Nematoden in de groenteteelt - Inagro · • Behandel het monster voorzichtig: nematoden worden...

Nematoden in de groenteteelt

Programma:13:30 Verwelkoming + Projectvoorstelling13:45 Nematoden in de groenteteelt: wie zijn ze en wat

doen ze?14:45 Koffiepauze15:15 Hoe weet ik of er nematoden in mijn bodem zitten?

Hoe en wanneer neem ik een bodemmonster en wat gebeurt ermee?

15:45 Kunnen groenbedekkers helpen nematodenproblemen te onderdrukken?

16:30 Einde

Plantenparasitaire nematoden zijn een ernstige bedreiging voor de

groenteteelt

A. Akkoord

B. Niet akkoord

C. Weet niet

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

Akkoord Niet akkoord Weet niet

85,48%

11,29%

Ik vermoed dat ik opbrengstverlies heb door plantenparasitaire

nematoden

A. Zeker

B. Misschien

C. Zeker niet

D. Weet niet

E. Niet van toepassing0,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

Zeker Misschien Zeker niet Weet niet Niet vantoepassing

37,31%

23,88%

1,49% 1,49%

35,82%

Groenbedekkers kunnen gebruikt worden om plantenparasitaire

nematoden te beheersen

A. Akkoord

B. Niet akkoord

C. Weet niet

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

75,76%

18,18%

Voorstelling project 25-02-2020

Beheersing van plantenparasitairenematoden met groenbedekkers in

de openluchtgroenten

LA- traject

Partners• Instituut voor Landbouw-, Visserij- en

voedingsonderzoek (ILVO)Lirette Taning

• Proefstation voor de Groenteteelt (PSKW)Sander Fleerakkers

• Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen (PCG)

Nathalie Cap

• InagroEllen Formesyn

SitueringMeloidogyne chitwoodi en Pratylenchus penetrans

Doelstellingen

• Bepalen waardplantgevoeligheid en opstellen van economisch aanvaardbare schadedrempels

• Bepalen effectiviteit van groenbedekkers als onderdrukker van aaltjespopulaties

• Inzicht krijgen in populatiedynamiek van aaltjes i.f.v. teeltrotaties, bodem, teeltaspecten, …

• Studie van plantrespons: model Meloidogyne –bladrammenas

• Implementatie op bedrijfsniveau

• Bedrijfsbegeleiding en communicatie

WP1. Bepaling schadedrempels groentegewassen en waardplantstatus van groenbedekkers in potproeven

• Kweek van P. penetrans en M. chitwoodi

• Bepaling schadedrempels in potproeven

• Waardplantstatus van diverse groenbedekkers in potproeven

– bladrammenas, Japanse haver, gele mosterd, facelia, Italiaans raaigras, rogge, zomerhaver en Tagetes

prei knolselder spinazie erwt

M. chitwoodi x x x x

P. penetrans x x

WP2. Bepaling van schadedrempels voor nematoden in groenten onder veldomstandigheden en nagaan van effectiviteit om via teeltrotaties met groenbedekkers

nematodenpopulaties te onderdrukken

• Proefveldlocaties opsporen en aanleggen van dichtheidsgradiënten– 2 proefveldlocaties besmet met M. chitwoodi - PSKW.

– 2 proefveldlocaties besmet P. penetrans - Inagro en PCG

• Verifiëren van schadedrempels groentegewassen in het veld

• Evalueren van resistente groen-

bedekkers in veldomstandigheden

WP3. Karakterisatie van de interactie tussen groenbedekkers en nematoden

• Verloop van het infectieproces van beide nematodensoorten in de courante groenbedekkers

• Screening van uitgebreide genenpool van bladrammenas voor Meloidogyne resistentie

• Detailstudie van mogelijke resistentie

WP4. Demonstratie, transitie en implementatie op bedrijfsniveau

• Demonstratieproeven

• Opvolgen van typebedrijven – Aftoetsen effectiviteit beheersingsstrategieën op

bedrijfsniveau

– 10 typebedrijven

• Individuele begeleiding van bedrijven bij innovatie op het bedrijf en advies

WP5. Algemene doorstroming en communicatie

• Bundelen van de informatie

• Training/opleiding van verschillende doelgroepen

• Publicaties – voordrachten

Nematoden in de groenteteeltWie zijn ze en wat doen ze?

Wat zijn nematoden?• Meestal draadvormige worm (aaltje; nema = Grieks voor draad) • Meestal < 1 mm• Veel soorten (>500000) en overal aanwezig

• mensen• dieren• planten• bodem• water• zee• … altijd in een vochtig milieu

• Nuttig en schadelijk• Zeer talrijk (4-10 miljard/m3 grond in de bouwvoor)

Wat zijn plantenparasitaire nematoden?

• Voeden zich op planten

• Vermeerderen zich op planten

• Veroorzaken schade aan planten(niet altijd!)

RechtstreeksSchade (kwantitatief en kwalitatief)

OnrechtstreeksKosten beheersing

ResistentieNematiciden

Wetgeving en controle (phytosanitaire maatregelen)

• Rotatie van groenten met aardappelen:

– (standaard) gebruik van nematiciden

– Jaren 1980: resistente aardappelrassen

– Jaren 1990: toename nematodenproblemenin de groenteteelt

• Toename trafiek van machines

• Groenbedekkers

Nematode problemen = oude problemen

Voornaamste nematodenproblemen in de akkerbouw/groenteteelt

• Stengelnematoden (Ditylenchus spp.)

• Vectoren van plant virusen (Longidoridae, Trichodoridae)

• Wortellesienematoden (Pratylenchus spp.)

• Bietencysten (Heterodera schachtii )

• Aardappelcysten (Globodera spp.)

• Wortelknobbelnematoden (Meloidogyne spp.)

Ditylenchus dipsaci (stengelaaltje)

www.aaltjesschema.nl

Ditylenchus destructor

Trichodoridae/Longidoridae

Xiphinema-Longidorus: nepo virussen

Trichodorus-Paratrichodorus: tobra virussen

Paratrichodorus teres

Paratylenchus bukowinensis

www.aaltjesschema.nl http://progemuese.eu/index.php?page=selderij

Rotylenchus robustus (R. uniformis)

Pratylenchus penetrans

www.apsnet,org

Nematoden per 100 cm3 grond

Heterodera schachtii (bietencystenematode)

DAFF Archive , Bugwood.org https://www.arc.agric.za/arc-ppri/Pages/Biosystematics/Nematode-Research.aspx

Heterodera carotae

Escobar-Avila et al., 2018

Heterodera cruciferae

Castillo P.

Heterodera goettingiana

https://cropscience.bayer.co.uk/threats/pest-and-slugs/pea-cyst-nematode/ http://ephytia.inra.fr/fr/C/22556/Vigi-Semences-Heterodera-goettingiana-Nematode-a-kystes-du-pois

Meloidogyne spp. (wortelknobbelnematoden)

Meloidogyne hapla

Meloidogyne chitwoodi/M. fallax

Schade door M. chitwoodi bij wortel i.f.v. cultivar en veldperiode

Vermeerdering van M. chitwoodi op verschillende wortelcultivars

M. chitwoodi op erwt

M. chitwoodi op schorseneer

Schadedrempels M. chitwoodi bij erwt

Quarantaine wortelknobbelnematoden

Meldingsplicht!

Warmte minnende (tropische) wortelknobbelnematoden

M. incognita op komkommer

Aanwezig in Vlaanderen in beschermde teelten

Meloidogyne chitwoodi

• Meloidogyne chitwoodi – Maïswortelknobbelaaltje

• Op Zand- en Dalgronden

• Quarantaineorganisme

• Zeer brede waardplantenreeks!

• Lage schadedrempels – Vaak < 10 nematoden/100 cm³

M. chitwoodi J2

Proefopzet project

• Potproeven

11 nematodendichtheden(0 512 nem/100 cm³)

Opbrengstmeting

Bepalen schadedrempel

• Veldproeven

3 nematodendichtheden

- Prei- Knolselder- Wortel- Schorseneer- Erwt- Boon- Spinazie

Schadebeelden groenten: M. chitwoodi

• Wortelen & Schorseneren

• Sterke Kwaliteitsschade

Bron: aaltjesschema.nl

• Sterke Kwaliteitsschade

– Knobbels op penwortels

– Geen vertakking

– Kortere wortels:

Mais Raaigras Tagetes

< 22 cm > 22 cm > 27 cm > 32 cm

1073 102 86 Pi

• Schadedrempel heel laag

– << 46 nematoden/100 cm³

– Wortelen: • 188 – 1236 nematoden/100 cm³

• > 60% wortelen aangetast, tot 98%

• Spinazie

• Waardplant (wortelknobbels)

• Zeer lage schadedrempels:

– Opbrengstdaling vanaf

Pi = 0,14 – 11,5 nematoden/100

• Opbrengstdaling cultivarafhankelijk

0.1411.5

Knobbels op Spinaziewortels

• Erwt

– Waardplant

– Zeer lage schadedrempels (0,1 – 10 nem/100 cm³)

– Hoge verliezen mogelijk (cultivarafhankelijk)

• Potproeven: verliezen tot >60% (Pi = 500 nem/100cm³)

• Veldproeven: lagere opbrengsten bij hogere Pi

• Knolselder

– Waardplant

– Zeer lage schadedrempelsOpbrengstdaling van: grootteorde 1 à 10 nematoden/100cm³

– Beperkte opbrengstverliezen

• Prei

– Geen opbrengstverliezen in veld

– Wel waardplant! Toename populatie

• Andere gewassen

• Heel veel waardplanten:

• Boon

– Geen waardplant!

Geen schade

Geen vermeerdering

– (meeste rassen)

• Wortellesie aaltje

• Op zandgronden

• Geen quarantaineorganisme

• Zeer brede waardplantenreeks!

• Preventief werken

M. chitwoodi J2

ILVOwww.aaltjesschema.nl

Schadebeelden groenten: P. penetrans

• Zaaiuien– Opbrengst: Tagetes > spinazie/maïs

– Waardplant!

– Lage schadedrempelsOpbrengstdaling van: grootteorde ± 10 nematoden/100cm³

Mais Spinazie Tagetes

Veldproef Ruislede

Resultaten veldproeven 2019

• Schorseneren

– Opbrengst: Tagetes > spinazie/maïs

– Schadebeeld: vertakte wortels

Veldproef Ruddervoorde

• Knolselder

– Opbrengst: spinazie/tagetes > maïs

Veldproef Ruislede

• Spinazie

– Opbrengst: Tagetes > spinazie/maïs

– Geen waardplant – wel schade (afhankelijk van het ras)

Veldproef Ruislede

• Prei

– Opbrengst: Tagetes > spinazie > maïs

Krypton Poulton

• Erwt

– Opbrengst: Tagetes > spinazie > maïs

Geneva Pixia

15:15 Hoe weet ik of er nematoden in mijn bodem zitten? Hoe en wanneer neem ik een bodemmonster en wat gebeurt ermee?

15:45 Kunnen groenbedekkers helpen nematodenproblemen te onderdrukken?

16:30 Einde

Hoe weet ik of er nematoden in mijn bodem zitten?

Studienamiddag ‘Nematoden in de groenteteelt’25/02/2020

Staalname

• Hoe neem ik een staal

• Wanneer bemonsteren

• Wat doen met genomen staal

• Wat gebeurt er in het labo

• Voorbeelden van analyseresultaten

• Meldingsplicht

• Officiële monstername

Hoe neem ik een staal

• In theorie: volledige veld afgraven en onderzoeken: onrealistisch

• Monstername : ‘schatting’ van de soorten en aantallen nematoden in een veld

• Steekproef: hoe meer stalen , hoe nauwkeuriger (soorten en aantallen) , maar ook hoe duurder

• Compromis tussen kosten en nauwkeurigheid

• Elke stap in het proces is belangrijk en draagt bij aan de ‘fout’steken nemen, mengmonster maken, transport en bewaring, submonster nemen, opspoelen, microscopie

• Zorgvuldig te werk gaan bij elke stap om fout zo klein mogelijk te houden

• Veld volgens denkbeeldig rooster bemonsteren• bv. monstergang van 11m breed

• Om de 15 m steek nemen

• op zig-zag lijn of op een rechte lijn

• In teeltrichting

• 60 steken per ha, resulteert in 1 à 2 L grond

Hoe neem ik een staal• Met een grondboor, schepje of spade, 25 cm diep

(wortelzone)

• Reinig het gereedschap om besmetting tussen velden te vermijden en om verkeerde resultaten over aan- of afwezigheid van aaltjes te vermijden

Hoe neem ik een staal• Indien er verschillen in het perceel zijn wat betreft

voorgeschiedenis van teelten of rassen, bodemsamenstelling, drainage enz…is het beter het veld op te delen en van elk deel een monster te nemen

Photo: Frans Zoon

Effect of clay-content on

stem damage in potato

by Trichodoridae

Low clay content

High clay content

Wortellesienematode Pratylenchus penetransin mais in aardappel

Valplekken in een staand gewas:

• Bemonster de randen van de valplek: ongeveer 10 steken

• Bezorg ook plant met wortels: endoparasitairenematoden bevinden zich in de wortels

Wanneer bemonsteren• Kan op elk moment

• Beste moment : rond de oogst en kort erna (tot half november) : de aaltjesaantallen zijn dan het grootst en kans op detectie is maximaal

• Populaties van Meloidogyne en in mindere mate Pratylenchus kunnen in de winter sterk afnemen (braak) zodat kans op detectie kleiner wordt

• In een gevoelig volggewas kunnen ze snel weer toenemen en schade veroorzaken

Wanneer bemonsteren

y = 1992.4e-0.0561x

R2 = 0.8792

35 45 55 65 75 85

Afname van aantallen Meloidogyne sp. J2 na de oogst

- In stevige plastic zak- Sluiten (tegen uitdrogen) - Bij voorkeur sluiten met ‘twist tie’ of vergelijkbaar bv. elastiek, liefst

niet dichtknopen- Duidelijk labelen met onuitwisbare inkt

Wat doen met genomen staal

Wat doen met genomen staal• Behandel het monster voorzichtig: nematoden

worden gemakkelijk afgedood

• Zo vlug mogelijk aan laboratorium bezorgen

• Indien niet onmiddellijk kan bezorgd worden: koel bewaren

• Vermijd dat stalen aan hoge temperaturen worden blootgesteld: bv kofferbak van een auto in de zon: gebruik een koelbox in de zomer

• Bezorg bijkomende info over symptomen, teelt, rotatie, grondontsmetting,… op een blad (infofiche)

Wat doen met genomen staal

Volgende laboratoria kunnen een nematologischonderzoek uitvoeren:

• België:

ILVO Diagnosecentrum voor Planten

• Nederland:

Eurofins Agro, de Groene Vlieg, HLB, NAK,

Nemacontrol, Roba Laboratorium…

Wat gebeurt er in het laboExtractie van nematoden uit grond en plant na submonsernameEr zijn verschillende techniekenPassieve methoden:Bv: flotatie-centrifugatie Elutriatie

Automatische zonale centrifuge Oostenbrinkkan

Wat gebeurt er in het labo

• Actieve methoden (levende nematoden)

bv: Baermann trechter

• Resultaat van extractie uit grond of plant: heldere suspensie van nematoden in water

Wat gebeurt er in het labo• Met behulp van het binoculair worden de

nematoden geïdentificeerd tot op genusniveau en geteld (Pratylenchus , Meloidogyne, enz…)

Wat gebeurt er in het labo• Soortbepaling (Pratylenchus penetrans,

Pratylenchus crenatus enz…)

morfologisch met interferentiemicroscoop (1000x)

Of moleculaire soortbepaling (DNA- analyse)PCR (Polymerase Chain Reaction)

Voorbeelden van analyseresultaten

• Schadedrempel: het aantal nematoden in een hoeveelheid grond, afhankelijk van nematodensoort, gewas en grondtype, waarboven schade valt te verwachten

Voorbeelden van analyseresutaten

Referentie klant StaalkenmerkHelico-

tylenchus sp.

Heterodera

mani. J2

Meloidogyne

Paratylenchus

bukowinensis

Paratylenchus

microdorus

20001 DCP/2020/00

24 42 1035 216 216

Referentie klant StaalkenmerkParatylenchus

projectus

Pratylenchus

crenatus

Pratylenchus

penetrans

Trichodoridae Tylencho-

rhynchus sp.

20001 DCP/2020/00

216 215 92 16 293

Aantallen per 100 ml grond

Analyse(s) Analysemethode(s)

Vrijbewegende nematoden

schadelijk voor wortelen.

extractie met automatische zonale centrifuge (AZC), gevolgd door

microscopische detectie en morfologische soortbepaling

Bespreking resultaat:

Het monster is zwaar besmet met Pratylenchus penetrans. Bij de teelt van wortelen is er een grote

kans op een flinke aantasting. In het monster werd Pratylenchus crenatus vastgesteld. Dit kan leiden

tot verminderde opkomst van zaailingen van wortel .Het monster is licht besmet met Paratylenchus

bukowinensis. Vooral op laaggelegen klei- en zandgronden kunnen deze aaltjes schade veroorzaken

aan de wortelpunten van het gewas. Het monster is besmet met Trichodoridae . De directe schade is

in hoge mate afhankelijk van de mobiliteit van de aaltjes en de vochtigheid van de grond. Deze

mobiliteit wordt versterkt bij een zandgrond met uniforme zandfractie en weinig klei en humus.

Schade veroorzaakt door de overige nematoden is niet gekend voor de teelt van wortelen.

Meldingsplicht

• Meloidogyne chitwoodi en Meloidogyne fallaxzijn quarantaine-organismen waarvoor meldingsplicht geldt

• Melden bij uw Lokale Controle-Eenheid (LCE) van het FAVV

• Voor adressen en verdere informatie zie website FAVV

http://www.favv.be/professionelen/contact/lce/

• Zowel laboratorium als teler zijn meldingsplichtig

Officiële monstername

• Door FAVV of erkend labo voor monstername

• Voor vrijverklaring

• Intensievere bemonstering : 3 monsters per hectare

Kunnen groenbedekkers helpen nematodenproblemen te onderdrukken?

Groenbedekkers en nematoden

• Veel soorten plantenparasitaire nematoden

• Verschillende groenbedekkers (en cultivars)

Start: welke nematodensoorten zijn aanwezig?vormen zij een bedreiging?

Stap 1: Keuze van de groenbedekker

Hangt af van:• nematodensoort(en)• tijdstip (voorjaar - zomer - najaar)• inwerken of niet?• andere effecten (andere ziekten, bodemstructuur, N, …)

• is de groenbedekker een waardplant?

Aantallen plantenparasitaire nematoden daalt zonderwaardplant = natuurlijke afname

Groenbedekker: afname ≥ natuurlijke afname

Waardplantstatus is vaak cultivar afhankelijk! resistentie

Opgelet!Verschuiving van nematodenprobleem

Stap 2: Teelt van de groenbedekker

• tijdstip (voorjaar - zomer - najaar)

Gebruik als biologische grondontsmetting:• doden van nematoden door chemische processen, onttrekken van O2

• enkel effectief tijdens warmere periode van het jaar

Afrikaantjes (Tagetes patula)• moeten 3 maand op het veld staan• vorstgevoelig!

Gebruik als vanggewas• vernietigen alvorens levenscyclus is voltooid (temperatuurafhankelijk)

Opgelet!Onkruidbeheersing (veel onkruiden zijn waardplanten)

• inwerken of niet?

Stap 2: Teelt van de groenbedekker

Vaak noodzakelijk bij gebruik als vanggewasEnkel nuttig bij groenbedekkers met hoge glucosinolaatgehaltes en bijvoldoende hoge bodemtemperatuurEffect versterkt wanneer bodem wordt afgedekt

Belangrijk

• Ken uw nematoden

• Ken uw groenbedekker (opgelet voormisleidende informatie)

• Onkruidbeheersing

Projectresultaten groenbedekkers + planning 2020

Waardplantstatus groenbedekkers voorMeloidogyne chitwoodi en Pratylenchus

penetrans in potproeven

Diverse groenbedekkers

Groenbedekkers Cultivar Aantal cultivars

Bladrammenas Dacapo, Defender, Contra,Doublet en Maximus

Japanse haver Pratex, Delux en Amazone 3

Gele mosterd Chacha en Carnaval 2

Facelia Angelia en Natra 2

Italiaans raaigras Meroa en Fedra 2

Rogge Dukato en Matador 2

Zomerhaver Simphony en Effectiv 2

Rolklaver Lotar, Bull, Franco en Barguay

Proefopzet

• 2L en 1.5L potten voor wortelknobbel- enwortellesienematoden

• Steriele grond

• 2 nematodendichtheden: Hoog en Laag

• 5 herhalingen

• 220 potten/nematodensoort 440 potten

• Serre

Plantenwortels

Submonster van 200 cm³ grond na homogenisatie

Geautomatiseerde zonale centrifugeBlender

Stereomicroscoop

Dataverzameling voor waardplantstatus• Nematoden werden verzameld uit grond en wortels met behulp van de Hendrickx

centrifuge

Resultaten waardplantstatus voor M. chitwoodi

Maximus Contra Dacapo Defender Doublet Angelia Natra Chacha Carnaval

Bladrammenas Facelia Gele mostard

Maximus Contra Dacapo Defender Doublet Angelia Natra Chacha Carnaval

Bladrammenas Facelia Gele mostard

Pi = 10J2/100cm3

Pi = 100J2/100cm3

Pratex Delux Amazone Meroa Fedra Dukato Matador Simphony Effectiv

Japanse haver Italiaans raaigras Rogge Zomerhaver

0200400600800

10001200140016001800200022002400260028003000320034003600

Pi = 10J2/100cm3

Pi = 100J2/100cm3

Barguey Bull Franko Lotar

Rolklaver

aa Pi = 10J2/100cm3

Pi = 100J2/100cm3

Maximus Doublemax Contra Dacapo Defender Doublet Angelia Natra Chacha Carnaval

Bladrammenas Facelia Gele mosterd

Resultaten waardplantstatus voor P. penetrans

0150300450600750900

1050120013501500165018001950210022502400255027002850300031503300

Maximus Doublemax Contra Dacapo Defender Doublet Angelia Natra Chacha Carnaval

Bladrammenas Facelia Gele mosterd

ab ab a

Pi = 15 Pp/100cm3

Pi = 150 Pp/100cm3

a ba ba a

Pi = 15 Pp/100cm3

Pi = 150 Pp/100cm3

Rolklaver

Pi = 10 Pp/100cm3

Pi = 100 Pp/100cm3

Waardplantstatus groenbedekkersveldproeven

• Groenbedekkers (reducerend in potproef) (stimuleren in potproef)

Veldproeven: groenbedekkers 2019(M. chitwoodi)

Rasverschillen!

-> resistent tegen M. chitwoodi

• Groenbedekkers (reducerend in potproef)

• Zwarte braak (Controle)

Veldproeven: Plannen 2020(M. chitwoodi)

Rasverschillen!

-> resistent tegen M. chitwoodi

• Groenbedekkers (stimulerend in potproef)

Veldproeven: Plannen 2020(M. chitwoodi)

Pf/Pi150 Pf/Pi1500

Bladrammenas Dacapo 1,753333 1,288267

Bladrammenas Defender 0,976 1,2556

Bladrammenas Contra 4,725333 0,761067

Bladrammenas Doublet 0,528 1,008933

Bladrammenas Doublemax 1,302667 1,203067

Bladrammenas Maximus 2,188 0,971333

Japanse haver Pratex 1,050667 2,0524

Japanse haver Delux 144,7147 1,9788

Japanse haver Amazone 1,458667 0,700133

Gele mosterd Chacha 6,081333 1,061733

Gele mosterd Carnaval 14,99467 1,252

Facelia Angelia 6,744 1,922133

Facelia Natra 3,914667 0,728889

Italiaans raaigras Meroa 1,057333 0,1244

Italiaans raaigras Fedra 5,393333 0,658667

Rogge Dukato 2,988 0,437467

Rogge Matador 12,06267 0,235733

Zomerhaver Simphony 8,845333 2,481467

Zomerhaver Effectiv 49,18133 1,717733

Rolklaver Barguey 1,64 1,1

Rolklaver Franko 1,93 0,36

Rolklaver Bull 2,96 2,5

Rolklaver Lotar 1,43 0,89

Fallow 0,392 0

Veldproeven: groenbedekkers 2019(P. penetrans)

• Groenbedekkers:

Pf/Pi150 Pf/Pi1500

Bladrammenas Dacapo 1,753333 1,288267

Bladrammenas Defender 0,976 1,2556

Bladrammenas Contra 4,725333 0,761067

Bladrammenas Doublet 0,528 1,008933

Bladrammenas Doublemax 1,302667 1,203067

Bladrammenas Maximus 2,188 0,971333

Japanse haver Pratex 1,050667 2,0524

Japanse haver Delux 144,7147 1,9788

Japanse haver Amazone 1,458667 0,700133

Gele mosterd Chacha 6,081333 1,061733

Gele mosterd Carnaval 14,99467 1,252

Facelia Angelia 6,744 1,922133

Facelia Natra 3,914667 0,728889

Italiaans raaigras Meroa 1,057333 0,1244

Italiaans raaigras Fedra 5,393333 0,658667

Rogge Dukato 2,988 0,437467

Rogge Matador 12,06267 0,235733

Zomerhaver Simphony 8,845333 2,481467

Zomerhaver Effectiv 49,18133 1,717733

Rolklaver Barguey 1,64 1,1

Rolklaver Franko 1,93 0,36

Rolklaver Bull 2,96 2,5

Rolklaver Lotar 1,43 0,89

Fallow 0,392 0

Veldproeven: Plannen 2020(P. penetrans)

• Groenbedekkers:

Plantenparasitaire nematoden zijn een ernstige bedreiging voor de

groenteteelt

A. Akkoord

B. Niet akkoord

C. Weet niet

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

100,00%

90,91%

6,06% 3,03%

Ik vermoed dat ik opbrengstverliezen heb door plantenparasitaire

nematoden

A. Zeker

B. Misschien

C. Zeker niet

D. Weet niet

E. Niet van toepassing0,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

45,00%

Zeker Misschien Zeker niet Weet niet Niet vantoepassing

42,25%

14,08%

1,41% 2,82%

39,44%

Groenbedekkers kunnen gebruikt worden om plantenparasitaire

nematoden te beheersen

A. Akkoord

B. Niet akkoord

C. Weet niet

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

70,00%

80,00%

90,00%

100,00%

91,55%

5,63%2,82%

contactinfo

Wim Wesemael (ILVO) wim.wesemael@ilvo.vlaanderen.beNathalie Cap (PCG) nathalie@pcgroenteteelt.beSander Fleerakkers (PSKW) Sander.Fleerakkers@proefstation.beEllen Formesyn (Inagro) ellen.formesyn@inagro.be

Diagnosecentrum voor planten – diagnosecentrum@ilvo.vlaanderen.be

Dankjewel en veel succes!!

Instituut voor Landbouw-,Visserij- en Voedingsonderzoek

Caritasstraat 399090 Melle – België

T + 32 (0)9 272 29 00F +32 (0)9 272 29 01

plant@ilvo.vlaanderen.bewww.ilvo.vlaanderen.be

Nematoden in de groenteteelt - Inagro · • Behandel het monster voorzichtig: nematoden worden...

Documents

Transcript of Nematoden in de groenteteelt - Inagro · • Behandel het monster voorzichtig: nematoden worden...

De Kleine WordPress Handleiding · In Handleiding WordPress Website Bouw behandel ik alle aspecten die een WordPress website zo bijzonder maken met verhandelingen over: • Widgets

Het slaan van vrouwen is verboden in Islam · “Behandel de vrouwen op de beste wijze’’ (Muslim) En de profeet saws beval ons om ons goed te gedragen met onze vrouwen, en genereus

ABCDE methodiek - IC verpleegkundige-Verdenking ischemie myocard, pijn op de borst - Infuus inbrengen en evt. starten met vulling - Bloed naar het laboratorium Behandel de oorzaak

Algemene voorschriften 2015 Diagnose Behandel …...Algemene voorschriften 2015 Diagnose Behandel Combinatie Regio Rijk van Nijmegen Versie 28 oktober 2015 De heer drs M.P.L. Peters

SYNDROOM VAN KORSAKOV - PC Sint-Hiëronymus...Persoonlijkheidsstoornissen Psychotische stoornissen Impulscontrolestoornissen (executieve stoornissen) Behandel lege artis; Zgo low and

Behandel uw wagen met zachtheid.

Wat heeft de Stichting Tubereuze U kunt bij de STSN ... · werking van nieuwe medicatie, zoals varianten van rapamycine, die diverse aspecten van TSC behandel-baar kunnen maken. TSC-expertisecentra

Nematoden onderzoek

De juiste instelling - Trimbos-instituutDe behandeling van opiaatafhankelijkheid wordt gezien als een medische handeling. De Wet op de Geneeskundige Behandel Overeenkomst (WGBO) is

(Botuline) behandel richtlijn cervicale dystonie - … behandelrichtlijn...Het woord ‘dystonia’ werd in 1911 geïntroduceerd door Oppenheim. Aanvankelijk was er veel discussie

Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost-Vlaanderen vzw Duurzame bedrijfsvoering en duurzame teelt op land- en tuinbouwbedrijven ir. Erwin De.

Overgewicht, eetbuien, emotie-eten en obesitas bij kinderen · Mirte Heringa, gz Psycholoog & behandel coördinator Team Obesitas, Novarum, trainer motiverende gespreksvoering •

Provinciaal Proefcentrum voor de Groenteteelt Oost ...vcbt.be/wp-content/uploads/2018/11/smakelijk-mweten-PCG.pdf · • Menselijke zintuigen onderhevig aan beïnvloeding (externe

Desktopmonitor MultiSync PA311D - NEC Display...Nederlands−5 Neder lands WAARSCHUWING Behandel het netsnoer met zorg. Beschadiging van het snoer kan leiden tot brand of een elektrische

Opinion Rudi Thomaes: “Acute infectie behandel je niet met homeopathie”

FFFFIIIISSSSCCCAAAALLLEEEE ...paarden.vlaanderen/uploads_docs/2009-09-08-13-57-09_Fiscale... · eindwerk op zich, behandel ik deze belasting hier niet. Ook de rechtspersonen-belasting,

DE ZIEKTE VAN LYME EEN BEHANDEL PROTOCOL€¦ · van mijn huisarts de diagnose ‘ziekte van Lyme’ meekreeg. Gebaseerd op een bloedtest. Met daarbij de opmerking dat gezien de soort

Betekenis van plantparasitaire nematoden voor Nederlands ...

Behandel- Leefstijlverandering Pijnstilling Oefentherapie ...

Dier - Zone.college3 Inhoud INHOUD Zone.college 2 Onderzoeken hoe we onze steden duurzaam kunnen vergroenen, zodat we er prettiger kunnen wonen en werken. Robots inzetten in de groenteteelt