VCA HOOFDSTUK 9

HIJSENHIJSENTILLENTILLEN

DRAGENDRAGEN

Hijsen, tillen, dragen

• Materialen verplaatsen– Verschillende mogelijkheden

• Mankracht• Hulpmiddelen

– Lasten >25kg / onhandig groot• Hulpmiddel

• Doel:– Hoe veilig werken met hijswerktuigen en

heftrucks?– Hoe je rug sparen?

HIJSWERKTUIGEN

• Bepaling:– Hijs- en hefwerktuigen zijn toestellen om

lasten op te tillen en eventueel te verplaatsen, zoals een takel, een rolbrug, een torenkraan of een hijskraan

• Risico’s– Last kan vallen– Het werktuig kan omvallen– Tijdens gebruik kan er schade aangericht

worden aan personen, goederen en omgeving

HIJSWERKTUIGEN• Maatregelen

– Documenten• Hijswerktuigen en hijsgereedschappen moeten

gekeurd zijn• Het keuringsverslag hoort bij het hijswerktuig• Volgende papieren horen bij het hijswerktuig

– Keuringsverslagen van onderdelen (lieren, takels, hijsmasten)

– Verslagen van hijsgereedschappen– Hijstabellen en hijsgrafieken– Kraanboek– Hijsbewijs– registratieboekje

HIJSWERKTUIGEN

• Maatregelen

– Stempels• Zijn uitschuifbare steunen

om de stevigheid van het hijswerktuig te vergroten

HIJSWERKTUIGEN• Maatregelen

– Contact• Tijdens het werk moeten de kraandrijver

en de uitwijzer in goed contact staan met elkaar

• Ze moeten elkaar kunnen zien en lief st kunnen horen, anders gebruik maken van hulpmiddelen

• De uitwijzer gebruikt vastgelegde arm-en handsignalen

• De uitwijzer heeft een opleiding gevolgd

HIJSWERKTUIGEN• Maatregelen

– Last• De last moet op de juiste wijze aangeslagen

worden• De toegelaten belasting mag nooit overschreden

worden• De lastbegrenzer is een extra beveiliging• Hijswerktuigen met een veranderlijke werkafstand

zijn uitgerust met een lastmomentbegrenzer –vermijden dat de kraan kantelt

HIJSWERKTUIGEN• Maatregelen

– Wind• Boven windkracht 6 of 50km/h of bij onweer is het

verboden te werken• Hoge kranen – windsnelheidsmeter of

anemometer

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap

– Zijn toebehoren die niet vast op het hijswerktuig zijn gemonteerd.

• Vb. kabels, kettingen, haken, ringen, sluitingen, oogbouten, stroppen, lengen, hijsbanden en hijsjukken

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap

– Kettingwerk• Is een samenstel van kettingen, haken, wartels

(oogbouten met een draaibare schalm), ringen, sluitingen en oogbouten

• De maximale belasting van een ketting vind je terug op de ketting zelf

• Bij elke ketting hoort een keuringsverslag• Al het kettingwerk moet regelmatig worden

geïnspecteerd door een EDTC

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap

– Kettingwerk – specifieke voorschriften• Draai de bouten van sluitingen altijd volledig aan• Controleer de belasting van de ketting en belast

het kettingwerk alleen in de lengterichting• Bij het verlengen van een ketting mag je alleen

een koppelschalm gebruiken die minstens even sterk is als de ketting zelf . Forceer het kettingwerk niet door het met een hamer op zijn plaats te slaan

• Kettingen moeten worden beschermd tegen lasten met scherpe hoeken (planken, stuk autoband)

• Ga na of de haak niet vervormd is en of die een klep heeft (haak is meestal in een speciale kleur)

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap

– Kettingwerk – specifieke voorschriften• Ga na of de haak niet vervormd is en of die een

klep heeft (haak is meestal in een speciale kleur)• Controleer of de ketting en de hulpmaterialen niet

beschadigd of overmatig versleten zijn.• Een ketting met uitgerekte of stijfgetrokken

schalmen moet worden afgekeurd (is te zwaar belast geweest) – Uitgesleten schalmen en verbogen haken zijn andere mogelijke gebreken

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap

– Staalkabel• Kabel met een kern waarrond gevlochten staal zit• Ook bij staalkabels horen keuringsverslagen• Goed onderhouden• Bewaren in droge ruimten, ver van logen en zuren

– kunnen staal aantasten• Last met scherpe hoeken – kabel beschermen met

stophout of autoband• Verboden staalkabels te knopen• Regelmatig inspecteren op corrosie en slijtage

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap

– Staalkabel afkeuren als:• De kabel (rafelige) splitsen heef t• Over een lengte meerdere draadjes gebroken zijn• Op 1 plaats meerdere draden gebroken of

beschadigd zijn• De kabel van buiten verbogen of beschadigd is (er

zit een kink in)• De kabel veel roest of slijtage vertoont

– In het algemeen is een staalkabel de beste keuze

– Als er hijsvoorzieningen zijn aangebracht (hijsogen) dan werk je best met kettingwerk

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap

– Stroppen, lengen en hijsbanden• Een strop of een leng is een stuk kabel of touw

met aan weerskanten een lus• Bij een strop is de lus groot genoeg om het

ander uiteinde erdoorheen te trekken, het oog van een leng daarentegen is te klein om dat uiteinde erdoor te kunnen trekken.

• Een hijsband is gemaakt uit een platte strop of leng, gemaakt van geweven staaldraad of kunststof . Soms met een extra beschermlaag eroverheen

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap

– Stroppen, lengen en hijsbanden• Op de hijsband wordt een label genaaid• Hierop vind je de werkbelasting, het materiaal

waaruit de hijsband gemaakt is, de keuringsdatum, de keuringsinstantie en de maximale gebruiksdatum

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap - Stroppen, lengen en hijsbanden

– Als je werkt met hijsbanden, moet je volgende maatregelen naleven:

• Controleer of de hijsband sterk genoeg is voor de last – werkbelasting hijsband nakijken

• Controleer de hijsband voor ieder gebruik – bij een beklede hijsband kunnen onder de bekleding kapotte draden zitten

• Bescherm eventuele scherpe hoeken van de last met hoekbeschermers of een stuk autoband

• Als de hijsband of de bescherming van de hijsband, gemaakt is van kunststof,moet je opletten voor te veel zonlicht. UV-stralen kan kunststof snel verouderen

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap

– Samenstel • Is een combinatie van een aantal

hijsgereedschappen dat wordt gebruikt om 1 last te hijsen

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap - Samenstel

– Viersprong– Driesprong– Tweesprong– Hijsjuk

• Een viersprong is een ring met 4 kettingen, met elk weer een haak

• Een hijsjuk is een horizontale balk met ophangpunten waaraan kabels of kettingen kunnen worden vastgemaakt

HIJSWERKTUIGEN• Hijsgereedschap - Samenstel

– Sommige lasten moet je in evenwicht houden door te werken met verschillende ophangpunten

– Voor een goed evenwicht moet je ervoor zorgen dat er voldoende afstand is tussen de ophangpunten

– Een hijsjuk wordt gebruikt als er weinig plaats is boven de last of als je vaak lasten van dezelfde omvang moet verplaatsen

10.000 N

5.00

0 N

5.00

0 N

45°

60°

90°

120°

150°

18.400 N18.400 N

Hijsen en tillenHijsbalk met tweesprong

HIJSWERKTUIGEN

• Takels– Is een hijstoestel meestal

zonder eigen aandrijving, dat met de hand bediend wordt

HIJSWERKTUIGEN• Takels

– Grootste risico – breuk van de takel of van het bevestigingspunt

– Bevestig takels altijd aan een voldoende stevige constructie

– Takels moeten jaarlijks gekeurd worden

HIJSWERKTUIGEN

– Vorkheftruck• Is een voertuig voor het

tillen en verplaatsen van zware lasten met behulp van vorken. De bekendste types zijn heftrucks en reachtrucks

Vorkheftrucks en palletwagens

Vorkheftrucks en palletwagens

• Risico’s– Het vallen van de last– Het kantelen van de lading– Het kantelen van het

voertuig– Personen aanrijden– Beschadiging van

goederen of zaken in de omgeving, …

Vorkheftruck

• De vorkheftruck en de bijhorende hulpmiddelen (vatenklem, vorken voor paletten, …) moeten altijd in goede staat zijn

• Regelmatige controle is nodig• Tijdig onderhoud• Kapotte onderdelen onmiddellijk vervangen• Het contragewicht mag niet verzwaard worden

Vorkheftruck -Bestuurder

• Enkel personen die kunnen aantonen (bv. met een attest) dat zij de aangepaste opleiding gevolgd en een proef afgelegd hebben, mogen met een vorkheftruck of een reachtruck rijden.

• Als je met de heftruck rijdt, moet je zicht optimaal zijn. Vraag hulp als dat niet zo is.

• Kijk steeds in de rijrichting.• De bestuurder heeft een zogenaamde

veiligheidsfunctie, wat wil zeggen dat hij jaarlijks voor controle bij de arbeidsgeneesheer langs moet

Rijden met de heftruck

• Doe de veiligheidsgordel aan.• Leef de verkeersregels en de snelheidsbeperkingen na die

gelden in de onderneming.• Let op voor gladde (olie, ijzel,...) en vochtige vloeren.• Laat het transportmiddel nooit staan in doorgangswegen.• Volg het verkeersreglement wanneer je een openbare weg

oversteekt of tijdens het laden/lossen van een vrachtwagen op de openbare weg.

• Gebruik de claxon waar het nodig is (in een bocht, aan een kruispunt, bij het binnenrijden in het magazijn,...).

• Rij steeds met een lage snelheid op een helling en hou de mast lichtjes achterover gekanteld. De last moet altijd naar boven gericht zijn, zowel als je vooruit of achteruit rijdt.

• Rij nooit met hoog opgeheven vorken.

Personen op de heftruck

• Meerijden zonder een speci ale zitplaats is niet toegestaan.

• je mag geen personen verpl aatsen of hi jsen met een vorkheftruck, tenzi j een speciale uitrusting (werkbak) wordt gebruikt en de veiligheidsvoorwaarden vervuld zijn (o.a. keuring).

Lading - heftruck

• Stapel de lading stevig en evenwichtig zodat die niet kan kantelen of verschuiven.

• Ga nooit boven het laadvermogen van de heftruck. Het laadvermogen verandert met de hefhoogte.

Heftruck – Voetgangersin de omgeving

• Vertraag voor een bocht, aan een kruispunt, wanneer er voetgangers zijn.

• Als er normaal gezien voetgangers zijn op plaatsen waar heftrucks rijden, moeten zij alert zijn voor de bewegingen van de heftruck.

• De heftruckbestuurder moet zijn manoeuvre onderbreken als er voetgangers in zijn werkzone komen en claxonneren aan de hoeken.

PALLETWAGEN

• Is een voertuig geschikt voor het verplaatsen van pallets, manueel of elektrisch. De maximale hefhoogte is beperkt tot 20cm

PALLETWAGEN

• De belangrijkste risico’s bij het werken met een transpal let zijn:– pijnlijke rug, door een verkeerde werkhouding;– pijnlijke schouders en armen; – klemmen van vingers, enkels, voeten, tenen;– vallen van de lading; – personen aanrijden; – beschadiging van goederen of zaken in de

omgeving,..,

PALLETWAGEN• Denk daarom steeds hi eraan:

– verzorg je houding: werk met een rechte rug, buig niet bij het trekken, werk

– afwisselend met je linker- en rechterarm bij het trekken;

– draag veiligheidsschoenen met antislip en een stalen tip;

– voorzie voldoende manoeuvreerruimte;– laad de palletwagen stabiel: zet de last op de

twee vorken;– rijd over effen ondergrond.

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

• Lichte lasten en lasten met een handi g formaat hebben geen hul pmiddelen nodig om te verplaatsen

• Aandacht voor:– Goede tilhouding (rechte rug, gebogen

knieën)– Voorkom rugletsel – veel pijn - ongemak

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

• RUG– Wervelkolom is het belangrijkste deel

• Geeft stevigheid, steun en soepelheid aan het lichaam

– Te zware lasten of verkeerde manier van tillen

• Tussenwervels verschuiven of beschadigd

• Zenuwen kunnen geraakt worden• Veel pijn

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

• Andere risico’s– Bij slechte grip kan de last vallen

• Op voet terechtkomen• Iemand in de buurt verwonden

– Bij neerzetten last kunnen vingers gekneld raken

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

• Veilig tillen en verplaatsen– Denk eerst na vooraleer je begint– Is er een andere mogelijkheid– Is er een hulpmiddel ter beschikking– Ruim obstakels op– Dek openingen in de vloer af– Zorg voor een ruime doorgang

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

• Tilhouding

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

•• TilhoudingTilhouding

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

• De last– Beperk de breedte van de greep (liefst

<75cm)– Gewicht max. 25kg (richt lijn)– Hou rekening met het formaat, het materiaal

(glad, …), de afstand, …• Persoonlijke beschermingsmiddelen

– Aangepast: handen en voeten beschermen

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

• Het traject– Beperk de t ilhoogte en de afstand die je moet

afleggen met de last– Let op gladde, oneffen vloeren, gaten en

trappen– Zorg ervoor dat je altijd voor je uit kan kijken– Hou de last niet voor je ogen– Bepaal zelf het tempo en las korte pauzes in– Overschat jezelf niet

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

• Werkgever– Zorgen voor opleiding en instructie – Regels onvoldoende – hulpmiddelen voorzien– Werk niet op een veilige manier mogelijk –

werkgever dient een andere manier van werken toe te passen

– Als het werk risico op rugletsel inhoudt, dan moet werkgever zorgen voor gezondheidstoezicht

HANDMATIG TILLEN EN VERPLAATSEN VAN LASTEN

• Eenvoudige hulpmiddelen– Tang vb. betonblokken– Magneet– Zuignap– Steekkarret jes– Palletwagens– boodschappenkarret jes

SAMENVATTING• Tillen en dragen kan je doen met behulp van:

– Hijswerktuigen– Eenvoudige hulpmiddelen of – Gewoon manueel.

• Bij het gebruik van hijswerktuigen– Er op letten dat het materiaal gekeurd is– Alle informatie hierover vind je in de verschillende

documenten die bij deze hijswerktuigen horen– Je moet de hijswerktuigen op de juiste manier

gebruiken: goed opstellen, niet overmatig belasten, zorgen voor een goede communicatie tussen kraandrijver en uitwijzer

– Hijsgereedschap als kabels, kettingen, haken, stroppen, lengen en hijsbanden moeten uiteraard ook in goede staat zijn.

SAMENVATTING• Vorkheftrucks en palletwagens worden in vrijwel alle

bedrijven gebruikt– Het zijn voertuigen voor het tillen en verplaatsen van lasten.

• Voor het rijden met een vorkhef truck is een specif ieke opleiding vereist

• Wie met een vorkhef truck rijdt, moet rekening houden met verschillende aspecten: – een goed gezichtsveld– een correct en evenwichtig geladen last– respecteren van verkeersregels– aangepaste snelheid– de aanwezigheid van eventuele voetgangers,...

• Bij het handmatig tillen vormt de rug de zwakke plek• Een juiste tilhouding voorkomt rugletsels

– dat is tillen met rechte rug en gebogen benen.

SAMENVATTING• Hoe zwaar je last mag zijn, hangt af van

verschillende factoren: – de grootte en het gewicht van de last– het materiaal– de hoogte waarop je moet tillen– de afstand,... – Ook het traject dat je moet afleggen, verdient

aandacht: • zijn er obstakels?• Zijn de doorgangen breed genoeg?...

• Er bestaan ook eenvoudige tilhulpmiddelen als:– steekkarretjes, tangen en magneten.

VOORBEELDVRAAG 1• Welke maatregel moet zeker genomen w orden bij het

werken met een hijsw erktuig?

• a) Hijswerktuigen die hoger dan 5 m of meer dan 7 ton kunnen tillen, moeten gekeurd zijn en het keuringsbewijs moet aanwezig zijn.

• b) Al!e hijswerktuigen moeten gekeurd zijn en het keuringsbewijs moet aanwezig zijn.

• c) Alle hijswerktuigen moeten gekeurd zijn en voor hijswerktuigen die hoger dan 5 m of meer dan 7 ton kunnen tillen moet het keuringsbewijs aanwezig zijn.

• Antwoord: b

VOORBEELDVRAAG 2

• Welke documenten moeten steeds bij de hijskraan ter beschikking zijn?

• a) Het EG-certificaat van overeenkomst• b) het opleidingscert ificaat van de

kraandrijver• c) de hijstabellen en –grafieken

• Antwoord: c

VOORBEELDVRAAG 3

• Wat gebruik je het best als het gevaar bestaat dat het hijsgereedschap in contact kan komen met zuren en oliën?

• a) kettingen• b) staalkabels• c) hijsbanden

• Antwoord: a

VOORBEELDVRAAG 4

• Hoe til je best een last met je handen?

• a) gebogen benen en een rechte rug• b) gestrekte armen en gebogen rug• c) gebogen rug en gestrekte benen

• Antwoord: a

VOORBEELDVRAAG 5

• Welk hulpmiddel kan gebruikt worden voor het tillen van betonblokken?

• a) een magneet• b) zuignappen• c) een tang

• Antwoord: c