tekenbetentekenbeten

Er zijn 700 tekensoorten in de wereld.

In Nederland 7 soorten.

Belangrijkste soort: ixodes ricinus.

teken zijn bruin of zwart, 2 mm tot 1 cm groot.

duizenden eieren

larve, meestal dood, anders naar 1e gastheer

vervellen: nymfstadium, 2e gastheer

vervellen: teek, 3e gastheer

cyclus duurt 1,5-7 jaar

levenscyclus van de teek

tekengedragteken

gedrag

Teken wachten op gastheer op

grassprieten, bomen, struikgewas.

detectie gastheer door lichaamswarmte, ook

geur.

Teken wachten op gastheer op

grassprieten, bomen, struikgewas.

detectie gastheer door lichaamswarmte, ook

geur.

teken zitten uren tot dagen op 1 gastheer.

Ze lopen eerst rond om een geschikte plek te vinden.

Voorkeur voor warme plaats op het lichaam.

speeksel van een teek bevat een verdovende stof: beet wordt niet gevoeld. Ook een stof met een antistollingseffect.

teken zitten uren tot dagen op 1 gastheer.

Ze lopen eerst rond om een geschikte plek te vinden.

Voorkeur voor warme plaats op het lichaam.

speeksel van een teek bevat een verdovende stof: beet wordt niet gevoeld. Ook een stof met een antistollingseffect.

tekenbeten hebben een piek in de zomer, vooral in mei en september

In de winter overnacht de teek in een konijnenhol

teken worden actief boven 5-7 graden, dus van maart tot oktober.

vooral duinen, achterhoek, Veluwe en Zuid-Frieslandvooral duinen, achterhoek, Veluwe en Zuid-Friesland

verspreiding teken in Nederlandverspreiding teken in Nederland

tekenbeten

41% in het bos

33% in eigen tuin

9% in de duinen

teek besmet met borrelia burgdorferi

percentage wisselt per plaats en tijdstip. ??

In Nederland 23%, in Europa 10%

borrelia zit in darm van teek

bij tekenbeet komt darminhoud in speeksel, dit duurt 24 uur.

teek binnen 24 uur verwijderd: besmettingskans haast 0%

gemiddelde kans kans op besmetting 5%

teek langer dan 72uur op huid; kans op besmetting 100%

TEEK VERWIJDEREN

METTEKENPINCET

OFTEKENLEPEL

DAARNA DESINFECTIE

6-8WK PLEK CONTROLEREN

TEEK VERWIJDEREN

METTEKENPINCET

OFTEKENLEPEL

DAARNA DESINFECTIE

6-8WK PLEK CONTROLEREN

ZIEKTE VAN LYME

3 STADIA

VROEGE LYMEBORRELIOSE: ERYTHEMA MIGRANS

VROEG GEDISSEMINEERD:VERSCHIJNSELEN BINNEN 1 JAAR NA ERYTHEMA MIGRANS

LATE LYME BORRELIOSE: VERSCHIJNSELEN NA 1 JAAR

ERYTHEMA MIGRANSERYTHEMA MIGRANSCENTRIFUGAAL UITBREIDENDE RODE MACULA OF RING, 5CMCENTRIFUGAAL UITBREIDENDE RODE MACULA OF RING, 5CM

ERYTHEMA MIGRANS

3DG TOT 3MND NA BEET

GEMIDDELD 16 DG

BIJ 77% VD MENSEN MET ZIEKTE VAN LYME

MAXIMAAL 60CM

CENTRALE VERBLEKING

NA ENKELE WK VERDWENEN

KOORTS, MOEHEID, SPIERPIJN

VROEG GEDISSEMINEERD

VROEG GEDISSEMINEERD

NEUROBORRELIOSELYME-ARTRITISMYOCARDITISMULTIPELE ERYTHEMA MIGRANS

NEUROBORRELIOSELYME-ARTRITISMYOCARDITISMULTIPELE ERYTHEMA MIGRANS

NEUROBORRELIOSE

BIJ 16% VAN DE PATIENTEN

50% HEEFT ERYTHEMA MIGRANS GEHAD

MENINGORADICULITIS

VAAK NEURITIS CRANIALIS:FACIALIS PARESE, PARESE N. ABDUCENS

HEFTIGE RADICULAIRE PIJNEN IN ROMP OF LEDEMAAT

MILDE MENINGITIS (VOORAL KINDEREN)

LYME-ARTRITIS

BIJ 7% VAN DE PATIENTEN

3-18MND NA BEET

KORTDURENDE ZWELLING EN PIJN: 1 OF ENKELE GEWRICHTEN

RECIDIVEREND

MEESTAL DE KNIE

KAN JAREN DOOR GAAN

andere symptomen vroeg gedissemineerd

multipele EM, niet gerelateerd aan plaats tekenbeet

myocarditis

carditis met hartritmestoornissen

keratitis, panophtalmitis

komt zelden voor

late lyme borrelioselate lyme borreliose

acrodermatitis chronica atroficanschronische lyme-artritis (knie)lyme-encephalopathie (ataxie, loopstoornissen, geheugenstoornissen, spastische paraplegie)

acrodermatitis chronica atroficanschronische lyme-artritis (knie)lyme-encephalopathie (ataxie, loopstoornissen, geheugenstoornissen, spastische paraplegie)

acrodermatitis chronica atroficans

acrodermatitis chronica atroficans

bij 3%

chronisch progressiefinflammatoir en atrofisch stadium

blauw/rode verkleuring huid, centrifugaal uitbreidend, later atrofie

vooral strekzijde ledematen, distaal(34 graden)

soms eerste verschijnsel Lymesoms pas na tientallen jaren

bij 3%

chronisch progressiefinflammatoir en atrofisch stadium

blauw/rode verkleuring huid, centrifugaal uitbreidend, later atrofie

vooral strekzijde ledematen, distaal(34 graden)

soms eerste verschijnsel Lymesoms pas na tientallen jaren

immuniteit

geen immuniteit na infectie

IgG antistoffen lang aanwezig, geven geen bescherming tegen nieuwe infectie

diagnostiekdiagnostiek

serologieIgM heeft piek tussen 3 en 6 wk, soms pas na 8 wkIgG aantoonbaar vanaf 4-6wkvanaf 8 wk is serologie bij 95% positief

nadelen:in begin van infectie lage titersveel individuele variabiliteitkruisreactie met lues, reuma, SLE, virale infecties80% van mensen positieve titer, zonder kliniek

Kweek borrelia: huidbiopt van EM. Duurt 6-8wk60-80% sensitiviteit

serologieIgM heeft piek tussen 3 en 6 wk, soms pas na 8 wkIgG aantoonbaar vanaf 4-6wkvanaf 8 wk is serologie bij 95% positief

nadelen:in begin van infectie lage titersveel individuele variabiliteitkruisreactie met lues, reuma, SLE, virale infecties80% van mensen positieve titer, zonder kliniek

Kweek borrelia: huidbiopt van EM. Duurt 6-8wk60-80% sensitiviteit

diagnose

erythema migrans

ten minste 1 verschijnsel van gedissemineerde infectie en serologische bevestiging in serum of liquor.

behandeling lyme

volwassenen: doxycycline 2d100mg, 10 dg amoxycilline 3d500mg, 14 dg azithromycine 1d500mg, 5 dg

kinderen: amoxycilline, 14 dg azithromycine, 5 dg

postinfectieuze verschijnselenpostinfectieuze verschijnselen

persisterende klachten bij pt met eerder vastgestelde ziekte van lyme, waarvoor antibiotische behandeling heeft plaats gevonden.vermoeidheid, artralgie, myalgie, paresthesie, stemmingsstoornissen, concentratiestoornissen.

cave recidief infectie.

antibiotica zijn zinloos

persisterende klachten bij pt met eerder vastgestelde ziekte van lyme, waarvoor antibiotische behandeling heeft plaats gevonden.vermoeidheid, artralgie, myalgie, paresthesie, stemmingsstoornissen, concentratiestoornissen.

cave recidief infectie.

antibiotica zijn zinloos

preventiepreventie

in natuurgebieden op paden blijven

lange mouwen, lange pijpen, sokken over pijpen, pet op.

DEET

controle lichaam

in natuurgebieden op paden blijven

lange mouwen, lange pijpen, sokken over pijpen, pet op.

DEET

controle lichaam

vragenvragen