Ondernemende scholieren komen inhet voortgezet onderwijs nauwelijksaan hun trekken. Een nieuweschoolsoort, het entreprenasium, moetdat veranderen. ‘Onze leerlingenzeggen: laat maar, ik doe het zelf wel.’

Hanne Obbink

Duits, dat kun je natuurlijk heelgoed op school leren, met eenleraar voor de klas en een leer-

boek op je schoolbankje. Maar zou jeje woordenschat en je spreekvaardig-heid niet veel meer kunnen vergro-ten door gewoon naar Duitsland tegaan? En dan liefst niet een paar ki-lometer over de grens, maar meteenmaar naar Berlijn?

Met die vraag stapte een groepjebrugklassers van het HondsrugCollege in Emmen af op hun leraar.Oké, zei die, maar dan moesten ze nathuiskomst wel een presentatie in deles houden, in het Duits. En het geldvoor zo’n excursie? Dat moesten zezelf bij elkaar zien te krijgen.

En dus staat een clubje brugklas-sers op een vrijdag in juni op demarkt van Emmen. Ze hebben eenkraampje ingericht, versierd metDuitse vlaggetjes, waar ze berliner-bollen en bockworst verkopen enook koffie, thee en limonade. Deleerlingen, allen gestoken in een witT-shirt met de naam van hun schoolerop, hebben de taken netjes ver-deeld. Een paar staan achter dekraam, een paar ervoor om het win-kelend publiek aan te spreken enweer anderen zorgen voor de voor-raad.

Annegreet Bos (13) zit even uit terusten achter de kraam. Loopt het?“Ja hoor. Vorige week waren we hier

ook, en toen hadden we nogal veelonkosten gemaakt. Maar dat is numinder.”

De brugklassers op de markt zijnleerlingen van het zogeheten entre-prenasium, een nieuwe schoolsoortwaarin het draait om ondernemer-schap. Het Hondsrug College inEmmen is de eerste school die ermeebegonnen is. Na de zomer willenzeven andere scholen de eerste stap-pen zetten op weg naar zo’n entre-prenasium, en nog eens negen scho-len overwegen later hetzelfde tedoen.

“Voor ondernemerschap en onder-nemend gedrag bestaat in het onder-wijs heel weinig aandacht”, verklaartrector Kees Versteeg van het Honds-rug College. “Dat is een gemis, al washet maar omdat je er leerlingen ergmee kunt motiveren.”

De Emmense rector had al ervaringopgedaan met het technasium. Dat iseen havo- en vwo-variant met veelaandacht voor techniek, die nu alaan een kleine zestig scholen bestaat.Technasium-leerlingen houden zichniet alleen bezig met theorie, maarook met de praktijk. Ontwerpen isvoor hen zelfs officieel een examen-vak geworden. “Havo en vwo zijnnogal theoretisch”, zegt Versteeg.“Maar juist de praktijk van het ont-werpen brengt ongelooflijk veel en-thousiasme teweeg.”

Maar het technasium is alleen weg-gelegd voor leerlingen met aanleg

voor de exacte vakken. Waarom isiets dergelijks er niet ook voor wieandere talenten heeft, voor leerlin-gen die uitblinken in ondernemen,vroeg Versteeg zich af.

Het entreprenasium moet havistenen vwo’ers een schoolloopbaan bie-den die van begin tot eind in het te-ken staat van ondernemen. “In deonderbouw gaat het vooral om hetstimuleren van ondernemend ge-drag”, legt Versteeg uit. “In de hogereklassen moet daarnaast ondernemer-schap als vak op het lesrooster ko-men te staan.”

Het ministerie van onderwijs heefter wel oren naar om van onderne-merschap uiteindelijk een examen-vak te maken, heeft Versteeg in eenverkennend gesprek te horen gekre-gen. “Dat gaat lukken. Ik verwachtdat over niet al te lange tijd zekerzo’n zestig scholen een entreprenasi-um zullen hebben.”

Maar zover is het nog niet. Aan hetHondsrug College is nu net de eerstelichting brugklassers aan het proef-draaien. Eind vorig jaar begon dieproef met het project ‘Jij de baas’,waaraan alle brugklassers van deschool zeven weken lang twee dag-delen per week besteedden.

In het kader van dat projectmoesten alle leerlingen een goeddoel uitkiezen waarvoor ze geldwilden verdienen. In kleine groepjesschreven ze een businessplan en datlegden ze voor aan een echte

Ondernemenop school

ondernemer. Versteeg: “Eén belletjenaar een ondernemersvereniginghier in de regio, en ik had ermeteen vijftien die daar wel eenmiddag voor naar school wilden ko-men.”Zo was er een groepje leerlingen

dat besloot kerststukjes te verkopen.Het stel stapte binnen bij een mbo-school in de buurt, waar studentenvan een agrarische opleiding zelfge-maakte kerststukjes verkochten,voor drie of vijf euro per stuk. Doeons er maar honderd, zeiden de brug-klassertjes. Hun ouders schoten hetgeld voor en laadden de stukjes ach-terin de auto, zijzelf zorgden dat ze

met winst verkocht werden, voor vijfof tien euro.Behalve een leuk en leerzaam pro-

ject was ‘Jij de baas’ ook de eerstestap in de selectie van entreprenasi-umleerlingen – want de nieuweschoolsoort is niet voor iedereenweggelegd. Daarna volgde nog eensollicitatiegesprek. Dat leverde uit-eindelijk een groepje van achttienbrugklassers op die officieel zijn toe-gelaten.Wat dat voor leerlingen zijn? “Het

zijn niet per se de slimsten”, zegt Ver-steeg. “Maar ze zijn creatief en initia-tiefrijk. Overtuigd van hun eigenkunnen. Ze accepteren niet vanzelf

wat de school hun voorschotelt. Zevragen wel eens om hulp, maar zezeggen ook heel vaak: laat maar, ikdoe het zelf wel.”Het groepje van achttien hoeft on-

geveer tien uur per week geen les tevolgen. In plaats daarvan doen zedingen die ze zelf bedenken – zoalsde reis naar Berlijn en de organisatiedaarvan. Maar altijd binnen duidelij-ke kaders.“De doelen van de lessen liggen

vast, en die moeten ook de entrepre-nasiumleerlingen halen”, legt Ver-steeg uit. “Maar als ze zelf een ideehebben om dat doel op een anderemanier, op hun eigen manier te

halen, dan krijgen ze daar de gele-genheid voor. Onder duidelijke voor-waarden: ze moeten dezelfde toetsenmaken als alle andere leerlingen, enhun cijfer moet minstens op het ge-middelde zitten.”Dat blijkt te werken. “Deze leerlin-

gen leren niet omdat het moet, maaromdat ze ergens in geïnteresseerdzijn. Leren is gekoppeld aan iets vanhenzelf, niet van de school. Het zijnde meest enthousiaste leerlingen diewe hebben. Ze zijn in voor alles, enze steken er heel veel tijd in. Wemoeten ze om vijf uur soms echt hetgebouw uit slaan.”Het kost wel veel tijd, erkent Anne-

greet, die veel lesdoelen haalt viahaar eigen bedrijfje dat sportevene-menten organiseert, bijvoorbeeld opbasisscholen. “Maar het is leuk, dusdan máák je tijd.” Wat er dan zo leukis? “Dat je zelf alles kunt regelen, opje eigen manier, in plaats van dat jemet een boek in de les zit.”Haar klasgenoot Jasper Kamer (ook

13) maakt intussen een filmpje vande verkoop van de berlinerbollen –want op dat gebied wil hij een bedrijfbeginnen. “Zo leer je op een leukemanier”, zegt hij over het entre-prenasium als hij even pauze houdt.“En dan blijft het ook veel beter han-gen.”

Leerlingen van het Hondsrug College proberen met een marktkraam met Duitse waren een excursie naar Berlijn te financieren. FOTO HERMAN ENGBERS

Plannen in een schriftje

“Ik heb eigenlijk een school voormijn eigen dochter opgezet”, glim-lacht Mariëlle Jansen. Samen metRob Slagter is zij de initiatiefnemervan het entreprenasium, en hunbeider dochter Carmen is nu eenvan de eerste leerlingen die dezenieuwe schoolroute volgt. “Ze wasop de basisschool al met van allesen nog wat bezig, met plannen dieze in een schriftje zette. We wildeneen school waar ze daar iets meekon.”Ook onvrede over haar eigenschooltijd speelde mee. Ze over-woog een studie op het gebied vansport en bewegen en daarvoor hadze de bètavakken nodig. “Maar ikmiste daar gevoel voor. Ik deedmaar wat, ik had geen idee waar destof goed voor was. Pas toen ikdaadwerkelijk bewegingsweten-schappen studeerde, viel alles opz’n plaats.”Waarom besteedt school niet eer-der aandacht aan de relevantie vanvakken, vroeg Jansen zich af. EnSlagter, die in zijn middelbare-schooltijd meer op de gang dan inde klas zat, voegde daar nog aantoe: waarom biedt school niet watmeer uitdaging?Toen Slagter als onderwijsadviseurop het Hondsrug College kwam enontdekte dat rector Kees Versteegmet soortgelijke ideeën rondliep,was het plan snel gemaakt: er moeteen entreprenasium komen.