23DE VOLKSKRANT DINSDAG 21 MEI 2019

Opinie & Debat

Stel het welzijn van dierennu eens echt centraal

De emoties liepenhoog op toen acti-visten vorige weekeen stal in Boxtelbezetten. Dieren-welzijn houdt degemoederen flinkbezig. Hoog tijd om

bij de overgang naar de kringloop-landbouw, die LandbouwministerSchouten voorstaat, zorgvuldig om-gaan met dieren helemaal bovenaande agenda te zetten.Dieren hebben in de veehouderij

over de hele linie de afgelopen decen-nia in Nederland een beter leven ge-kregen. Sinds 2004 mogen vleeskalve-ren bijvoorbeeld niet langer in don-kere, krappe eenlingboxen wordengehouden, maar leven ze verplicht ingroepen. Ook voor melkkoeien zijnde stallen flink verbeterd. Koeien heb-ben in moderne loopstallen veelmeer comfort en bewegingsvrijheidgekregen. Veel koeien bepalen tegen-woordig zelf wanneer en hoe vaak zegemolken worden.Leghennen worden niet meer ge-

houden in batterijkooien, maar inscharrelsystemen. Zeugen moetensinds 2013 in groepen worden gehou-den en mannetjesbiggen mogen nietlanger worden gecastreerd. En de var-kenshouder is inmiddels ook ver-plicht zijn varkens voldoende aflei-dingsmateriaal aan te bieden.

Mager zesjeEn toch, ondanks al die verbeterin-gen, blijft in de publieksenquête diede Raad voor Dieraangelegenheden(RDA) dit jaar heeft gehouden het wel-

zijn van productiedieren steken opeen mager zesje. Ter vergelijking: hetwelzijn van onze huisdieren krijgtvan het Nederlandse publiek een 7,3.Er zijn in de veehouderij inderdaad

nog een aantal hardnekkige welzijns-kwesties overgebleven. Want veelkoeien staan nog steeds permanentbinnen. De staarten van vleesvarkensworden nog steeds gecoupeerd. Enook een verrijkte kooi biedt een kipweinig mogelijkheden voor natuur-lijk gedrag. Staart- en oorbijten bijvarkens en verenpikken bij pluimveeblijken in krappe, saaie stallen nietgoed te voorkomen.

Bovendien maken steeds meer men-sen zich druk over de sterfte bij jongedieren. En over mannetjesdieren die‘over’ zijn: bokjes en haantjes als eenoverbodig bijproduct. Ook zijn er zor-gen over het voortijdig slijten en naarde slacht gaan van dieren, doordatproductie en efficiencyal decennialang de boventoon voeren.

PolarisatieHet wordt hoog tijd dat we die kwes-ties oplossen. De strijdbijl moet be-graven, want het dier schiet er nietsmee op. Activisten gaan steeds vakerhet erf van boeren op en breken vakerin bij stallen, zoals in Boxtel. Aan deandere kant werpen verbitterde boe-ren tegen dat ze ons voorzien vangoed, goedkoop en veilig eten met delaagste ecologische voetafdruk terwereld, mét respect voor de dieren.Partijen moeten met elkaar in ge-

sprek om vooruitgang te kunnen boe-ken. Nu is het daarom het momentom in de door minister Schoutengeëntameerde overgang naar eenkringlooplandbouw, dierenwelzijn

helemaal bovenaan de agenda te zet-ten. Nu gaat het in het debat over diekringlooplandbouw nog hoofdzake-lijk over het milieu en het klimaat.Maar als we dan toch opnieuw naarhet hele systeem gaan kijken, latenwe zorgvuldig omgaan met dierendan de basis van dat systeem maken.Het recept? Ga éérst te rade bij de

wetenschap over wat dieren nodighebben, sluit een partnership met deDierenbescherming of een anderedierenwelzijnsorganisatie, maak af-spraken met retailbedrijven en gadan aan de slag om de ontwerpprinci-pes concreet te maken. Dan hebbenwe het over uitgaan van wat het diernodig heeft: nieuwsgierige dieren alsvarkens moeten kunnen explorerenen wroeten, en watervogels als een-den moeten zwemwater tot hun be-schikking hebben. Maar we hebbenhet dan ook over dieren een langer leven gunnen. Dat kan bijvoorbeelddoor niet met hooggespecialiseerderassen te werken – die alleen voormelk, eieren of vlees worden gehou-den –maar net als vroeger met zoge-heten dubbeldoelrassen, zoals koeiendie én voor melk én voor vlees wor-den gehouden.Met de kennis van de wetenschap

en de dierenbeschermingsorganisa-ties als partners is nu ook het mo-ment aangebroken om de pijnlijkekwesties uit de veehouderij te halen.Met behulp van nieuwe ontwerpenen nieuwe technologie kan dat ook.Denk maar aan sensoren in de stal diehet mogelijk maken om 24/7 het wel-zijn van de dieren te monitoren.De veehouderij moet een license to

produceafdwingen door dierenwel-zijn centraal te stellen. Dat werkt al-leen als alle andere partijen in de pro-ductieketen – van toeleveranciers,verwerkers en de detailhandel tot ver-zekeraars en financiers – die eis óókstellen en zich niet meer verschuilenachter de rug van de boer en de con-sument.Voor de zomer wil minister Schou-

ten van Landbouw een nationale dialoog houden over onze omgangmet dieren. Laat dit het centrale on-derwerp van die dialoog zijn: hoe zor-gen we dat de dieren de centrale plekkrijgen in de discussies over de kring-looplandbouw die ze verdienen?

De varkens van biologische boerderij Schuttershof in Well, Limburg. Foto Marcel van den Bergh / de Volkskrant

Nieuwsgierige dierenals varkens moetenkunnen wroeten

VEEHOUDERIJ

Dierenactivisten en boe-ren moeten de strijdbijlbegraven, want het dierschiet er niets mee op.

Jan Staman is voorzitter van deRaad voor Dieren-aangelegenhe-den.

Ze werd in het najaar een vande bekendste gezichten vanhet Europees Parlement: Judith Sargentini van Groen-

Links. Haar portret prijkte op recla-meborden en in tv-spotjes van deHongaarse regering als toonbeeldvan de vijandige Europese Unie. Zehad zich de toorn van de Hongaarsepremier Viktor Orbán op de hals ge-haald met een zeer kritisch rapportover de ondermijning van de rechts-staat in zijn land, aangenomen doorhet Europarlement. Sargentini besloot te stoppen op het hoogte-punt en staat niet op een verkies-bare plaats bij de verkiezingen vandonderdag.

Hoe staat het Europees Parle-ment ervoor bij uw vertrek?‘Best in goede staat, vind ik. Dathang ik op aan de stemming overons onderzoeksrapport over Honga-rije in september, dat de instem-ming kreeg van tweederde van deparlementsleden, ook van rechtse.Dat betekent toch dat zij de demo-cratie hoog in het vaandel houden,dat zij over politieke spelletjes heenkunnen springen. In het zittendeparlement zijn de meeste leden pro-Europees, dat zal na de verkiezingenanders zijn.’

Inderdaad, ondanks uw successtaan rechts-nationalistischepartijen als de Fidesz van Orbán,Salvini’s Lega in Italië en zelfsde nieuwe Brexit Party van NigelFarage in de peilingen op winst.Wat betekent dat voor het parle-ment?‘Ik vind dat heel zorgelijk. Extreem-rechtse regeringsleiders als Salvinien Orbán hebben de Europese Raadal min of meer stilgelegd, omdat dieniet meer tot conclusies of oplossin-gen kan komen, bijvoorbeeld overmigratie en de rechtsstatelijkheid.Ze zullen blij zijn als het EuropeesParlement in net zo’n impasse ge-raakt. Er zijn meer landen, zoals Roe-menië, Polen en Oostenrijk, die debat daarover niet meer zo nodigvinden. Ik ben nu in Riga op bezoekbij de Groene Partij van Letland; ergaat hier veel goed, maar ook ditland blokkeerde een serieus debatover de rechtsstaat.’

Hoe verklaart u de populariteitvan nationalistisch rechts?‘Ik wil een appèl doen op de cen-trumpartijen om duidelijker stel-ling te nemen. Die hebben de taalvan nationalistisch rechts, zoals jijdat noemt, salonfähig gemaaktdoor die deels over te nemen. Dechristendemocratische fractie, deEVP, heeft lang gedacht dat de natio-nalisten met pappen en nathoudenwel rustig konden worden gehou-den, dat het zo’n vaart niet zou lo-pen. Daar hebben we allemaal in Europa de prijs voor moeten beta-len. ‘Het heeft wel acht jaar geduurd

voor Manfred Weber, de CSU-voor-zitter van de EVP, zich wilde uitspre-

ken over onze bevindingen van desituatie in Hongarije. Dat ze nu teelfder ure Fidesz als EVP-lid hebbengeschorst, wist niet uit het geheu-gen dat ze tot voor kort volhieldendat het allemaal niet zo erg was. An-derhalve maand voor de verkiezin-gen nogal halfslachtig helderheidscheppen, neemt niet weg dat ze diepartij de afgelopen jaren acceptabelvonden.’

De centrumpartijen lijken nutoch meer stelling te nemen?Premier Rutte viel vorige weekopeens hard de anti-Europesehouding van FvD-leider ThierryBaudet aan. ‘Oké, maar daarmee maakt hij nietongedaan wat hij eerder zei, in desfeer van ‘als het je hier niet bevalt,dan ga je maar weg’. Op die manierheeft hij toch het taalgebruik naarde extremen laten opschuiven. Hijhad het ook kunnen hebben overhoe goed de Marokkaanse Neder-landers het doen vijftig jaar na heteerste gastarbeiderscontract. Eendag of tien voor de verkiezingenkun je niet ongedaan maken dat jeeerder heel onvriendelijk overnieuwkomers hebt gesproken. Datzet geen zoden aan de dijk.’

Waar komen de kiezers van diepartijen vandaan, denkt u?‘Niet van mijn electoraat in ieder ge-val. Ik denk van de middenpartijen,de christendemocraten, liberalen,sociaaldemocraten. Die hebben zichniet genoeg rekenschap gegevenvan de economische moeilijkhedenvan veel burgers. En ze hebben hetgemakkelijker gemaakt voor kiezersom op extreem-rechtse partijen testemmen door hun taalgebruikover te nemen. In Beieren dacht deoppermachtige CSU de kiezers bij deAfD weg te kunnen houden door de-zelfde taal te bezigen. Een grote ver-gissing, bleek bij de verkiezingenvan oktober: kiezers gaan dan lievervoor het echte werk. Ondertussen ishet taalgebruik genormaliseerd; datdraai je niet zomaar terug.’

U bent er niet bij in het nieuweEuroparlement, maar hoe moetdat met een veel grotere anti-Europese sectie?‘Ik hoop dat de collegae die blijvenof erbij komen zich realiseren dat ereen tandje bij moet worden gezet. Ikbegrijp dat de EVP heeft gezegdgeen deals te zullen sluiten met ex-treem-rechtse partijen. Ik zou zeg-gen: houd ze eraan.’

En wat gaat u doen?‘Ik weet het nog niet. Na twintig jaarals volksvertegenwoordiger van degemeenteraad tot het Europarle-ment is het mooi geweest. Ik ben nunog druk in de campagne voor deEuropese verkiezingen. Maar ik benniet zo’n spreker voor bijeenkom-sten en debatten, niet zo van de beste stuurlui staan aan wal. Ik wiliets praktisch doen.’

Wim Bossema

Interview Judith Sargentini

De Europesemidden-partijen hebbenextreem-rechtssalonfähiggemaakt

Foto EPA

Foto

Ren

e Ve

rleg