24-4-2013

1

1 Eigenschappen restmaterialen 2 Biobased business cases 3 U & de Biobased Economy

56

In 3 stappen naar u toe:

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

Productie biomassa in Zuid-Holland

Productie biomassa, milioen ton/jaar

Bioresten, milioen ton/jaar

57

24-4-2013

2

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Procentuele samenstelling biomassa, inclusief vocht

-Vocht

-Mineralen

-Proteines

-Suikers

-Vetten

-Lignine

-Hemicellulose

-Cellulose

58

Verwerking van de restmaterialen kan op vele manieren. Begin in het midden. Via verschillende schijven passeert u de processen en eindigt u bij de producten.

59

24-4-2013

3

• Aanbod bio(rest)materialen gemengd & niet continue • Toenemende concurrentie op bio(rest)materialen • Agrariërs hebben ook biomassa nodig • Industrie heeft grote volumes nodig • Concurrentie met fossiele grondstoffen en processen • Van biomassa naar grondstof is een hele stap • Schaliegas: kans of bedreiging? • Nieuwe logistieke en verwerkingsketens opzetten

60

Uitdagingen Biobased Economy

• Verwachting productie volume van biobased producten vs. beschikbaarheid en geschiktheid biomassa. •Hoe verloopt de keten? Welke omzetting is nodig en wat is mogelijk gezien de huidige marktprijzen? •Logistiek biomassa:

•Regionale/lokale opwerking tot halffabricaten? •Centraal bij Rotterdam?

•Ruimte •Synergetische mogelijkheden?

•Welke stakeholders en ondernemers spelen een rol?

Centrale vraagstelling

61

24-4-2013

4

• Gemiddeld bestaat een plant voor 30% uit cellulose = suiker ketens • Suiker = grondstof voor fermentatie en transformatie: ethanol, melkzuur, PLA, isobutanol, furanen • Productie moet onder wereld suiker marktprijs, gemiddeld € 400,- • Naast cellulose ook direct uit suikerbieten (NL) of suikerriet.

Suikerbieten Ruwe suiker Cellulose

1 Suiker Biobased Businesscases

62

2 Aromaten

63

Biobased Businesscases

•Gemiddeld bestaat een plant voor 20% uit lignine = duurzame bron van aromaten •Aromaten = grondstof voor chemie: BTX, kunststoffen •Is biobased productie tegen huidige marktprijs (ca. €1000,-/ton) mogelijk? •Lignine wordt nu nog verbrand

24-4-2013

5

Bioplastics • Aansluitend op suiker en aromaten economie

• Nu PLA productie vooral in N-Amerika

• DSM in Thailand

• Welke bio-plastics hier produceren?

64

Plastic korrels (resins) PLA

•Berm & natuurgras nog niet optimaal benut •Veel onderzoek en initiatieven •Mogelijkheid tot winning waardevolle grondstoffen uit gras: •Proces nog niet rendabel •Zoeken naar oplossingen voor energie & transport verbeteringen

2x grassap

3 Gras & Vezels

65

Biobased Businesscases

24-4-2013

6

Vezels & materialen

•Gebruik van vezels voor productie vezelplaten, papier- en karton •Veel mogelijkheden •Logisch door vermindering conversie stappen •Moeilijk door benodigde infrastructuur & proces veranderingen •Veel bottom-up initiatieven

Kokostouw

Hennep voor vezels

Bakje van tomatenvezels (Kenniscentrum Plantenstoffen)

66

4 Mest

67

Biobased Businesscases

24-4-2013

7

Mest: vergisting én raffinage • Mest bevat veel waardevolle mineralen • Mestvergisting alleen is vrijwel niet rendabel • Wél in combinatie met raffinage van digestaat tot “kunstmest”

68

Digestaat als grondstof

•Eiwit nodig voor veevoer, wordt nu geïmporteerd (soja) •Veel organisch afval bevat eiwitten •Gebruik insecten om eiwitten te isoleren •Minder afhankelijk van import

5 Eiwitten

69

Biobased Businesscases

24-4-2013

8

Bioport Rotterdam • 2011: ca 1 miljoen ton import houtpellets • 2020: ca 8 miljoen ton import • 660.000 ton opslag • Doorvoer naar Europa

Hout, alternatief voor olie?

70

en U?

71

Biobased Businesscases

24-4-2013

9

Vragen?

Carolien Huisman – Projectleider Provincie Zuid-Holland -

cl.huisman@pzh.nl

Aldert van der Kooij – Royal HaskoningDHV –

aldert.van.der.kooij@rhdhv.com

Lars van Doremalen – Royal HaskoningDHV –

lars.van.doremalen@rhdhv.com

Bijlagenrapport is op aanvraag beschikbaar

72