praktijkgerichtwetenschappelijk onderzoekBart Delathouwer, Lien Pattyn, Bénédicte Vanblaere, Sofie Michels & Giselinde Bracke

1

TEAMKRACHT KRACHTIG PROFESSIONALISEREN ALS TEAM

TeamkrachtKrachtig professionaliseren als Team

1. Teamkracht: Praktijkgericht wetenschappelijk onderzoek 2. Begripsverheldering:

A. Teamleren en professionele leergemeenschappenB. Professionele ontwikkeling binnen een strategisch-ontwikkelingsgericht HR

3. Randvoorwaarden om te komen tot professionalisering4. Succesfactoren voor professionele leergemeenschappen?5. Resultaten van enquête in het Vlaams Basisonderwijs 6. Prototype 1

Merk en huisstijl

1. PWO Teamkracht

3 |

Teamkracht! wil een ontwikkelingsinstrument voor scholen maken dat handvaten aanreikt om

Ø teamleren te bevorderen en Ø teamleren in te zetten als middel om de

verbinding te maken tussen strategische en ontwikkelingsgerichte beleidsvoering op een school.

àbeleidskrachtige scholen die breed gedragen worden door een professioneel schoolteamàwat uiteindelijk uitmondt in verbeterde

leerprocessen en leeruitkomsten van leerlingen (Deal & Peterson, 2010)

1. PWO Teamkracht

4 |

1. PWO Teamkracht

5 |

ZAAIFONDSsept’16-dec’16

PWOSTARTKRACHT

Maart’17-jan’19

VALORISATIE feb’19-aug’19

PWO TEAMKRACHTSept '19 – aug ‘22

Merk en huisstijl

A. Teamleren en professionele leergemeenschappen

2. Begrips-verheldering

6 |

2. Teamleren en professionele leergemeenschappen

7 |

TEAMLEREN PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP

Ø Gezamenlijk opbouwen van kennis, kunde, inzicht, continue feedback,

Ø samen reflecteren en toepassen van het geleerde(Bijlsma (2014))

Ø Reflectievermogen Ø Procesgericht à kennisuitwisseling is essentieel Ø Doelgericht à uitkomst is belangrijk

Verbiest (2002)

Ø Diepgewortelde cultuur van samenwerken, overleg en uitwisseling om

Ø duurzaam individueel EN samen te leren. Ø Drie belangrijke intrapersoonlijke kenmerken:

1. Reflectieve dialoog over onderwijskundige materie

2. Praktijkdeprivatisering 3. Gezamelijke verantwoordelijkheid

(De Neve, 2016; Vanblaere, 2016)

DOEL Onderwijs verbeteren om het leren van leerlingen te versterken.

professionele leergemeenschap leidt tot teamleren en omgekeerd

Merk en huisstijl

B. Professionele ontwikkeling binnen een strategisch-ontwikkelingsgericht HR

2. Begrips-verheldering

8 |

2. Professionele ontwikkeling binnen een strategisch-ontwikkelingsgericht beleid

9 |

STRATEGISCH BELEID ONTWIKKELINGSGERICHT BELEID

Ø Organisatiedoelen staan voorop en personeelsparktijken worden hierop afgestemd.

Ø Ontwikkelingsnoden van de leraar staan voorop

Personeelspraktijken afstemmen op schooldoelen en hierbij oog hebben voor de ontwikkelingsnoden van de leraar:

• Duidelijke schoolspecifieke aanwervingscriteria• Actief inzetten op aanvangsbegeleiding• Personeelsplanning • Nieuwe leerkrachten gaan mee de schooldoelen bereiken • Leerkrachten moeten binnen de school passen

PLG als middel om strategisch & ontwikkelingsgericht beleid te voeren

10 |

Pers

oonl

ijke

prof

essio

nele

on

twik

kelin

g

Strategische doelen van de school

X

Via vormen PLG binnen str

ategisch

ontwikkelingsgericht H

R

Samen streven naar een gemeenschappelijk doel (strategisch doel van de school) waarvoor iedereen zich mede-verantwoordelijk voelt en dus in proces bereid is om hierover met elkaar in reflectieve dialoog te gaan en aan praktijkdeprivatisering te gaan doen. Tijdens het proces van samenwerken, samen uitwisselen en reflecteren zal er persoonlijke professionele groei ontstaan en door dit proces kan het gemeenschappelijk vooropgestelde doel bereikt worden.

Merk en huisstijl

Wat zijn randvoorwaarden om te komen tot professionalisering van leerkrachten?

3. Randvoor-waarden

11 |

3. Randvoorwaarden professionalisering leerkrachten

12 |

Merchie et al. (2015) Admiraal et al. (2016)

Structurele kenmerken:Ø Intensief en duurzaam Ø Schoolgebonden en geïntegreerd in de

dagdagelijks praktijk Ø Collectieve betrokkenheid van het schoolteam Ø Actief lerenInhoudskenmerken:Ø Focus op inhoudØ Focus op vakdidactiek Ø Gebaseerd op onderzoek Ø Aandacht voor eigenaarschap

Ø Inzetten op teamteachingØ Gedeeld leiderschap

à Ook hier staan betrokken schoolteams, collectieve participatie en reflectie voorop bij professionaliseringsactiviteiten.

à Inzetten op teamleren binnen de school draagt hoe dan ook bij tot professionalisering van leerkrachten

Merk en huisstijl

Wat zijn succesfactoren voor het ontwikkelen van professionele leergemeenschappen?

4. Succes-factoren

13 |

Team

4. Succesfactoren bij ontwikkelen professionele leergemeenschappen

14 |

Van Keulen et al. (2015) Admiraal et al. (2020)

Bijdrage aan besluitvorming Gedeeld leiderschap

Vertrouwen en veilige leercultuur

Tijd

Samenhang van professionalisering met beleid Professionalisering binnen vooropgestelde visie

Gedeelde visie Mate van missie en visie uitschrijven als school

Verduurzaming Inbedden in samenwerkings- en organisatiestructuren

Samenwerking Samenwerkingsinitiatieven

Merk en huisstijl

5. Resultaten van enquête in Vlaams Basisonderwijs

15 |

5. Resultaten enquête Vlaams Basisonderwijs

16 |

Opzet van de enquête?

175 respondenten: 85 leerkrachten, 46 directies en 44 teamleden betrokken bij beleid of zorg?

ØIn welke mate zijn kenmerken van PLG aanwezig in VlaamseBasisscholen?

ØIn welke mate zijn gunstige condities aanwezig om een PLG mogelijk te maken?

5. Resultaten enquête Vlaams Basisonderwijs –

17 |

Kenmerken PLG aanwezig in Vlaamse Basisonderwijs?

Variabele Bron data Score (1-5)Reflectieve dialoog Data uit 2020 3,38

Data uit 2013 3,26

Praktijkdeprivatisering Data uit 2020 1,90Data uit 2013 1,92

Gezamenlijke verantwoordelijkheid Data uit 2020 3,40Data uit 2013 3,70

1. Reflectieve dialoog en gezamenlijke verantwoordeiljkheid à Gebeurt op regelmatige basis2. Praktijkdeprivatisering gebeurt zelden tot nooit --> significante verschillen tussen leerkrachten en beleid3. Overheen de tijd stijgen de scores NIET à siginificante daling in gezamelijke verantwoordelijkheid

5. Resultaten enquête Vlaams Basisonderwijs –

18 |

Kenmerken PLG aanwezig in Vlaamse Basisonderwijs?

SAMENGEVAT

Wat kan leerkrachten zo ver krijgen om hun klasdeur open te stellen voor collega’s om samen tot leren te komen?

Ook voor de andere kenmerken is het evenwel zinvol om na te gaan hoe we scholen kunnen ondersteunen hierin, aangezien de scores vrij stabiel blijken over de tijd.

5. Resultaten enquête Vlaams Basisonderwijs

19 |

Gunstige kenmerken voor het mogelijk maken van een PLG?

Variabele Score (1-5)

Vertrouwen en veilige cultuur

3,89

Samenhang van professionalisering met beleid

3,87

Samenwerking 3,64Gedeelde visie 3,64Bijdrage aan besluitvorming

3,51

Verduurzaming 3,50

1. Scores voor gunstige kenmerken redelijk positief2. Voor ‘Tijd’ kunnen we geen uitspraken doen

SAMENHANG

Gedeelde verantwoordelijkheid

Bijdrage aan besluitvorming, vertrouwen en veilige cultuur, gedeelde visie en verduurzaming

Reflectieve dialoog Samenwerking, gedeelde visie, samenhang met beleid, vertrouwen en veilige cultuur

Praktijkdeprivatisering Bodemeffect?

Merk en huisstijl

Designprincipes

6. Prototype 1

20 |

6. Prototype 1

21 |

Literatuur-

studie

enquête

Designprincipes

6. Designprincipes

22 |

1. Aanzetten tot doelgerichtheid en inhoud

het verbeteren van leerprocessen en leeruitkomsten van leerlingen à verdere verfijning

2. Gericht zijn op duurzaamheid Het is cyclisch opgevat (vb. PLAN – DO – CHECK - ACT) in functie van het bereiken van de strategische doelen van de school.

3. Aanzetten tot aansluiten bij gedeelde visie

Het moet met andere woorden duidelijk zijn waaraan leerkrachten gezamenlijk bouwen

4. Aanzetten tot bijdrage aan besluitvorming

woorden toeleiden naar het formuleren van een bijdrage aan de uiteindelijke besluiten die de school neemt

5. Bruikbaar zijn bij verschillende soorten beginsituaties

Het instrument houdt rekening met de beginsituatieanalyse van de samenwerkingscultuur en aanwezigheid van PLG-kenmerken op een school

6. Aanzetten tot actief leren en reflecteren

onmiddellijke transfer naar de praktijk, waarbij oefening en reflectie uitgedaagd worden

7. Aandacht hebben voor eigenaarschap en congruentie

Het moet met andere woorden mogelijk zijn dat een leerkracht vanuit zijn eigen noden de verbinding maakt met de bredere strategische doelen.

8. Aanzetten tot collectieve participatie

tot onderlinge interactie en praktijkdeprivatisering

Advies

23 |

Advies

24 |

Wat moeten we zeker meenemen in constructie van het instrument?

Op welke manier kunnen we scholen bevragen in tijden van

corona?

…

Wil je op de hoogte gehouden worden?

Gecontacteerd worden?