Ten Oorlog

De Frans-”Duitse”Oorlog

De hoofdrolspelersNapoleon III Otto von Bismarck

Na de Krim oorlog de grote man van Europa

Vanaf 1862 kanselier van Pruisen

Wilhelm I van Pruisen

Vanaf 1861 koning vanPruisen

Waarom Frans- ”Duitse”oorlog

Er was nog niet één Duitsland: na het Congres van Wenen was de Duitse Bondin het leven geroepen: alle Duitse staatjes, inclusief Pruisen én Oosenrijk vormden een politiek verbond, waarbij de staatjes wel allemaal een vorm van autonomie behielden.

Oorzaak 1:nationalisme in de Duitse staatjes, vooral in Pruisen

• Al sinds het Congres van Wenen was de vraag: wie is de baas? Oostenrijk of Pruisen?

• In de revolutie van 1848 kwam er in Duitsland een beweging op die van al de Duitse staatjes één grote staat wilde maken: Oostenrijk greep hier tegen in.

• In 1862 werd Otto von Bismarck premier van Pruisen. Hij zette de toon met de volgende uitspraak:

"Om de Duitse staten te verenigen zal ik ijzer en bloed gebruiken".

Vandaar zijn bijnaam: De ijzeren Kanselier

Bismarck voegde daad bij woord:

1864: De Deens-Pruisische Oorlog

1866: De Pruisisch-Oostenrijkse Oorlog

Oorzaak 2: De agressieve buitenlandse politiek van Frankrijk

Napoleon III wilde zijn positie als machtigste man van Europa na de Krim-oorlogverstevigen en ondernam een aantal militaire expedities, zoals De Slag bijSolferino, waar hij de Italianen hielp tegen de Oostenrijkers

Immers: Italië was net als de Duitse staten bezig met het creëren van een

eenheidsstaat

Een ander voorbeeld: het Mexicaanse avontuur

Napoleon III had Mexico veroverd in een poging macht te krijgen in Latijns-Amerika.Hij zette in 1863 Maximiliaan, de broer van de Oostenrijks keizer Frans Jozef op detroon. In 1867 was dit avontuurtje echter voorbij:

Oorzaak 3: binnenlandse spanningen in Pruisen en Frankrijk

• Sinds 1848 was het er niet rustiger op geworden in Europa

• Dit kwam vooral door de Industriële Revolutie: dit leverde spanningen op in de samenleving.

-De rijken buitten volgens sommigen de armen uit.

-Nog steeds hadden te weinig mensen stemrecht en invloed.

• Het gevolg: opkomst van het

SOCIALISME

Karl Marx

Dus alle oorzaken even op een rijtje:

• Pruisisch streven naar eenheid. Ging gepaard met flink wat oorlogen.

• Frans streven naar machtsbehoud. Ging gepaard met flink wat oorlogen.

• Beide landen hadden problemen in eigen land met de opkomst van het socialisme en liberaal streven naar uitbreiding van kiesrecht. Hoe dit op te lossen? Misschien een oorlogje om het volk achter “ons” te krijgen?

De aanleiding: het “Emser Depesche”• Beiden zochten naar een geschikte aanleiding om de druk van de ketel te

halen• Die kwam: de koning van Spanje stierf en had een nieuwe koning nodig.

Een neef van Wilhelm I, Leopold, kreeg het aanbod.• Dit zag Frankrijk natuurlijk niet zitten: Napoleon III stuurde een gezant

naar Wilhelm, maar onderweg werd al duidelijk dat Leopold al had bedankt voor de eer.

• Napoleon III wilde een bevestiging van Wilhelm dat ook in de toekomst nooit een Hohenzollern (familienaam van Wilhelm) op een Europese troon kwam zitten: hij weigerde dit in een telegram aan Bismarck.

• Deze telegram (Depeche in het Frans, Depesche in het Duits) uit Ems (badplaats van de Duitse koning) werd door Bismarck een beetje ‘steviger’ gemaakt en aan de pers gegeven.

• Toen de telegram in de Franse pers bekend werd gemaakt verklaarde Napoleon III op 19 juli 1870 de oorlog aan Pruisen.

De krachtsverhoudingen: Pruisen

• Pruisen had flink wat oorlogen gevoerd voor 1870: flink wat ervaring dus.

• Het Pruisische leger kende een dienstplicht van 3 jaar, ingevoerd door Albrecht von Roon.

• Het Duitse leger werd geleid door een Generale Staf, op zijn beurt weer geleid door chef-staf Helmuth von Moltke.

Bismarck Roon Moltke

De invloed van Von MoltkeA. B.

C. D.Auftragstaktik

De krachtsverhoudingen: Frankrijk

De Chassepot De Mitrailleuse

Het verloop van de oorlog

De oorlog kent 2 fases:• Juli-September 1870:

militaire nederlagen Frankrijk bij Mars-La-Tour, Gravelotte, Metz en Sedan. Napoleon III gevangen genomen: einde keizzerrijk, begin Derde Republiek.

• 20 september 1870-28 januari 1871:

- Belegering van Parijs- Pogingen om Parijs te

bevrijden- Franc Tireurs (guerilla-

oorlog) Vlucht van Leon Gambetta uit Parijs via luchtballon

Oorlog op 28 januari 1871beëindigd na bombardement

op Parijs:

Gevolgen van de oorlog voor Pruisen: De losse Duitse staatjes worden het Duitse Keizerrijk, met Wilhelm I als

Kaiser, en is meteen de machtigste staat van Europa

Gevolgen van de oorlog voor Frankrijk:• Frankrijk verloor Elzas-

Lotharingen• Hierdoor ontstaat de

Revanche-gedachte• Er breekt een opstand uit

in Parijs: de Parijse Commune (waaronder een aantal socialisten) neemt de macht in Parijs over. Het gevolg is een burgeroorlog: de stad wordt wederom belegerd, maar nu door Fransen. De opstand wordt neergeslagen:

Frankrijk is vreselijk vernederd, Duitsland voelt zich oppermachtig: een volgende oorlog lijkt niet

ver weg.