Hoe mijn startup financieren?

De financieringsmix uitgelegd: theorie en praktijk

Bie Boudolf, Vlaio, @BieBoudolf, @vlaio_be

Kimball Felix, Threeandmore, @kimballfelix, @threeandmore

Els Lamberts, PMV, @PMVnv

Dirk Lievens, KBC, @DiLievens

Peter Rutten, Innovatiecentrum, @peru_be, @Innovatiecentra

Freddy Van Bogget, KBC, @frevabo

Vadim Vermeiren, Pozyx, @pozyxLabs

#Academy @startitkbc

De economie

De economie

Eigen inbreng

Bank

De ‘longtail’ economie

Eigen inbreng

Bootstrapping

FFF

Overheidssteun

Bank

Risicokapitaal

Crowdfunding

Eigen inbreng

Bootstrapping

FFF

Overheidssteun

Bank

Risicokapitaal

Crowdfunding

Mythe: met 1 € kan je een zaak starten

Eigen inbreng:

• Dit gaat over de financiële ruggengraat van je

onderneming

• Er zijn ’hygiënische normen’: met recht en reden!

Eigen Vermogen = kapitaal en reserves door

de ondernemer ter beschikking gesteld

Vreemd Vermogen = middelen door derden

ter beschikking gesteld

Vast Actief

Vlottend Actief

Vreemd

Vermogen

Eigen Vermogen

Solvabiliteit

•

• Financiële autonomie

• Mate van onafhankelijkheid schuldeisers

• Buffer voor ’zwaar weer’

Vast Actief

Vlottend Actief

Vreemd

Vermogen

Eigen Vermogen

Solvabiliteit

• Financiële autonomie

• Mate van afhankelijkheid schuldeisers

• Buffer voor ’zwaar weer’

Vast Actief

Vlottend Actief

Vreemd

Vermogen

Eigen Vermogen

Solvabiliteit

x%?

Vast Actief

Vlottend Actief

Vreemd

Vermogen

Eigen Vermogen

Solvabiliteit

30%

Vast Actief

Vlottend Actief

Vreemd

Vermogen

Eigen Vermogen

30%+ of -

>1j

<1j

Vast Actief

Vlottend Actief

Vreemd

Vermogen

Eigen Vermogen

Solvabiliteit

Eigen inbreng

Bootstrapping

FFF

Overheidssteun

Bank

Risicokapitaal

Crowdfunding

Bootstrapping

“Zo veel mogelijk trachten te

financieren met eigen

middelen en de kasstroom

(werkkapitaal) van de

onderneming”

+ zo behoud men controle

- meestal niet haalbaar

Bootstrapping

Doe zoveel mogelijk zelf: heel veel

kennis = online gedeeld

Zorg zo snel mogelijk voor verkoop:

• betalende klant is beste validatie

• genereert middelen

Bootstrapping

• Parttime job of andere inkomsten

• Loonbeperking

• Personeel of freelance

• Huur wat je kan huren

• Zeer zuinig investeren

• Uitgaven onder controle houden

• Niet noodzakelijke activa afstoten

Bootstrapping

Kies niet te snel voor de gemakkelijkste

weg!

Let op voor de valkuilen van het

aangroeiend klantenkrediet en de

toenemende voorraden!

• Hier zitten hopen geld

• Hier zit hoog risico op falen

Activabeheer!

Activabeheer: klantenvorderingen

Activabeheer:

klantenvorderingen

Beheer start voor afsluiten zaak!

• Check potentiële klanten

• Opletten voor illustere onbekenden

• Betalingsmodaliteiten worden onderhandeld

• Verkopers moeten regels kennen en toepassen

Ketting Offerte-Bestelbon-Factuur

Punctuele facturatie

Opvolging openstaande facturen

• Kort op de bal

• Incasseren

Betalingsregelingen

Activabeheer:

klantenvorderingen

Financiering

• Wat u niet hebt…

• Commercial Finance

• Leverancierskrediet

• Kortlopend bankkrediet

Negatieve energie heeft eenhoge prijs!

Activabeheer :

voorraden

• Voorraad kost (veel) geld!

• Wat u niet hebt…

• … moet u niet onder dak leggen

• … kan niet in de weg liggen

• Weet wat het kost!

• Orde in het magazijn

• Rotatie

• Vermijden manipulatie

• Top sellers

• Ijzeren voorraad

• Slow movers

Activabeheer :

voorraden

• Orde in de boeken

• Beleid leveranciers

• Afspraken

• Goesting!

• Afhankelijkheid?

• Afgestemde financiering

Eigen inbreng

Bootstrapping

FFF

Overheidssteun

Bank

Risicokapitaal

Crowdfunding

FFF: familie, frienden

en fans

Professioneel aanpakken

Degelijke informatie

Mede-aandeelhouder of

lening

Respect!

Winwinlening PMV

Eigen inbreng

Bootstrapping

FFF

Overheidssteun

Bank

Risicokapitaal

Crowdfunding

• Subsidies

• Andere vormen van overheidssteun:

- Advies- Fiscaal / parafiscaal- (Achtergestelde) Leningen- Kapitaaldeelnames- Garanties/Verzekeringen

Overheidssteun

InnovatiecentrumPeter Rutten2016

Vlaio subsidies

voor innovatie

&

Begeleiding van

aanvragers

Vlaio subsidies

voor innovatie

2015:

133 grote ondernemingen – € 96,2 M

327 kmo’s – € 58,3 M

Verschillende programma’s:

kmo specifiek voor kmo

O&O grotere budgetten

ICON als deel van consortium

Sprint go met kmo karakter

Baekeland doctoraat in bedrijf

IWT bedrijfssteun #projecten Steun Slaag%

KMO – project 159/209 26,9 mio€ 76%

KMO – HBS 60/76 2,2 mio€ 79%

Sprint 21/25 3,5 mio€ 84%

O&O (incl. ICON) 128/176 113,3 mio€ (72%)

Baekeland 24/47 5,7 mio€ 51%

IM 26/49 4,2 mio€ 53%

CICI 18/45 0,8 mio€ 40%

SBO 16/62 39,6 mio€ 26%

TBM 8/41 29,8 mio€ 20%

LA 12/24 8,8 mio€ 50%

TETRA 26/71 7,9 mio€ 37%

VIS 10/18 12,9 mio€ 56%

aanvragen van 2014

slaagkansen

Wie komt in aanmerking?

Alle innoverende bedrijven met (toekomstige) activiteiten in het Vlaams

gewest, die de resultaten kunnen toepassen (valoriseren) in

Vlaanderen.

Starters en spin-offs moeten pas beschikken over een

rechtspersoonlijkheid bij het ondertekenen van de overeenkomst.

Travel Pharma BVBA

Haalbaarheidsstudie geavanceerde webshop voor

reisapotheek

16.667,00

Van klein tot groot

Janssen Phamaceutica NV

BACE1 enzyme/substrate selectivity – does it matter

and can it be addressed

2.282.320,00

Wat komt in aanmerking?

Steun wordt gegeven aan bedrijven die projecten uitvoeren om nieuwe of

verbeterde producten, processen of diensten te ontwikkelen.

De activiteiten van gestructureerde kennisopbouw of de activiteiten die de

kennisopbouw rechtstreeks ondersteunen vormen de grondslag voor de

steun.

Appiness - SpotShop

Sioen – Seaweed biorefinery

Realo – Intelligente vastgoed schattingen

Lazer Sport – Fietshelmen

De Clippeleir – Spitmachine

Drix – Precisiebelichting van monumenten

Zeer uiteenlopende innovatieshttp://www.iwt.be/sites/default/files/publicaties/JV_2015_Bijlagen.pdf

Innovatie

Origineel

- Creatieve insteek

- Vernieuwend voor bedrijf én sector

Uitdagend

- Meer dan gewone engineering.

- Er moeten risico’s in zitten die door het project worden weggewerkt

Kennisopbouw

- De aanvrager capteert de opgedane kennis/ervaring

Valorisatie

Omzetperspectief

- Innovatie resulteert in economische groei!

- andere maatschappelijke doelstellingen zijn van minder belang

Tewerkstelling en investeringen

- Bij Vlaamse bedrijven: aanvrager, toeleveranciers, onderaannemers,…

Samenvatting criteria

werkingskosten

40.000 euro/VTE

IE

20.000€

facturen

(> € 8.500)personeelskosten

intern extern

# €# mm grote onderaanneming

grote kost

alleen voor KMO’s50% directe50% indirecte

welke kosten worden gesteund?

= totale begroting % daarvan = steunbedrag

flexibiliteit tijdens het uitvoeren

Hoe moet je het aanvragen?

Een aanvraag moet uitgewerkt worden volgens een vaste template,

beschikbaar via http://www.vlaio.be/maatregel/kmo-programma-

innovatiesteun-voor-kmos, en kan per e-mail opgestuurd worden naar

bedrijfssteun@vlaio.be.

De aanvraag mag in het Nederlands of het Engels opgesteld worden en kan

op eender welk moment ingediend worden.

Gratis Betalend

Begeleiding is aangewezen

enz.

2-4 maanden

schrijven contractevaluatie

min. 2-3

weken

Tijdsverloop van de aanvraag

variabel

Waarom zou je het aanvragen

Om een innovatieproject te onderbouwen

en te helpen financieren

Slaagkansen zijn hoog

Vergroot credibiliteit naar investeerders

toe

KMO-HBS KMO project sprint O&O

definitie Voorstudie realisatie realisatie Realisatie

aanvrager KMO KMO deel van GO GO of KMO

duur 12mnd 24mnd 24mnd 24(36)mnd

min. budget 10k€ 50k€ 50k€ 100k€

steun% 50% MO:35%KO:45%samenw.+10%

25%samenw +10%

onderz: 50%ontw:25%MO: +10%KO: +20%samenw. +10%

max steun 25k€samenw. 50k€

250k€ 250k€ 3mio€

benchmark Vlaanderen Vlaanderen Vlaanderen internationaal

jurering schriftelijk mondeling mondeling schriftelijk

It’s all about the money…

Begeleiding

van aanvragers

Persoonlijke, kosteloze

begeleiding door een

innovatieadviseur

1. De subsidieaanvraag uitwerken

2. Aanvraagprocedure doorlopen

3. Uitvoering project en rapportering

1. De subsidieaanvraag uitwerken

aanzet

huiswerk

template

iteraties

checklist

intake gesprek

2. De aanvraagprocedure doorlopen

bedrijfssteun@vlaio.be

indienen

instructie-

gesprek

Opmerkingen capteren, aanvraag aanpassen

evaluatie-

gesprek

voorbereiden

3. Uitvoering en rapportering

halfjaarlijks

voortgangs-

verslag

nalezen + advies

uitvoering project

eindverslag

nalezen + advies

natraject

Aan de slag!

De gebruikers zullen iets nieuws zien,

ik geloof dat dit rendabel kan uitgebaat worden,

en heb de ambitie om te groeien als

onderneming (tewerkstelling).

checklist

Een prototype bestaat nog niet,

en het is niet evident om er een te bouwen.

Ik weet welke problemen ik moet oplossen,

en kan hiervoor een aanpak uitwerken.

De subsidie is interessant genoeg,

en ik kan voldoende eigen financiering vinden.

aanzet

huiswerk

aanzet

De gebruikers zullen iets nieuws zien

• Welk probleem los je op voor de klant?

• Met welk product, proces of dienst –

beschrijf zo concreet mogelijk!

• Wat is hier nieuw aan? Geef zelf de

argumenten!

• Welke alternatieven heeft de klant? Wie

zijn je concurrenten?

Ik geloof dat dit rendabel kan uitgebaat worden,

en heb de ambitie om te groeien als onderneming (tewerkstelling).

• Wie zijn je klanten?

• Hoe ga je die klanten bereiken?

• Wat is de waarde van de innovatie (€)?

• Hoe gaan de klanten jou betalen?

• Wat gaat het jou kosten om een klant te

werven en bedienen?

• Tewerkstelling?

• Hoe financier je de ontwikkeling?

Optionele workshops/advies

Value Proposition Design

Lean Business Model Canvas

Kennisnetwerk

Een prototype bestaat nog niet,

en het is niet evident om er een te bouwen.

• Waar vertrek je van?

• Waar wil je naar toe?

• Waar zitten de uitdagingen –

technologisch en economisch?

• Waarom kan dit niet met bestaande

kennis opgelost worden?

Ik weet welke problemen ik moet oplossen,

en kan hiervoor een aanpak uitwerken.

• Welke taken moeten er uitgevoerd

worden?

• Wie gaat de taken uitvoeren, en hoe

lang zal dit duren?

• Welke competenties heb je in huis?

• Welke expertise ga je inkopen?

• Hoe beoordeel je het resultaat van

het onderzoek? Hoe kan je dit

objectief meten?

InnovatiecentrumPeter Rutten2016

Vlaio subsidies

voor innovatie

&

Ondersteuning

van aanvragen

PMV

FINANCIERINGEN PMV

STARTERS

PMVEls Lamberts

PMV Venture Capital

PMV stimuleert innovatie en ondernemerschap in Vlaanderen

miljard euro activa onder beheer1.05

miljoen euro geinvesteerd in 2015201

miljoen euro ‘exited’ in 2015118

werknemers120+

Financiering voor ondernemers

Investeringen in infrastructuuren vastgoed

aandeelhouder = Vlaams Gewest1

PMV Venture Capital

Ruim aanbod aan financieringsoplossingen voor bedrijven

PMV Kapitaal

PMV Leningen

PMV Waarborgen

ARKimedes

Bankfinanciering mogelijk maken met een PMV-waarborg

Leningen voor de start, overname of groei van een onderneming

Investeringen in fondsen met diverse focusgebieden

Equity en quasi-equity participaties tot 20 miljoen euro

PMV Kapitaal

Creating Value for all Stakeholders by

Building Sustainable Companies

PMV Venture Capital

PMV Venture Capital

Investeringsproces

Eerste

ContactVooranalyse

Detail

AnalyseTerm Sheet

Due

DiligenceClosing Follow-up Exit

Investerings

comité

3 – 9 months

Investeringsproces

focus op innovatie en technologie (idee & IP)

kapitaal participatie en/of achtergestelde lening

investering ≠ subsidie (marktconform rendement)

bedrag van 500.000 euro tot 20.000.000 euro

minderheidsaandeelhouder, co-financiering

onderbouwd business plan

Management team

investeringshorizon: tot 8 jaar en meer

Sector Focus Voorwaarden

Investment team: Lead, co-lead, legal, director

PMV Venture Capital

Waarom PMV ?

one-stop-shop (kapitaal, leningen, waarborgen)

geduldige investeerder, lang(ere) termijn investeringshorizon

meerwaarde zowel financieel als maatschappelijk

team expertise

actieve aandeelhouder, hands-on

partner & coach (samen bouwen aan de toekomst)

PMV Venture Capital

Selectie Portfolio and Exits

Exits

PMV Venture Capital

Our ambassadors

“Launching Biocartis would have been much more difficult without PMV”

Rudi Pauwels, Biocartis

“If it wasn’t for PMV, Clear2Pay would not have existed”Jurgen Ingels, Clear2Pay

“PMV is open for innovation, as long as it is backed by a solid plan”

Benjamin Rieder, Bubble Post

“PMV’s financing facilitated our international expansion”Christian Jebsen, Kebony

PMV Leningen

- Participatiefonds Vlaanderen- Corporate loans

PMV Venture Capital

PMV Venture Capital

Achtergestelde leningen via Participatiefonds Vlaanderen (PFV)

Startlening+

KMO-Cofinanciering

Winwinlening

Leningen verstrekt door particulieren uit privé-vermogenBedrag: max. 50.000 euro per particulier en max. 200.000 euro per kredietnemerFiscaal voordeel en een waarborg voor kredietgeverAanvraag via www.winwinlening.be

Bedrag: maximum 350.000 euro (maximum 50% van de investeringsbehoefte)Doelgroep: starters en niet-starters & KMO’sIntrestvoet: IRS-interest + 0,53% (with minimum of 3%), looptijd: 3-10 jaar

Bedrag: maximum 100.000 euroDoelgroep: starters (maximum 4 jaar actief)Intrestvoet: 3%, looptijd: 3-10 jaar

PMV Venture Capital

Winwinlening

3,12 8,96 8,13 9,65 8,2324,24 36,07 46,57 53,48 48,20

123

337 308 370 331

851

1314

1669

1944

1908

0

500

1000

1500

2000

2500

0

10

20

30

40

50

60

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

(in miljoenen €)

Bedrag Aantal

PMV Venture Capital

PMV Corporate loans

Voor wie?

Voor wat?

VoorwaardenBedrag: 350.000 - 5.000.000 euroAchtergesteld of niet – achtergesteldLooptijd: 5 – 10 jaar

Versterking van de financiële slagkracht (b.v. herfinancieringen, werkkapitaal, …)Groeifinanciering (b.v. overnames, internationalisatie, …)Co-financiering van overnames (b.v. MBO, MBI, familiale overdracht)

Doelgroep: KMOs en grote ondernemingenPositieve cash flows / EBITDA

PMV Waarborgen

PMV Venture Capital

PMV Venture Capital

PMV Waarborgen

Voor wie ?

< 1.500.000 euro(Waarborgbeheer)

> 1.500.000 euro(Gigarant)

Max. 80% van het kredietbedragOnderliggende financiering moet bijdragen tot het economisch weefsel in VlaanderenPremie: marktconform (in functie van rating)

Max. 75% van het kredietbedragRelatie bank – kredietnemerEénmalige premie: waarborgebedrag x looptijd waarborg x 0,5%

Ondernemingen die onvoldoende waarborgen kunnen bieden voor bankleningKansrijke projecten en investeringenGeen bevrijdend karakter !

PMV Venture Capital

PMV Waarborgen: mechanisme afroep

Onderneming Bank1. Opzeggingsbrief

2. Aanvraag

uitbetaling

waarborg

3. Storting tussenkomst à

rato van het gevraagde

percentage bij aanmelding

PMV Venture Capital

10

0

PMV Waarborgen: mechanisme afroep

Onderneming Bank

1. Uitwinning andere

waarborgen

2. Opbrengst waarborgen

3. Pro rata

doorstorting

opbrengst

waarborgen

Contact

Els LambertsInvesteringsmanagerela@pmv.euT: +32 2 229 52 30

PMV nvOude Graanmarkt 631000 Brussels+32 2 229 52 30info@pmv.euwww.pmv.eu

Tax Shelter voor startups

natuurlijke personen aanmoedigen om

te investeren in startende

ondernemingen via:

- directe investeringen,

- investeringen via een door de FSMA

erkend crowdfunding platform,

- investering in een starterfonds

Eigen inbreng

Bootstrapping

FFF

Overheidssteun

Bank

Risicokapitaal

Crowdfunding

• Exploitatiecyclus:

- kaskrediet- vaste voorschotten- commercial finance- kasplannings- en voorafbetalingskredieten

• Investeringen:

- investeringskrediet- leasing

Mythe: banken zijn veel te moeilijk

• Spaarders ↔ Intermediëren ↔ Kredietnemers

• Zij werken dus met geld van anderen!

Risico’s beheren (krediet, liquiditeit, markt, operationeel)

Kapitaal & liquiditeit buffers

Bazel regelgeving

Waarom bestaan banken?

Mythe: banken lopen geen risico’s

• Vertrouwen in het risico = krediet

• Vertrouwen ontstaat beredeneerd

• Vertrouwen begint met informatie-evenwicht

• Telling is selling!

Mythe: banken zijn alleen geïnteresseerd in

waarborgen

• De harde waarheid: “Banken zijn vooral

geïnteresseerd in jou!”

• Wat willen bankiers, en geldschieters in het

algemeen over jou te weten komen?

Wie ben ik?

• voorgeschiedenis en kwalificaties

• sector en activiteit

• klanten

• leveranciers

• concurrenten

• organisatie

• externe steun

• financiën

Wat ga ik doen met het geld?

• maak het begrijpelijk

• WAAROM?

• besef je voorsprong …

• … dus investeer in je verhaal

Waarom is mijn plan OK?

• kader ruim

• neem gesprekspartner mee

• creëer inzicht en begrip …

• … bouw vertrouwen op

Terugbetalen?

Onderbouw:

• Investeringsplan: hoeveel heb je nodig?

• Financieringsplan: hoe ga je dat betalen?

Toon terugbetalingscapaciteit aan:

• Omzetprognose | variabele kosten | brutomarge

• Vaste kosten

• Break-even analyse

• Kasplan

• Resultaat

Waarborgen?

• Veiligheid

• Denk er zelf vooraf over na

• Begin er zelf over

• Mogelijkheden - denk aan ’Tweede Waarborg-regeling

van PMV’

Met andere woorden:

maak een ondernemingsplan

Ondernemingsplan

• Goede investering

• Multifunctioneel

• In de eerste plaats: voor jezelf

• Opportuniteiten

• Valkuilen

• Zoek hulp

• Laat je uitdagen, verdraag kritiek

• Begin er op tijd aan

• Hou het up to date

Academy

Eigen inbreng

Bootstrapping

FFF

Overheidssteun

Bank

Risicokapitaal

Crowdfunding

• Doel voor je onderneming / startup: je onderneming

helpen om de volgende stap te zetten (eerste

marktintroductie, nieuwe producten, overnames,

(internationale) groei, ...)

• Doel voor de investeerder: meerwaarde realiseren op

zijn investering

Risicokapitaal - doel

Risicokapitaal - vormen

• Incubators / accelerators (privé of publiek): typisch

relatief kleine bedragen (15-50 kEUR)

• Business Angels (privé-individuen): bedragen

tussen 20 en 150 kEUR. Smart Money, met

keerzijde…

• Venture Capital (privé of publiek), afhankelijk van

fonds: bedragen tussen 250 kEUR en 2-5 mEUR

Investeringsproces (1/2)

1. Zorg voor een goede

voorbereiding (sterke pitch /

slidedeck, business plan,

financieel plan). Toekomstvisie

is belangrijk!

2. Selecteer investeerders die je

wil benaderen, op basis van hun

scope en investeringsportfolio

3. Benader die investeerders, bij

voorkeur met een introductie

Investeringsproces (2/2)

4. Stel je bedrijf voor (pitch + visie)

5. Indien interesse: licht volledig

business en financieel plan toe

(voor je het hen volledig

toestuurt)

6. Due diligence start (hou opties

open!)

7. Werk richting een term sheet

8. Contracting

Mythe: investeerders zoeken naar ‘veilige’

investeringen

• Risicokapitaalinvesteerders zoeken naar schaalbaarheid:

hoe kan ik mijn geld 5, 10, 20 of meer keer

terugverdienen?

• Voor elk type investeerder liggen de criteria anders

• BA’s hopen op een exit na 7-10 jaar, VC’s na 3-5 jaar

Mythe: investeerders staan in de rij te wachten

• Investeerders zien tientallen, zoniet honderden

dossiers per jaar en investeren in slechts enkele: zéér

selectief!

• Zorg dus voor een goede match met waar zij naar op

zoek zijn (anders tijdverlies)

• Investeerders doen een grondige ‘due diligence’. Alles

samen duurt een volledig proces (eerste contact tot

geld op de rekening) minstens 6-9 maanden!

Mythe: risicokapitaal is nodig voor elk

groeibedrijf

• Denk zorgvuldig na over welke vorm van financiering

je nodig hebt

• Risicokapitaal is slechts in bepaalde gevallen nuttig

• Risicokapitaal is een dure vorm van financiering. Het

goedkoopst is geld van klanten, leveranciers of de

bank!

Mythe: investeerders denken enkel aan hun

geld

• Investeerders hebben er alle belang bij hun

portfoliobedrijven te ondersteunen en adviseren

• Kijken naar hun portfolio om te kijken waar ze ervaring

en netwerk in hebben

• Praat met andere ondernemers die door een

investeerder gefund zijn over zijn/haar ervaringen

Mythe: risicokapitaal is een garantie op succes

• In een typisch investeringsfonds is 70-80% (!) van de

investeringen verlieslatend. Slechts 10-20% zorgt voor

de winst

• Facebook zorgde op haar eentje voor 35% van alle VC

inkomsten uit exits in de VS in 2012

Mythe: investeerders praten niet met elkaar

over ‘leads’

• Investeerders ‘syndiceren’ vaak deals en praten dus

met elkaar over potentiële dossiers

• Professionele communicatie over andere investeerders

is dus vereist!

• Introducties helpen je slaagkansen te vergroten

Mythe: elke investeerder is even interessant

• Investeerders hebben meestal een focus (sector,

investeringsfase, ...) en dus specifieke ervaring en een

netwerk.

• Je onderneming is slechts op bepaalde momenten

interessant voor bepaalde investeerders.

• Maak je huiswerk grondig! Zorg dat je tijdig op hun

radar geraakt, maar ook niet te vroeg of te laat.

Mythe: investeerders investeren in technologie /

producten

• It’s a people’s business! Liever investeren in een A-

team met een B-idee dan omgekeerd!

• Zeker jonge start-ups moeten vaak pivoteren. Dan

beter een goed team hebben dan een eerste ’perfect’

idee (dat allicht toch bijgestuurd wordt)

Mythe: met 1 goede investeerder zit je gebeiteld

• Een onderneming succesvol maken is een marathon,

geen sprint

• Je hebt verschillende investeerders nodig die elkaar

aflossen

• Zeker voor groeibedrijven (‘gazelles’) is geld zoeken

een (bijna) permanente bezigheid

Het landschap van risicokapitaalverschaffers

• Brochure Agentschap Innoveren & Ondernemen

“Overzicht van de risicokapitaalverschaffers in

Vlaanderen”

• BVA (Belgian Venture Capital & Private Equity

Association)

• BAN Vlaanderen

Informatie?

Incubators / Accelerators

*

* Flexibele kredietvormen, geen equity

Business Angels & Venture Capital

... and many more

als investeerder

• iStart incubatieprogramma met o.a.

• Zaaikapitaal

• (50 kEUR, in bepaalde gevallen tot 100 kEUR)

• Uitgebreid pakket aan coaching en begeleiding (o.a. Workshops met 1-on-1 natraject, dedicated coach, EiR)

• Huisvesting, softwardeals, extra’s van ‘corporates’, ...

• Toegang tot (bijna) alle (ICT gerelateerde) research expertise aan Vlaamse kennisinstellignen

• Beperkingen

• Enkel ICT / digitale media start-ups

• Minimaal proof-of-concept nodig

• Geen verloning ondernemers

Eigen inbreng

Bootstrapping

FFF

Overheidssteun

Bank

Risicokapitaal

Crowdfunding

Crowdfunding?

• Risico-financiering verwerven via een grote groep

kleine financiers

• startend in uw eigen (social) netwerk

• voor de financiering van een project of onderneming

• via een online campagne

• met vooraf bepaald doelbedrag en deadline

Mythe: iedereen kent crowdfunding

• Crowd watte?

• Crowdfunding is nog steeds weinig gekend in

Vlaanderen

• Vlamingen zijn terughoudend

• In 2016 slechts ca 6 mEUR in België

• Onbekend is onbemind!

Mythe: crowdfunding is Kickstarter

4 vormen

donaties rewards leningen aandelen

Crowdfunding vlag dekt veel!

Voorverkoop

‘Pretailing’

donaties rewards leningen aandelen

Niet financiële return Financiële return

filantropie Equity CFP-to-B lening

P-to-P lening

sociale lening

obligatielening

hybride

Convertible note

Equity linked note

Achtergestelde lening

Omzet- of winstdeling

…

crowdfinance

Donaties

Rewards

LeningYoghurt Barn: start nieuwe vestiging Amsterdam

170

Member of the KBC groupAandelen

Mythe: it’s about “the crowd”

• Geen naamloze menigte

• It’s about ‘YOUR’ crowd, of een ‘specifieke’ crowd

• Welbepaalde community

• ‘Deel uitmaken van’

• Betrokkenheid

Mythe: it’s about “funding”

• ideale Lakmoesproef

• marktonderzoek bij doelgroep

• co-creatie business plan en product

• pré-marketing

• klanten werven

• een deeltje van je financiering (of omzet)

Mythe: crowdfunding is een gemakkelijke

manier van financiering

• Pré-crowdfunding campagne / voorbereiding:

vergelijkbare projecten, pitch: waarom!, stakeholders,

beloningen, communicatie, marketing, doelstellingen,

kosten, kanalen, juridisch,…

• Campagne voeren: on- en offline, growthhacking!,

communicatie updates, Q&A,…

• Na de campagne: community management, open

communicatie, ‘investor relations’, beloftes nakomen

cf of eigen platform

Mythe: crowdfunding is er voor elke

ondernemer

• Niet voor iedereen

• Bepaalde niches: creatieve projecten, 3 Ps,…

• Sociaal-maatschappelijke projecten

• Risicovolle (innovatieve) projecten en startups

• Ondernemingen met een grote achterban

• Vooral B2C, maar ook B2B

Tijd voor project break-even

Equity

Rewards

Mythe: crowdfunding is goedkope financiering

• Commissies platform: registratie, succes fee,

transactiekosten

• Juridische en fiscale aspecten!

• Protectie IP?

• Kost PR

• Kost toekomstige beloningen (verzending!)

• Time is money!

Het landschap van crowdfunding

Platformen & Plugins

…

Member of the KBC group

Member of the KBC group

Member of the KBC group

Member of the KBC group

Type of instruments if Project is NV

Project

NV

Bond

Convertible

Bond

Equity

crowd

crowd

• Crowd invests in bonds issued by NV

• Crowd invests in a cvba which in turn

invests in conv bond or equity in NV

• Preferred dividend or remuneration

• Board composed of NV board

members

• Crowd can do follow-on investments

• Very limited PoA internal cvba

• Extended PoA versus NV (SHA)

• Bolero platform could be used for dividend

/ intrest payments

• Private Placement is separate from crowd,

but preferably same conditions

Private

placementSPV cvba

Member of the KBC group

Member of the KBC group

• Website Agentschap Innovatie & Ondernemen

• ECN (European Crowdfunding Network)

• Douw&Koren

• www

Informatie?

FINMIX

Iets voor

u?KBC START-IT

1 december 2016

AGENTSCHAPINNOVEREN & ONDERNEMEN

AGENTSCHAPINNOVEREN & ONDERNEMEN

Corporate Presentatie

inspiratie

informatie

ondersteuning

www.vlaio.be

Hoe financier ik mijn innovatief

idee?

subsidies aandelen

leningen

www.subsidiedatabank.

be

Financieringskanalen bij de uitbouw van een

ondernemingFinancieringswijze Overheidsstimulans

Eigen Inbreng notionele intrestaftrek

Friends, Family & Fans PMV/Z : Winwinlening

Tax shelter voor startende ondernemingen

ondernemingen

Crowdfunding

Tax shelter voor startende ondernemingen

ondernemingen

Vrijstelling roerende voorheffing op

voorheffing op intresten van leningen

leningen

Banken

PMV/Z: Startlening+ en KMO-

cofinanciering

PMV-Bedrijfsleningen

Vlaamse Kredietbemiddelaar

PMV/Z: Waarborgregeling tot € 1,5 mln

EIB investeringskredieten

Financieringskanalen bij de uitbouw van een

onderneming

Financieringswijze Overheidsstimulans

Risicokapitaal

BAN Vlaanderen + KMO-

cofinanciering

tax shelter voor startende

ondernemingen

PMV risicokapitaal

PMV: Arkimedes

LRM

Wat is FINMIX?

Wat?

- Panel van financieringsexperten

- Experten geven advies:

Advies haalbaarheid

Advies financiering

- Ondernemer op zoek naar alternatieve

financiering:

Bankfinanciering onzeker en bankfinanciering

alleen onmogelijk:

Uitgestelde omzet omwille van het

technologisch en/of innovatief karakter

Grote behoefte aan werkkapitaal om versnelde

groei te financieren

Eigen vermogen en waarborgen ontoereikend/te

laag t.o.v. kapitaalsbehoefte

Voor wie FINMIX?

- Type ondernemer

Kandidaat-starters

Starters

Groeiers

Overnemers

- Ondernemingsvorm

Eenmanszaak

Vennootschap

- Sector

Geen sectorale beperkingen

uitz. landbouw

vzw uitgesloten

- Vestigingsvoorwaarde

Maatschappelijke zetel in Vlaanderen

Bankfinanciering onzeker en alleen onmogelijk

Minimale financieringsbehoefte > 50.000 €

Nood aan mix van financieringsinstrumenten

Openstaan voor risicokapitaal

Realistisch en goed onderbouwd businessplan &

financieel plan

- Indien niet weerhouden voor FINMIX: verdere opvolging door

accountmanager financiering van Agentschap Innoveren en

Ondernemen

Criteria om dossier te weerhouden

voor FINMIX:

Stappenplan FINMIX

Behandelingdossier

Experten-panel

Nazorg

2 4 5

Geen doorstroming: advies bij Agentschap Innoveren & Ondernemen (VLAIO)

Doorstroming: expertenpanel

-> stap

►Terugkoppeling evaluatie- & subsidieverslag

►Opvolgen ondernemer

Opvolging►Bank►BAN Vlaanderen►Risicokapitaalverschaffer►PMV en PMV/Z►Crowdfundingplatform►Innovatiecentrum►Unizo/Voka►Consultant risicokapitaal►VLAIO

►Maandelijks ►Gent/Leuven

►20 min. presentatie►30 min. discussie

experten►10 min. intern overleg

Experten

Frequentie

Verloop presentatie

Evaluatieformulier

Aanmelding

1

3

Finaliseren ond.plan & presentatie

3

Aanmeldings-formulierinvullen op www.finmix.be

Uploaden businessplan

Aanreiken van diverse hulpmiddelen: vb.► Leidraad voor het

opstellen van een ondernemingsplan

►McKinsey & Co: Hoe stel ik mijn ondernemingsplan op

►Canvas Osterwalder

►Checklist presentatie

Belangrijke onderdelen businessplan

- Wat is het probleem?

- Welke oplossing kun je aanreiken?

- Is de oplossing uniek – beschermd?

- Hoe ziet de markt er uit (grootte, waardeketen,

concurrentie,…)?

- Wat is je concurrentieel voordeel?

- Wat is je go-to-market strategie?

- Team

- Financieel plan

(balans, resultatenrekening, kasplan)

Experten panelsessie

► kosteloos

► één panelsessie per maand

► Gent - Leuven

PMV

BAN

Vlaanderen

Innovatiecentr

um

Participatief

onds

Vlaanderen

AIO

Privaat

risico-

kapitaalfonds

Bank

Unizo/Voka

Ondernemer

Consultant

risicokapitaa

l

Experten panelsessie

Crowdfunding

platform

Waarom deelnemen aan FINMIX?

- Analyse businessplan

- Experten:

Kritische blik door experten

Financieringsadvies

- Aftoetsen van de potentiële

overheidsmaatregelen

efficiëntere zoektocht naar

financiering

► FINMIX Internationaal – met Flanders Investment & Trade

► Expertenpanels voor bedrijven op zoek naar financiering voor internationale projecten

exporteren van goederen

oprichten van buitenlandse vestiging

opstarten van project in het buitenland

► FINMIX ICT – met iMinds

► FINMIX light: creatieve sector – met FDC

► Vanaf 2017: samenwerking met door AIO gesubsidieerde projecten: E&Y, Netwerk Ondernemen, Sirris en Voka

Andere FINMIX panels

Expertenpanel data 2016

• 8 december – Gent FINMIX ICT

• 15 december - Leuven

- max. 4 dossiers per sessie

- indien veel instroom: extra sessie

- 2 x deelnemen is mogelijk

Expertenpanel data 2017

• 26 januari– Gent

• 16 februari– Leuven

• 16 maart – Gent

• 20 april – Leuven

• 11 mei – Gent

• 8 juni – Leuven

• 6 juli – Gent

• 14 september – Leuven

• 12 oktober – Gent

• 9 november – Leuven

• 7 december – Gent

Raadpleeg onze brochures:

http://www.vlaio.be/content/overzicht-van-de-

risicokapitaalverschaffers-vlaanderen

http://www.vlaio.be/content/u-zoekt-financiering

Interesse in FINMIX? Neem contact op:

finmix@vlaio.be

www.finmix.be

T 0800 20 555

Bie Boudolf

bie.boudolf@vlaio.be

T 09 267 40 11

Iris Detavernier

iris.detavernier@vlaio.be

T 050 32 50 21

Eigen inbreng

Bootstrapping

FFF

Overheidssteun

Bank

Risicokapitaal

Crowdfunding

Betalende klanten?!?!

The customer funded

business

• Focus op sales ipv VC

funding

• 5 business modellen met

relatief lage opzet kost

• Klant betaalt alvorens product

en/of service geleverd wordt

• Vb: Dell, Microsoft,…

• Ook voor tech startups, maar

niet voor elke business

CONCLUSIE

• Financieren draait om vertrouwen: neem jezelf, je business en dus ook je ondernemingsplan serieus

• Een plan maken vraagt ‘regie’...

• …en een netwerk van sparring partners

• Binnen de financieringsmix is eigen inbreng een ’must’

• Ondernemingsplan stem je af op de beoogde financiers:

Bank: focus op terugbetalingscapaciteit en gezonde financiële structuur

Risicokapitaalverschaffer: focus op schaalbaarheid en exit

Overheid: focus op de regels over mogelijkheden tot tussenkomst

Crowdfunding: focus op aantrekkelijkheid en betrokkenheid

FFF: focus op je droom en hun geloof in jou; diep respect!

Hoe ziet u financieringsmix er uit?