Theorie en Analyse van Theorie en Analyse van Audiovisuele Media 2Audiovisuele Media 2

Hoorcollege 1 Hoorcollege 1 VerhaalanalyseVerhaalanalyse

Prof. Frank KesslerProf. Frank Kessler

Theorie en Analyse:Theorie en Analyse:the story so far…the story so far…

• Neo-formalismeNeo-formalisme– tekst als samenhangend geheeltekst als samenhangend geheel– samenhang vorm/stijlsamenhang vorm/stijl– cognitieve toekenning van betekeniscognitieve toekenning van betekenis– historisch; positivistischhistorisch; positivistisch

• Methodisch nadruk op:Methodisch nadruk op:– herkennen van tekststructurenherkennen van tekststructuren– (her)kennen van productiemiddelen(her)kennen van productiemiddelen– basisbegrippen AV analysebasisbegrippen AV analyse

……dus nog steeds het lezen waard!dus nog steeds het lezen waard!

NarratologieNarratologie

= = TTheorie van het vertellen van verhalenheorie van het vertellen van verhalen

2 Perspectieven:2 Perspectieven:

- gericht op de structuur van verhalen gericht op de structuur van verhalen (Formalisme, Structuralisme) (Formalisme, Structuralisme) –– mediaonafhankelijkmediaonafhankelijk

- gericht op het proces van vertellen gericht op het proces van vertellen (Structuralisme, Poststructuralisme, Neo-(Structuralisme, Poststructuralisme, Neo-formalisme, Cognitivisme...) - mediaspecifiekformalisme, Cognitivisme...) - mediaspecifiek

Analyse van Analyse van verhaalstructuren:verhaalstructuren:

Vladimir ProppVladimir Propp

De morfologie van het toversprookje De morfologie van het toversprookje (oorspr. (oorspr. 1928)1928)

Analyse van Analyse van verhaalstructuren:verhaalstructuren:

Claude Lévi-StraussStructurele analyse van mythes (vanaf de jaren 1950)

Analyse van Analyse van verhaalstructuren:verhaalstructuren:

Roland BarthesInleiding in de structurele analyse van het verhaal (1966)

http://tijdschriften.filmarchief.ub.rug.nl/FILES/root/versus/1984/2-1984/inlindes/inleidingindestruktureleanalyse.pdf

Analyse van Analyse van verhaalstructuren:verhaalstructuren:

Maar ook:Maar ook:

• thematische verhaalpatronen (“onschuldig thematische verhaalpatronen (“onschuldig beschuldigd”, “lelijk eendje” etc.)beschuldigd”, “lelijk eendje” etc.)

• handboeken scenarioschrijven (“three act handboeken scenarioschrijven (“three act structure”, “plot points”)structure”, “plot points”)

Representatie in een medium van een Representatie in een medium van een temporele ontwikkeling: een reeks temporele ontwikkeling: een reeks samenhangende gebeurtenissen (waarbij samenhangende gebeurtenissen (waarbij menselijke ervaring centraal staat), menselijke ervaring centraal staat), verteld/ verbeeld voor een verteld/ verbeeld voor een lezer/toeschouwerlezer/toeschouwer

> N.B.: in principe in ieder medium...> N.B.: in principe in ieder medium...

NarratieNarratie

NarratologieNarratologie

FilmnarratologieFilmnarratologie

= theorie van het vertellen = theorie van het vertellen van verhalen door het van verhalen door het medium filmmedium film

tekst – gemedieerde presentatie waarvan het tekst – gemedieerde presentatie waarvan het verhaal onderdeel uitmaakt (door B&T in verhaal onderdeel uitmaakt (door B&T in principe niet gebruikt begrip)principe niet gebruikt begrip)

verhaal – reeks gebeurtenissen zoals verhaal – reeks gebeurtenissen zoals gepresenteerd in de tekst (B&T ‘plot’)gepresenteerd in de tekst (B&T ‘plot’)

geschiedenis – mentale reconstructie in geschiedenis – mentale reconstructie in chronologische volgorde etc (B&T ‘story’)chronologische volgorde etc (B&T ‘story’)

Let opLet op: vgl. geschiedenis / verhaal, story /plot, : vgl. geschiedenis / verhaal, story /plot, story/narrative, fabula/syuzhet, story/narrative, fabula/syuzhet, ((histoire/discours))((histoire/discours))

Begrippen (ter herinnering):Begrippen (ter herinnering):

Verhaal

Of:Of:

TEKST:TEKST:

'HEY YOU! Kijk!

'HEY YOU! Kijk!

Luister!'Luister!'

GeschiedenisGeschiedenis

Peter Verstraten:Peter Verstraten:

filmische vertellerfilmische verteller

/ \/ \

beeldverteller geluidsvertellerbeeldverteller geluidsverteller

\ /\ /

focalisatiefocalisatie

intern of externintern of extern

Vertellen

Seymour Seymour ChatmanChatman::

Vertellen

Edward Branigan:Edward Branigan:

Vertellen

David Bordwell:David Bordwell:

Vertellen

David Bordwell, David Bordwell, Narration in the Fiction Film Narration in the Fiction Film (1985)(1985)

““(...) narration is (...) narration is the process whereby the film’s syuzhet and the process whereby the film’s syuzhet and style interact in the course of cueing and channeling the style interact in the course of cueing and channeling the spectator’s construction of the fabulaspectator’s construction of the fabula.”.”

Vertellen

• personages/personages/actantenactanten

• focalisatie focalisatie

– extern – 'tekst'verteller (beeld-geluid)extern – 'tekst'verteller (beeld-geluid)

– intern (altijd + extern!): intern (altijd + extern!): doordoor personage personage

• ruimteruimte

• tijd (volgorde, ritme, frequentie)tijd (volgorde, ritme, frequentie)

• genre / intertekstualiteitgenre / intertekstualiteit

Verhaalaspecten

• systeem van elementensysteem van elementen

• betekenisgevingbetekenisgeving

• betekenis tussen tekst en “lezer”betekenis tussen tekst en “lezer”

• conventies en codesconventies en codes

• cultureel en historisch kadercultureel en historisch kader

tekstanalysetekstanalyse

theorie <> analysetheorie <> analyse• THEORIETHEORIE: beschrijvingsmodel (: beschrijvingsmodel (gereedschapskistgereedschapskist))

• CONCEPTENCONCEPTEN: beschrijvingsinstrumenten (werktuigen): beschrijvingsinstrumenten (werktuigen)

• ANALYSEANALYSE: a.h.v. concepten gedetailleerde en precieze : a.h.v. concepten gedetailleerde en precieze ontleding van een tekst met als doel het beantwoorden van ontleding van een tekst met als doel het beantwoorden van een vraageen vraag

• VRAAGVRAAG: bepaalt de selectie van en de samenhang tussen : bepaalt de selectie van en de samenhang tussen conceptenconcepten

• PRIMAIR DOELPRIMAIR DOEL: niet “toepassen” van concepten maar het : niet “toepassen” van concepten maar het beantwoorden van een overstijgende vraag (dus niet: 'kijk! beantwoorden van een overstijgende vraag (dus niet: 'kijk! mijn werktuig past!)mijn werktuig past!)

• SECUNDAIR DOELSECUNDAIR DOEL: kritisch de concepten zelf ondervragen: kritisch de concepten zelf ondervragen

comparatieve analysecomparatieve analyse

• vergelijken van structurele kenmerken van vergelijken van structurele kenmerken van vertellingen van verschillende teksten, media, vertellingen van verschillende teksten, media, genres, periodesgenres, periodes

• op welke wijze spelen mediumspecifieke op welke wijze spelen mediumspecifieke eigenschappen of conventies een rol?eigenschappen of conventies een rol?

• waarin zijn invloeden van andere media genres, waarin zijn invloeden van andere media genres, conventies herkenbaar?conventies herkenbaar?

• actuele relevantie: wederzijdse invloed op de actuele relevantie: wederzijdse invloed op de vormkenmerken van vertellingen van vormkenmerken van vertellingen van verschillende (nieuwe) mediaverschillende (nieuwe) media

• post-classical post-classical narratienarratie• zelfreflexiviteit, intertextualiteit, intermedialiteitzelfreflexiviteit, intertextualiteit, intermedialiteit

Welke soorten kennis gebruiken wij om iets van deze film te

begrijpen?

• algemene kennis over de wereld

• kennis over verhalen

• kennis over types van verhalen (bijv. genrekennis)

• kennis over filmische conventies

……en (hoe) nu verder:en (hoe) nu verder:

• Theorien: concepten en veronderstellingen Theorien: concepten en veronderstellingen over (bv:)over (bv:)– Vorm/tekst: genre; (post)structuralismeVorm/tekst: genre; (post)structuralisme– ‘‘Lezers’: gender (verlangens; identificatie; Lezers’: gender (verlangens; identificatie;

ervaringen)ervaringen)– Media/technologie: media theorieMedia/technologie: media theorie– Cultuur/maatschappij: ideologie/discourseCultuur/maatschappij: ideologie/discourse

• ‘‘Analyse = Narratologie + X’ (Verstraten)Analyse = Narratologie + X’ (Verstraten)

Leestips• themanummer Narratologie van het tijdschrift Versus (1984, in

het NL), met een inleiding op de tekst van Barthes http://tijdschriften.filmarchief.ub.rug.nl/root/versus/1984/2-1984/

• themanummer semiotische verhaalanalyse van Versus (1986) http://tijdschriften.filmarchief.ub.rug.nl/root/versus/1986/1-1986/

• Website “The Living Handbook of Narratology” http://hup.sub.uni-hamburg.de/lhn/index.php/Contents

Website• http://www.watchthetitles.com/