1

Parlementaire democratie

1. Wat is politiek ?

2. Politieke stromingen

3. Politieke partijen

4. Verkiezingen

5. De regering

6. Het parlement

7. Gemeente en provincie

8. Politiek in de praktijk

9. Internationale politiek

2

Parlementaire democratie

6 Het parlement

Wat doet het parlement ?

Hoe is de taakverdeling met de ministers ?

3

6 Het parlement

regering Koningin + ministers

kabinet ministers + staatssecretarissen

parlementvolksvertegenwoordigingStaten Generaal

Eerste kamerTweede kamer

Oefening 14 – pagina 94

4

5

6 Het parlement

Taken regering en parlement vastgelegd in grondwet.

Samenwerking ook bepaald door tradities en gewoonten.

Politieke cultuur

Manier waarop regering en parlement met elkaar omgaan.

poldermodel

6

6 Het parlement

Parlement

• Eerste kamer

• Tweede kamer

Staten Generaal

Volksvertegenwoordiging

Parlementsleden zijn

“volksvertegenwoordigers”

7

6 Het parlement

Tweede kamer 150 leden direct gekozen fulltime functie

Eerste kamer (senaat) 75 leden indirect gekozen deeltijd functie

8

Oefening 10 - pagina 92

9

1

3

4

6

2

5

8

7

10

6 Het parlement

Tweede kamer

taken: A. medewetgeving B. controle regering

A. medewetgeving

Kamerleden hebben aantal rechten:

1. stemrecht wetsvoorstel aannemen of verwerpen

2. recht van amendement wetsvoorstel wijzigen

3. recht van initiatief wetsvoorstel indienen

4. budgetrecht schuiven met begrotingsposten

11

6 Het parlement

Tweede kamer

taken: A. medewetgeving B. controle regering

B. controle regeringKamerleden hebben aantal rechten: 1. recht van motie

motie van treurnis motie van afkeuring motie van wantrouwen

2. vragenrecht schriftelijke vragen (binnen 3 weken antwoord) elke dinsdag: vragenuurtje

3. recht van interpellatie spoeddebat (30 kamerleden)

4. recht van enquête onderzoek instellen getuigen onder ede

12

6 Het parlement

medewetgeving

Kamerleden hebben aantal rechten:

stemrechtwetsvoorstel aannemen of verwerpen

recht van amendementwetsvoorstel wijzigen

recht van initiatiefwetsvoorstel indienen

budgetrechtschuiven met begrotingsposten

controle regering

Kamerleden hebben aantal rechten:

recht van motiemotie van treurnismotie van afkeuringmotie van wantrouwen

vragenrechtschriftelijke vragen (binnen 3 weken antwoord)elke dinsdag: vragenuurtje

recht van interpellatiespoeddebat (30 kamerleden)

recht van enquête onderzoek instellengetuigen onder ede

Oefening 12 – pagina 93

14

6 Het parlement

Tweede Kamer

• 150 leden

• voor vier jaar gekozen

• wetsvoorstellen behandelen• aannemen

• afwijzen

• veranderen

• daarna wet naar Eerste Kamer

15

6 Het parlement

Eerste Kamer (Senaat)

• 75 leden

• extra controle 2e Kamer

• wetsvoorstellen behandelen• aannemen

• afwijzen

• terugsturen naar 2e kamer

• niet: zelf veranderen

http://www.nrc.nl/nieuws/2010/12/14/eerste-kamer-verwerpt-btw-verhoging/

16

6 Het parlement

17

6 Het parlement

http://www.youtube.com/watch?v=ah_QZtz4bMc&feature=fvwrel

18

6 Het parlement

Fractie (‘deel’)• vertegenwoordigers van partij

• 1e en 2e Kamer

• Gemeenteraad

• Provinciale Staten

• fractieleider

• CDA-fractie

• PvdA-fractie

• SP-fractie

19

6 Het parlement

regerings – partijen partijen die regeren ministers in kabinet steunen meestal regering

CDA VVD

gedoogsteun: PVV

oppositie – partijen partijen die niet regeren oppositie voeren meestal niet eens met

regering

SP Groen Links Partij voor de Dieren D’66 PvdA SGP ChristenUnie

Kabinet Rutte 1

20

6 Het parlement

regerings – partijen partijen die regeren ministers in kabinet steunen meestal regering

PvdA VVD

oppositie – partijen partijen die niet regeren oppositie voeren meestal niet eens met

regering

PVV SP Groen Links Partij voor de Dieren D’66 CDA SGP ChristenUnie 50+

Kabinet Rutte 2

21

6 Het parlement

Trias Politica1. wetgevende macht

2. uitvoerend macht

3. rechtsprekende macht

Wetgevende macht kabinet > ministers parlement

Uitvoerende macht kabinet > ministers

Rechtsprekende macht onafhankelijke rechters

Taakverdeling regering en parlement

22

6 Het parlement

Wetgevende taak > taken

regering parlement

1. ontwerpen nieuwe wetten2. opstellen rijksbegroting

1. ontwerpen nieuwe wetten2. goedkeuren rijksbegroting3. goedkeuren wetten

23

6 Het parlement

Wetgevende taak > rechten

regering parlement

In grondwet 1. stemrecht bij wetsontwerpen2. budgetrecht > rijksbegroting3. recht van initiatief4. recht van amandement

24

6 Het parlement

Regering en parlement

1. wetgevende taak

2. uitvoerende taak

25

6 Het parlement

Uitvoerende taak > taken

regering parlement

ministers hebben de taak wetten uit te voeren

controleert of ministers hun werk goed doen

26

6 Het parlement

Uitvoerende taak > rechten

regering parlement

In grondwet 1. recht tot stellen schriftelijke vragen

2. recht van interpellatie3. recht op parlementaire enquête4. recht om motie in te dienen

1. motie van afkeuring2. motie van wantrouwen

27

6 Het parlement

Hoe komt een nieuwe wet tot stand ?

1. Er is een maatschappelijk probleem.

2. Een minister of Tweede Kamerlid maakt wetsvoorstel.

3. De Tweede Kamer debatteert over wetsvoorstel.

4. Tweede Kamerleden dienen amendementen in.

5. Tweede Kamer stemt over amendementen en definitieve wetsvoorstel.

6. Eerste Kamer stemt over wetsvoorstel.

7. Koningin en verantwoordelijke minister ondertekenen wetsvoorstel.

8. Wet wordt gepubliceerd in Staatscourant.

28

KABINET PARLEMENT

1. Plannen bedenken

3. Plannen uitvoeren

2. Plannen goed- of afkeuren

4. Uitvoering controleren

Hoofdtaken van...

Het duale stelsel als Zorro-model

Afkeuren, wijzigen

2e kamer1e kamer

Kabinet en parlement hebben ieder een eigen verantwoordelijkheid en een eigen functie en de een staat niet boven de ander. Samenwerking van beide instellingen is noodzakelijk. Uiteindelijk is het toch het parlement dat het meeste macht heeft.