Metadata, standaarden, interoperabiliteit, semantisch web en linked data

Metadata, standaarden, interoperabiliteit,

semantisch web & linked data

Eric SievertsMedia, Informatie & Communicatie (Hogeschool van Amsterdam)

eric sieverts, maart 2011

voorbeelden van standaardisatie vankenmerken in webpagina's• Google recipes• RDFa / e-commerce ontology

eric sieverts, MIC, maart 2011

standaardisatie van eigenschappen/kenmerken

in beschrijving van recepten met"microformats"/"rich snippets markup"

standaardisatie van eigenschappen/kenmerken

van producten met"GR-ontologie" in "RDFa"

voorbeelden van standaardisatie van kenmerkenin kader van "linked data" • NY Times "tag"-beschrijvingen• Last.fm muzieksite

Linked Data impliceert / vereist "interoperabiliteit" van systemen:ze moeten van elkaar begrijpen wat ze bedoelen

kenmerken volgensdiverse standaarden

enkele van de gebruikte standaarden voor beschrijvingselementen:• v: vcard• mo: music ontology• foaf: friend of a friend• owl: web ontology language• geo

Tim Berners Lee:

1989: "invented" the World Wide Web

2004: proposed the "semantic web"

2006: designed "linked data" as a step towards realisation of the semantic web

the "linked open data cloud" - september 2010 - 24 billion data onlineby standardisation of dataformats and metadata,

computers can "understand" the meaning of these data & use them

dbpedia: data from Wikipedia

last.fm: artists

geonames:6.2 M toponyms

BBC: wildlifefinder

Flickr

project Gutenberg

music brainz

rechtspraak.nl

Reuters:openCalais

viaf: virtual internationalauthority file

NY times

fragment uit het linked dataVIAF-record voorLewis Carrollviaf.org/viaf/66462036/rdf.xml

fragment uit het linked dataVIAF-record voor Hugo Brandt Corstiusviaf.org/viaf/94439179/rdf.xml

kernbegrippen die we tegenkwamen

• semantiek (= betekenis, begrijpen) • interoperabiliteit (= kunnen samenwerken)

• metadata (= beschrijven & karakteriseren)

• ontologieën (= kennis organisatie systemen)

• semantisch web (= informatie op web begrijpen)

• linked data (= gegevens op web begrijpen, linken en hergebruiken)

op allerlei manieren horen daar standaarden bij

interoperabiliteit• Interoperability is the ability of two or more systems or components

to exchange information and to use the information that has been exchanged

• Semantic Interoperability is the ability of computer systems to communicate information and have that information properly interpreted by the receiving system in the same sense as intended by the transmitting system. bron: Wikipedia

• Interoperabiliteit betekent in het algemeen dat systemen (of apparatuur) in staat zijn tot onderlinge uitwisseling of/en communicatie. De systemen kunnen m.a.w. ‘praten met elkaar’ en zijn in zekere zin ‘compatibel’. Om interoperabiliteit te bereiken zijn standaarden, protocollen en procedures erg belangrijk bron: http://www.cjsm.vlaanderen.be/e-cultuur/beleidskader/bouwstenen/lexicon.html

standaarden

bij niveaus van metadata• weergave van de metadata (en hun beschrijvingen/definities)

standaarden: XML, (X)HTML, in database (?)

• beschrijving van de metadatastandaarden: RDF, RDFa, microformats

• beschrijving van de metadatastandaardstandaarden: OWL, SKOS

• definitie van de metadata: klassen van eigenschappenstandaarden: DC, MARC21, FRBR, GR, LOM, Vcard, ...

• (regels voor invullen van) waarden van eigenschappenstandaarden: thesauri (MeSH, AAT, ...), AACR2, RDA, ISO8601, ...

<voornaam>Eric</voornaam><voornaam>Gerard</voornaam><achternaam>Sieverts</achternaam>

</naam><adres>

<straat><straatnaam>Marnixstraat</straatnaam><nummer>163</nummer><extra>parterre</extra>

</straat><plaats>Amsterdam</plaats><postcode>1015 VN</postcode>

</adres><schoenmaat>42</schoenmaat><geboortedatum schema="iso8601">1947-02-16</geboortedatum><lengte maat="cm">174</lengte>

</persoon>

weergave van metadata in XML

standaard voor weergeven van datum

weergave van metadata in HTML

weergave van MARC-metadata in database

... en wat die velden echt betekenen

<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#"

xmlns:dc="http://purl.org/dc/elements/1.1/"

xmlns:vcard="http://imc.org/vCard/3.0#"

xmlns:mesh="http://nlm.nih.gov/mesh/MBrowser.htm">

<rdf:Description rdf:about="http://www.xxx.nl/yyy/doc1.xml">

<dc:title>Indexing of medical articles</dc:title>

<dc:creator>

<rdf:Description about="http://www.yyy.nl/authors/smithj">

<vcard:FN>John Smith</vcard:FN>

<vcard:EMAIL>smithj@nih.gov</vcard:EMAIL>

</rdf:Description>

</dc:creator>

<dc:subject>indexing</dc:subject>

<mesh:subject>Abstracting and Indexing as Topic</mesh:subject>

<mesh:subject>International Classification of Diseases </mesh:subject>

<mesh:classification>L1.453.245.100.</mesh:classification>

<mesh:classification>L1.453.245.945.400.</mesh:classification>

</rdf:Description>

</rdf:RDF>

beschrijving van metadata in RDF; weergave van RDF in XML

verwijzing naar

gebruiktestandaarden

beschrijving van metadata in RDFa; weergave van RDFa in (X)HTML

RDF (en linked data)

• computerleesbare beschrijvingen van metadata • bijv. met RDF (resource description framework):

RDF triple stores• waarbij

– te beschrijven ding een webadres (URI) heeft– eigenschap van dat ding liefst ook een URI heeft– "waarde" van die eigenschap liefst ook een URI heeft

• voorbeeld:– boek (heeft een webadres: URI)– heeft auteur (betekenis van eigenschap ergens beschreven: URI)– persoon (gegevens van persoon ergens op web te vinden: URI)

RDF tripels

subject {predicaat} object

doc1 {heeft auteur} auth1

auth1 {heeft naam} john smith

auth1 {heeft affiliatie} home inc.

auth1 {heeft email} smith@home.com

grafische representatie vansimpel netwerk van 4 RDF-tripels

dezelfde RDF-tripels in XML

<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#"

xmlns="http://www.john.smith.net/rdfexample/">

<rdf:Description rdf:about="http://www.xxx.com/yyy/doc1.xml">

<rdf:Description rdf:about="http://www.xxx.com/autId/7801">

<name>John Smith</name>

<email>Smith@home.com</email>

</rdf:Description>

</author>

</rdf:Description>

</rdf:RDF>

namespaces

URI's van beschreven resources

structuur van metadatamodellen

• plat (bijv. Dublin Core)

• hiërarchie (bijv. FOAF)

• klassen (bijv. LOM)

• relationeel (bijv. FRBR)

• relationeel + klassen (bijv. Music Ontology)

• relationeel + hiërarchie (??)

Dublin Core heeft platte metadatastructuur

persoon

schoenmaat

geboortedatum

lengte

voornaam

tussenvoeg

achternaam

straat

plaats

postcode

straatnaam

nummer

boomstructuur voor metadatadefinitie(zelfbedachte metadata-"standaard")

metadatadefinitie beschreven

volgens DTD-standaard

ten behoeve van weergave in XML

hiërarchie van metadata volgens FOAF-standaard in metadatabeschrijving in XML

<foaf:Group>

<foaf:name>ILRT staff</foaf:name>

<foaf:member>

<foaf:Person>

<foaf:name>Martin Poulter</foaf:name>

<foaf:homepage rdf:resource="http://www.ilrt.bris.ac.uk/aboutus/ staff/staffprofile/?search=plmlp"/>

<foaf:workplaceHomepage rdf:resource="http://www.ilrt.bris.ac.uk/"/>

</foaf:Person>

</foaf:member>

</foaf:Group>

hiërarchie van eigenschappen in metadata

vcard:ADR vcard:poBoxvcard:extendedAddressvcard:streetAddressvcard:localityvcard:regionvcard:postalCodevcard:countryName

vcard:N vcard:familyNamevcard:givenNamevcard:additionalNamevcard:honorificPrefixvcard:honorificSuffix

of zijn diteigenlijk

klassen ?

voorbeeld van klassen-structuur van LOM metadatamodel (Learning Object Metadata)

FRBR (functional requirements for bibliographic records) is relationeel model (relaties tussen entiteiten)

structuur van "velden" van elke entiteit kan beschreven met XSD (XML schema taal)

Wstudy aboutthe opera

Борис Годунов

FRBNW006W

Борис Годунов:opera

FRBNW002W

Борис Годунов:libretto

FRBNW003W

Борис Годунов:tragedy

FRBNW004W

illustrations forthe play

FRBNW005W

introduction tothe play

FRBNW007

SADA COM

EFrench

translation

1869version

1872version

Rimsky-K'sarrangement

Frenchtransl. by

O. Lanceray

Englishtranslation

definitivestate

originaltext

recording

Mca. 1922

publication

FRBNM010

release

FRBNM002

re-release

FRBNM003

publication

FRBNM004

publication

FRBNM005

publication

FRBNM006

publication

FRBNM007

M1982 (Paris)publication

FRBNM008

publication

FRBNM011

M1982 (NYC)publication

FRBNM009

Russian text1872 version

Russian text1869 version

ERussian text

ed. byP. Lamm

Frenchtransl. by

Lily Denis

French tr.by Delinesand Laloy

EFrench

transl. byA. Baranoff

E004E001E

Russiantext

Patrick LeBoeuf (BNF)

FRBR voorbeeld: "Boris Godunov"

ontologieën

• algemene aanduiding voor "kennisorganisatiesystemen"• definities en relaties van zowel "velden" als "waarden"

zijn in ontologie te beschrijven – hiërarchische structuur van "velden" mogelijk :

(metadatastandaarden zoals Vcard, FOAF, GoodRelations, ... zijn ontologieën)

– hiërarchische structuur van "waarden" mogelijk (thesauri zoals MeSH, AAT, ... zijn ontologieën)

• (computerleesbaar) beschrijven van ontologieën – OWL : "Web Ontology Language"

(algemene uitgebreide standaard)– SKOS : "Simple Knowledge Organisation System"

(eenvoudige/beperkte standaard, vooral voor thesauri)eric sieverts, MIC, maart 2011

voorbeeld van hiërarchische structuur van inhoudelijke termen in MeSH-thesaurus

voorbeeld van hiërarchische structuur van inhoudelijke termen in AAT (Art & Architecture Thesaurus)

interoperabiliteit en SKOS

om interoperabiliteit tussen systemen “automatisch” te kunnen laten verlopen is een standaard nodig om computerleesbaar te beschrijven:

– hoe een bepaald ontsluitingssysteem in elkaar zit

– hoe relaties tussen begrippen moeten worden geïnterpreteerd(bijv.: of iets een Broader Term, een Narrower Term of ... is )

– hoe begrippen zich verhouden tot die in een ander systeem,– ...

SKOS is ontwikkeld om dat makkelijk en gestandaardiseerd te kunnen

SKOS: Simple Knowledge Organisation System

grafische weergave vanSKOS-representatie vanthesaurustermen & relaties:netwerk van RDF-tripels

Term: Economic cooperation Used For: Economic co-operation Broader terms: Economic policy Narrower terms: Economic integration, European economic cooperation, European industrial cooperation, Industrial cooperation Related terms: Interdependence Scope Note: Includes cooperative measures in banking, trade, industry etc., between and among countries.

SKOS representatie in RDF<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:skos="http://www.w3.org/2004/02/skos/core#"><skos:Concept> <skos:prefLabel>Economic cooperation</skos:prefLabel> <skos:altLabel>Economic co-operation</skos:altLabel> <skos:scopeNote>Includes cooperative measures in banking, trade, industry etc., between and among countries. </skos:scopeNote> <skos:broader> <skos:Concept> <skos:prefLabel>Economic policy</skos:prefLabel> </skos:Concept> </skos:broader> <skos:related> <skos:Concept> <skos:prefLabel>Interdependence</skos:prefLabel> </skos:Concept> </skos:related> <skos:narrower> <skos:Concept> <skos:prefLabel>Economic integration</skos:prefLabel> </skos:Concept> </skos:narrower> </skos:Concept></rdf:RDF>

computerleesbareweergave

ascii, utf-8, unicode, uri, ..

thesaurus

technische basisstructuren

weergeven van beschrijving

beschrijven van metadatabeschrijving

kennisorganisatiesysteem/ ontologie

lagenstructuur van gebruikte standaarden

skos beschrijvenvan thesaurus

SKOS relaties

in dit voorbeeld zagen we standaard thesaurusrelaties:<skos:prefLabel> voorkeursterm voor concept<skos:altLabel> synoniemen<skos:scopeNote> omschrijving van concept<skos:broader> algemener concept<skos:narrower> specifieker concept

ook beschrijving in hoeverre termen uit verschillende thesauri inhoudelijk overeenkomen (concordantie) :<skos:mappingRelation> overeenkomst met term uit ander systeem <skos:exactMatch> term heeft zelfde betekenis<skos:closeMatch> term heeft bijna zelfde betekenis<skos:broadMatch> term is ruimer<skos:narrowMatch> term is specifieker

what this alphabet soup means

• AACR2 Anglo-American Cataloging Rules• AAT Art & Architecture Thesaurus• DC Dublin Core• DTD Document Type Definition• FOAF Friend-of-a friend• FRBR Functional Requirements for Bibliographic Records• GR Good Relations Ontology• HTML HyperText Markup Language• ISO International Organization for Standardization• LOM Learning Object Metadata• MARC Machine Readable Cataloging• MeSH Medical Subject Headings• MO Music Ontology• OWL Web Ontology Language• RDA Resource Description & Access• RDF Resource Description Framework• RDFa RDF in Attributes• SKOS Simple Knowledge Organisation System• URI Uniform Resource Identifier• XML eXtensible Markup Language

Metadata, standaarden, interoperabiliteit, semantisch web en linked data

Education

Transcript of Metadata, standaarden, interoperabiliteit, semantisch web en linked data

ONDER DE MOTORKAP/media/geopunt/geowijzer/metadata...METADATA – RICHTLIJN GDI-VLAANDEREN • GDI-Vlaanderen Best Practices document voor Metadata v1.0: • metadata voor datasets

Metadata en de bibliotheek

Metadata en identifiers: NSTC, ISNI & DOI

Semantisch zoeken - over knowledge graph, semantisch web, rdf enz.

Geschiedenisvanzuidholland nl semantisch web (2)

Metadata oplossingen

Metadata om te creëren / Metadata to create

SS2005 Metadata Whitepaper[1]

Workshop DEN Baas over eigen metadata

Zin en onzin van metadata

Metadata met betrekking tot Audiovisuele Media

Toepassingsprofiel metadata

semantiek, metadata, interoperabiliteit, semantisch web ...vogin.pbworks.com/f/semantiek.pdfsemantisch web • ultieme toepassing van interoperabiliteit • gebruikt combinatie van

DEN-studiedag 'Baas over eigen metadata?', workshop 3: "Kwaliteit van metadata"

SharePoint - Van mappen naar metadata

DEN-studiedag 'Baas over eigen metadata?', presentatie Ellen Fleurbaay (Stadsarchief Amsterdam): "Metadata in het Stadsarchief Amsterdam"

UBU 3.0: semantisch web & linked data voor de UB?

Een business case instrument voor interoperabiliteit

Metadata is een netwerk v4

Metadata proces april 2009 train de trainers. Waar in het werkproces metadata Binnen de organisatie zal afgesproken moeten worden van welke data er metadata.