de oogheelkunde bij dieren.
Van cavia tot paard, van zalm tot walrus
D
Van cavia tot paard, van zalm tot walrus.
Michael H. Boevé, Dip. ECVO
kortneuzigheid
Erfelijke bepaalde oogproblemen
Pagina 17Symposium VOVZ 2011
Diabetische retinopathie
Mw. G. Postma, oogarts UMCG
VOVZ, 1 november 2011
iabetes Mellitus kent verschil-lende oogheelkundige complicaties. Een zeer belangrijke c.q. ernstige complicatie is de diabetische retinopathie. Om retinopathie vast te kunnen stellen worden naast algemeen oogheelkundig onderzoek vaak aan-vullende onderzoeken verricht zoals OCT, fluorescentieangiografie en soms ook echografie.Diabetische retinopathie wordt onder-verdeeld in pre/niet proliferatief en proliferatieve retinopathie. Er kan bij beide vormen ook sprake zijn van maculopathie. De volgende fundusbevindingen kun-nen worden gezien: microaneurys-mata, bloedingen, exsudaten, cotton wool spots en neovascularisaties.
D
Bij preproliferatieve retinopathie zijn er meerdere bloedingen zichtbaar, naast > 5 cotton wool spots, venous
Diabetische retinopathie
Dank voor uw aandacht!
De operatiepatiënt
Cataract
Traumata
Pagina 18 Symposium VOVZ 2011
beading en microvasculaire abnorma-liteiten.Bij proliferatieve retinopathie is er tevens groei van nieuwe (pathologi-sche) bloedvaten, deze kunnen voor-komen op de papil, iris of op andere plaatsen in de fundus. Tevens kan het maculagebied aangedaan zijn, met als gevolg oedeem.
Onderstaand een voorbeeld van het verloop van ernstige proliferatieve retinopathie.
2003-2009
Diabetische retinopathie
FAG 15 sec – 5 min
Na vitrectomie en laser
Er zijn verschillende behandelingen voor diabetische retinopathie. De belangrijkste is lasercoagulatie. Het doel hiervan is het voorkomen van (verder) visusverlies. Mogelijke complicaties die hierbij kunnen optreden zijn afhankelijk van het te laseren gebied.
Laserbehandeling bij diabetesmaculaoedeem kan scotomen, kleur-zienstoornissen of beschadiging van de fovea veroorzaken. Bij proliferatieve retinopathie wordt een panlaserbehandeling van de perifere retina verricht. Hierbij kan gezichtsveldverlies of maculaoedeem optreden.
Pagina 19Symposium VOVZ 2011
Bij zeer ernstige retinopathie, waarbij laserbehandeling geen stabiele situatie heeft gegeven is er nog de mogelijk-heid van een vitrectomie. Hierbij wordt met speciaal instrumentarium operatief het glasvocht verwijderd.
Membranen worden losgeprepareerd en verwijderd. Ook een glasvocht-bloeding bij diabetische retinopathie wordt met een vitrectomie verwijderd. Vaak wordt peroperatief (aanvullend) gelaserd.
Diabetische retinopathie
Diabetes Mellitus
- Oogheelkundige complicaties - Diagnostiek / behandeling - Screening
Oogheelkundige complicaties
- Oogspieren (parese) - Cornea, daling gevoeligheid - Iris, rubeosis (glaucoom) - Lens (cataract) - Neuropathie van n. opticus - Receptordysfunctie ,
donkeradaptatiestoornissen - Retinopathie
Diabetische Retinopathie
G. Postma, oogarts
VOVZ, 1 november 2011
Screening op DRP is erg belangrijk. Vroege diagnostiek en behandeling van evt. gevonden afwijkingen kun-nen latere complicaties (visusverlies) mogelijk voorkomen.
De frequentie van controles hangt mede af van bevindingen en risico-factoren.
Pagina 20 Symposium VOVZ 2011
FAG
Fluoresceïne-angiografie (FAG) • Fluorescentie-angiografie
– Fluoresceïne-angiografie (FAG) – Indocyanine-groen angiografie (ICG)
Fundusfotografie OD
Fundoscopie
Onderzoek
- Fundoscopie - Fundusfotografie - Fluorescentie-angiografie - OCT - USG (echografie)
Diabetische retinopathie
Classificatie retinopathie
• (Achtergrond)
• Pre-proliferatief
• Proliferatief
• Maculopathie
USG, echografie
OCT
Normaal
Cystoid oedeem
Vitreo-maculaire tractie
OCT
Pagina 21Symposium VOVZ 2011
Cotton wool spots - Capillaire non-perfusie
- Ovale/sferische gezwollen axonen van ganglioncellen in de zenuwvezellaag
- Ontstaan door een onderbreking in het axoplasmisch transport in de zenuwvezel
Exsudaten
- Bewijs van lekkage
- Lipoproteïnen
- Buitenste plexiforme laag
- Associate met dyslipidemie
Microaneurysmata
- 1e teken DRP
- Kleine rode puntjes(10-100 micron )
- Gelokaliseerd in binnenste lagen van de retina
Fundus afwijkingen retinopathie
- Microaneurysmata
- Bloedingen
- Harde exudaten
- Cotton wool spot’s
Bloedingen
Diabetische retinopathie
Maculopathie
- Focale maculopathie
- Diffuse maculopathie - Ischemische maculopathie
Proliferatief • Actieve groei van nieuwe vaten
– NVD, NVE, NVI – Associatie met fibroblastformatie
• Ongeveer 5-10 % DM populatie. – Type 1 hoger risico, 60 % na 30 jaar DM
• Slechte visuele prognose – CV bloedingen prognose ↓
• Gevorderde DRP – iris rubeosis – secundair glaucoom
Preproliferatief
- Venous beading
- > 5 cotton woolspot’s
- IntraRetinale Microvasculaire Abnormaliteiten – (IRMA)
- Meerdere bloedingen
Pagina 22 Symposium VOVZ 2011
Focale maculopathie
Diffuse maculopathie
Ischaemische maculopathie
2003-2009
Diabetische retinopathie
Laserbehandeling bij DME
- Voorkomen van visusverlies
- Complicaties • Scotomen • Kleurzienproblemen • Foveabeschadiging • Choroidale neovascularisatie
Lasercoagulatie
Behandeling DRP
- lasercoagulatie - vitrectomie - (overig: intravitreale injecties o.a. avastin,
triamcinolon)
Na vitrectomie en laser
FAG 15 sec – 5 min
Pagina 23Symposium VOVZ 2011
Vitrectomie
Laserbehandeling bij PDR
- Voorkomen van verder visusverlies - Doel: uitschakelen ischemische retina
- Complicaties – Macula oedeem – Gezichtsveldverlies – Bloedingen
50 -100 µm; 0.1 seconds
Diabetische retinopathie
Screenen DRP
1. Fundusfotografie – 2 velden 45º
2. Biomicroscopie in mydriasis event + indirecte fundoscopie
• Vervolg afhankelijk van bevindingen en risicofactoren.
Screening
- Belangrijk gezondheidsprobleem - Opsporen vroeg stadium - Voordeel van vroege diagnose en
behandeling - Screening veilig en geaccepteerd zijn - Kosten effectief
Pagina 24 Symposium VOVZ 2011
Opbouw presentatie
1. Inleiding
2. Diagnostiek
3. Behandeling
4. Toekomst
Cataractchirurgie: Diagnostiek en BehandelingNiels de Vries, oogarts
taar en staaroperaties: een korte inleidingDe menselijke lens wordt in de loop van het leven troebel onder invloed van veranderingen van de eiwitten waaruit de lens bestaat. Het resultaatvan deze vertroebeling wordt “grijze staar” of cataract genoemd. Als gevolg van dit proces kunnen een afname van het gezichtsvermogen en een toename van lichtverstrooiing in het oog op-treden. Deze klachten kunnen worden behandeld d.m.v. het verwijderen van de eigen lens, gevolgd door implan-tatie van een kunstlens welke de taak van de verwijderde lens overneemt: de staaroperatie.Al voor het begin van de jaartelling waren er ingrepen bekend waarbij de troebel geworden lens van zijn plek werd geduwd, om zo het licht dat doorde troebele lens werd geblokkeerd weer vrije doorgang naar het netvlies te verlenen. De troebel geworden lens belandde hierbij achterin het oog, waardoor veelvuldig complicaties (zoals een reactie van het oog op het vrijgekomen lensmateriaal, netvlieslos-lating, netvliesoedeem, etc.) ontstonden.De Fransman Jacques Daviël ontwik-kelde in 1748 een techniek waarbij de troebel geworden lens uit het oog werd verwijderd. Hij kan daarmee als de vader van de moderne cataract-chirurgie worden beschouwd. Zijn operatie was een verbetering t.o.v. behandelingen waarbij de troebel geworden lens achterin het oog achterbleef, maar ook met zijn behan-deling bleef het beeld onscherp: de gemiddelde natuurlijke lens heeft een sterkte van 23 Dioptriën, en kun je dus niet zomaar missen als je scherp wilt zien. De Brit Sir Harold Ridley ontwikkelde rond 1950 een kunststof lens die in het oog kon worden geïm-planteerd, nadat de troebel geworden lens was verwijderd. Hij kan daarmee
SCataract-chirurgie: Diagnostiek enBehandeling
als de vader van de kunstlens worden beschouwd. Inmiddels worden alleen al in Nederland 100.000 staaroperatiesper jaar verricht.Cataractchirurgie anno 2011: diagnostiek, metingen en operatieDiagnostiek van staar bestaat vooral uit onderzoek m.b.v. een spleetlamp, waarbij een troebeling van de lens wordt gezien. De troebeling kan zich op verschillende plaatsen in de lens bevinden. Voor de operatie worden de lengte van het oog en de kromming van het hoornvlies gemeten. Met deze ge-gevens wordt voor elke individuele patiënt berekend, welke sterkte de kunstlens moet hebben.Tijdens de staaroperatie wordt de troebele lens verpulverd, opgezogen en vervangen door een heldere kunst-lens met de berekende sterkte.Cataractchirurgie in de toekomstVeel patiënten die een staaroperatie ondergaan verwachten niet alleen verbetering van hun gezichtsvermogen,maar willen ook in toenemende matevan hun bril of contactlenzen af. Nieuw ontwikkelde kunstlenzen kunnen een bijdrage leveren aan deze wens.
Een deel van de afbeeldingen is af-komstig uit : “David J Spalton. Atlas of Clinical Ophthlmology. Third edition, Mosby publishing, 2005”
Pagina 25Symposium VOVZ 2011
2. Diagnostiek
Veranderingen in de lens
Veranderingen in de lens
Anatomie
1. Inleiding
Cataract-chirurgie: Diagnostiek enBehandeling
Matuur cataract
Nucleair cataract
Lamellair cataract
Subcapsularis Posterior Cataract
Corticaal cataract
Pagina 26 Symposium VOVZ 2011
Hoornvlies kromming meten
Astigmatisme
Aslengte meten
Traumatisch cataract
Hypermatuur cataract
Cataract-chirurgie: Diagnostiek enBehandeling
2011
Ridley, 1950
Daviel, 1748
3. Behandeling
Torische intra-oculaire lens
Pagina 27Symposium VOVZ 2011
Accommodatie van de natuurlijke lens
Accommodatie van de natuurlijke lens
4. Toekomst
2011
2011
Cataract-chirurgie: Diagnostiek enBehandeling
Dank voor uw aandacht
niels.de.vries@mumc.nl
Accommodatieve & Multifocale
intra-oculaire lenzen
Pagina 28 Symposium VOVZ 2011
Glaucoom-druppels 1
• miotica / cholinergica
• PILOCARPINE OOGDR div percentages
• THYMOXAMINE OOGDR 0,5%
• P.M. PHYSOSTIGMINE OOGZALF 1%
Werking: verlagen druk door pupilvernauwing
Bijwerkingen: Wazig zien door
accomodatiestoornissen Branderig gevoel, pijn boven het oog, pupilvernauwing, tranenvloed
ANTI-MYCOTICA
• Amphotericine oogdruppels
• Voriconazol 1% oogdruppels
ANTI-VIRALE OOGMEDICATIE
• Povidon-jood 0,3 % oogdruppels
• Acyclovir oogzalf
• FOSCARNET 1,2% oogdruppels
Bijzondere antibiotica
• BROLENE 0,1% oogdruppels • CHLOORHEXIDINE 0,02% oogdruppels
• GENTAMYCINE 2,25% oogdruppels (versterkte Genta)
• CEFAZOLINE 5% oogdruppels
• PENICILLINE 100.000 E/ML oogdruppels
Combi Antibiotica en corticosteroïden
• Terracortril oogzalf • Dexamytrex oogzalf • Sofradex oogdruppels
Antibiotica • Chlooramfenicol 0,4% Bournonville • Chlooramfenicol oogzalf 1% 5 gram • Tetracycline 0,5% oogdruppels • Trafloxal oogdruppels • Fucithalmic ooggel • Polytrim oogdruppels • Gentamycine sulfaat 0,5% oogdruppels • Tobrex oogzalf • Azyter oogdruppels (azytromycine)
vandaag
• Antibiotica,antiviraal en anti-schimmel
• Glaucoom-middelen
• Bijzondere oogdruppels.
De groepen
• Antibiotica,antiviraal en anti-schimmel • Glaucoom-middelen • Mydriatica • Corticosteroïden • NSAID´s • Kunsttranen • Lokaal anaesthetica • Bijzondere oogdruppels.
OOGDRUPPELS
WEET WAT JE DRUPPELT EN WAAROM.
Jan Jansen, apotheker Oogziekenhuis Rotterdam
Oogdruppels
Oogdruppels
Jan Jansen, apotheker Oogziekenhuis Rotterdam
Pagina 29Symposium VOVZ 2011
Dus……………….
Goed druppelen is
VAN LEVENSZICHTBELANG!!!!
Dank voor uw aandacht, maar……………………….
Bijzondere oogmedicatie
• Glycerine 50% oogdruppels
• Mitomycine oogdruppels
• Cyclosporine oogzalf (optimmune)
• Eigen serum oogdruppels
Glaucoom-druppels 5
• sympathicomimatica (vnl alpha)
• ALPHAGAN 2MG/ML OOGDR (Brimonidine)
• IOPIDINE 0,5 EN 1% OOGDR (apraclonidine)
Werking: remmen productie kamerwater
Bijwerkingen: Bij 1 tot 10% soms meer hyperemie, jeuk, wazig zien,
verbleking conjunctiva, conjunctivitis.
Bij <1% vele andere zie bijsluiter.
Glaucoom-druppels 4
Werking: bevordert de afvoer van kamer-
water via de uveo-sclerale weg
Bijwerkingen: Bij > 10% Jeuk in het oog, rode ogen, groei van wimpers Bij 1 tot 10% Veel bijwerking o.a pigmentatie
van het oog. Zie bijsluiters
prostaglandine-analoga
Lumigan (bimatoprost)
Ganfort (bimatoprost combi)
Xalatan oogdruppels (latanoprost)
Xalacom (combi druppel)
Travatan (travoprost) Duotrav(combi druppel) Saflutan (trafluprost)
Glaucoom-druppels 2
• Beta-blokkers
• betoptic-S 0,25% oogdruppels • beta-ophtiole oogdruppels • Timolol oogdruppels div. sterktes
Werking: remmen productie kamerwater.
Geen invloed op afvoer.
Bijwerkingen: lokaal:
Branderig gevoel, droge ogen, vuiltje in het oog,wazig zien, fotofobie
Systemisch: Bronchusvernauwing bij COPD-patienten.
Glaucoom-druppels 3
• Koolzuur-anhydrase-remmers
• Diamox tabletten 250 mg (acetazolamide)
• Azopt (Brinzolamide) • Azarga R (Brinzo-timolol)
• Trusopt oogdr (dorzolamide) • Cosopt oogdr (dorzo-timolol)
Werking: remmen productie kamerwater.
Geen invloed op afvoer Bijwerkingen: Bij 1-10% patienten Vuiltje in oog Wazig zien Droge ogen Oogpijn Jeuk aan ogen Oogafscheiding Smaakstoornissen Hoofpijn Bij < 1% veel meer zie bijsluiters
Oogdruppels
Pagina 30 Symposium VOVZ 2011
Het acute rode oog
Dhr. K. Mansour
Het acute rode oog
Wat is wat
n Oogleden. n Traanwegen. n Conjunctiva. n Cornea . n Iris. n Scleritis. n Acuut glaucoom
definitie
n Ontsteking : inflammatoire reactie door infectie of trauma.
n Infectie : besmetting met een virus of bacterie met als gevolg een ontstekingsreactie.
Ontstekingen en infecties Khaled Mansour
oogarts
Anatomie van het ooglid
Blefaritis
n Ontsteking van de ooglidranden. n Stafylococ bacterie. n Chronisch. n Komt vaak voor. n Rode, dikke, vieze vette oogleden met korsten
Behandeling
n Ooglid hygiëne . n Poetsen. n Fucithalmic gel. n Warme compressen. n Blefasteam bril. n Systemisch antibiotica.
Pagina 31Symposium VOVZ 2011
Het acute rode oog
Ooglid malformaties
n Ectropion : ooglid is naar buiten gedraaid. n Entropion : ooglid is naar binnen gedraaid. n Ooglid tumoren en ulcera. n Ooglid trauma.
Chalazion
n Ontsteking van één van de kliertjes van Meiboom.
n Bobbeltje op het ooglid. n Kan acuut en chronisch zijn.
Conjunctiva
n Bacteriële conjunctivitis. n Virale conjunctivitis. n Allergische conjunctivitis. n Trauma.
Conjunctiva
chemosis (= zwelling) van de conjunctiva
ectropioneren van het bovenooglid
Chemische verbranding van huid en
oogoppervlak
Pagina 32 Symposium VOVZ 2011
Het acute rode oog
Adenovirus keratoconjunctivitis
Optisch storende littekens na adenovirus keratitis
Allergie
Cornea : Keratitis
n Cornea erosie. n Cornea corpus alienum. n Cornea ulcus (bacterieel). n Cornea ulcus ( viraal). n Immunologische reactie.
Pagina 33Symposium VOVZ 2011
Corpus alienum cornea
Infiltraten perifere cornea met lokale hyperemie
Het acute rode oog
Pagina 34 Symposium VOVZ 2011
HERPES ZOSTER OPHTHALMICUS
n Conjunctivitis. n Canaliculitis. n Blefaritis.
n Iridocyclitis. n Keratitis. n Scleritis en episcleritis. n Retinitis en chorioretinitis. n Optic neuritis. n Oogspier parese.
Herpes zoster ophthalmicus: de stadia van het ziektebeeld
Acute, heftige iridocyclitis: cave pupil blokglaucoom
Het acute rode oog
Pagina 35Symposium VOVZ 2011
Scleritis OD met scleromalacie OS systeemziekte?
Oogcontusie: beleid?
Het acute rode oog
Pagina 36 Symposium VOVZ 2011
Glaucoom
PAPIL
OOG-
ZENUW
Trabectome
H.G. Lemij en P.W.T. de Waard
Vragen & Discussie of het is genoeg geweest?
De Trabectome
Dhr. H.G. Lemij
De Trabectome
Pagina 37Symposium VOVZ 2011
Perimetrie
Gezichtsvelduitval
Zenuwvezellaag
De Trabectome
Pagina 38 Symposium VOVZ 2011
Histology of goniotomy
Goniotomy
Succesful in children and some uveitis cases, not in adults
Ideale oogdrukverlaging
• Bypass grootste weerstand voor kamerwater (trabekelsysteem)
• Directe toegang tot kanaal van Schlemm en verzamelkanaaltjes
1. Goniotomie/trabeculotomie ab externo
2. Laser trabeculotomie
3. Glaukos iStent (transtrabekulaire shunt)
4. Trabectome
Verzamelkanaaltjes
Het kanaal van Schlemm
• Breedte: 250-350 microns
• Lengte: 36 mm+/-
• Verzamelkanaaltjes: 30+/-
Trabekelsysteem
SC
TM
sclera
uveal TM uveal TM
Oogdruk omlaag
Doorbloeding
Behandeling van glaucoom
Oogdruk
Doorbloeding
Ontstaanswijze glaucoom
• Glaucoompatiënten hebben een duidelijk verhoogd risico op vallen en botsingen
Haynes et al. IOVS, 2007 (48) 1149-1155
De Trabectome
Pagina 39Symposium VOVZ 2011
Trabectome surgical procedure
After Trabectome
Glaukos iStent (transtrabecular shunt)
Glaukos iStent (transtrabecular shunt)
Glaukos results* No. patient: 58 Mean baseline IOP: 21.7 mm Hg ± 3.98 12 months: 17.4 mm Hg ± 2.99 Rx at 12 month: 1.2 fewer Rx *Spiegel D, Wetzel W, Neuhann T, Stuermer J, Hoeh H, Garcia-Feijoo J, et al. Coexistent primary open-angle glaucoma and cataract: interim analysis of a trabecular micro-bypass stent and concurrent cataract surgery. Eur J Ophthalmol. 2009;19:393–9.
Trabectome
Trabectome
ELT
ELT
Laser trabeculotomy
Excimer (ELT) • Excimerlaser geeft weinig tot geen collaterale schade
• Mogelijk dus weinig tot geen littekenreactie
• Via (dure) disposable probe ter plaatse van trabekelsysteem via corneale incisie te appliceren
• Eerste klinische resultaten in Duitsland leken goed
• Ervaring in Nederland (AMC, AZG?) negatief bij complexe glaucomen
De Trabectome
Pagina 40 Symposium VOVZ 2011
Komt dat zien, komt dat horen! (2)
Snouck Hurgronje-van de Ruit et al. Nederlands Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde, 2011 - 2
Komt dat zien, komt dat horen! (1)
Trouw, 18 maart 2011
Missie VOVZ
• Professionalisering verpleegkundigen en andere beroepsgroepen werkzaam in de oogheelkundige zorgverlening
• Bevorderen van de deskundigheid • Samenwerking bevorderen tussen de verschillende
disciplines werkzaam in de oogheelkundige zorg
Komt dat zien, komt dat horen!
VOVZ symposium Amsterdam, 1 november 2011
Jan EE Keunen, voorzitter VISION 2020 Netherlands
Waarom Trabectome?
• Nadelen Trabeculectomie: – Veel problemen kort na operatie
– Oncomfortabel bij circa 75% – 1% ernstige infectie
– Lange operatie
• Nadelen Baerveldt implant
– Lange operatie – Duur
– Dubbelzien (1-2 % permanent)
Trabectome • Voordelen:
– Snel
– Weinig belastend – Weinig complicaties
– Effectief
• Nadelen:
– Duur – Moeilijk
– Geen 100% succes
Trabectome: Survival Analysis
All Cases Failure = IOP>21mmHg and IOP not reduced by 20% in 2 consecutive visits after 3 months
follow-up or secondary surgery. Success is 79% at 12 months.
Trabectome: IOP over 72 Months
5
10
15
20
25
30
0 6 12 18 24 30 36 42 48 54 60 66 72
IOP (m
mHg
)
Months A1er Surgery
IOP (mmHg):All cases
IOP Mean ± STD IOP Baseline Moving Weighted Average (4)
Komt dat zien,komt dat horen
Dhr. J.E.E. Keunen
Komt dat zien,komt dat horen
Pagina 41Symposium VOVZ 2011
37 miljoen
cataract,refractie
afwijkingen
trachoomtrachoom,,vitaminevitamine A A tekorttekort, , onchocerciasisonchocerciasis
diabetischediabetischeretinopathie,retinopathie,
glaucoomglaucoom
LMD en LMD en andereandereziektenziekten
BLINDEN IN DE WERELD
55% van alleblindheid
7% van alleblindheid
15% van alleblindheid
23% van alleblindheid
Behandelbaar Geheel tevoorkomen, deels te
behandelen
Deels tevoorkomen of te
behandelen
klein deel isbehandelbaar, in onderzoek
Take home message
Of all blindness and visual impairment 80% is avoidable (preventable or treatable)
Therefore 30 million adults and 1 million children are unnecessary blind; 221 million adults are unnecessary visually impaired
A major project of the World Health Organization (WHO)
1999-2020
in order to eliminate the main causes of avoidable blindness by the year 2020
Rewards of the Vision 2020 Programme
1. Economic saving of 150.000 million U$ on lost productivity by the year 2020
2. Prevention of 429 million years living in blindness by the year 2020
Frick & Foster, Am J Ophthalmol, 2003
VISION 2020 National Programme Structure
Optometrists and opticians, orthoptists, NGO s, ophthalmic nurses, ophthalmologists, patient organizations etc.
Present situation (WHO)
• Worldwide 37 million blind adults (visual acuity <5%)
• 1,5 million blind children • 277 million visually impaired people
(visual acuity 5-30%) • 150 million people in need of reading glasses • In the year 2020 we expect 75 million blind people
due to population growth & world-wide aging
Even een pas op de plaats maken
1. Wat is VISION 2020? 2. Wat is VISION 2020 Netherlands?
3. Wat is nou precies de uitdaging waar we in Nederland voor staan?
4. Hoezo, vernieuwde samenwerking?
• Ouderen zien vaak slechter dan ze zelf denken • Oudere leeftijd is in Nederland de belangrijkste risicofactor
voor minder goed zien • De vraag naar oogzorg zal de komende jaren minimaal
verdrievoudigen • Belangrijkste oorzaken: de vergrijzing, nieuwe
behandelmogelijkheden, de scherpe toename van diabetes • Meer dan de helft van alle blindheid en slechtziendheid is
kosteneffectief te behandelen of te voorkomen • De oogzorgsector gaat dit probleem zelf oplossen door
hernieuwde samenwerking en taakherschikking
Kernpunten uit de 3 artikelen:
Komt dat zien, komt dat horen! (3)
Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde, 15 oktober 2011
Komt dat zien,komt dat horen
Pagina 42 Symposium VOVZ 2011
Veel ouderen zien slechter dan ze denken
Het welzijn en welbevinden van ouderen is mede afhankelijk van het gezichtsvermogen (depressies, delier & valincidenten),
terwijl hun oogproblemen vaak kosteneffectief verholpen kunnen worden
Komt dat zien, komt dat horen!
3 VISION 2020 Netherlands acties in 2011
Risicogroepen voor blindheid en slechtziendheid (2)
• Honderdduizenden Nederlanders zijn onnodig blind of slechtziend
• Over patiënten met diabetische retinopathie, glaucoom, rokers en vuurwerkletsel hebben we anno 2011 niet eens betrouwbare gegevens
Risicogroepen blindheid en slechtziendheid (1)
• Ouderen in zorginstellingen: 2/5 (66.000) • Verstandelijk gehandicapten: 1/5 (21.000) • Zelfstandig wonende senioren: 1/10(205.000) • Personen met diabetes
Bij meer dan de helft behandelbaar of te voorkomen!
Belangrijkste oorzaken: brilafwijkingen en cataract!
0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000
LMD
Cataract
Glaucoom
Diabetische Retinopathie
Refractie afwijking
Overige
Oorzaken
Aantal visueel gehandicapten
blindslechtziend
Per 100.000 Nederlanders
hebben 2.000 personen een visuele beperking, waarvan 1.000 onnodig blind of slechtziend
Keunen et al. Ophthalmic Epidemiology 16(6); 362-369, 2009
Bestaat onnodige blindheid en slechtziendheid in welvarend
Nederland?
Ja!
ZonMw studie 2009 1e Artikel 2005 Actie Plan 2006
Is in welvarend Nederland een WHO preventieproject
tegen blindheid nodig?
Jan EE Keunen
Voorzitter VISION 2020 Netherlands Co-chair Europe,
International Agency for the Prevention of Blindness
Raad voor de Volksgezondheid, 8 April, 2007
VISION 2020 Netherlands opgericht in 2003
Onafhankelijk platform voor alle groepen die zich met oogzorg bezig houden
Komt dat zien,komt dat horen
Pagina 43Symposium VOVZ 2011
Effecten van de vergrijzing
Blindheid en slechtziendheid nemen fors toe >65 jaar 2010: 2.5 miljoen 65plussers 2020: 3.5 miljoen 65plussers stijging: 34%
Toename diabetes
• Aantal diabetes patiënten stijgt van 740.000 in 2007 tot 1,2 miljoen in 2020 * – vergrijzing – overgewicht, te weinig lichamelijke activiteit – betere opsporing
• ± 300.000 ongediagnosticeerde diabeten • 50-60% van alle diabeten regelmatig gescreend • 7% van alle diabeten heeft oogafwijkingen die
kosteneffectief te behandelen zijn
*RIVM, Nationaal Kompas Volksgezondheid, 2011
Nieuwe behandelmogelijkheden
• “Natte” macula bij leeftijdsgebonden MD • “Natte” macula bij diabetes • “Natte” macula bij vaatafsluitingen in het oog
HOOFDOORZAKEN
1. Nieuwe behandelmogelijkheden (bij diabetes in het oog en slijtage van de gele vlek)
2. Scherpe stijging van het aantal diabeten 3. Scherpe stijging van het aantal ouderen
OOGZORG 2011-2020 De vraag naar oogzorg stijgt de komende jaren
met 200-300%
Maar …
er is meer werk aan de winkel!
We moeten samen op zoek naar nieuwe vormen van samenwerking
binnen de oogzorg
#1 Vanuit het perspectief van de patiënt denken
#2 Doelgerichte voorlichting en on-site preventie
#3 Instant vision leveren
Mobile screening: the EYE bus project (2009-)
Simpele 6 minuten oogtest voor screening van bewoners in zorginstellingen
Komt dat zien,komt dat horen
Pagina 44 Symposium VOVZ 2011
Laten we de VOVZ missie Samenwerking bevorderen tussen de verschillende disciplines
werkzaam in de oogheelkundige zorgeen nieuwe impuls geven.
VOVZ Symposium Amsterdam, 1 november 2011
Op onze website www.vision2020.nl is veel meer informatie te lezen!
http://www.vision2020.nl/nieuws.html
• Ouderen zien vaak slechter dan ze zelf denken • Oudere leeftijd is in Nederland de belangrijkste risicofactor
voor minder goed zien • De vraag naar oogzorg zal de komende jaren minimaal
verdrievoudigen • Belangrijkste oorzaken: de vergrijzing, nieuwe
behandelmogelijkheden, de scherpe toename van diabetes • Meer dan de helft van alle blindheid en slechtziendheid is
kosteneffectief te behandelen of te voorkomen • De oogzorgsector gaat dit probleem zelf oplossen door
hernieuwde samenwerking en taakherschikking
Nogmaals de kernpunten op een rij:
Intentieverklaring
1. Efficiënter omgaan met de beschikbare middelen 2. In een vroeg stadium gericht veelvoorkomende
oogaandoeningen kosteneffectief opsporen en behandelen
3. Gerichte voorlichting geven aan risicogroepen Doel: betere kwaliteit van leven van ouderen en diabeten zonder de zorgkosten te laten exploderen
Intentieverklaring
World Sight Day, 13 oktober 2011 Perscentrum Nieuwspoort, Den Haag
Wij slaan de handen ineen
• Ouderenorganisaties (CSO)
• Huisartsen (LHV) • Oogartsen (NOG)
• Optiekbedrijven (NUVO)
• Optometristen (OVN)
• VISION 2020 Netherlands
• Patiëntenorganisaties (Viziris)
Voorbeeld kostenbesparing Project regio Helmond
• Alle diabeten worden in de regio via de huisarts en optometrist gescreend door foto’s van de binnenkant van het oog te maken
• Dit levert een regionale besparing op van 2.600 oogarts consulten per jaar
Oogheelkundige behandelingen
2007 2020 Stijging
Staaroperaties 131.900 192.600 46%
Behandeling ‘natte’ LMD 13.100 37.400 186%
Behandeling diabetes 82.900 529.600 539%
Glaucoom operaties 2.100 2.900 40%
Totaal 230.000 762.500 232%
Toename oogheelkundige behandelingen met minimaal >232%
(alleen huisartsenregistraties)
Gevolg: het aantal oogziekten stijgt met minimaal >43,3%
(alleen huisartsenregistraties)
Patiënten met een oogziekte
2007 2020 stijging
Cataract 487.200 711.300 46,0%
LMD 54.500 77.900 42,9%
Diabetes 740.000 1.050.800 42,0%
Glaucoom 108.200 151.500 40,0%
Totaal 1.389.900 1.991.500 >43.3%
Komt dat zien,komt dat horen
Pagina 45Symposium VOVZ 2011
Afsluiting 23e VOVZ symposium
Afsluiting 23e VOVZsymposium, 1 november 2011
Mw. F. van Rijssen,penningmeester van de VOVZ
Hebt u ook het gevoel dat deze dag voorbij gevlogen is.
Voordat wij afsluiten wil ik u nog graag even wijzen op onze prachtige website.U vindt hierop informatie over de VOVZ, maar ook de Nieuwsbrief staat erop en wij geven informatie over waar u bijvoorbeeld meer speci-alistische kennis en kunde op gebied van de oogheelkunde opkunt doen.
Een scala aan uiteenlopende onder-werpen zijn vandaag aan ons gepre-senteerd. De enthousiaste presentatie ervan maakte dat het een boeiende en leer-zame dag was.Vanaf deze plek wil ik, en ik denk ook mede namens u, alle sprekers van vandaag hartelijk bedanken voor hun medewerking.
Het aantal deelnemers was ook dit jaar weer rond de 400 en wij hebben 20 nieuwe leden mogen begroeten.
In december zult u allen een certi-ficaat van deelname ontvangen en begin 2012 wordt het verslag van alle lezingen op CD aan u toegestuurd.
U allen wil ik bedanken voor uw aanwezigheid en ook de vrijwilligers, inmiddels bekende gezichten voor u, die voor en tijdens dit Symposium weer het nodige werk hebben verzet: dank hiervoor.Ook de firma’s wil ik bedanken voor hun aanwezigheid en presentatie deze dag. Maar ……deze dag was niets geworden zonder onze Symposiumcommissie
Ingrid Groenewegen, Els Gutker en Tinie van der Linden, zij verdienen van ons allen voor deze enorme klus een daverend applaus en graag nodig ik de dames uit op het po-dium te komen.
Tot slot hoop ik u voor een afsluitend drankje in Grand Café The Basket te zien, daarna een goede reis en wel thuis envolgend jaar hebben wij opnieuw een Symposium, dan op dinsdag 6 november.