Post on 24-Jan-2015
description
PRISMA als ‘VOORZET’in de diabetesbehandeling
Marloes Hogenelst GZ psycholoog
diabetescentrum VU medisch centrum, Amsterdam
PRISMA
gedragsverandering via groepseducatievoor mensen met type 2 diabetes
De cursus
• 2 ochtenden van 3.5 uur• Maximaal 10 patiënten, en eventuele partners• 2 trainers: diëtist en diabetesverpleegkundige• Voor iedereen die nieuw is in VUmc• Iedere 4-6 weken draait een cursus
Onderdelen PRISMA dag 1
• Mijn eigen verhaal• Wat is diabetes type 2• Medicatie• Hypo/hyper• Voeding: koolhydraten• Voeding: energie/gewicht
Onderdelen PRISMA dag 2
• Terugblik• Risicofactoren en complicaties• Voeding: vet• Lichaamsbeweging• Mijn diabetes actieplan• Brandende vragen
Geen gedragsverandering zonder visie
Filosofie van PRISMA
patiënt aanmoedigen het doel van de hulpverlener te bereiken of eigen doelen
…
Filosofie - 1
Vrijwel alle dagelijkse beslissingen die van invloed zijn op de uitkomsten van de behandeling van diabetes worden genomen door de persoon met diabetes zelf. Het individu draagt daardoor zelf de verantwoording voor de behandeling van zijn/haar aandoening
Hoe doe je dit?
• Zorgen voor eerlijke, actuele informatie over oorzaken, gevolgen en mogelijkheden voor behandeling (self regulation theory)
• Bewustwording van specifieke gezondheidsrisico’s (dual proces theory)
• Mogelijkheden om risico’s te reduceren bespreken• Ondersteunen bij opstellen van actieplan (social
learning theory)
Filosofie - 2
Mensen met diabetes verdienen steun bij het nemen van wat zij beschouwen als de voor henzelf best mogelijke beslissingen, om een in hun ogen zo goed mogelijke kwaliteit van leven te bereiken
Hoe doe je dit?
• Steun bij verwerken en begrijpen van de informatie• Respect en onvoorwaardelijke positieve aanvaarding• Toegang tot zorg ongeacht de omgang met diabetes
Filosofie - 3
De gevolgen van de beslissingen in de zelfmanagement van diabetes hebben primair hun weerslag op / worden gedragen door de mensen met diabetes en hun naasten
Hoe doe je dit?
• Mogelijkheid bieden ervaringen uit te wisselen• Steun bieden bij emotionele reacties (diagnose,
impact behandeling/complicaties)• Juiste zorg bij grote emotionele problemen
Filosofie - 4
Verschillende factoren zijn van invloed op de leefstijl; vrijwel alle barrières tot effectief zelfmanagement liggen binnen het individu en de eigen sociale omgeving
Hoe doe je dit?
• Stimuleren van besluitvorming op basis van relevante informatie zodat (self determination theory, social learning
theory);– Sterke positieve intentie– Voldoende vaardigheden– Voordelen opwegen tegen nadelen– Sociale druk toeneemt– Gedrag consistent met zelfbeeld/normen en waarden– Vertrouwen in de uitvoering van het gedrag
Filosofie - 5
Het verwerven van nieuwe inzichten en vaardigheden is voor veel mensen lang niet altijd gemakkelijk en kan een bedreigende ervaring zijn
Hoe ga je daarmee om?
• Tempo afstemmen op individu• Actieve betrokkenheid stimuleren, uitgangspunt is
kennisniveau patiënt• Herhaling• Informatie op schrift• Oefenen van vaardigheden
Evidence based
• Gebaseerd op psychologische theorieën– Self-Regulation Theory– Dual Process Theory– Self-Determination Theory– Social Learning Theory
• Data Desmond U.K. RCT 1 jaar follow up t.o.v. controlegroep:– meer gewichtsverlies– meer rokers gestopt– meer ziekte-inzicht– geen verandering in HbA1C
Davies et al BMJ 2008
PRISMA methodiek
• In eerste deel accent op kennis• Trainer introduceert onderwerp aan de hand van
open vragen (check kennisniveau/misverstanden)• Deelnemers zijn actief in het zoeken naar informatie
en het leggen van verbanden• Patiënt ontdekt zelf ‘juiste’ antwoorden• Streven: trainer max. 40-65% van tijd aan het woord
PRISMA methodiek
• Tweede deel gericht op actie• Nadruk op hoop• Gezondheidsprofiel• Actieplan
Na PRISMA
• Individuele consulten bij arts/dvk/diëtist• Afhankelijk van de gestelde doelen• Bijstellen gezondheidsprofiel• Bijstellen actieplan
Self-Regulation Theory
Individuele opvattingen over ziekte:• Identiteit• Oorzaak• Duur• Consequenties• Effectiviteit behandeling
Self-Determination Theory
• Benadrukt verschil externe motivatie en interne motivatie
• Interne motivatie is voorwaarde voor succesvolle veranderingen in zelfzorg, gewichtsverlies en instelling
Social Learning Theory
Benadrukt self-efficacy: voorspeller van adequaat zelfzorggedrag
• Bekrachtiging kleine veranderingen• SMART-doelen stellen• Barrières onderzoeken
Dual Process theory
Patiënt actief betrekken in leerproces• Geven van minimale informatie• Gerichte vragen• Gebruik van analogieën
Patiënt aan het woord