Post on 26-Feb-2019
2016-2017
Praktische Motorschakelingen Werkboek
Frank Rubben
Frank Rubben
1
Praktische Motorschakelingen
Werkboek
Frank Rubben
2
1. Elektrische Motor
1.1. Intro
Er bestaan een veel soorten motoren die elektrische energie omzetten naar mechanisch vermogen.
Opdracht A:
Teken hieronder een mindmap met de verschillende soorten elektrische motoren.
Frank Rubben
3
1.2. Vragen: (p244)
In de praktijk wordt de asynchrone motor het vaakst gebruikt. Men noemt dit type in de praktijk dan
ook het ‘industrieel werkpaard’
De theorie van de asynchrone motor wordt behandeld in het boek ‘Watt met Elektriciteit’; hoofdstuk
10. Wanneer je de theorie hebt doorgenomen dan kun je antwoorden op de volgende vragen:
Vraag 1: Wat is het doel van een elektrische motor?
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Vraag 2:
a) Teken het symbool van een driefasige asynchrone motor met kooianker.
b) Teken het symbool van een driefasige asynchrone motor met sleepringanker.
Vraag extra: Wat betekent het woord ASYNCHROON bij een elektrische motor?
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Frank Rubben
4
Vraag 3: Wat zijn de belangrijkste onderdelen van een driefasige asynchrone motor?
(zie figuur 10.4)
1: ………………………………………………………………………………………
2: ………………………………………………………………………………………
3: ………………………………………………………………………………………
4: ………………………………………………………………………………………
5: ………………………………………………………………………………………
6: ………………………………………………………………………………………
7: ………………………………………………………………………………………
8: ………………………………………………………………………………………
9: ………………………………………………………………………………………
10: ………………………………………………………………………………………
Frank Rubben
5
Vraag 4: Detailtekening (fig 10.5) – benoem de onderdelen op de onderstaande figuur
1: ………………………………………………………………………………………
2: ………………………………………………………………………………………
3: ………………………………………………………………………………………
5: ………………………………………………………………………………………
6: ………………………………………………………………………………………
7: ………………………………………………………………………………………
13: ………………………………………………………………………………………
14: ………………………………………………………………………………………
Frank Rubben
6
21: ………………………………………………………………………………………
22: ………………………………………………………………………………………
23: ………………………………………………………………………………………
25: ………………………………………………………………………………………
26: ………………………………………………………………………………………
27: ………………………………………………………………………………………
30: ……………………………………………………………………………………
39: ……………………………………………………………………………………
50: ……………………………………………………………………………………
54: ……………………………………………………………………………………
59: ……………………………………………………………………………………
60: ……………………………………………………………………………………
71a: ……………………………………………………………………………………
71b: ……………………………………………………………………………………
78: ……………………………………………………………………………………
84: ……………………………………………………………………………………
85: ……………………………………………………………………………………
98: ……………………………………………………………………………………
308: ……………………………………………………………………………………
Frank Rubben
7
Vraag 5: Welke gegevens vindt men op het kenplaatje van de motor?
5A: Schrijf het juiste nummer bij de omschrijving van het kenplaatje.
Toerental bij nominaal vermogen
Beschermingsgraad
Nominale werkspanning en -stroom bij driehoekschakeling
Arbeidsfactor
Nominaal nuttig vermogen op de as
Nominale werkspanning en -stroom bij sterschakeling
Isolatieklasse
Nominale frequentie van de motor
Frank Rubben
8
5B: Noteer de juiste waarde van het onderstaande kenplaatje:
rpm Toerental bij nominaal vermogen
Beschermingsgraad
V A
Nominale werkspanning en -stroom bij driehoekschakeling
Arbeidsfactor
Nominaal nuttig vermogen op de as
V A
Nominale werkspanning en -stroom bij sterschakeling
Isolatieklasse
Nominale frequentie van de motor
Serienummer
Voldoet aan de Europese richtlijnen (volgens de fabrikant)
Frank Rubben
9
Vraag extra: hoe kan men op het kenplaatje al het verschil zien tussen asynchrone
motor en een synchrone motor?
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Vraag 8: hoeveel klemmen heeft een motor standaard op zijn klemmenbord?
Frank Rubben
10
Praktische Oefening ‘ASM – DOL – automaat’
We brengen een motor direct-on-line.
Dit doen we aan de hand van een automaat.
De bedoeling is dat je eerst op papier deze oefening voorbereidt.
Daarna teken je het in EPLAN.
Pas als dit in orde is, mag je de oefening schakelen.
Materialen
CEE-stekker of bananenstekkers
Hoofdschakelaar
Automaat
Klemmen
Asynchrone motor
Verschillende pagina’s:
Inkomende voedingen
Nieuwe voedingen (indien nodig)
Veiligheidskring (Indien nodig)
Vermogenkring
o Verbruikers
Elektrisch
Pneumatisch
Hydraulisch
Stuurkring
o Afhankelijk van de gebruikte logica
Relaisschakelingen
Elektronisch
Geprogrammeerd
…
Frank Rubben
11
1. Inkomende voeding:
Frank Rubben
12
2. Vermogenkring
Frank Rubben
13
3. Stuurkring
Frank Rubben
14
Frank Rubben
15
Let op: deze vragen beantwoord je best voordat en terwijl je oefening nog werkt!
FOTO’S
o Print deze foto’s af, en plak ze op p14 van uw werkboek.
Neem een foto van uw motor
Neem een foto van het kenplaatje van uw motor
Neem een foto van de aansluitingen van uw motor
Los de onderstaande vragen op aan de hand van uw motor:
rpm Toerental bij nominaal vermogen
V A
Nominale werkspanning en -stroom bij driehoekschakeling
V A
Nominale werkspanning en -stroom bij sterschakeling
Nominaal nuttig vermogen op de as
Arbeidsfactor
Beschermingsgraad
Isolatieklasse
Nominale frequentie van de motor
Serienummer
Voldoet aan de Europese richtlijnen (volgens de fabrikant)
Extra vragen:
Hoe heb jij je motor geschakeld tijdens het testen? STER DRIEHOEK
Welke spanning heeft het inkomende voedingsnet? 3 x …………. V + ……………….
Kun je je motor anders schakelen dan je gedaan hebt? JA NEEN
Heb je dit geprobeerd? (indien ja geantwoord hierboven) JA NEEN
Indien je dit geprobeerd hebt, wat merk je op?
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Frank Rubben
16
EVALUATIE PRAKTIJK 01: Controle van uw schakeling: /100
STELLING Leerling Leerkracht Pnt Er zijn foto’s geplakt op p14? / 15
JA / NEEN JA / NEEN 5
Er is een kenplaatje aanwezig op uw motor:
JA / NEEN JA / NEEN
Foto van kenplaatje van de motor is aanwezig op p14?:
JA / NEEN JA / NEEN 5
Foto van de aansluitklemmen is aanwezig op p14?
JA / NEEN JA / NEEN 5
Het schema op papier is getekend: / 10
JA / NEEN JA / NEEN 4
De gegevens van de motor op het schema (papier) kloppen met de foto’s:
JA / NEEN JA / NEEN 3
Alle symbolen zijn correct getekend:
JA / NEEN JA / NEEN 3
Het schema is gemaakt in EPLAN: / 20
JA / NEEN JA / NEEN 2
De inkomende voeding is correct t.o.v. de aanwezig voeding in klas:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De hoofdautomaat is correct benoemd (EPLAN)
JA / NEEN JA / NEEN 2
De gegevens van de hoofdautomaat staan vermeld (EPLAN)
JA / NEEN JA / NEEN 2
De keuze van de hoofdautomaat is afgestemd op de motor (EPLAN):
JA / NEEN JA / NEEN 2
De keuze van de draadsectie is afgestemd op de automaat (EPLAN):
JA / NEEN JA / NEEN 2
Het type motor getekend in EPLAN is juist:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De gegevens van het kenplaatje staan vermeld in EPLAN:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De X-klemmen zijn getekend:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De X-klemmen zijn benoemd:
JA / NEEN JA / NEEN 2
Praktijkevaluatie: / 45
De oefening werd binnen tijd gerealiseerd:
JA / NEEN JA / NEEN 5
De oefening werd gemaakt zonder hulp:
JA / NEEN JA / NEEN 5
De oefening werkte meteen foutloos:
JA / NEEN JA / NEEN 5
De oefening is gemaakt zonder dat er koper zichtbaar is:
JA / NEEN JA / NEEN 6
Alle schroeven zijn correct aangespannen:
JA / NEEN JA / NEEN 6
De kleurcodes voor de bedrading is gerespecteerd:
JA / NEEN JA / NEEN 6
De aarding is aangesloten:
JA / NEEN JA / NEEN 6
Frank Rubben
17
Alle beschermingsgeleiders tussen alle verbruikers zijn aangesloten:
JA / NEEN JA / NEEN 6
Attitude: / 10
Zelfevaluatie is ingevuld:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De zelfevaluatie is correct gemaakt:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De leerling was niet afwezig (gewettigd is ok):
JA / NEEN JA / NEEN 1
De leerling is beleefd:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De leerling kan op zijn beurt wachten:
JA / NEEN JA / NEEN 3
Persoonlijke opmerkingen door leerling bij de evaluatie (vooraf):
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Opmerkingen door leerkracht bij de evaluatie en bij deze oefening:
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Frank Rubben
18
Vraag 9: De lijndraden L1, L2 en L3 worden respectievelijk aangesloten op U1, V1 en W1.
Hoe draait de motor? LINKS RECHTS
Kun je de motor laten draaien van kant? JA NEEN
Indien je “ja” antwoordde op de vorige vraag, leg uit in eigen woorden wat je gaat doen.
Speelt de draaizin van een motor een rol? Leg je antwoord uit.
Welke draadkleur gebruikt men volgens de EN60204-1 voor de fasedraden, nulgeleider en
de beschermingsgeleider?
L1: ……………………………………………………………………
L2: ……………………………………………………………………
L3: ……………………………………………………………………
N: ……………………………………………………………………
PE: ……………………………………………………………………
Er bestaat een alternatieve normering voor de fasedraden (EN….), die drie verschillende
kleuren voorstelt:
L1: ……………………………………………………………………
L2: ……………………………………………………………………
L3: ……………………………………………………………………
N: ……………………………………………………………………
PE: ……………………………………………………………………
Welke spanning zit er tussen L1 en L2? ……………………………………V
Welke spanning zit er tussen L2 en L3? ……………………………………V
Welke spanning zit er tussen L3 en L1? ……………………………………V
Welke stroom loopt er door L1? ……………………………………A
Frank Rubben
19
Welke stroom loopt er door L2? ……………………………………A
Welke stroom loopt er door L3? ……………………………………A
Welk vermogen neemt je motor op?
……………………………………………………………………W
Ter info: RECHTSDRAAIEND VERSUS LINKSDRAAIEND?
Rechtsdraaiend = ………………………………………………………
Linksdraaiend = ………………………………………………………
Figuur 1: schakelschemaboekje EATON
Praktische Oefening
Frank Rubben
20
‘ASM – DOL – automaat – LINKS/RECHTS’
We brengen een motor direct-on-line.
Dit doen we aan de hand van een automaat.
De bedoeling is dat je eerst op papier deze oefening voorbereidt.
Daarna teken je het in EPLAN.
Pas als dit in orde is, mag je de oefening schakelen.
Materialen
CEE-stekker of bananenstekkers
Hoofdschakelaar
Automaat
Klemmen
Nokkenschakelaar
Asynchrone motor
Verschillende pagina’s:
Inkomende voedingen
Nieuwe voedingen (indien nodig)
Veiligheidskring (Indien nodig)
Vermogenkring
o Verbruikers
Elektrisch
Pneumatisch
Hydraulisch
Stuurkring
o Afhankelijk van de gebruikte logica
Relaisschakelingen
Elektronisch
Geprogrammeerd
…
1. Inkomende voeding:
Frank Rubben
21
2. Vermogenkring
Frank Rubben
22
3. Stuurkring
Frank Rubben
23
Benoemen van de markering van de motorklemmen volgens de norm IEC34-8.
Frank Rubben
24
Let op dat er bij ster twee mogelijke configuraties zijn, maar de motor zal in beide gevallen
rechts draaien!
EVALUATIE PRAKTIJK 01: Controle van uw schakeling: /100
Frank Rubben
25
STELLING Leerling Leerkracht Pnt Er zijn foto’s geplakt op p14? / 15
JA / NEEN JA / NEEN 5
Er is een kenplaatje aanwezig op uw motor:
JA / NEEN JA / NEEN
Foto van kenplaatje van de motor is aanwezig op p14?:
JA / NEEN JA / NEEN 5
Foto van de aansluitklemmen is aanwezig op p14?
JA / NEEN JA / NEEN 5
Het schema op papier is getekend: / 10
JA / NEEN JA / NEEN 4
De gegevens van de motor op het schema (papier) kloppen met de foto’s:
JA / NEEN JA / NEEN 3
Alle symbolen zijn correct getekend:
JA / NEEN JA / NEEN 3
Het schema is gemaakt in EPLAN: / 20
JA / NEEN JA / NEEN 2
De inkomende voeding is correct t.o.v. de aanwezig voeding in klas:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De hoofdautomaat is correct benoemd (EPLAN)
JA / NEEN JA / NEEN 2
De gegevens van de hoofdautomaat staan vermeld (EPLAN)
JA / NEEN JA / NEEN 2
De keuze van de hoofdautomaat is afgestemd op de motor (EPLAN):
JA / NEEN JA / NEEN 2
De keuze van de draadsectie is afgestemd op de automaat (EPLAN):
JA / NEEN JA / NEEN 2
Het type motor getekend in EPLAN is juist:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De gegevens van het kenplaatje staan vermeld in EPLAN:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De X-klemmen zijn getekend:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De X-klemmen zijn benoemd:
JA / NEEN JA / NEEN 2
Praktijkevaluatie: / 45
De oefening werd binnen tijd gerealiseerd:
JA / NEEN JA / NEEN 5
De oefening werd gemaakt zonder hulp:
JA / NEEN JA / NEEN 5
De oefening werkte meteen foutloos:
JA / NEEN JA / NEEN 5
De oefening is gemaakt zonder dat er koper zichtbaar is:
JA / NEEN JA / NEEN 6
Alle schroeven zijn correct aangespannen:
JA / NEEN JA / NEEN 6
De kleurcodes voor de bedrading is gerespecteerd:
JA / NEEN JA / NEEN 6
De aarding is aangesloten:
JA / NEEN JA / NEEN 6
Alle beschermingsgeleiders tussen alle verbruikers zijn aangesloten:
JA / NEEN JA / NEEN 6
Attitude: / 10
Frank Rubben
26
Zelfevaluatie is ingevuld:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De zelfevaluatie is correct gemaakt:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De leerling was niet afwezig (gewettigd is ok):
JA / NEEN JA / NEEN 1
De leerling is beleefd:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De leerling kan op zijn beurt wachten:
JA / NEEN JA / NEEN 3
Persoonlijke opmerkingen door leerling bij de evaluatie (vooraf):
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Opmerkingen door leerkracht bij de evaluatie en bij deze oefening:
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Soorten kooiankerrotoren:
Frank Rubben
27
De eerste oefening in deze werkbundel bestond er uit om een overzicht te maken van de
soorten motoren. De asynchrone motor met kooirotor werd als belangrijkste aangeduid.
Er bestaan echter verschillende kooirotormotoren:
o In uw boek worden de kooiankerrotoren nog verder opgesplitst
Motoren met één snelheid
Motoren met één spanning (Ster of Driehoek)
Motoren met twee spanningen (Ster én Driehoek)
Motoren met serie- en parallelschakeling
Motoren met twee snelheden
Gescheiden wikkelingen
o stator heeft twee soorten wikkelingen, gescheiden van elkaar
Dahlandermotor
o een stator met gescheiden wikkelingen zorgt voor veel koper
dat niet nuttig gebruikt wordt. Men heeft een mogelijkheid
gevonden om de statorwikkelingen zo te wikkelen dat er
meerdere configuratie mogelijk zijn. Bij elke configuratie
worden de statorwikkelingen zo goed mogelijk gebruikt.
Motoren met meerdere snelheden
o Motoren met een verschillende configuratie bestaan om historische redenen. Bij
draaibanken had men verschillende snelheden nodig, die men niet alleen via
mechanische vertanding wou bereiken. Tegenwoordig kan men echter met één
kooiankermotor met één statorconfiguratie verschillende snelheden bereiken.
Hiervoor gebruikt men een frequentieregelaar.
Vragen bij Figuur 10.14: Watt met elektriciteit deel 1
Frank Rubben
28
- Welke configuratie kan een motor met één snelheid én twee spanningen
aannemen?
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
- Welke configuratie kunnen Dahlandermotoren hebben?
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
- Volgens welke configuratie kunnen motoren met gescheiden wikkelingen
geconfigureerd worden?
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………
STER of DRIEHOEK?
Frank Rubben
29
Een beetje theorie
Driefasige spanningen:
Een generator in het elektrisch net genereert driefasespanningen.
De drie spanningen in het net zijn:
Qua amplitude ………………………………………………………
Qua effectieve waarde …………………………………………………
Qua frequentie ………………………………………………………
De drie spanningen zijn NIET synchroon:
L1 is de spanning zoals in de vorige cursus beschreven.
L2 begint 120° na het begin van de eerste sinus.
L3 begint 240° na het begin van de eerste sinus.
Een driefasige spanning op de motor zal afhankelijk van de configuratie er voor zorgen dat
de spanning over de wikkelingen te groot, goed of te klein is.
Frank Rubben
30
Om een goed vermogen aan de as te krijgen, moet de spanning over de wikkeling
even groot zijn als op het kenplaatje vermeldt.
Als de spanning te klein is dan zal het vermogen groter/kleiner zijn dan gewenst.
Dit kan bij opstarten gewenst zijn.
Wat gebeurt er als de spanning over de wikkeling te groot is?
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………
Figuur 2: schakelschemaboekje EATON
Lijnspanning van het net? Spanning over de fase in driehoek? (Uf = Uw)
Spanning over de fase in ster? (Uf = Uw)
3 x 230V
3 x 400V
3 x 690 V
Welke configuratie kan een 230/400V motor aannemen bij elk net?
Frank Rubben
31
Lijnspanning van het net?
Kenplaatje motor Spanning over de fase in driehoek? (Uf = Uw)
Spanning over de fase in ster? (Uf = Uw)
3 x 230V
230 / 400V
………………………. V
OK / NOK
………………………. V
OK / NOK
3 x 400V
230 / 400V
………………………. V
OK / NOK
………………………. V
OK / NOK
3 x 690 V
230 / 400V
………………………. V
OK / NOK
………………………. V
OK / NOK
Welke configuratie kan een 400/690V motor aannemen bij elk net?
Lijnspanning van het net?
Kenplaatje motor Spanning over de fase in driehoek? (Uf = Uw)
Spanning over de fase in ster? (Uf = Uw)
3 x 230V
400 / 690 V
………………………. V
OK / NOK
………………………. V
OK / NOK
3 x 400V
400 / 690 V
………………………. V
OK / NOK
………………………. V
OK / NOK
3 x 690 V
400 / 690 V
………………………. V
OK / NOK
………………………. V
OK / NOK
Oefeningen op de keuze tussen ster en driehoek:
o Oefening 1
Frank Rubben
32
Het kenplaatje van een kooirotormotor vermeldt:
230V/400V 3A / 1,73A
Het net waar de motor moet geplaatst worden is 3x230V+N.
Welke motorconfiguratie moet deze motor aannemen?
Kan men de motor in ster schakelen?
Kan men de motor in driehoek schakelen?
o Oefening 2
Het kenplaatje van een kooirotormotor vermeldt:
230V/400V 3A / 1,73A
Het net waar de motor moet geplaatst worden is 3x400V+N.
Welke motorconfiguratie moet deze motor aannemen?
Kan men de motor in ster schakelen?
Kan men de motor in driehoek schakelen?
o Oefening 3
Het kenplaatje van een kooirotormotor vermeldt:
230V/400V 3A / 1,73A
Het net waar de motor moet geplaatst worden is 3x690V+N.
Welke motorconfiguratie moet deze motor aannemen?
Kan men de motor in ster schakelen?
Kan men de motor in driehoek schakelen?
o Oefening 4
Het kenplaatje van een kooirotormotor vermeldt:
400V/690V 1,73A/1A
Het net waar de motor moet geplaatst worden is 3x690V+N.
Welke motorconfiguratie moet deze motor aannemen?
Kan men de motor in ster schakelen?
Kan men de motor in driehoek schakelen?
o Oefening 5
Het kenplaatje van een kooirotormotor vermeldt:
400V/690V 1,73A / 1A
Het net waar de motor moet geplaatst worden is 3x400V+N.
Welke motorconfiguratie moet deze motor aannemen?
Kan men de motor in ster schakelen?
Kan men de motor in driehoek schakelen?
Praktische Oefening
Frank Rubben
33
‘ASM –automaat – STER/DRIEHOEK’
We brengen een motor direct-on-line.
Dit doen we aan de hand van een automaat.
De bedoeling is dat je eerst op papier deze oefening voorbereidt.
Daarna teken je het in EPLAN.
Pas als dit in orde is, mag je de oefening schakelen.
Materialen
CEE-stekker of bananenstekkers
Hoofdschakelaar
Automaat
Klemmen
Nokkenschakelaar
Asynchrone motor
Verschillende pagina’s:
Inkomende voedingen
Nieuwe voedingen (indien nodig)
Veiligheidskring (Indien nodig)
Vermogenkring
o Verbruikers
Elektrisch
Pneumatisch
Hydraulisch
Stuurkring
o Afhankelijk van de gebruikte logica
Relaisschakelingen
Elektronisch
Geprogrammeerd
…
1. Inkomende voeding:
Frank Rubben
34
--
Frank Rubben
35
2. Vermogenkring
3. Stuurkring
Frank Rubben
36
Frank Rubben
37
EVALUATIE PRAKTIJK 01: Controle van uw schakeling: /100
Frank Rubben
38
STELLING Leerling Leerkracht Pnt Het schema op papier is getekend: / 10
JA / NEEN JA / NEEN 4
De gegevens van de motor op het schema (papier) kloppen met de foto’s:
JA / NEEN JA / NEEN 3
Alle symbolen zijn correct getekend:
JA / NEEN JA / NEEN 3
Het schema is gemaakt in EPLAN: / 20
JA / NEEN JA / NEEN 2
De inkomende voeding is correct t.o.v. de aanwezig voeding in klas:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De hoofdautomaat is correct benoemd (EPLAN)
JA / NEEN JA / NEEN 2
De gegevens van de hoofdautomaat staan vermeld (EPLAN)
JA / NEEN JA / NEEN 2
De keuze van de hoofdautomaat is afgestemd op de motor (EPLAN):
JA / NEEN JA / NEEN 2
De keuze van de draadsectie is afgestemd op de automaat (EPLAN):
JA / NEEN JA / NEEN 2
Het type motor getekend in EPLAN is juist:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De gegevens van het kenplaatje staan vermeld in EPLAN:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De X-klemmen zijn getekend:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De X-klemmen zijn benoemd:
JA / NEEN JA / NEEN 2
Praktijkevaluatie: / 60
De oefening werd binnen tijd gerealiseerd:
JA / NEEN JA / NEEN 10
De oefening werd gemaakt zonder hulp:
JA / NEEN JA / NEEN 10
De oefening werkte meteen foutloos:
JA / NEEN JA / NEEN 10
De oefening is gemaakt zonder dat er koper zichtbaar is:
JA / NEEN JA / NEEN 6
Alle schroeven zijn correct aangespannen:
JA / NEEN JA / NEEN 6
De kleurcodes voor de bedrading is gerespecteerd:
JA / NEEN JA / NEEN 6
De aarding is aangesloten:
JA / NEEN JA / NEEN 6
Alle beschermingsgeleiders tussen alle verbruikers zijn aangesloten:
JA / NEEN JA / NEEN 6
Attitude: / 10
Zelfevaluatie is ingevuld:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De zelfevaluatie is correct gemaakt:
JA / NEEN JA / NEEN 2
Frank Rubben
39
De leerling was niet afwezig (gewettigd is ok):
JA / NEEN JA / NEEN 1
De leerling is beleefd:
JA / NEEN JA / NEEN 2
De leerling kan op zijn beurt wachten:
JA / NEEN JA / NEEN 3
Persoonlijke opmerkingen door leerling bij de evaluatie (vooraf):
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Opmerkingen door leerkracht bij de evaluatie en bij deze oefening:
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Frank Rubben
40
Ter illustratie (Danfoss)
Frank Rubben
41
Frank Rubben
42
Frank Rubben
43
Bouwvormen van asynchrone motoren
IEC-frame of NEMA-frame?
Frank Rubben
44
Er zijn afspraken gemaakt tussen allerlei landen en instanties om gelijke type motoren te kunnen
uitwisselen. Wanneer een motor kapot is kan men een andere motor bestellen:
o Wat moet men doorgeven bij een bestelling als een motor stuk is?
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
Vraag 16: Door welke factoren wordt de uitvoeringsvorm van een motor bepaald?
………………………………………………
Uitleg:
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
………………………………………………
Uitleg:
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
……………………………………………………………
Vraag 17:
Wat versta je onder ‘de bouwvormen van een motor’?
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Hoe wordt de bouwvorm weergegeven? ………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
Geef drie voorbeelden van bouwvormen:
Frank Rubben
45
Extra vraag: Hoe wordt de IEC-code samengesteld?
Frank Rubben
46
De volgende figuur helpt u om de juiste code volgens de norm IEC 34-7 te kiezen.
Frank Rubben
47
Vraag: Welk IEC-code heb ik nodig als: (gebruik tabel p46)
ik een flensmotor (grote flens) wil met een as volgens de standaardafmetingen. De motor
moet horizontaal ingebouwd worden.
CODE: ………………………………………….
ik wil een motor op een voet, maar de voet moet onder de tafel van de transportband
ingebouwd worden. De as (gestandaardiseerd, 1 kant) moet horizontaal uit de motor
komen na montage:
CODE: ………………………………………….
een motor – met twee assen – een flens en een horizontale voet moet hebben. De eerste as
dient om uitgelijnd te staan met een pomp (via de flens). De tweede as dient om
verbonden te worden met een generator (via de voet uitgelijnd).
CODE: ………………………………………….
Frank Rubben
48
Vraag 18: Hoe wordt de beschermingsgraad van een behuizing (van b.v. een motor)
weergegeven? Leg uit.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Vraag 19: Een motor heeft een beschermingsgraad IP55-7. Verklaar de code.
IP: ……………………………………………………………………………
5: ……………………………………………………………………………
5: ……………………………………………………………………………
7: ……………………………………………………………………………
Frank Rubben
49
Ter informatie:
Vraag: Vul de onderstaande tabel verder aan: (of is dit niet nodig?)
Frank Rubben
50
Frank Rubben
51
Isolatieklasse
Vraag 20: Standaardmotoren zijn uitgerust met wikkelingen met een isolatiesysteem
van klasse B. Leg dit uit.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Frank Rubben
52
Frank Rubben
53
Vraag: Op welke twee manieren kan men de isolatie van de wikkelingen controleren?
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Frank Rubben
54
Koeling van de motor
Vraag 21: Hoe wordt de koeling van een toestel aangeduid?
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Vraag 22: De meest gebruikte koelwijze bij standaardmotoren is die met de code IC411.
Leg uit in eigen woorden
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
Frank Rubben
55
Industriële Beveiligingen In het kader van onze motorschakelingen moeten we de beveiligingen eens van nabij bekijken. In het
boek “Watt met elektriciteit – deel 1” wordt dit in hoofdstuk 9 besproken.
Vraag: Welke soorten beveiligingen bestaan er op industrieel niveau? (TIP: Figuur 9.1.)
De industriële beveiligingen moeten ons beveiligen tegen:
- Te grote stroom
o In de vorm van kortsluiting
o In de vorm van overbelasting
- Te grote spanning
- Te kleine spanning
De stroombeveiliging is in eerste instantie het belangrijkste.
Frank Rubben
56
Een beetje woordenschat:
Vraag 2,3,4,5,6: Wat bedoelt men met de volgende termen?
Term Afkorting Uitleg
De nominale stroom In
Icc = Ik
Uitschakelvermogen Of Afschakelvermogen
Overstroom
Ideële kortsluitstroom
Begrensde kortsluitstroom of Kapstroom
Frank Rubben
57
Voorbeeld bij het berekenen van de kortsluitstroom:
Kortsluitstroom in een installatie wordt bepaald door
de ……………………………………………… in de installatie. (Ik1)
De lengte en de diameter van de ……………………………………. tot waar de fout
optreedt. (Ik2)
Figuur 9.2 geeft een overzicht van de kortsluitstromen in het net. Teken deze figuur over.
Berekening: Wat is de korstsluitstroom die de driefasige transfo (S=1 MVA,
20kV/690V; 4%) kan leveren?
Frank Rubben
58
Grootheden in de elektriciteit
In de elektriciteit werden tot nu toe enkel 3 grootheden bekeken: U, I en R. Nochtans is er bij
wisselspanning meer dan dit; ook vermogen speelt een rol.
Grootheid
Afkorting grootheid Eenheid Afkorting grootheid
U
I
R
P
S
Q
cos 𝜑
𝑆 = 𝑈 . 𝐼
𝑃 = 𝑈 . 𝐼 . cos 𝜑 = 𝑆. cos 𝜑
𝑄 = 𝑈. 𝐼 . sin 𝜑 = √𝑆2 − 𝑃2
Frank Rubben
59
Vraag 57: (figuur 9.55) Teken de symbolen voor:
Toestel Letter op schema
Symbool
Smeltveiligheid
Automatische schakelaar met thermisch-magnetische én minimimspannings-beveiliging
Driefasige motor met directe beveiliging door PTC-voelers
Automatische schakelaar met aardlekbeveiliging
Thermisch beveiligde hulpcontacten (bimetaal)
Frank Rubben
60
Smeltveiligheid met slagstift
Automatische schakelaar met thermisch-magnetische beveiliging (2 symbolen – 1ste)
Automatische schakelaar met thermisch-magnetische beveiliging (2 symbolen - 2de)
Automatische schakelaar met minimum-spanningsbeveiliging
Automatische schakelaar met magnetische beveiliging (2 symbolen – 1ste)
Automatische schakelaar met magnetische beveiliging (2 symbolen – 2de)
Frank Rubben
61
NO- en NG-hulpcontact van thermisch-magnetische beveiliging
Automatische schakelaar met verlies-spanningsbeveiliging
Elektronische overstroombeveiliging met stroomtransformatoren
Monofasige overspannings-beveiliging
Frank Rubben
62
Vraag: Bij onze motorschakelingen (1,2,3) gebruikten we ter beveiliging altijd een
automaat. Is dit altijd een goede keuze bij een motorschakeling?
JA / NEEN
Uitleg:
Frank Rubben
63
Vraag: Los de volgende vragen op:
Een thermische beveiliging beschermt uw installatie tegen: (kleur het bolletje)
o Kortsluiting
o Overspanning
o Verliesstroom
o Overbelasting
o Minimumspanning
Een HOV beveiligt uw installatie tegen: (kleur het bolletje) (H9 §3)
o Kortsluiting
o Overspanning
o Verliesstroom
o Overbelasting
o Minimumspanning
Een magnetische overstroombeveiliging beschermt uw installatie tegen: (kleur het
bolletje)
o Kortsluiting
o Overspanning
o Verliesstroom
o Overbelasting
o Minimumspanning
Een thermisch-magnetische overstroombeveiliging beschermt uw installatie
tegen: (kleur het bolletje)
o Kortsluiting
o Overspanning
o Verliesstroom
o Overbelasting
o Minimumspanning
Een automaat beveiligt uw installatie tegen: (kleur het bolletje)
o Kortsluiting
o Overspanning
o Verliesstroom
o Overbelasting
o Minimumspanning
Frank Rubben
64
Vraag: Welk type toestel is het toestel op de figuur hieronder:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Frank Rubben
65
Uitschakelkarakteristieken van beveiligingen:
Teken de uitschakelkarakteristiek een thermische beveiliging.
Teken de uitschakelkarakteristiek een magnetische beveiliging.
Frank Rubben
66
Teken de uitschakelkarakteristiek een thermisch-magnetische beveiliging.
Teken de uitschakelkarakteristiek een HOV.
Teken de uitschakelkarakteristiek een automaat. (b.v. C20)
Frank Rubben
67
Vraag: vergelijk de uitschakelkarakteristiek van de volgende automaten:
B20 vs C20 vs D20
Vraag: Waarom kiest men soms toch voor smeltveiligheden en niet voor een automaat
om de inkomende voeding van de installatie te beschermen?
Frank Rubben
68