•1

door: Antoinette van Riel MSc, toxicologist (ERT), a.vanriel@umcutrecht.nl

Voedingssupplementen

Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum

•2

• NVIC

• Vragen over voedingssupplementen

• Casuïstiek

Inhoud

•3

Wie bellen ons?

24/7 bereikbaar

• 030 - 274 8888• www.vergiftigingen.info

10%

9%

2%3%4%

2% 1%

58%

11%

HuisartsSpoedeisende hulpZiekenhuisartsDierenartsMeldkamer ambulanceOverigenParticulierSociaal geneeskundigeApotheker

•4

12%

7%

5%

3%

4%

3%

2%

7% 5%

1%

51%

Humane geneesmiddelenHuishoudmiddelen en doe-het-zelfproductenVervolgmeldingenVoedsel, drank en genotsmiddelenPlanten, paddenstoelen en dierenOverigeBestrijdingsmiddelen en desinfectantiaIndustrieproductenCosmeticaAlgemene informatieSpeelgoed en hobbymaterialen

Informatie Service

Product categorieën (n= 49.000)

•5

Soorten supplementen

• Vitaminen en mineralen• Rustgevend• Energizers en afslankmiddelen• Erectiemiddelen • Overigen

ayurvedisch, chinees, chondroïtine, glucosamine, miracle mineral

supplement, eprex, epoëtine, iomax, phentermine, carnitine,

testosteron, clenbuterol, creatine, tomatine, melatonine, biotics, stimulant X,

HMB, Alvityl, geranamine, temulawak, silidyn, vedex, selenium, zink, advance 40+, Jack

Bomb Pre Workout Pomp, zelf gekocht via internet, uit smartshop, gekregen van een vriend(in), ......

Aantal vragen aan NVICWat voor producten zijn het?Wat doet het?

•6

Vragen aan NVIC over vitaminen en mineralen in 2011

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

0903-vitaminen 0904-mineralen 0906-combinatiesvitaminen + mineralene.a. (orale toepassing)

Aant

al

Onbekend> 65 jaar18 t/m 65 jaar13 t/m 17 jaar5 t/m 12 jaar0 t/m 4 jaar

n = ~2000

•7

Rustgevend

Vragen aan NVIC over rustgevende voedingssupplementenn=1395

0

50

100

150

200

250

300

350

400

2007 2008 2009 2010 2011

Aan

tal

Overig

Sint Janskruid

Valeriaan

Melatonine

•8

Sint Janskruid

Therapeutisch• Antidepressivum

Toxische effecten• Maagdarmklachten• Vermoeidheid• Fotosensibilisatie

Interacties!

•9

9/54

Interacties St.-Janskruid

Inductie van CYP 3A4 in darm en lever, verhoogde expressie van P-glycoproteïne ->

lagere biologische beschikbaarheid van:

Inductie van CYP 3A4 in darm en lever, verhoogde expressie van P-glycoproteïne ->

lagere biologische beschikbaarheid van:

digoxine orale anticonceptiva coumarinepreparaten proteaseremmers cyclosporine tacrolimus

statines SSRI’s TCA’s irinotecan ...?

•10

Vragen aan NVIC over afslankpillenn=87

0

5

10

15

20

25

2007 2008 2009 2010 2011

18 t /m 65 jaar13 t /m 17 jaar5 t /m 12 jaar0 t /m 4 jaar

Afslankpillen

•11

Energizers

Vragen aan NVIC over energizersn=129

0

5

10

15

20

25

30

35

2007 2008 2009 2010 2011

18 t /m 65 jaar13 t /m 17 jaar5 t /m 12 jaar0 t /m 4 jaar

•12

12/54

Gebruik

• afslanken• bodybuilding• uithoudingsvermogen

• partyscene• (truck)chauffeurs (de ”Bob”)

•13

Producten

13/54

•14

Energizers en afslankmiddelen

Bevatten vaak (vlgs etiket):

• Citrus aurantium (synefrine)• Guarana, Colanoot (cafeïne)• White willow bark (salicylaten)• Chroompicolinaat (bloedsuikerspiegel)

• & … off-label:sibutramine, efedrine, amfetamine,thyroxine, clenbuterol, ???

•15

Afrodisiaca

Bevatten vaak (vlgs etiket):

• Allerlei kruiden• Yohimbine (alfa2-blocker)

• & … off-labelsildenafiltadalafilvardenafilen derivatenstimulantia

•16

Energizers, afslankmiddelen, yohimbe

Toxische effecten:

• Sympathomimetisch• Duizeligheid, misselijkheid, braken, buikpijn• Onrust, slapeloosheid, mydriasis,

hartkloppingen, tachycardie, hypertensie• Cardiale problemen, hyper-

thermie, rhabdomyolyse

•17

NVIC meldingen over supplementen

• Axonale polyneuropathieSupplement tegen gewrichtsklachten (vit B6?), gedurende enkele maanden

• LeverfunctiestoornissenEén maand Animal pack voor spieropbouw

• Misselijk, braken, hoofdpijnDirect na inname iomax (phentermine)

•18

NVIC meldingen over supplementen

• Insulten, pols 200 bpm6 tabletten clenbuterol om snel af te vallen, 22 jr vrouw

• Convulsie en tachycardieNa overdosis Sint Janskruid en een SSRI

• Loodvergiftiging (neurologische symptomen)Langdurig gebruik ayurvedisch preparaat

• Ernstige buikpijn bij 1-jarig jongetjeInname onbekende hoeveelheid “zwangerschapspoeder”

•19

Casus

• 44-jarige vrouw op SEH• Reanimatie ivm ventrikel fibrilleren• Ventriculaire hypertrofie links• QT-tijd 579 msec (normaal <430)• Hypokaliëmie [K+] = 2 mmol/L (normaal 3,8-5)

Na enige uren:• Metabole alkalose pH = 7,46 (normaal 7,37-7,45)

bicarb 28,1 mmol/L (normaal 20-26)• Tensie 180/105 mmHg

•20

Wat is de oorzaak?

• Hypertensie, hypokaliëmie & metabole alkalose• Mineralocorticoïd overschot?• Nader onderzoek wijst op inhibitie van

11-β-hydroxysteroid dehydrogenase type 2 (11β-HSD-2)• In urine:

glycyrrhetinezuur 132 μg/L (normaal <5 ug/L)• 250-500 mg drop per dag gedurende jaren!

• Nog 7 dagen kalium infusie• Na 12 weken volledig herstel, hypertrofie li ventrikel

verdwenen An unusual cause of ventricular fibrillation.Gerritsen KG, Meulenbelt J, Spiering W, Kema IP, Demir A, van Driel VJ.Lancet. 2009 Mar 28;373(9669):1144.

•21

Tox screening?

Je weet niet wat je zoekt

Algemene screening mist veel agentia zoals• Glycyrrhetinezuur• Synefrine (en andere ephedra-alkaloïden)• Synthetische analogen van bv sildenafil, amfetamine• Sint Janskruid en andere kruiden?• Metalen vaak alleen op aanvraag

Uitvragen!!Medicatie via internet, supplementen, vitaminen, kruidenmiddelen, sportvoeding, eet/snoep gewoonten, zelf geplukte planten/paddestoelen?

•22

Vragen?

030 - 274 8888www.vergiftigingen.info