Naar een beter kennisgebruik Naar een beter kennisgebruik

in bestaande sectorenin bestaande sectoren

Professor Leo SleuwaegenProfessor Leo Sleuwaegen

KULeuven and Associate Dean KULeuven and Associate Dean Vlerick Leuven Gent Management SchoolVlerick Leuven Gent Management School

18 September 2006

Fundamentele transformatie Fundamentele transformatie van ons economisch weefsel:van ons economisch weefsel:

» - toenemend belang van diensten- toenemend belang van diensten

» - zeer sterke kapitaalsintensiteit van de industrie - zeer sterke kapitaalsintensiteit van de industrie

» - verdergaande specialisatie - verdergaande specialisatie

en herstructurering van industrieen herstructurering van industrie

Evolutie structuur toegevoegde waardeEvolutie structuur toegevoegde waarde(in % van totale TW)(in % van totale TW)

  1970 1980 1995 2003 2010

Agriculture 4,2% 2,6% 1,7% 1,4% 1,3%

Industry 43,7% 36,9% 29,5% 25,7% 24,4%

Energy 6,1% 5,8% 3,4% 3,0% 3,0%

Manufacturing industries 30,5% 23,3% 20,7% 17,7% 16,3%

Construction 7,1% 7,8% 5,4% 5,0% 5,1%

Market services 40,8% 46,1% 57,4% 60,8% 62,9%

Transports and communication 6,9% 7,4% 7,3% 7,2% 8,2%

Health 3,4% 5,3% 6,5% 7,4% 8,0%

Services to households and firms 10,2% 15,5% 23,2% 25,9% 27,1%

Other market services 20,4% 17,9% 20,5% 20,3% 19,6%

Non market services 13,9% 18,0% 15,9% 16,0% 14,9%

Groei werkgelegenheid industrieGroei werkgelegenheid industrie

60708090

100110120130140150160170180190200

1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000

Belgium

EU

USA

Japan

Gemiddelde jaarlijkse groei BBPGemiddelde jaarlijkse groei BBP

4,9%

3,2%

2,1% 2,0%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

9%

10%

60's 70's 80's 90's

Evolutie werkgelegenheid en productiviteitEvolutie werkgelegenheid en productiviteit(groei in %)(groei in %)

  1971-1980 1981-1990 1991-2000 2001-2005 2006-2010

Employment          

Industry -2,1% -1,9% -1,1% -1,6% -1,0%

Market services 1,6% 1,7% 1,6% 1,3% 1,9%

Non market services 2,3% 0,0% 0,6% 0,8% 0,2%

Productivity per head        

Industry 5,4% 4,0% 2,9% 2,2% 3,2%

Market services 2,6% 0,7% 0,6% 0,7% 0,8%

Gevolg: Onevenwichtige groeiGevolg: Onevenwichtige groei

Productiviteitsgroei

100

150

200

250

300

350

industrie diensten

Prijsontwikkeling

100

150

200

250

300

350

400

450

500

550

industrie diensten

Open grenzen

Globale markten

Sterke concurrentie

Specialisatie en

marktexpansie

Globale

herstructurering

Trans-nationale

processen

Wereldwijde herstructurering van activiteitenWereldwijde herstructurering van activiteiten

» tussen en binnen bedrijfstakken en ondernemingen tussen en binnen bedrijfstakken en ondernemingen

Toenemende specialisatieToenemende specialisatie

Grote rol door chemie in exportGrote rol door chemie in export

351

15-16

17-1920

21-22

23

24

25

26

27

28

29

30

31 32

33

34

353

352+359

36-37

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

0% 3% 6% 9% 12% 15% 18%

Groei EU-export

Gro

ei e

xpo

rt

WINST AAN

MARKTAANDEEL

VERLIES AAN

MARKTAANDEEL

Bron: Tweede rapport barometer van het concurrentievermogen Vlaanderen, 2005

» Delokalisatie, outsourcing en upgrading van activiteitenDelokalisatie, outsourcing en upgrading van activiteiten

Trans-nationale organistaieTrans-nationale organistaie

Oude versus nieuwe Euro-organisatieOude versus nieuwe Euro-organisatie

: National market versus Euro-networksversus

: Location firm activities (production, sales, R&D, …)

Bron: Vandermerwe (1993)

Unilever: Locaties van zeepproductie in Europa

1973 (#13) 1999 (#2)1989 (#4)

Uitholling van industrieel weefselUitholling van industrieel weefselBelang van OUTSOURCING en OFFSHORINGBelang van OUTSOURCING en OFFSHORING

35%

37%

39%

41%

43%

45%

47%

49%

Y1980 Y1985 Y1990 Y1995 Y2000

100

120

140

160

180

200

220

240

Imported intermediate products as percent of total industrial production(left scaled)

GVA/employee (1980=100, right scaled)

- - van een efficiëntie- naar een innovatiegedreven economie!van een efficiëntie- naar een innovatiegedreven economie!

De grote uitdaging voor de toekomstDe grote uitdaging voor de toekomst

Trappen van ontwikkelingTrappen van ontwikkeling

TRAP 1

FACTOREN-GEDREVEN

ECONOMIE

InstitutiesFysieke infrastructuurMacro-econimische stabiliteitVeiligheidMenselijk kapitaal – ‘basis’

TRAP 2

EFFICIENTIE -GEDREVEN

ECONOMIE

Menselijk kapitaal – ‘opgeleid ’Effici ënte productmarktEffici ënte arbeidsmarktEfffici ënte financi ële marktenTechnologische leergierigheidInternationale openheid/marktomvang

TRAP 3

INNOVATIE-GEDREVEN

ECONOMIE

Gesofisticeerde)Ondernemingsstrategieën

CreativiteitInnovatieOndernemerschap

BelgiëCHINAINDIA

TRAP 1

FACTOREN-GEDREVEN

ECONOMIE

InstitutiesFysieke infrastructuurMacro-econimische stabiliteitVeiligheidMenselijk kapitaal – ‘basis’

TRAP 2

EFFICIENTIE -GEDREVEN

ECONOMIE

Menselijk kapitaal – ‘opgeleid ’Effici ënte productmarktEffici ënte arbeidsmarktEfffici ënte financi ële marktenTechnologische leergierigheidInternationale openheid/marktomvang

TRAP 3

INNOVATIE-GEDREVEN

ECONOMIE

Gesofisticeerde)Ondernemingsstrategieën

CreativiteitInnovatieOndernemerschap

CHINAINDIA

» Groeien we voldoende naar een Groeien we voldoende naar een

innovatie- gedreven kenniseconomie innovatie- gedreven kenniseconomie ??

??

Groei per sector (1997-2002)Groei per sector (1997-2002)

Bron:CRB-CCE

-1%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%

EU15 VK VS BE

K-manufacturing

Non-K-manufacturing

K-servicesNon-K services

Other services (government,education…)

» Aandeel diensten in de economie: Aandeel diensten in de economie:

» 63 procent 63 procent

» Aandeel kennisintensieve diensten : Aandeel kennisintensieve diensten :

» 21 procent (2003)21 procent (2003)

Aandeel kennisintensieve dienstenAandeel kennisintensieve diensten

» Aandeel industrie in de economie: Aandeel industrie in de economie:

» 25 procent25 procent

» Aandeel kennisintensieve industrieen : Aandeel kennisintensieve industrieen :

» 8 procent (2003)8 procent (2003)

Aandeel kennisintensieve industrieënAandeel kennisintensieve industrieën

Belang van (medium)hoog- en Belang van (medium)hoog- en (medium)laagtechnologische industrie in O&O(medium)laagtechnologische industrie in O&O

BE DK* FI FR DE NL SE UK IE*Hoogtechnologische industriegemiddelde O&O-intensiteit (97-00) 25,6% 23,7% 25,4% 26,9% 24,7% 25,9% 38,8% 19,9% 7,3%aandeel in O&O (2002) 50,1% 60,3% 66,3% 52,6% 33,3% 49,9% 61,6% 61,1% 73,8%Mediumhoogtechnologischeindustriegemiddelde O&O-intensiteit (97-00) 7,1% 6,3% 8,5% 8,1% 9,9% 7,4% 13,2% 7,2% 1,2%aandeel in O&O (2002) 29,9% 25,0% 19,4% 33,9% 58,9% 33,0% 31,6% 29,2% 9,5%Mediumlaagtechnologischeindustriegemiddelde O&O-intensiteit (97-00) 3,2% 1,9% 3,3% 2,6% 1,8% 1,6% 2,5% 1,5% 1,9%aandeel in O&O (2002) 13,8% 4,4% 7,9% 8,6% 5,4% 6,9% 3,5% 5,6% 5,1%Laagtechnologischeindustriegemiddelde O&O-intensiteit (97-00) 1,5% 1,4% 1,7% 0,9% 0,7% 1,2% 1,7% 0,6% 0,7%aandeel in O&O (2002) 6,1% 10,4% 6,4% 4,8% 2,4% 10,3% 3,3% 4,1% 11,6%

Bron : OECD – STAN indicators database

Technologische EconomischeSpecialisatie specialisatie

Optica

Landbouw-en voedselverwerking

Verpakking en drukken

Textiel, grondstof, papier

Farma, cosmetica

Biotechnologie

Thermische processen

Oppervlaktetechnologie

Nucleaire technologie

Organische fijnchemie

Landbouw-en voedinsgchemie

Chemie, petroleum

Chemie

Voeding en drank

Cokes, olieraffinage

Automobiel

Textiel

Rubber en plastic

Metallurgie

Hout

Mismatch tussen economische en Mismatch tussen economische en technologische specialisatie Vlaanderen technologische specialisatie Vlaanderen

Bron: VRWB, 2005

??

» - Is innovatie wel zo belangrijk?- Is innovatie wel zo belangrijk?

Belgische innoveerders vs. niet-innoveerdersBelgische innoveerders vs. niet-innoveerders

Industrie

10,3 11

-3,5

5,1

-6-4-2

0246

81012

Groei 1998-2003 (in %)

Innoveerders Niet-innoveerders

Werkgelegenheid

Toegevoegde Waarde

Belang Belgische permanente O&O-investeerders, Belang Belgische permanente O&O-investeerders,

Belgische industrie, 2003Belgische industrie, 2003

Industie

0102030405060708090

100

ondernemingen werkgelegenheid toegevoegde waarde

%

Bel. O&O-investeerders Bel. nt-O&O-investeerders

Industrie

Diensten

65,769,5

28,6

17,5

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Groei 1998-2003 (in %)

Innoveerders Niet-innoveerders

Werkgelegenheid Toegevoegde Waarde

Belgische innoveerders vs. niet-innoveerdersBelgische innoveerders vs. niet-innoveerders

Belang Belgische permanente O&O-investeerders, Belang Belgische permanente O&O-investeerders, Belgische diensten, 2003Belgische diensten, 2003

Diensten

0102030405060708090

100

ondernemingen werkgelegenheid toegevoegde waarde

%

Bel. O&O-investeerders Bel. nt-O&O-investeerders

Diensten als motor van groei door innovatie en Diensten als motor van groei door innovatie en toename ICT-gebruiktoename ICT-gebruik

GroeiBBP

Vraag naar dienstenStijging aandeel van diensten in BBP

Concurrentiedruk mbt dienstenLage aanpassingskosten voor ICT gebruik bij productieproces

ICT gebruik/productie in diensten

Bijdrage van Productiviteitsgroei doorheen

Input/output proces

Bijdrage van ICT-gebruikende of -producerende diensten

tot de algemene productiviteitsgroei

Productiviteitsgroei in diensten

Conclusie: NIEUWE UITDAGINGENConclusie: NIEUWE UITDAGINGEN

- Productiviteit van industrie nog steeds hoeksteen van Productiviteit van industrie nog steeds hoeksteen van concurrentievermogen, maar productieve basis van concurrentievermogen, maar productieve basis van de industrie wordt zeer smal: zoeken naar grotere de industrie wordt zeer smal: zoeken naar grotere diversiteitdiversiteit

-- Diensten: stijgend belang als motor van economische Diensten: stijgend belang als motor van economische groei : verhogen van kennisintensiteit en ICT-gebruik groei : verhogen van kennisintensiteit en ICT-gebruik in diensten ter verhoging van productiviteitin diensten ter verhoging van productiviteit

ENKELE OPLOSSINGSRICHTINGENENKELE OPLOSSINGSRICHTINGEN

- Creëren van visie en groeistrategie in het beleid Creëren van visie en groeistrategie in het beleid

- Uitbouw van aangepaste techno-economische Uitbouw van aangepaste techno-economische infrastructuur,opsporen en co-financiering van infrastructuur,opsporen en co-financiering van missing links missing links

- R&D beleid : meer marktgericht, absorptievermogen R&D beleid : meer marktgericht, absorptievermogen van bedrijven verhogen van bedrijven verhogen

- Fiscale ontlasting menselijk kapitaalFiscale ontlasting menselijk kapitaal

- Meer marktwerking in de dienstensectoren- Meer marktwerking in de dienstensectoren