Verschillende fasenverschillende accenten

Anne Visser-MeilyRevalidatiearts Onderzoekster

UMC-UtrechtRevalidatiecentrum de Hoogstraat

Mijnheer C OVERLEVEN

►Partner vertelt: “Cees was aan het werk toen hij aan de rechterkant een raar gevoel kreeg. Hij zei tegen zijn collega dat hij niet goed werd en zakte in elkaar. Hij had een hersenbloeding en werd meteen naar het ziekenhuis gebracht”.

Mevrouw L HERSTEL ACTIVITEITEN

►De doelen lijstje van patiënte: zo goed mogelijk herstellen, weer veilig kunnen fietsen, haar huishouding weer zelf kunnen voeren en op termijn weer haar werk als verpleegkundige kunnen oppakken en weer kunnen golfen (hobby, die zij samen met haar echtgenoot beoefent)

Mevrouw VBlijvende beperkingen

►Mevrouw blijft veel hinder ervaren van haar slechte geheugen nu 2,5 jaar na CVA. Ze heeft wisselende stemmingen en voelt zich erg onzeker. Ze is 80-100% afgekeurd. Doet haar eigen huishouding en heeft daar haar handen aan vol.

Verschillende fasen

Acute stadium Overleven

Revalidatie Herstel

Chronische fase Blijvende beperkingen

Verschillende fasen

Acute stadium Overleven

Revalidatie Herstel

Chronische fase Blijvende beperkingen

Adaptatie-richten op mogelijkheden-richten op oplossingen

Verschillende fasenAdaptatie proces

Acute stadium verminderen draaglast

Revalidatie (h)erkennen blijvende draaglast

Chronische fase draagkracht vergroten

Adaptatie-richten op mogelijkheden-richten op oplossingen

Acute stadiumOverleven

► Schade aan de hersenen beperken!► Herkenning en hospitalisatie

Wat zijn de eerste signalen van een acute beroerte?F FACEA ARMS SPEECHT TIME

Patiënt: Beroerte niet herkennen, niet de noodzaaktot spoed onderkennenHulpverleners: beroerte niet als spoed triageren

Acute stadiumOverleven

►Schade aan de hersenen beperken!• Trombolyse (intraveneus- intra arterieel• Mechanische trombectomie• Hematomen: nog opzoeken

►Complicaties voorkomen• Pneumonie• Diepe veneuze trombose• Contracturen• Decubitus

►Prognose maken tav herstel en tav ontslag

CVA (on)bloedig, li/re hemisfeer, recidief,

localisatie

ActiviteitenADL, lopen,

communiceren

Structuur en functieRompbalans, parese, cognitie, slikken, stemming

Participatie

Omgevings factoren

Draagkracht partner, beschikbaarheid partner, sociale

netwerk, woning

Persoonlijke factoren

Leeftijd, premorbide ADL en ambulantie

Revalidatie faseHerstel - oefenen

Intensiteit van oefentherapie na een CVA: ‘More is better’

Kwakkel et al, Stroke 2004; 35: 2529-39

Wat is de evidentie voor CIMT, more is better

Hakkennes & Keating, Austral. J. Physiotherapy, 2005:51:221-231

Revalidatie faseOefenen- hoe kan de intensiteit om hoog

►Gebruik van forced-use paradigma’s (b.v.: CIMT)

►Gebruik van apparatuur die de patiënt zelf in de gelegenheid stelt om zelf op maat te oefenen (b.v.: robotica)

►Verbeteren van compliantie aan de behandeling en verbeteren van controle (b.v.: games, tele-rehabilitation services, huiswerkprogramma’s)

Revalidatie faseOefenen- hoe kan de intensiteit om hoog

►Erkennen van determinanten die gerelateerd zijn met onvoldoende deelname aan fysio- en ergotherapeutische behandelsessies

• depressie, gering zelfvertrouwen, verminderd cognitief functioneren

►Het geven van training in groepen (functionele fitness training)

Revalidatie faseinformatie en educatie

►Voorlichting • Herhaald• Afgestemd op individu• Op verschillende wijze (papier, mondeling,

groep)• Gecombineerd met educatie• Ook aan naasten• Rekening houdend met de fase – adaptatie!!

Chronische faseBlijvende beperkingen

►Mevrouw blijft veel hinder ervaren van haar slechte geheugen nu 2,5 jaar na CVA. Ze heeft wisselende stemmingen en voelt zich erg onzeker. Ze is 80-100% afgekeurd. Doet haar eigen huishouding en heeft daar haar handen aan vol.

Chronische faseblijvende beperkingen - aanpassing

► Depressie - aanzienlijk probleem► Significant hoger dan in normale populatie► Piek tussen 6 mnd en 2 jaar na de beroerte► 1 op de 3 in alle fasen

3 jaar na CVA (FuPro onderzoek)► Chronische fase: 1 op de 5

FuPro onderzoek: I.v.d.Port / V. Schepers

Predictor voor depressie, depressie weer voorspeller voor…..

Afasie, Alleen wonen, Sociale contactenCerebrale atrofie

InactiviteitVermoeidheid

Depressie

Minder bewegenMinder sociale contacten

Depressie en andere chronische ziekten

►Chronische ziekte: adaptatie►Adaptatie is meestal niet eenmalig►Verstoring draaglast – draagkracht

-ptn met gebrekkige angst tolerantie-ptn met depressieve aard-ptn met kwetsbaar zelf gevoel-ptn met psychiatrische voorgeschiedenis-ptn met mager sociaal netwerk-ptn met relatie- en /of werk problemen

Depressie, mogelijke behandelingen

►Weinig bewijs, maar ook weinig onderzocht►Medicatie: SSRI’s►Gedragstherapie?►Fitness training?

►Bij andere chronische ziekten:-controle geven over eigen klachten-maatschappelijke integratie-verliesverwerking-cardio-fitnesstraining

Dagbesteding

►1 jaar na CVA: • 32 – 45% inactief (FAI)

►3 jaar na CVA: • 37% inactief (FAI)• 3% full time betaald werk (was 40% voor CVA)• 21% unmet needs op het gebied van vrije tijd, 27%

op het gebied van werk• 20% deelname aan Activiteiten Centrum• 6% opgenomen in verpleeg- of verzorgingshuis

FuPro onderzoek: I.v.d.Port / V. Schepers

Familiezorg- Partners

►3 jaar na CVA: Fupro studie

► 44% overbelast (51% na 1 jaar)► 50% somber (52% na 1 jaar) ► 52% ontevreden met het leven (46% na 1 jaar)

• 51% ontevreden met financiën • 72% ontevreden met sex tov 67% • 34% ontevreden met relatie tov 28%

► Sociale steun neemt af tussen 1 en 3 jaar► Kwaliteit van relatie vermindert tussen 1 en 3 jaar

Monitoren in chronische fase

Op groepsniveau blijft beeld gelijkOp individueel niveau verschillen

►Zou monitoren kunnen door HA? (praktijkondersteuner)

-Mobiliteit (bv Rivermead Mobility Index)• loopsnelheid

-Dagbesteding (bv Frenchay Activity Index)-Stemming (screeningslijst)-Ervaren zorglast (bv Caregiver Strain Index)

Samenvatting