1

MICROBIOLOGIE

- DEEL I -

Prof. Dr. ir. J. Swings

LES 8

« Biology of Microorganisms », 9de ed. (2000)

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

2

Controle van microbiële groei – fysische methode

WarmteVochtige warmte sterilisatie

koken denaturatieautoclaveren (121°C / 20 min) denaturatie

droge warmte sterilisatieafvlammen verbranden tot asverbranding idemhete lucht (170°C / 4h) oxidatie

pasteurisatie (66°C / 30 min) denaturatie

Filtratie scheiding

Lage temperaturenkoelen verminderde chemische reactiesdiepvriezen idemvriesdrogen (lyofiliseren) idem (bewaring)

Dessication verstoring van het metabolisme

Osmotische druk plasmolyse

Stralingioniserende afbraak van DNAniet ioniserende beschadiging van DNA d.m.v. UV

Methode Principe

3

4

5

Mirakel van Bolsena (1263)

• Mis van Bolsena waar druppels bloed uit de hostie druppelen tijdens de

konsekratie

• Reakties van Urbanus IV die in Orvieto verblijft

instelling van het feest van Corpus Christi

oprichting van de kathedraal van Orvieto

• Het grootste mirakel van de 13de eeuw

Raphael’s afbeelding ervan in het Vatikaan (Stanza di Eliodoro)

• Microbiologische verklaring in de plaats van metafysische!

Serratia marcescens is een hevig rood gekleurde bacterie die op

zetmeelhoudende voedingstoffen groeit, zeker in vochtige ruimten

6

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

7

Fig 20.1

Fig 20.2

8

Fig 20.3

Fig 20.3

9

Nicolas Appert (1752 –1841)

• Spallanzani (1729 – 1799) had de « generatio spontanea » de doodsteek

toegebracht

• Bewaring van voedsel door droging, roken, zouten

• Onder de Directoire wordt een prijs van 12.000F ingesteld voor

voedselbewaring ten behoeve van leger en marine

• N. Appert is de ontdekker van de konserven:

De te bewaren levensmiddelen worden in bokalen gebracht, afgesloten

en ondergaan een warmtebehandeling

• Dit wordt uitgetest bij de Franse marine vanaf 1804

• Latere verbeteringen zijn het gebruik van blik en van stoom

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

10

Fig 20.4

Fig 20.5

11

20.1

Fig 18.6 (ed. 9)Commerciële bestraling van kruiden en specerijen, wereldwijd

12

20.2

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

13

Fig 20.6

Fig 20.7

14

Fig 20.8

Fig 20.8

15

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

Controle van microbiële groei – chemische methode

Fenolen & fenolische verbindingen openbreken van plasmamembraan

Chlorhexidine idem

Halogenen

Alcoholen

Zware metalen denaturatie van enzymen

Oppervlakte actieve stoffen enzyme inhibitie, denaturatie

Organische zuren metabolische inhibitoren

Aldehyden eiwit inactivatoren

Gas denaturatie

Oxidantia oxidatie

Antibiotica

16

Fig 20.9

Bactericiden

Fungiciden

Algiciden

17

Fig 20.10

18

Fig. 20.11

29.1

19

GRAS

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

20

OH OHCH3

OH

CH3

OHOHCl

ClCl Cl

Cl

Cl

Fenolische desinfectie middelen

fenol o-cresol p-cresol

Hexachlorofeen (bis-fenol)

Dettol (chloroxylenol)

OH

CH3Cl

CH3

• vormt een colloide suspensie

• surfactant werking

• bactericide op G+ en G-

• ontsmet wonden, instrumenten, lichaam aan ‘3 – 5 %

• huishoudelijke hygiene: vloeren, WC, voederbakje,…

• uitwendig gebruik !

21

CH2

N

CH3

CH3

1

+

Cl-

NRR

R

R

c

+ Cl-+

Alkyl ammonium halide

Cationische detergenten

« quat »

Synthetische detergenten

Na laurylsulfaat

Anionische detergenten

Synthetische detergenten

SOO

O

O

1

Na+-

22

Werking cation / anion detergentia

• oppervlaktespanning verlaging door lipofiele en hydrofiele kant

• weinig actief tegen virussen

• niet actief tegen bacteriële sporen

• werken nog bij hoge organische belasting

20.4

23

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

Selectievetoxiciteit

24

Fig 20.16

Fig 20.17

25

Fig 20.15

Fig 20.13

26

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

Fig. 20.19

27

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

Fig 20.22

28

HOOFDSTUK 18: controle van de microbiële groei (Hfst. 20)18.1 Warmtesterilisatie (= 20.1)

18.2 Sterilisatie door straling (= 20.2)

18.3 Filter sterilisatie (= 20.3)

18.4 Chemische controle van microbiële groei (= 20.4)

18.5 Desinfectantia en antiseptica (= 20.5)

18.6 Synthetische antibacteriele chemotherapeutische agentia (= 20.6)

18.7 Antibiotica (= 20.7)

18.8 Beta-lactam antibiotica: penicillines en cefalosporines (= 20.8)

18.9 Antibiotica van prokaryoten (= 20.9)

18.12 Resistentie t.o.v. antibiotica (= 20.12)

Fig 20.24

29

20.7

Fig 20.25

30

Fig 20.25

Fig 20.26

31

www.red-antibiotica.org

www.health.fgov.be