Van wijk tot wetenschap 24-11-2016

Het palet van kinderen en jongeren met een LVB

Classificatie Classificeren is het ordenen van gegevens door

ze in te delen in categorieën, gebaseerd op overeenkomstige en onderscheidende kenmerken.

Classificering is nodig om onderzoek te kunnen doen naar behandelingen, voor het bespreken van cliënten met andere hulpverleners en voor een efficiënte organisatie van de zorg.

Verstandelijke beperkingen in de DSM 5

(Intellectual Disablility let wel in VK: Learning Disability) Problemen op het gebied van intellectueel functioneren Problemen op gebied van adaptief functioneren (alledaags

aanpassingsvermogen) Start vroeg namelijk in de ontwikkeling van een persoon

Licht Matig Ernstig Zeer ernstig

Verstandelijke beperkingen: drie domeinen

Conceptuele domein: geheugen, taal, schoolse vaardigheden, probleemoplossend vermogen

Sociale domein: inleven, empathie, vriendschappen sluiten, dagelijkse omgang

Praktische domein: zelfmanagement, zelfverzorging

Etiologie van verstandelijke beperking: niet zo duidelijk voor mensen die wij mensen met een

LVB noemen

Two (thousand) group approach (Burack, 2009)

Discontinuity in the genetic and environmental causes of the intellectual disability spectrum.

Reichenberg, Cederlöf, McMillan, Trzaskowski, Kapara, Fruchter, Ginat, Davidson, Weiser, Larsson, Plomin, Lichtenstein

• ID is caused by the same genetic and environmental influences responsible for the normal distribution of IQ, but severe ID is not

• most severe ID is a distinct condition, qualitatively different from the preponderance of ID, which, in turn, represents the low extreme of the normal distribution of intelligence

Een LVB hebben of functioneren op het

niveau van5 vormen

1. LVB vanaf den beginnelevenslange ondersteuning

SyndromenAndere (medische)

verklaringen

Afwijkend gedragAfwijkende verschijning

Vanaf de geboorte of vlak daarna

opvallend

2. LVB door ongeluk of ziekte-soms levenslange ondersteuning

-taal en gedrag aanpassen

Cognitieve achteruitgangAls kind of als volwassene

Afwijkend gedragSoms afwijkende

verschijning

Ongeval (NAH) of ziekte (b.v. ernstige

epilepsie)

3. LVB als onderwijsprobleemtaal en gedrag aanpassen

Fit tussen school en ‘personal needs’ is

onvoldoende

Moeite met schoolse vakken

Afwijkend gedrag

Onopvallend tot kind naar school

gaat

4. LVB als resultante van testgebruiktaal en gedrag aanpassen

Niet Nederlandse sprekend thuis

Geen stimulering thuis voor onderwijsactiviteiten

Moeite met schoolse vakkenTaal problemen

Onopvallend buiten de school

5. LVB op latere leeftijdtaal en gedrag aanpassen

Moeizaam levenMiddelen gebruikCognitief verval

Moeite met taal en sociale adaptatie

Sociaal cognitieve problemen waren er niet of veel minder

gedurende lange tijd in het leven

De LVB zwerm: slechts een deel heeft een LVB maar die wel allemaal hulp nodig hebben waarbij in ieder geval rekening gehouden wordt

met de kenmerken die behoren bij mensen met een LVB

LVB(zwakbe-

gaafd)

geboorte

ziekte of ongeval

schoolcultuur

leven

SCIL

Zwakbegaafd, LVB, Verstandelijke Beperking

Wij zijn niet goed in verklaren en voorspellen maar wel in vaststellen van huidig toestandsbeeld

Daarom spreken over:

mensen die functioneren op het niveau van een licht verstandelijke beperking

Of nog liever over:

sociaal kwetsbare mensen met beperkte cognitieve vaardigheden

Soenen (2016)4 typologieën (ontwikkelingsstoornissen / psychopathologie: inter-

externaliserend)

Hoe afwijkend zijn mensen met een VB?

• Burack: two group approach (biologische groep en familiaire groep)

• Syndroom georiënteerde kenmerken• Diagnostic overshadowing

Onderzoek in “normale”populatiesInterdisciplinair leren en aanpakken van problemen

Adverse Childhood Experiences (ACE) Beschadigende ervaringen in de kindheid zoals

• Herhaalde lichamelijk mishandeling• Herhaalde emotionele mishandeling• Fysiek seksueel misbruik• Alcohol en/of druggebruiker in het gezin• Delinquent gezinslid• Iemand in het gezin die chronisch depressief, psychiatrisch (herhaald opgenomen) of

suïcidaal is • Geweld ten opzichte van de moeder• Gescheiden ouders• Emotionele verwaarlozing• Fysieke verwaarlozing

Hoe meer ACE’s des te meer kans op

• Alcoholmisbruik• Longziekten• Depressie• Wiegedood• Gezondheid georiënteerde

verminderde QoL• Illegaal druggebruik• leverziekten

• Ischemische hartziekten• Slechtere arbeidsprestaties

Financiële stress• Partner mishandeling• SOA• Roken• Suïcide• Ongewenste zwangerschap• Lagere leerprestaties

Onderzoek Bellis

(Deels) Beschermende factor

Veilige hechtingsrelatie met ten minste één volwasseneHeb aandacht voor de mate vangehechtheid van uw cliëntRationale voor gehechtsheidtherapie bij MMVB

Trauma en sociale problemen• Verhoogde kans• Depressie, angst, PTSS• invloed op stressresponssysteem waar PMVB

overdreven of juist niet reageert• Afwijkende sociale reacties: situaties worden sneller

als bedreigend geïnterpreteerd met veel sociale problemen ten gevolge

Voorkom langdurige stress bij MMVB

• Reduceer stressgerelateerde situaties• Behandel stressgerelateerde klachten

Wat heeft een PMVB nodig?• Bescherming (fysiek, emotioneel)

• Veilige hechting en veilige relaties

• Ontwikkelingsstimulering

• Responsiviteit

• Ingrijpen wanneer er sprake is van grove schending

28

Wat een kind nodig heeft

laaggeletterheidElementaire woordenschat, korte zinnen, teksten herhalen

kinderen vertonen taalachterstand als ze opgroeien in laagopgeleide gezinnen

Ontbreken van (voor)lezen

(Voor)lezenKinderen die 5 minuten of minder per dag lezen of voorgelezen worden, worden geconfronteerd met jaarlijks 21.000 woorden

Kinderen die kinderen die 15 minuten per dag lezen of voorgelezen worden, worden geconfronteerd met jaarlijks 1

miljoen woorden

(Voor)lezen is heel belangrijk

Vader, moeder, opa, oma, buurvrouwAl dan niet in dialect

Mensen die beter kunnen lezen en schrijven voelen zich zelfredzamer, sociaal actiever en gelukkiger

als de cliënt ons niet begrijpt• Hebben we de neiging om nog meer woorden

te gaan gebruiken (korte zin is maximaal 12 woorden!)

• We gaan beeldspraak gebruiken• We gaan het met andere woorden uitleggen• We gaan met stemverheffing praten• We gaan gebaren gebruiken• We gaan nog meer tijd besteden

Woordbegrip en LVB

• Te luid• Spijt hebben• Treiteren• Liegen• Meedoen• Gevoelens laten zien• Mijn zin krijgen• Bedreigen• Iemand pijn doen• Het de ander betaald zetten• Opvrolijken• Zorgvuldig• Irritante geluiden• In de bres springen voor iemand• Boos• Anderen voor gek zetten

• Vechtpartijen• Dikwijls• Verdrietig• Aanmerkingen maken• Toestemming• Iemand onderbreken• Iets terug doen voor iemand• Iemand aankijken• Vrienden maken• Klagen• Blij• Anderen aanspreken• Delen • Gevoelens• Gemakkelijk boos worden• Gekwetst worden

Richtlijn effectieve interventies LVB (2011)

Taal en (L)VBWe worden niet begrepen!

Project Taal voor AllemaalHet verbeteren van de communicatie tussen alle mensen met en zonder verstandelijke

beperking in Nederland en Vlaanderen door toepassing van een uniforme set van taalregels waarbij een individuele persoon met een verstandelijke beperking steeds in

staat wordt gesteld zich uit te spreken over de begrijpelijkheid van het taalproduct.

Taal voor allemaal voor mensen met een LVBeen aantal concrete tips

Gebruik zo weinig mogelijk buitenlandse woorden en begrippen;

Formuleer korte, concrete zinnen (denk aan 5 tot 7 woorden in een zin)

Gebruik geen verwijswoorden (woorden die verwijzen naar een woord dat al eerder gebruikt is zoals die, dat, hem enzovoort);

Gebruik geen dubbele ontkenningen in een zin; Stel één vraag tegelijk en gebruik geen samengestelde zinnen; Ben spaarzaam met het gebruik van meerkeuzevragen; Gebruik geen uitdrukkingen of spreekwoorden, of controleer of

die bekend zijn; Gebruik geen ironie;

Vervolg inclusieve taaltips

Geef eventueel concrete instructies: zoals instructies hoe aan te geven als betrokken iets wil 'verbeteren' of 'iets niet snapt';

Laat persoon niet raden en zet het niet aan tot fantaseren; Praat niet in hypothesen ("Stel dat jij veel geld had, hoe..."); Pas het spreektempo aan (geef de tijd om na te denken en te

antwoorden); Bedenk dat een beloning of compliment op antwoorden het risico op compliance kan vergroten;

Vraag niet of de persoon het begrepen heeft (er is een grote kans dat ja gezegd wordt, terwijl dit niet het geval is); Toets daarom of hij/zij het begrepen heeft door het iets terug te laten vertellen;

Praat niet té lang (let op wat de persoon aankan en let op vermoeidheid, verminderde aandacht en verminderde concentratie);

Las regelmatig pauze in tijdens een instructie en wissel praten en doe-dingen af

Wat zei hij ook al weer?

Ik dank u voor uw aandacht